Ο 16χρονος Ρομά Κώστας Φραγκούλης είναι νεκρός. Ο θάνατος του είναι φόνος. Ο έφηβος Ρομά δεν είναι όμως θύμα μόνο του αστυνομικού που τον πυροβόλησε . Είναι θύμα όλων όσων έχουν κατακρεουργήσει προηγουμένως την ανθρώπινη του υπόσταση. Για την εκτέλεση ενός παιδιού επειδή έκλεψε λίγα λίτρα βενζίνης είναι ένοχη ολόκληρη η ελληνική κοινωνία που αναπαράγει στερεότυπα και δημιουργεί τους δικούς της «περιττούς ανθρώπους» επιτρέποντας ακόμα και τον αφανισμό τους γιατί απλά δεν κατανοεί την πολιτισμική τους φόρμα.
Όση ώρα γράφονται αυτές οι γραμμές, η είδηση της δολοφονίας του Κώστα Φραγκούλη θάβεται κάτω από το Κατάρ-Γκέιτ, τις προβλέψεις για τον τελικό του μουντιάλ, τις λίστες με τις καλύτερες ταινίες και τραγούδια των Χριστουγέννων. Μόνο το κάλεσμα της «Πρωτοβουλίας Δηκεοσίνη» σε πορεία υπενθυμίζει τον άδικο χαμό το εφήβου από αστυνομική σφαίρα.
Γιατί ως κοινωνία παρακολουθούμε με αμηχανία και δίχως οργή τη δολοφονία ενός παιδιού; Έχουμε εξοικειωθεί τόσο με το θάνατο που μας φαίνεται σχεδόν φυσιολογικός; Είμαστε άραγε τόσο απαθείς ή απλά δεν μας αφορά ο φόνος ενός Ρομά γιατί είναι πολύ μακριά από το «πρότυπο της σύγχρονης ανθρωπότητας», το λευκό Ευρωπαίο;
Ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε του Ρομά στην Ευρώπης θυμίζει τον τρόπο που αντιμετωπίζουν οι Ινδοί τους Ντάλιτ, τους «θρυμματισμένους ανθρώπους» γνωστούς και ως Ανέγγιχτους καθώς κανένας δεν τους αγγίζει για να μη μολυνθεί. Βάσει τους ινδικού συστήματος κοινωνικής οργάνωσης και ταξινόμησης όλοι οι Ινδοί πρέπει να ανήκουν σε μια από τις τέσσερις βασικές «κάστες». Υπάρχουν όμως περισσότεροι από 200 εκατομμύρια Ινδοί που δεν ανήκουν σε καμία κάστα. Οι Ντάλιτ βιάζονται, κακοποιούνται, δολοφονούνται και κανένας δεν μιλά γι’ αυτό. Γιατί οι δράστες ανήκουν στις κυρίαρχες κάστες. Γιατί οι δράστες δεν είναι περιττοί άνθρωποι. Ο Ζίγκμουντ Μπάουμαν έχει γράψει για τους τρόπους με τους οποίους παράγονται οι «περιττοί άνθρωποι», οι «άνθρωποι-απόβλητα» της μετανεωτερικότητας». Ο πολωνός στοχαστής εξηγεί πως η καταναλωτική κοινωνία είναι εκείνη – που λειτουργεί ως μηχανισμός παραγωγής των «ανθρώπων-σκουπίδια» μέσα από την κατασκευή της τάξης και την παγκοσμιοποίηση.
Οι δικοί μας “Θρυμματισμένοι Άνθρωποι” δαιμονοποιούνται και αποκλείονται στις «απάτητες ζώνες» του μετανεωτερικού κόσμο γιατί απλά είναι άνθρωποι «εκτός κάστας». Ενίοτε πέφτουν θύματα βίας ή δολοφονίας όπως ο 16χρονος ήθύματα ψυχρής αδιαφορίας όπως η οκτάχρονης Ρομά που έχασε τη ζωή της πριν από ένα χρόνο σε εργοστάσιο του Κερατσινίου. Το κοριτσάκι είχε ξεψυχήσει σε κοινή θέα και κανένας από τους αυτόπτες μάρτυρες δεν έκανε τίποτα.. Οι υπάλληλοι – βάσει τον οπτιακουστικών ντοκουμέντων- το προσπερνούσαν για ώρα ενώ εκείνο αργοπέθαινε εγκλωβισμένο σε μια σιδερένια πόρτα. Γιατί απλά η ύπαρξη της είχε προ πολλού απανθρωποποιηθεί στα μάτια και η ζωή της δεν είχε σχεδόν καμία αξία. Ήταν άλλη μια Ανέγγιχτη που δεν θα μπορούσε να είναι τίποτα περισσότερο από απειλή για τη λευκότητα, που παρουσιάζεται ως δομική φυλετική τάξη.
Μόνο που ο δικός τους φόνος δεν μοιάζει με τους άλλους. Τα μίντια, οι πολιτικοί και εν γένει όσοι έχουν δημόσιο λόγο έχουν τη δύναμη να αμβλύνουν ένα έγκλημα ή να το αποσιωπούν. Έχουν τη δύναμη να κανονικοποιούν τον φόνο των «περιττών ανθρώπων» και να αφαιρούν την ανθρώπινη ιδιότητα από κάποιες «κάστες». Και οι υπόλοιποι έχουν την επιλογή να παρακολουθούν σιωπηλά την κατάργηση της ανθρώπινης υποκειμενικότητας σιωπηλά ή να αντιδράσουν με θόρυβο για να αποτιναχτεί μια για πάντα το στερεότυπο του «επικίνδυνου παραβατικού τσιγγάνου».
Κάποτε ο Σίγκμουντ Φρόιντ είχε μιλήσει για τη δυσφορία του ανθρώπου μέσα στο νεωτερικό πολιτισμό, ο οποίος είναι συνδεδεμένος με την τάξη και την καθαριότητα. Για τον ιδρυτή της ψυχανάλυσης όλα όσα δεν ταιριάζουν με αυτό το ψυχαναγκαστικού τύπου όραμα της ευταξίας, μπαίνουν αναπόδραστα στο περιθώριο, στιγματίζονται και εκτοπίζονται. Όπως οι Ρομά. Αυτός είναι ο ψυχικός μηχανισμός με τον οποίο μια κοινωνία παράγει τα «ανθρώπινα απορρίμματα» της, ταπεινώνει τα ανθρώπινα υποκείμενα της και τα συνθλίβει.
Η καλύτερη δυνατή μοίρα για τους «περιττούς ανθρώπους» – αν δεν θανατωθούν, κακοποιηθούν, εκτοπιστούν ή αποκλειστούν, είναι να εξομοιωθούν με το «κανονικό». Τα ανθρώπινα υποκείμενα, όμως, που ταπεινώνονται βιώνουν την ενοχή των σωμάτων που περισσεύουν και ενσωματώνουν τη βαρβαρότητα. Τα τραύματα τους, που δημιουργούνται από τα κυρίαρχα μοντέλα πολιτικής διαχείρισης, κυοφορούν αναπόδραστα νέες συγκρούσεις. Οι Ρομά ξεσπούν την οργή τους και ζητούν δικαιοσύνη. Και κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος για το τι θα παράγει αυτό το ξέσπασμα αφότου εμείς πρώτοι αποτύχαμε στην προστασία του ανθρώπινου σώματος και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας- φράση δανεική από τον Αλμπέρ Καμί. Αν προλαβαίνουμε ας περισώσουμε τα υπόλοιπα σώματα κι ας πάψουμε να δημιουργούμε υπανθρώπους και απανθρωποιητικά συστήματα. Ο θάνατος του 16χρονου Κώστα Φραγκούλη είναι φόνος και πειράζει όσο θα πείραζε και η εκτέλεη των δικών σας παιδιών.
