Κανείς άλλος λαός δεν εξεγείρεται όπως οι Γάλλοι! Στασιμοί μισθοί; Σπάστε μια τράπεζα. Ελιτίστικες εκπαιδευτικές πολιτικές; Κάψτε μερικά αυτοκίνητα. Προκλητική βασιλική οικογένεια; Επανάσταση!
Αυτές τις μέρες οι Γάλλοι κατεβαίνουν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν για τον πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν που επέβαλε μια αντιλαϊκή αλλαγή πολιτικής, η οποία αυξάνει την ηλικία συνταξιοδότησης από τα 62 στα 64 έτη. Η κίνηση έγινε με μη δημοκρατικό τρόπο, με την πρωθυπουργό Ελισάβετ Μπορν να επικαλείται το άρθρο 49:3 του γαλλικού συντάγματος – μια εξουσία που επιτρέπει στην κυβέρνηση να παρακάμψει την διαδικασία ψηφοφορίας στη Βουλή. Μετά την απόφαση, χιλιάδες άνθρωποι κατέκλυσαν τους δρόμους του Παρισιού και άλλων γαλλικών πόλεων για να διαμαρτυρηθούν, φωνάζοντας συνθήματα, ρίχνουν φωτοβολίδες και κρατώντας πλακάτ και σημαίες των συνδικάτων.
Οι Γάλλοι είναι μαθημένοι στις διαμαρτυρίες. Τον Οκτώβριο, το ποσοστό πληθωρισμού στη Γαλλία ήταν 5,5%, χαμηλότερο από το ποσοστό σε άλλες χώρες της Ευρώπης (10% στη Γερμανία και 8,9% στην Ιταλία). Και όμως, χιλιάδες άνθρωποι -μεταξύ των οποίων και η κοπέλα που κέρδισε το Νόμπελ λογοτεχνίας Άνι Ερνό– βγήκαν στους Παριζιάνικους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν για την εκτίναξη του κόστους ζωής στα ύψη.
Εν τω μεταξύ, στη χώρα μας, ο πληθωρισμός ανήλθε στο 8,5% από την ΕΛΣΤΑΤ του Ιανουαρίου 2023, ενώ η μέτρηση της Eurostat τον φέρνει στο 7,6%. Παρά το φρένο στον ρυθμό αύξησης του πληθωρισμού, καταγράφηκαν σημαντικές ανατιμήσεις σε βασικά είδη και κυρίως στα τρόφιμα.
Συγκεκριμένα, υπήρξαν αυξήσεις 25,3% στα γαλακτοκομικά, 20,4% στα λάδια, 18,7% στο ψωμί, 16,7% στα κρεατικά, 12,6% στα λαχανικά, ενώ το Market Pass, ένα κυβερνητικό πρόγραμμα οικονομικής ενίσχυσης που σχεδιάστηκε για την αντιμετώπιση του αυξημένου κόστους των νοικοκυριών λόγω της σημαντικής αύξησης του δείκτη τιμών καταναλωτή αποδείχτηκε ότι στην ουσία παρέχει ψίχουλα που στην πραγματικότητα εξανεμίζονται από τις καθημερινές ανατιμήσεις. Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με την 11η ετήσια έρευνα του ΙΜΕ-ΓΣΕΒΕΕ, πάνω από 6 στα 10 νοικοκυριά δήλωσαν ότι το καλάθι του νοικοκυριού δεν έχει συμβάλει στην αποκλιμάκωση των τιμών, ενώ το μηνιαίο εισόδημα για τα περισσότερα από τα μισά νοικοκυριά διαρκεί μόλις 18 ημέρες, λόγω της εκτίναξης των τιμών στην ενέργεια και τα είδη διατροφής, Ως εκ τούτου, δεν κουνήθηκε φύλλο, κι ένα συστημικό ζήτημα αντιμετωπίστηκε ως ατομική αποτυχία και τα βαθύτερα αίτια συσκοτίστηκαν, αποκλείοντας κάθε πιθανότητα να ενωθούν οι πολίτες για να θέσουν την κυβέρνηση προ των ευθυνών της.
Η διαμαρτυρία είναι βαθιά ενσωματωμένη στη γαλλική κουλτούρα. Πίσω στη μεσαιωνική και πρώιμη νεότερη περίοδο, οι Ευρωπαίοι συμμετείχαν σε λαϊκές τελετουργίες που ονομάζονταν “charivari”, όπου οι τοπικές κοινότητες ταπείνωναν δημοσίως ανθρώπους που κατηγορούνταν για ηθικά αδικήματα τραγουδώντας χλευαστικά τραγούδια και χτυπώντας κατσαρόλες και τηγάνια έξω από τα σπίτια τους. Στη Γαλλία, τα charivari έγιναν όλο και πιο πολιτικά με την πάροδο του χρόνου, με στόχο συχνά τα σπίτια αντιδημοφιλών πολιτικών και αξιωματούχων.
View this post on Instagram
Έκτοτε, η διαμαρτυρία έχει γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της γαλλικής δημόσιας ζωής. «Μπορούμε να εξηγήσουμε αυτή την “παράδοση” [κοιτάζοντας] την ιστορία της Γαλλίας: τη Γαλλική Επανάσταση, την κομμούνα του Παρισιού το 1871»,λέει στο περιοδικό Dazed ο Alexis Poyard, ένας νεαρός Γάλλος ακτιβιστής. «Στη Γαλλία, διαμαρτυρόμαστε κάθε φορά που είμαστε λυπημένοι ή όταν είμαστε θυμωμένοι».
«Στη Γαλλία, διαμαρτυρόμαστε όποτε είμαστε λυπημένοι ή όταν είμαστε θυμωμένοι»
«Οι συντηρητικοί πιστεύουν ότι τα κοινωνικά κινήματα και οι διαμαρτυρίες μας διχάζουν, αλλά στην πραγματικότητα συμβαίνει το αντίθετο, τουλάχιστον για τις λαϊκές διαδηλώσεις. Οι διαδηλώσεις των κίτρινων γιλέκων, για παράδειγμα, ήθελαν να αναδημιουργήσουν αυτόν τον κοινωνικό δεσμό μεταξύ των ανθρώπων», συνεχίζει. «Η γαλλική δημοκρατία χτίστηκε πάνω σε ένα μοντέλο στο οποίο η ψηφοφορία δεν είναι το μόνο μέσο λαϊκής έκφρασης. Μια διαδήλωση εκφράζει τη δυσαρέσκεια για την πολιτική της κυβέρνησης».
«Και λειτουργεί». Αυτό είναι ξεκάθαρο: τον Μάιο του 1968, η άγρια αστυνομική καταστολή κατά των φοιτητικών διαδηλώσεων προκάλεσε γενική απεργία και μαζική εξέγερση που οδήγησε τον πρόεδρο Σαρλ ντε Γκωλ να εγκαταλείψει τη χώρα- ακολούθησε ένα κύμα τεράστιων γενικών απεργιών το 1995, που οδήγησε σε αύξηση του κατώτατου μισθού- τα κίτρινα γιλέκα σταμάτησαν την προσπάθεια του Εμανουέλ Μακρόν να εισαγάγει φόρο άνθρακα που θα επηρέαζε δυσανάλογα τους φτωχούς πληθυσμούς.
Οι έρευνες υποστηρίζουν επίσης ότι, οι διαμαρτυρίες -και ειδικά οι πιο ριζοσπαστικές- είναι αποτελεσματικές. Το «φαινόμενο της ριζοσπαστικής πλευράς» περιγράφει ένα φαινόμενο κατά το οποίο οι ριζοσπαστικές παρατάξεις των πολιτικών κινημάτων, με την πάροδο του χρόνου συμβάλλουν στην αύξηση της υποστήριξης των πιο μετριοπαθών παρατάξεων. Για παράδειγμα, ενώ το 1966 το 63% των Αμερικανών είχε αρνητική άποψη για τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ Τζούνιορ το, 2011, το 94% είχε θετική άποψη. Παρομοίως, παρόλο που τα ΜΜΕ χλεύασαν την περιβαλλοντική οργάνωση Extinction Rebellion, η ανησυχία για το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή έχει εκτοξευθεί μετά τις διαμαρτυρίες που πραγματοποιήθηκαν το 2019.
View this post on Instagram
Ορισμένοι σχολιαστές έχουν σχολιάσει ότι δεν έχει νόημα οι Γάλλοι να είναι ουσιαστικά σε ετοιμότητα για διαμαρτυρία ανά πάσα στιγμή, όταν έχουν τα πράγματα τόσο καλά σε σύγκριση με όλους τους άλλους. Αλλά αυτός ακριβώς είναι ο λόγος για τον οποίο τα πράγματα είναι καλύτερα στη Γαλλία – επειδή εντοπίζουν τη δύναμη στη συλλογική δράση και απαιτούν αλλαγή.
Η αστυνομική βία είναι κάτι που ο Alexis έχει βιώσει και στη Γαλλία: «Στο Παρίσι, την περασμένη Κυριακή, σύντροφοί μου περικυκλώθηκαν από αστυνομικούς, οι οποίοι τους έριξαν δακρυγόνα χωρίς λόγο».
View this post on Instagram
«Δυστυχώς, η καταστολή λειτουργεί», έγραψε η Τουρκο – αμερικανίδα κοινωνιολόγος Ζεϊνέπ Τουφεκτσί στο The Atlantic το 2020. «Όσο γενναίοι κι αν είναι οι διαδηλωτές, ένα κράτος συχνά διαθέτει πολύ περισσότερα μέσα ώστε να πλήξει τους απλούς διαδηλωτές». Αλλά η «εξουσία» δεν έχει να κάνει μόνο με το γεγονός ότι η εξουσία μπορεί να επιβληθεί στον πληθυσμό. Ωστόσο, όπως πολύ εύστοχα λέει η κοινωνιολόγος «Η νομιμοποίηση της εξουσίας, όχι η καταστολή, είναι το θεμέλιο μιας ανθεκτικής εξουσίας. Η απώλεια της νομιμότητας είναι η σημαντικότερη απειλή για τις αρχές, ειδικά στις δημοκρατικές χώρες, καθώς οι κυβερνήσεις δεν μπορούν να κάνουν και τόσα πολλά ώστε να διατηρήσουν την εξουσία τους υπό αυτές τις συνθήκες», συνεχίζει η Τούφεκτσι.
Οι μαζικές διαδηλώσεις τους τελευταίους μήνες σε όλη την Ελλάδα, είτε αφορά τις διαμαρτυρίες των σπουδαστών δραματικών σχολών, είτε τις μαζικές απεργίες και διαδηλώσεις για την Τραγωδία στα Τέμπη, αποκαλύπτουν το βάθος της κοινωνικής δυσαρέσκειας και διαμαρτυρίας που δείχνει ότι υπάρχει ακόμα ελπίδα για εμάς, καθώς η διαμαρτυρία είναι ένας τρόπος να δείξεις ότι δεν παραδόθηκες, ότι πιστεύεις ακόμα ότι ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός.
Με πληροφορίες απο το Dazed
