Τις περισσότερες φορές, στη συζήτηση για την απόκτηση παιδιού από ομόφυλα ζευγάρια, η πρώτη αντίδραση που υπάρχει είναι το θέμα της φύσης αλλά και του πιθανού bullying που μπορεί να δεχτεί το παιδί στο σχολείο. «Και τι θα πει στα παιδιά για τους γονείς, αφού δε θα έχει μαμά και μπαμπά, αλλά 2 μαμάδες ή 2 μπαμπάδες;», «Θα φάει σίγουρα bullying» «Και πώς θα του εξηγήσεις ότι δεν είναι σαν τα άλλα παιδιά;»
Το βασικό θέμα αυτών των αποριών ξεκινάει με το ότι στο μυαλό πολλών ανθρώπων η πυρηνική οικογένεια δηλαδή μαμά, μπαμπάς και ένα ή περισσότερα παιδιά, θεωρούνται ως “φυσιολογική”, “κανονική” μορφή οικογένειας. Και η αντίληψη τόσο της σεξουαλικότητας όσο και της γονεϊκότητας αντιμετωπίζεται στην ελληνική κοινωνία με τον δυαδικό τρόπο “φυσικό και αφύσικο”. «Πιστεύω ότι ένα παιδί χρειάζεται τη μαμά και τον μπαμπά, αυτό έχει ορίσει η φύση μας» ακούστηκε από γνωστό τραγουδιστή πρόσφατα. Και τι συμβαίνει τότε με τις μονογονεϊκές οικογένειες; Ούτε εκεί έχουμε και μαμά και μπαμπά, δεν αποτελούν κομμάτι της φύσης μας;
Τι είναι αυτό που “κάνει” όμως την οικογένεια;
Η νομοθεσία της εκάστοτε χώρας; Οι άνθρωποι που ζουν κάτω από την ίδια στέγη; Γιατί η πυρηνική οικογένεια εξακολουθεί να θεωρείται στυλοβάτης της ελληνικής κοινωνίας; Και πώς είναι δυνατόν το πιθανό bullying στο σχολείο να στέκεται σαν επιχείρημα για την αποτροπή απόκτησης οικογένειας από γονείς του ίδιου φύλου; Αυτή η λογική μπαίνει σε επικίνδυνα μονοπάτια γιατί με τη σειρά τους, γονείς άλλου χρώματος, άλλης θρησκείας, με αναπηρία, με κάποια γονιδιακή ανεπάρκεια, να μην κάνουν παιδιά γιατί μπορεί να υποστούν bullying στο σχολείο.
Όλοι είμαστε διαφορετικοί. Και δυστυχώς στην κοινωνία μας συντηρούμε ο καθένας ξεχωριστά την ντροπή για καθετί διαφορετικό καθώς οτιδήποτε παρεκκλίνει της πλειοψηφίας και της “κανονικότητας” της κυρίαρχης ιδεολογίας είναι εύκολος στόχος για σχολιασμό και κριτική.
Πώς λοιπόν η γονεϊκότητα μπορεί να αγκαλιάσει το διαφορετικό και να θωρακίσει τα παιδιά από το οποιοδήποτε bullying;
Συνομίλησα με τον Δημήτρη Τριανταφύλλου, συστημικό οικογενειακό ψυχοθεραπευτή σχετικά με τα παιδιά που έχουν ομόφυλους γονείς και το κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο εντάσσονται.
«Ο τρόπος με τον οποίο η κοινωνία νοηματοδοτεί τα ομόφυλα ζευγάρια και τα παιδιά τους αυξάνει και τον αριθμό των επιλογών που έχουν οι ίδιοι οι γονείς να αντιλαμβάνονται τους εαυτούς τους και το πως νιώθουν στην κοινωνία. Αν νιώθουν ντροπή, αν έχουν σαν επιλογές διάφορους τρόπους να περιγράφουν το ρόλο τους σαν γονείς επηρεάζει το πώς το εξηγούν στα παιδιά τους. Είναι ουσιαστικά μία αλυσίδα και συνδέεται με το πλαίσιο.
Ξεκινάει λοιπόν από το πώς οι ίδιοι οι γονείς αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους και το πόσο ενδυναμώνονται οι ίδιοι, σαν ζευγάρι αλλά και ατομικά αλλά και το πώς αντιλαμβάνονται τη σεξουαλικότητά και τη γονεϊκότητα. Αυτό δημιουργεί μία υγιή αναπλαισίωση της οικογενειακής υπόστασης και αυτό περνάει στο παιδί.»
Άρα το παιδί αναπαράγει αυτήν την υγιή αίσθηση που νιώθει ότι οι γονείς του βιώνουν και δεν αισθάνεται ντροπή.
« Ακριβώς! Ένας γονιός όταν προετοιμάζεται για το πώς θα μιλήσει στο παιδί του, το πρώτο βήμα είναι να δουλέψει με τον εαυτό του, με την έννοια του πώς αντιλαμβάνεται ο ίδιος το ρόλο του σα γονιό. Εάν νιώθει άνετα θα νιώθει και το παιδί έτσι. Και όταν θα έρθει η ώρα να αντιμετωπίσει την ομοφοβία εκεί έξω, το παιδί θα το αντιμετωπίσει με τον ίδιο τρόπο που οποιοδήποτε παιδί μπορεί να αντιμετωπίσει μία περίπτωση bullying.
Σαφώς και σε αυτό, βοηθάει η ψυχοθεραπεία. Θεραπευτές που ειδικεύονται στα φύλα και στην οικογένεια, που ειδικεύονται και στο να συζητάνε να βοηθάνε τους ομόφυλους γονείς σχετικά με το πώς αντιλαμβάνονται τη γονεϊκότητα, τη πατρότητα, τη μητρότητα, και το πώς μετά αυτό το επικοινωνούν στα παιδιά τους και κατά συνέπεια το πώς εξοπλίζονται τους εαυτούς τους και τα παιδιά τους για να διαχειρίζονται περιστατικά bullying.»
«Αυτό ισχύει σαφώς και για τα ετερόφυλα ζευγάρια», αναρωτιέμαι. Επειδή οι γονείς “μαμά και μπαμπάς” αντιμετωπίζονται στην κοινωνία μας ως “κανονικοί”, “φυσιολογικοί” δεν αντιλαμβάνονται την σημασία της ενδυνάμωσης της οικογένειας και της αυτοπεποίθησης του παιδιού. Γιατί το bullying μπορεί να δημιουργηθεί με οποιαδήποτε αφορμή, από το ότι μπορεί ένα παιδί να έχει δυσλεξία, ΔΕΠΥ, να έχει κάποια αναπηρία, να έχει γονείς άλλου χρώματος ή άλλης θρησκείας. Μόνο μέσα από την οικογένεια μπορεί να θωρακιστεί και να αντιμετωπίσει κάθε μορφή εκφοβισμού.
«Βέβαια! Περισσότερες πιθανότητες έχουν τα παιδιά που μεγαλώνουν με ομόφυλους γονείς να έχουν μια πιο υγιή θέαση του εαυτού τους και κατά συνέπεια μια πιο υγιή στάση απέναντι στην κοινωνία και στον κόσμο σε σχέση με τα παιδιά ετερόφυλων γονιών. Γιατί οι ομόφυλοι γονείς για να πάρουν την απόφαση να αποκτήσουν παιδί, πάει να πει ότι έχουν ήδη κάνει βήματα να αποδεχτούν τη σεξουαλικότητά τους, έχουν δουλέψει με τον εαυτό τους και αυτό κατά συνέπεια θα αντανακλάται στο παιδί. Ενώ οι ετερόφυλοι γονείς, συχνά αποκτούν παιδιά είτε για να διαιωνίσουν το γονίδιό τους, για να σώσουν το γάμο τους, γιατί υπάρχει πίεση της οικογένειας, γιατί πρέπει και είναι το επόμενο βήμα της σχέσης και γιατί οι φωνές του πλαισίου το επιτάσσουν.
Έρευνες μάλιστα έχουν δέιξει ότι έφηβοι με γονείς του ίδιου φύλου αισθάνονται πιο συνδεδεμένοι στο σχολείο. Μια άλλη μελέτη ανέφερε ότι τα παιδιά σε νοικοκυριά γκέι και λεσβιών είναι πιο πιθανό να μιλούν για συναισθηματικά δύσκολα θέματα και είναι συχνά πιο ανθεκτικά, συμπονετικά και ανεκτικά.
Δυστυχώς το επιχείρημα που συχνά χρησιμοποιείται στην κοινωνία, είναι ότι το λόγο πρέπει να τον έχει η φύση.
«Πρέπει να καταλάβουν ότι υπάρχει ομοφυλία και υπάρχει και γονεϊκότητα του ίδιου φύλου στη φύση. Με το επιχείρημα του επιστημονισμού και της επιβολής της φύσης, υπάρχει ο κίνδυνος να μπεις επικίνδυνα νερά, καθώς κάποιος άνθρωπος που γεννιέται με κάποια γονιδιακή ανεπάρκεια, κάποιο “ελάττωμα” δεν είναι “φυσιολογικός” και θα πρέπει να “τον φτιάξουμε”.
Τα πάντα είναι μέσα στο εύρος του φυσιολογικού, απλά σαν δυτικός πολιτισμός έχουμε προκαθορισμένες αντιλήψεις του τι εστί φυσιολογικό. Από την ομορφιά, τις σωματικές ικανότητες μέχρι τη σεξουαλικότητα.
Όλα αναπλαισιώνονται θετικά, μπορούν να τεθούν με τέτοιες βάσεις ώστε το παιδί να μάθει να αγαπάει τον εαυτό του. Αυτό ξεκινά από την οικογένεια, από το πόσο η οικογένεια μπορεί να νοηματοδοτεί τον εαυτό της σαν σύστημα με έναν υγιή τρόπο.»
Η οικογένεια έχει τόσες διαφορετικές μορφές, μονογονεϊκή, ευρύτερη, με παππούδες και θείες να μοιράζονται τη στέγη και το φαγητό, οικογένεια χωρίς παιδιά (γιατί ναι, και ένα ζευγάρι που συζεί κάτω από την ίδια στέγη οικογένεια θεωρείται), οικογένεια με υιοθετημένα παιδιά, με παιδιά από άλλο γάμο, με γονείς του ίδιου φύλου, με γονείς άλλης θρησκείας ή χρώματος. Η λίστα είναι ατελείωτη. Γιατί την οικογένεια την κάνει η αγάπη, το νοιάξιμο, το να είσαι δίπλα στον άλλον, να μοιράζεστε τα καλά και τα άσχημα, μακριά από στερεότυπα και προκαταλήψεις.
Εάν υπάρχει συζήτηση με ειλικρίνεια στο σπίτι, με άνεση, χωρίς ντροπή και ενημέρωση για τη σεξουαλικότητα, το φάσμα του φύλου, τη διαφορετικότητα των ανθρώπων, τις διαφορετικές μορφές οικογένειας, με περηφάνια, χωρίς κοινωνικά στερεότυπα, τότε κάθε παιδί, οποιασδήποτε οικογένειας, θα αποδέχεται τον εαυτό του χωρίς να ασχολείται με κακόβουλα σχόλια για το χρώμα του, την καταγωγή του, την αναπηρία του, τους δύο μπαμπάδες του.
Γιατί πρώτα απ’όλα θα έχει αγαπήσει τον εαυτό του, την οικογένειά του και τη διαφορετικότητα της ανθρώπινης φύσης μας.
Τις περισσότερες φορές, στη συζήτηση για την απόκτηση παιδιού από ομόφυλα ζευγάρια, η πρώτη αντίδραση που υπάρχει είναι το θέμα της φύσης αλλά και του πιθανού bullying που μπορεί να δεχτεί το παιδί στο σχολείο. «Και τι θα πει στα παιδιά για τους γονείς, αφού δε θα έχει μαμά και μπαμπά, αλλά 2 μαμάδες ή 2 μπαμπάδες;», «Θα φάει σίγουρα bullying» «Και πώς θα του εξηγήσεις ότι δεν είναι σαν τα άλλα παιδιά;»
Το βασικό θέμα αυτών των αποριών ξεκινάει με το ότι στο μυαλό πολλών ανθρώπων η πυρηνική οικογένεια δηλαδή μαμά, μπαμπάς και ένα ή περισσότερα παιδιά, θεωρούνται ως “φυσιολογική”, “κανονική” μορφή οικογένειας. Και η αντίληψη τόσο της σεξουαλικότητας όσο και της γονεϊκότητας αντιμετωπίζεται στην ελληνική κοινωνία με τον δυαδικό τρόπο “φυσικό και αφύσικο”. «Πιστεύω ότι ένα παιδί χρειάζεται τη μαμά και τον μπαμπά, αυτό έχει ορίσει η φύση μας» ακούστηκε από γνωστό τραγουδιστή πρόσφατα. Και τι συμβαίνει τότε με τις μονογονεϊκές οικογένειες; Ούτε εκεί έχουμε και μαμά και μπαμπά, δεν αποτελούν κομμάτι της φύσης μας;
Τι είναι αυτό που “κάνει” όμως την οικογένεια;
Η νομοθεσία της εκάστοτε χώρας; Οι άνθρωποι που ζουν κάτω από την ίδια στέγη; Γιατί η πυρηνική οικογένεια εξακολουθεί να θεωρείται στυλοβάτης της ελληνικής κοινωνίας; Και πώς είναι δυνατόν το πιθανό bullying στο σχολείο να στέκεται σαν επιχείρημα για την αποτροπή απόκτησης οικογένειας από γονείς του ίδιου φύλου; Αυτή η λογική μπαίνει σε επικίνδυνα μονοπάτια γιατί με τη σειρά τους, γονείς άλλου χρώματος, άλλης θρησκείας, με αναπηρία, με κάποια γονιδιακή ανεπάρκεια, να μην κάνουν παιδιά γιατί μπορεί να υποστούν bullying στο σχολείο.
Όλοι είμαστε διαφορετικοί. Και δυστυχώς στην κοινωνία μας συντηρούμε ο καθένας ξεχωριστά την ντροπή για καθετί διαφορετικό καθώς οτιδήποτε παρεκκλίνει της πλειοψηφίας και της “κανονικότητας” της κυρίαρχης ιδεολογίας είναι εύκολος στόχος για σχολιασμό και κριτική.
Πώς λοιπόν η γονεϊκότητα μπορεί να αγκαλιάσει το διαφορετικό και να θωρακίσει τα παιδιά από το οποιοδήποτε bullying;
Συνομίλησα με τον Δημήτρη Τριανταφύλλου, συστημικό οικογενειακό ψυχοθεραπευτή σχετικά με τα παιδιά που έχουν ομόφυλους γονείς και το κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο εντάσσονται.
«Ο τρόπος με τον οποίο η κοινωνία νοηματοδοτεί τα ομόφυλα ζευγάρια και τα παιδιά τους αυξάνει και τον αριθμό των επιλογών που έχουν οι ίδιοι οι γονείς να αντιλαμβάνονται τους εαυτούς τους και το πως νιώθουν στην κοινωνία. Αν νιώθουν ντροπή, αν έχουν σαν επιλογές διάφορους τρόπους να περιγράφουν το ρόλο τους σαν γονείς επηρεάζει το πώς το εξηγούν στα παιδιά τους. Είναι ουσιαστικά μία αλυσίδα και συνδέεται με το πλαίσιο.
Ξεκινάει λοιπόν από το πώς οι ίδιοι οι γονείς αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους και το πόσο ενδυναμώνονται οι ίδιοι, σαν ζευγάρι αλλά και ατομικά αλλά και το πώς αντιλαμβάνονται τη σεξουαλικότητά και τη γονεϊκότητα. Αυτό δημιουργεί μία υγιή αναπλαισίωση της οικογενειακής υπόστασης και αυτό περνάει στο παιδί.»
Άρα το παιδί αναπαράγει αυτήν την υγιή αίσθηση που νιώθει ότι οι γονείς του βιώνουν και δεν αισθάνεται ντροπή.
« Ακριβώς! Ένας γονιός όταν προετοιμάζεται για το πώς θα μιλήσει στο παιδί του, το πρώτο βήμα είναι να δουλέψει με τον εαυτό του, με την έννοια του πώς αντιλαμβάνεται ο ίδιος το ρόλο του σα γονιό. Εάν νιώθει άνετα θα νιώθει και το παιδί έτσι. Και όταν θα έρθει η ώρα να αντιμετωπίσει την ομοφοβία εκεί έξω, το παιδί θα το αντιμετωπίσει με τον ίδιο τρόπο που οποιοδήποτε παιδί μπορεί να αντιμετωπίσει μία περίπτωση bullying.
Σαφώς και σε αυτό, βοηθάει η ψυχοθεραπεία. Θεραπευτές που ειδικεύονται στα φύλα και στην οικογένεια, που ειδικεύονται και στο να συζητάνε να βοηθάνε τους ομόφυλους γονείς σχετικά με το πώς αντιλαμβάνονται τη γονεϊκότητα, τη πατρότητα, τη μητρότητα, και το πώς μετά αυτό το επικοινωνούν στα παιδιά τους και κατά συνέπεια το πώς εξοπλίζονται τους εαυτούς τους και τα παιδιά τους για να διαχειρίζονται περιστατικά bullying.»
«Αυτό ισχύει σαφώς και για τα ετερόφυλα ζευγάρια», αναρωτιέμαι. Επειδή οι γονείς “μαμά και μπαμπάς” αντιμετωπίζονται στην κοινωνία μας ως “κανονικοί”, “φυσιολογικοί” δεν αντιλαμβάνονται την σημασία της ενδυνάμωσης της οικογένειας και της αυτοπεποίθησης του παιδιού. Γιατί το bullying μπορεί να δημιουργηθεί με οποιαδήποτε αφορμή, από το ότι μπορεί ένα παιδί να έχει δυσλεξία, ΔΕΠΥ, να έχει κάποια αναπηρία, να έχει γονείς άλλου χρώματος ή άλλης θρησκείας. Μόνο μέσα από την οικογένεια μπορεί να θωρακιστεί και να αντιμετωπίσει κάθε μορφή εκφοβισμού.
«Βέβαια! Περισσότερες πιθανότητες έχουν τα παιδιά που μεγαλώνουν με ομόφυλους γονείς να έχουν μια πιο υγιή θέαση του εαυτού τους και κατά συνέπεια μια πιο υγιή στάση απέναντι στην κοινωνία και στον κόσμο σε σχέση με τα παιδιά ετερόφυλων γονιών. Γιατί οι ομόφυλοι γονείς για να πάρουν την απόφαση να αποκτήσουν παιδί, πάει να πει ότι έχουν ήδη κάνει βήματα να αποδεχτούν τη σεξουαλικότητά τους, έχουν δουλέψει με τον εαυτό τους και αυτό κατά συνέπεια θα αντανακλάται στο παιδί. Ενώ οι ετερόφυλοι γονείς, συχνά αποκτούν παιδιά είτε για να διαιωνίσουν το γονίδιό τους, για να σώσουν το γάμο τους, γιατί υπάρχει πίεση της οικογένειας, γιατί πρέπει και είναι το επόμενο βήμα της σχέσης και γιατί οι φωνές του πλαισίου το επιτάσσουν.
Έρευνες μάλιστα έχουν δέιξει ότι έφηβοι με γονείς του ίδιου φύλου αισθάνονται πιο συνδεδεμένοι στο σχολείο. Μια άλλη μελέτη ανέφερε ότι τα παιδιά σε νοικοκυριά γκέι και λεσβιών είναι πιο πιθανό να μιλούν για συναισθηματικά δύσκολα θέματα και είναι συχνά πιο ανθεκτικά, συμπονετικά και ανεκτικά.
Δυστυχώς το επιχείρημα που συχνά χρησιμοποιείται στην κοινωνία, είναι ότι το λόγο πρέπει να τον έχει η φύση.
«Πρέπει να καταλάβουν ότι υπάρχει ομοφυλία και υπάρχει και γονεϊκότητα του ίδιου φύλου στη φύση. Με το επιχείρημα του επιστημονισμού και της επιβολής της φύσης, υπάρχει ο κίνδυνος να μπεις επικίνδυνα νερά, καθώς κάποιος άνθρωπος που γεννιέται με κάποια γονιδιακή ανεπάρκεια, κάποιο “ελάττωμα” δεν είναι “φυσιολογικός” και θα πρέπει να “τον φτιάξουμε”.
Τα πάντα είναι μέσα στο εύρος του φυσιολογικού, απλά σαν δυτικός πολιτισμός έχουμε προκαθορισμένες αντιλήψεις του τι εστί φυσιολογικό. Από την ομορφιά, τις σωματικές ικανότητες μέχρι τη σεξουαλικότητα.
Όλα αναπλαισιώνονται θετικά, μπορούν να τεθούν με τέτοιες βάσεις ώστε το παιδί να μάθει να αγαπάει τον εαυτό του. Αυτό ξεκινά από την οικογένεια, από το πόσο η οικογένεια μπορεί να νοηματοδοτεί τον εαυτό της σαν σύστημα με έναν υγιή τρόπο.»
Η οικογένεια έχει τόσες διαφορετικές μορφές, μονογονεϊκή, ευρύτερη, με παππούδες και θείες να μοιράζονται τη στέγη και το φαγητό, οικογένεια χωρίς παιδιά (γιατί ναι, και ένα ζευγάρι που συζεί κάτω από την ίδια στέγη οικογένεια θεωρείται), οικογένεια με υιοθετημένα παιδιά, με παιδιά από άλλο γάμο, με γονείς του ίδιου φύλου, με γονείς άλλης θρησκείας ή χρώματος. Η λίστα είναι ατελείωτη. Γιατί την οικογένεια την κάνει η αγάπη, το νοιάξιμο, το να είσαι δίπλα στον άλλον, να μοιράζεστε τα καλά και τα άσχημα, μακριά από στερεότυπα και προκαταλήψεις.
Εάν υπάρχει συζήτηση με ειλικρίνεια στο σπίτι, με άνεση, χωρίς ντροπή και ενημέρωση για τη σεξουαλικότητα, το φάσμα του φύλου, τη διαφορετικότητα των ανθρώπων, τις διαφορετικές μορφές οικογένειας, με περηφάνια, χωρίς κοινωνικά στερεότυπα, τότε κάθε παιδί, οποιασδήποτε οικογένειας, θα αποδέχεται τον εαυτό του χωρίς να ασχολείται με κακόβουλα σχόλια για το χρώμα του, την καταγωγή του, την αναπηρία του, τους δύο μπαμπάδες του.
Γιατί πρώτα απ’όλα θα έχει αγαπήσει τον εαυτό του, την οικογένειά του και τη διαφορετικότητα της ανθρώπινης φύσης μας.
