Τον Γρηγόρη Χρυσικό τον γνώρισα πριν από τέσσερα χρόνια, ένα χρόνο αφότου μια βουτιά στη θάλασσα του στοίχισε την κινητικότητα του και λίγο καιρό μετά την προβολή του ντοκιμαντέρ «Μέχρι τη Θάλασσα» του Μάρκου Γκαστίν, στο οποίο πρωταγωνιστούσε. Έκτοτε συντελέστηκαν αρκετές αλλαγές στη ζωή του. Το ερώτημα που μου διέτρεχε το νου σε τακτά διαστήματα μετά τη συνάντηση μας είναι τι είδους αλλαγές έχουν συντελεστεί  για την ενσωμάτωσή και την προσβασιμότητά των ανάπηρων ατόμων στο δομημένο περιβάλλον.

Αυτό το σκεφτόμουν κυρίως όταν ΔΕΝ συναντούσα ανθρώπους με αναπηρικά αμαξίδια στο δρόμο, στο γραφείο, στο σχολείο ή σε άλλους χώρους που κυκλοφορούσα καθημερινά, στα σινεμά, στα θέατρα, στο μετρό, στα εστιατόρια, στις τράπεζες, στα μπαρ. Δεν υπήρχαν ή είχαν αναγκαστεί να «κρυφτούν» ; Σε ένα από τα ταξίδια μου στη Μεγάλη Βρετανία είχα σκεφτεί πως στο Λονδίνο υπάρχουν πάρα πολλοί ανάπηροι. Ήταν μια πρώιμη σκέψη. Στην πορεία σκέφτηκα και συζήτησα αρκετά γύρω από το θέμα. Στην Αγγλία, όπως και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες,  οι ανάπηροι δεν είναι περισσότεροι απλά κυκλοφορούν και ζουν όπως οι υπόλοιποι. Γιατί υπάρχουν ράμπες παντού, τα πεζοδρόμια είναι μεγάλα και όχι κατεστραμμένα, η κοινωνική αναπαράσταση της αναπηρίας είναι διαφορετική  ενώ έχει οριστεί προσωπικός βοηθός για όποιον δεν έχει κινητικότητα έτσι ώστε να είναι ανεξάρτητο μέλος της κοινωνίας . Στόχος, δηλαδή, των Βρετανών και άλλων Ευρωπαίων δεν είναι μόνο προσβασιμότητα αλλά η απόλυτη αυτονομία. Στην Ελλάδα επιλέγουμε, ως πολιτεία και ως κοινωνία να έχουμε τα ανάπηρα άτομα κλεισμένα στο σπίτι και νιώθουμε και «εντάξει» με τη συνείδηση μας επειδή απλά δεν τους βλέπουμε.

Με το Γρηγόρη συναντηθήκαμε αυτή τη φορά σε ένα καφέ στο Γουδί. Έφτασε με το μηχανάκι του ενσωματωμένο με το αμαξίδιο του. Περάσαμε κάποιες ώρες της μέρας πίνοντας καφέδες και χυμούς και τρώγοντας σνακς στο στέκι του  στην περιοχή του και το υπόλοιπο απόγευμα κάνοντας βόλτες στη γειτονιά του. Είχε έναν απαλό ήλιο που μας επέτρεψε να ξεχαστούμε για κάποια ώρα σε ένα μικρό πάρκο με φιλόξενα παγκάκια. Προσβασιμότητα, ωστόσο, δεν υπήρχε. Ένα αναπηρικό αμαξίδιο δεν μπορεί να κινηθεί με ασφάλεια στους δρόμους της πόλη, ούτε να ανεβοκατεβαίνει τα κατεστραμμένα πεζοδρόμια και να υπερπηδά τα αναρίθμητα εμπόδια για να προσεγγίσει τη σκιά ενός δέντρου.

Ο Γρηγόρης, όμως, οδηγεί εδώ και μερικά χρόνια το μηχανάκι που ενσωματώνεται με το αμαξίδιο του. Το κόστος το έχει καλύψει ο ίδιος και η οικογένεια του και όχι η πολιτεία. Το κράτος ΔΕΝ καλύπτει ένα τέτοιο έξοδο που θα μπορούσε να αυτονομήσει τα ανάπηρα άτομα. Όπως δεν καλύπτει τον «προσωπικό βοηθό», κάτι που είναι απαραίτητο για έναν άνθρωπο με μειωμένη κινητικότητα που δεν θέλει να νιώθει πως επιβαρύνει το οικογενειακό του περιβάλλον.

Στη βόλτα μας είχαμε παρέα και τον παιδικό του φίλο Παύλο, ο οποίος λειτουργούσε και ως «προσωπικός βοηθός». Όπως μας ενημέρωσε ο Γρηγόρης έχει ξεκινήσει πιλοτικά ένα πρόγραμμα όπου το κράτος σου δικαιολογεί προσωπικό βοηθό , που δεν ανήκει στο οικογενειακό περιβάλλον και περιμένει την απάντηση αν το κράτος θα του δικαιολογήσει κάτι τέτοιο για την περίπτωση του.

Ζούμε σε μια κοινωνία αρτιμελιστικών αντιλήψεων. Η σκέψη μου διέσχιζε τον νου καθόλη τη διάρκεια της ημέρας που περάσαμε μαζί. Οι αρτιμελιστικές αντιλήψεις καθορίζουν τον τρόπο που θα υπάρχουν τα ανάπηρα και τα μη ανάπηρα άτομα, τον τρόπο με τον οποίο θα κυκλοφορούν, θα συσχετίζονται, θα απολαμβάνουν και θα δημιουργούν. Ο τρόπος που προσλαμβάνει μια κοινωνία την έλλειψη αρτιμέλειας ή την απουσία πλήρους λειτουργικότητας είναι πολιτικό ζήτημα, καθώς καθορίζει τις προτεραιότητες στις πολιτικές ατζέντες και τις πρόνοιες που θα θεσμοθετηθούν. Και εδώ είμαστε ακόμα πολύ πίσω. Ή έχουμε πολύ δρόμο μπροστά. Η ανάγκη για πολιτικές ενσωμάτωσης και προσβασιμότητας στο δομημένο περιβάλλον είναι όμως πια  επιτακτική.

Ο Γρηγόρης έμεινε ανάπηρος στα 22 του χρόνια. Σήμερα είναι  μόλις 27, εργάζεται σε ΜΚΟ,  κάνει πρωταθλητισμό στο πινγκ πονγκ ,έχει ιδρύσει μαζί με ένα φίλο του τους Cool Crips δείχνοντας πως η αναπηρία μπορεί να είναι cool. Νιώθει «προνομιούχος» γιατί ζει με την οικογένεια του, στο Γουδί, σε ένα άνετο διαμέρισμα προσαρμοσμένο στην συνθήκη του και στην πολυκατοικία του υπάρχει αναβατόριο, κάτι που δεν είναι δεδομένο ούτε για τα ελληνικά δημόσια κτίρια. Καταρρίπτει το μύθο περί αναπηρικής δυστυχίας και συμβάλλει στη συγκρότηση μιας νέας αναπηρικής ταυτότητας αλλά ταυτόχρονα δεν έχει πάψει να έχει το  φόβο – όπως και πολλοί ανάπηροι- μήπως  κάποια μέρα καταλήξει σε κάποιο ίδρυμα, σε κάποια κλειστή δομή. Γιατί απλά η πολιτεία δεν τους έχει καταστήσει αυτόνομους και τους υποτάσσει σε άνισες σχέσεις εξουσίας. Μιλάει με άνεση για το σεξ  αποκαλύπτοντας πόσο γεμάτοι νομιμοποιημένα στερεότυπα είμαστε ακόμα και ερήμην μας και πως όσο στον νου μας και στον κόσμο μας οι έννοιες αναπηρία και βλάβη θα είναι ταυτόσημες, τόσο ο έρωτας δεν θα είναι δημοκρατικός. Διοργανώνει πάρτι με τους Cool Crips για να φέρνει ανάπηρους και μη ανάπηρους κοντά σε ίσους όρους…

Μετά το ατύχημα

«Όταν συνέβη το ατύχημα σπούδαζα οικονομικές επιστήμες στην ΑΣΟΕ. Μου είχαν μείνει τρία μαθήματα για το πτυχίο. Τελείωσα τη σχολή ενώ βρισκόμουν στο ΚΑΤ. Δεν τους είχε ξανατύχει στη σχολή να μπει κάποιος μη ανάπηρος και να βγει ανάπηρος. Η δική μου άρνηση για αυτό που μου συνέβη  κράτησε λίγους μήνες μόνος, ίσως γιατί είχα έναν γιατρό τετραπληγικό και αυτό με βοήθησε. Από πολύ νωρίς όταν με ρωτούσαν αν  θα περπατήσω τους έλεγα όχι. Και με παραξένευε που σε πολλούς αυτό φαινόταν σαν παραίτηση ενώ ήταν αποδοχή.

Στο ΚΑΤ γίνεται καλή δουλειά. Υπάρχει τεχνογνωσία. Και αφού βγήκα επέστρεφα εκεί για φυσικοθεραπείες. Στα ιδιωτικά μπορεί να σε κρατήσουν περισσότερο για το κέρδος»

Αναπηρία και Κράτος -«Αν, ως κράτος, με λες σούπερ ήρωα, είναι παραδοχή ήττας»

«Για το αμαξίδιο που βλέπετε χωρίς το μηχανάκι, το κράτος μου δίνει 1000 ευρώ κάθε πέντε χρόνια ενώ κοστίζει πέντε χιλιάρικα. Αν προσθέσουμε και το μηχανάκι που εγώ χρησιμοποιώ κοστίζει 7000 ευρώ. Το κράτος δεν το καλύπτει είναι παρόλο που είναι αναγκαίο για να κινηθείς.  Ότι χρειαζόμαστε, όπως για παράδειγμα ορθοστάτες, το πληρώνουμε μόνοι μας. Το να είσαι φτωχός είναι πρόβλημα. Αλλά το να είσαι φτωχός ανάπηρος είναι ακόμα χειρότερα. Το σύστημα ασφάλισης είναι μη λειτουργικό εδώ. Παίρνω ένα επίδομα 730 ευρώ που λέγεται εξωιδρυματικό και ένα επίδομα κίνησης 180 ευρώ. Το κράτος, δηλαδή, αναγνωρίζει την ύπαρξη ιδρυμάτων και πως δεν έχει προσβάσιμες συγκοινωνίες και σου δίνει κάποια χρήματα για τις μετακινήσεις σου. Για να μη μιλήσουμε για το θέμα του προσωπικού βοηθού. Τώρα ξεκινούν οι πρώτες αξιολογήσεις για να εξετάσουν ποιοι από εμάς δικαιούμαστε. Νομίζω πως είμαι επιλέξιμος.

Ο προσωπικός βοηθός είναι τα χέρια και τα ποδιά σου. Υπάρχουν άτομα που τον χρειάζονται όλο το 24χωρο. Εγώ τον χρειάζομαι κάποιες ώρες την ημέρα.  Ο προσωπικός βοηθός πρέπει να ξέρει να ακούει τις εντολές σου.  Με περιορίζει που δεν έχω. Γιατί δεν είναι ωραίο να εξαρτάσαι πάντα από την οικογένεια ή κάποιο φίλο. Θέλω κάποια στιγμή να φύγω από το σπίτι. Είμαι νέος άνθρωπος, θέλω να φέρω μια κοπέλα στο σπίτι, να φέρω ένα φίλο το βράδυ και να μην πρέπει να κοιμηθώ την ώρα που κοιμούνται οι γονείς γιατί  θα χρειαστώ μια βοήθεια για να μπω στο κρεβάτι. Αν είχα ένα προσωπικό βοηθό θα μπορούσα να παίρνω αποφάσεις δικές μου και να του έλεγα τι χρειάζομαι χωρίς να είναι σαν να ζητάω χάρη.

Το κράτος δεν καλύπτει ούτε την ψυχοθεραπεία μετά την αποκατάσταση. Αυτό είναι πολυτέλεια. Εγώ έκανα  συνεδρίες μόνο στο ΚΑΤ. Μετά δεν έκανα αν και μάλλον θα έπρεπε καθώς όταν βγαίνεις από την αποκατάσταση είναι πιο δύσκολα.

Στην Ελλάδα αναγκάζεσαι να γίνεις σούπερ ήρωας για να τα καταφέρεις. Αν, ως κράτος, με λες σούπερ ήρωα, είναι παραδοχή ήττας. Είναι πιο ασφαλές να ανέβουμε την Πειραιώς με το αμαξίδιο από το να επιλέξουμε το πεζοδρόμιο Δεν θέλω να είμαι σούπερ ήρωας. Θέλουμε να μπούμε στην κοινωνία ως ισότιμα μέλη».

Ένα 24ωρο του Γρηγόρη

«Η ζωή μου είναι χωρισμένα στα τρία. Είναι η δουλειά μου, το Cool Crips και ο πρωταθλητισμός. Τις περισσότερες μέρες εργάζομαι από το σπίτι. Μια φορά την εβδομάδα πάω στο γραφείο. Είμαι project manager σε μια ΜΚΟ, στη ”Σύμπλεξις”. Η  έδρα της βρίσκεται στο μετρό Κατεχάκη.  Μπορώ με το μηχανάκι να μπω ακόμα και στο μετρό. Αυτό που βλέπεις είναι ένα μηχανάκι που μπαίνει στο αμαξίδιο.

Ξυπνάω λοιπόν 7 με 8 το πρωί, με βοηθούν οι γονείς μου για να ετοιμαστώ. Όταν πάω στο γραφείο, παίρνω τηλέφωνο ένα συνάδελφο και με βοηθάει να ανέβω.

Το μεσημέρι ασχολούμαι με τους Cool Crips,  να φτιάξω περιεχόμενο και να απαντήσω στα social medias. Έχουμε 30.000 followers στο Facebook και 20.000 στο Instagram. Το απόγευμα πάω προπόνηση για αρκετές ώρες γιατί δεν είναι απλά ένα χόμπι, είναι πρωταθλητισμός, συμμετέχουμε σε διεθνή τουρνουά. Στην προπόνηση πάω με το μηχανάκι και το μετρό γιατί είναι στη Δάφνη. Μετά συνήθως γυρίζω σπίτι για να φάω, να δω τηλεόραση ή καμιά σειρά στο Netflix, να χαζέψω στα social medias, να μιλήσω με κάποιο φίλο. Όταν δεν έχω προπόνηση, έχω τουαλέτα, κάτι που παίρνει αρκετά χρόνο γιατί γίνεται με κλύσμα.

Γενικά χρειάζομαι βοήθεια το πρωί στο σήκωμα,  στην τουαλέτα,  το βράδυ για να μπω στο κρεβάτι, το μεσημέρι με το φαγητό ή όταν κάποιο μέρος που δεν γνωρίζω. Κατά τα άλλα όχι.

Το σαββατοκύριακο είναι διαφορετικό. Το Σάββατο το μεσημέρι έχω προπόνηση. Μετά συζητάμε με την παρέα μου και καταλήγουμε σε ποια περιοχή θα βγούμε συνήθως για φαγητό ή ποτό. Μου αρέσει το κέντρο της Αθήνας και για τις επιλογές που έχει και για την ανεκτικότητα παρόλο που δεν είναι φιλική για το αμαξίδιο. Την Κυριακή μαζευόμαστε συνήθως σε κάποιο σπίτι να δούμε μπάλα.

Είχα την τύχη να είμαι σε ένα σπίτι άνετο, όπου είχαμε τη δυνατότητα να κάνουμε αλλαγές στο διαμέρισμα προσαρμοσμένες στη συνθήκη μου. Μετά άρχισα να κάνω personal training για να δυναμώσω και αργότερα άρχισα να παίζω πινγκ πονγ. Εγώ είμαι του ομαδικού αθλήματος. Παλιά έπαιζα μπάλα.  Και μου λείπει γιατί δεν μπορώ να παίξω. Υπάρχει το μπάσκετ αλλά δεν είναι για μένα λόγω χεριού. Μπάσκετ μπορείς να παίξεις αν είσαι παραπληγικός, όχι όμως τετραπληγικός.  Μπορείς να παίξεις και με κάποιες τετραπληγίες, όχι τη δική μου. Θα μπορούσα να παίξω ράγκμπι που είναι κατάλληλο αλλά δεν υπάρχει στην Ελλάδα. Προσπαθούν να το προωθήσουν αλλά ακόμα είναι σε πολύ αρχικό στάδιο. Το έχουν εντάξει μόνο στο Σύλλογο ‘’Περπατώ’’ στην Κομοτηνή.

Παίζω πινγκ πονγκ σε επίπεδο πρωταθλητισμού και χρειάζεται συνέπεια.. Με το πινγκ πονγκ έχουμε πάει Ιορδανία, Μαυροβούνιο και Τσεχία. Μη φανταστείς πως προλάβαμε να δούμε τίποτα. Μόνο το ξενοδοχείο και το γήπεδο βλέπω. Όλη μέρα προπόνηση, παιχνίδι και ύπνος. Είναι πολύ σκληρό το πρόγραμμα.

Αναπηρία και κοινωνική κατασκευή – «Εγώ είμαι νέος λευκός στρέιτ άντρας που δεν έχει κάποια δυσμορφία. Αν ήμουν διαφορετικός και δεν ήμουν μέσα στα πρότυπα θα ήταν πιο δύσκολα»

«Η μητέρα μου είναι Γερμανίδα και κάποια στιγμή σκεφτήκαμε να πάω στη Γερμανία γιατί εκεί είναι καλύτερες οι συνθήκες καιοι ανάπηροι είναι αυτόνομοι. Η αναπηρία είναι μια κοινωνική κατασκευή. Δεν πηγάζει από τη βλάβη του σώματος αλλά πηγάζει από τα εμπόδια,  είτε είναι αρχιτεκτονικά, είτε είναι κοινωνικά. Οποιαδήποτε αντίληψη σε θεωρεί λιγότερο ικανό από τους υπόλοιπους.

Σκέψου να πας σε μια πόλη που τη διοικούν χρήστες αμαξιδίου. Σκέψου πως  εμείς δεν χρειαζόμαστε ψηλά ταβάνια γιατί καθόμαστε στο αμαξίδιο και δεν χρειαζόμαστε ούτε καρέκλες. Σκέψου πως έρχεσαι σε αυτή την πόλη και αναγκάζεσαι να είσαι συνέχεια σκυμμένη ή να βαδίζεις στα γόνατα, να μην έχεις που να κάτσεις, να μην μπορείς να διαβάσεις γιατί τα έχουμε όλα γραμμένα σε μπράιγ. Εμείς σου λέμε πως έχουμε καλή διάθεση απέναντι σου και σου  φτιάχνουμε ένα σπίτι έξω από την πόλη, δηλαδή αποκλεισμός, και σου δίνουμε και επιγονατίδες για να βαδίζεις στα γόνατα. Αντί να σου φτιάξουμε ένα σπίτι με ψηλό ταβάνι μέσα στην πόλη. Βλέπεις, λοιπόν, πως η αναπηρία είναι σχετική. Και εγώ είμαι λιγότερο ανάπηρος στο ΚΠΙΣΝ και στο Mall απ’ ότι είμαι στο κέντρο της Αθήνας. Γιατί εκεί έχω κατάλληλο έδαφος,  συγκοινωνία, τουαλέτα. Αν είσαι γυναίκα με αναπηρία όλα είναι ακόμα πιο δύσκολα. Εγώ είμαι νέος λευκός στρέιτ άντρας που δεν έχει κάποια δυσμορφία. Αν ήμουν διαφορετικός και δεν ήμουν μέσα στα πρότυπα θα ήταν πιο δύσκολα. Θα είχαν λυθεί όλα αν μέσα στην τάξη στο σχολείο είχαμε κάποιο συμμαθητή σε αμαξίδιο. Αλλά τα ανάπηρα παιδιά πάνε σε ειδικά σχολεία.

Δεν είμαι ο μέσος ανάπηρος γιατί είχα πολλά προνόμια. Έτυχε να γεννηθώ σε μια οικογένεια με κάποια οικονομική άνεση και μορφωτικό επίπεδο, που με στηρίζει πρακτικά και οικονομικά».

Cool Crips–  Η αναπηρία είναι cool, σέξι, φούξια και σαρκαστική

«Από το ΚΑΤ, όταν συμμετείχα στο ντοκιμαντέρ με τον Μάρκο Γκαστίν, σκεφτόμουν πως ήθελα να κάνω κάτι για όλο αυτό που μου συνέβη. Μετά έκανα και κάποιες ομιλίες και είδα πως είχα πράγματα να μεταδώσω. Όταν γνώρισα το Σπύρο Νταντανίδη, τετραπληγικό από γέννα, μεγαλωμένο μέσα στην αναπηρία αναπτύξαμε έναν κώδικα επικοινωνίας και αποφασίσαμε να φτιάξουμε πριν από δυο χρόνια τους Cool Crips για να επικοινωνήσουμε κάποια ζητήματα με ένα πιο σαρκαστικό, φούξια, σέξι τρόπο. Αρχικά ήταν μια σελίδα στο Facebook, μετά στο Instagram και στο Youtube.  Δεν θέλαμε να μείνουμε σε ποστάκια και social medias.Πλέον είμαστε ΑΜΚΕ, κάνουμε πάρτυ και events..  Αλλά έχουμε αλλεργία στα events που αφορούν στην ευαισθητοποίηση της αναπηρίας. Σε ένα πάρτυ είχαν βρεθεί ανάπηροι, μη ανάπηροι, μαύροι, άσπροι, κωφοί, τυφλοί, γκέι, λεσβίες, στρέιτ Θέλουμε να κάνουμε κάτι διασκεδαστικό που θα φέρει ανάπηρους και μη ανάπηρους κοντά σε ίσους όρους..  Θέλουμε τη συμπερίληψη και αυτό θα έρθει μέσα από τη συνύπαρξη.

Αναπηρία και έρωτας

« Και εμείς θέλουμε να βγούμε, να ερωτευτούμε, να κάνουμε σεξ, να κάνουμε νέους φίλους Στο σεξ χάνεται ο αυθορμητισμός γιατί “αναγκάζεσαι” να επικοινωνήσεις κάποια πράγματα όπως το τι λειτουργεί, τι χρειάζεται αλλά στην πορεία έχεις μια πιο βαθιά επικοινωνία στο σεξ με τον άλλο. Γιατί του μιλάς και τον ρωτάς τι του αρέσει. Μιλάς περισσότερο. Αυτό θα έπρεπε να συμβαίνει σε  όλους. Στην αρχή στο φλερτ βοηθούν και τα social medias, ιδίως όταν ακόμα δεν γνωρίζεσαι και υπάρχει αμηχανία. Μπορείς να κάνεις και μια συζήτηση ερωτικού περιεχομένου.  Το θέμα είναι να μην θεωρήσεις δηλαδή πως φταίει το σώμα σου για κάτι που δεν μπορείς να κάνεις, να μην μπεις σε μια μάχη με το σώμα σου».