Τα τελευταία χρόνια, όλα εκείνα που μας παρείχαν ασφάλεια στον δυτικό κόσμο φαίνεται να καταρρέουν. Ανάμεσα σε αυτά, η θρησκεία, η παραδοσιακή πολιτική, το κράτος πρόνοιας, οι ιδεολογίες, τα κοινωνικά κινήματα , τα εργατικά σωματεία και γενικότερα η εργατική ταυτότητα. Γενικότερα οι θεσμοί εκείνοι που παρείχαν συλλογικές δομές επίλυσης των προβλημάτων και των ανθρώπινων αγωνιών πλέον δεν υπάρχουν. Ή τουλάχιστον όχι με την ίδια μορφή που υπήρχαν στη νεωτερική κοινωνία. Ο σύγχρονος άνθρωπος εγκαταλείφτηκε στην ατομική του μοίρα.

Μόνοι και ανήμποροι να ορίσουμε τη μοίρα μας, νιώθουμε πως τα προβλήματα ξεφεύγουν από τον έλεγχό μας. Από την ανεργία, μέχρι την Πανδημία του Covid και την κλιματική αλλαγή που μαστίζει τον πλανήτη, νιώθουμε εντελώς αδύναμοι, με κάθε προσπάθεια για βελτίωση να φαντάζει μάταιη. Το βάρος της επιλογής και της ευθύνης μετατοπίστηκε στους ώμους του κάθε ατόμου ξεχωριστά, με τον κόσμο μας να γίνεται όπως λέει ο Πολωνός κοινωνιολόγος Ζίγκμουντ Μπάουμαν «ένας κόσμος αβάσταχτων επιλογών» όπου τα πάντα «περιστρέφονται ζαλισμένα και δεν υπάρχει τίποτα από το οποίο να κρατηθείς». Έναν κόσμο στον οποίο είμαστε αναγκασμένοι να ζούμε ημέρα με την ημέρα, ξεχνώντας την ασφάλεια που μας παρηγορούσε χθες, χωρίς να μπορούμε να κάνουμε σχέδια, επειδή ακριβώς  δεν ξέρουμε πώς θα είναι το αύριο.

Σε αυτόν τον κόσμο, το απρόβλεπτο έχει γίνει ρουτίνα. Οι πυλώνες πάνω στους οποίους είχαμε χτίσει την καθημερινή μας ζωή έχουν αποδειχθεί ευάλωτοι και τρωτοί και συνειδητοποιούμε ότι όλα είναι πολύ πιο εύθραυστα από ό,τι νομίζαμε. Η ανακάλυψη αυτή μας τρομάζει γιατί επιβεβαιώνει ότι δεν υπάρχει καμία βεβαιότητα ή ασφάλεια που να διαρκεί μια ζωή (όπως μαζί έχουν καταρρεύσει κι άλλες μορφές ασφάλειας, όπως το συνταξιοδοτικό που παρείχε μια ασφάλεια για το μέλλον).

Στο πλαίσιο αυτής της ρευστής πραγματικότητας, η συχνή αλλαγή εργασίας αποτελεί ένα από τα πιο χαρακτηριστικά φαινόμενα της σύγχρονης εργασιακής πραγματικότητας, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε διεθνές επίπεδο. Αυτή η τάση μπορεί να αποδοθεί σε διάφορους παράγοντες που αφορούν τόσο την οικονομική κατάσταση της χώρας όσο και τις αλλαγές στην εργασιακή κουλτούρα. Ας εξετάσουμε τους κύριους λόγους που οι Έλληνες εργαζόμενοι αλλάζουν δουλειές με τόσο μεγάλη συχνότητα.

1. Οικονομική κρίση και αβεβαιότητα

Η οικονομική κρίση που έπληξε την Ελλάδα το 2008 επέφερε σοβαρές συνέπειες στην αγορά εργασίας. Οι μισθοί μειώθηκαν, η ανεργία αυξήθηκε, ενώ πολλοί εργαζόμενοι έχασαν την δουλειά τους, ως αποτέλεσμα των λουκέτων σε πολλές μεγάλες επιχειρήσεις. Συνεπώς, οι εργαζόμενοι αναγκάζονται να αναζητούν συνεχώς καλύτερες αμοιβές και μεγαλύτερη οικονομική ασφάλεια, με αποτέλεσμα να αλλάζουν συχνά δουλειές όταν βρουν έστω και ελάχιστα καλύτερες οικονομικές συνθήκες.

Αυτή η αναζήτηση οικονομικής ασφάλειας δεν περιορίζεται μόνο στους νέους εργαζόμενους, αλλά και σε αυτούς με πολύχρονη εργασιακή πείρα, οι οποίοι συχνά αντιμετωπίζουν προκλήσεις στο να διατηρήσουν το βιοτικό τους επίπεδο. Η αστάθεια στην αγορά εργασίας και η αβεβαιότητα για το μέλλον οδηγούν πολλούς στην αναζήτηση ασφάλειας και καλύτερα αμειβόμενων θέσεων.

2. Εξερεύνηση καριέρας και εργασιακής εξέλιξης

Όπως και σε άλλες χώρες, και από τη στιγμή που το πτυχίο πλέον αποκτά ευέλικτη σχέση με την αγορά εργασίας –έως και ελάχιστη, ή ακόμα πολλοί κλάδοι δεν έχουν άμεση απορρόφηση από αυτήν, πολλοί νέοι στην Ελλάδα επιδιώκουν να εξερευνήσουν διάφορες επαγγελματικές επιλογές πριν κατασταλάξουν σε μια συγκεκριμένη καριέρα. Η ανάγκη για αυτογνωσία και εύρεση του κατάλληλου επαγγελματικού δρόμου οδηγεί συχνά σε συχνές αλλαγές εργασιακού αντικειμένου. Οι νέοι εργαζόμενοι δοκιμάζουν διαφορετικές θέσεις και βιομηχανίες για να βρουν τι ταιριάζει καλύτερα στα ενδιαφέροντά τους και τις δεξιότητές τους​ ​.

Αυτή η τάση για εξερεύνηση είναι ιδιαίτερα έντονη σε μια χώρα όπως η Ελλάδα, όπου οι ευκαιρίες για επαγγελματική ανάπτυξη μπορεί να είναι περιορισμένες. Οι νέοι επιδιώκουν να αποκτήσουν όσο το δυνατόν περισσότερη εμπειρία και γνώσεις, με την ελπίδα ότι αυτό θα τους βοηθήσει να βρουν τη θέση που τους ικανοποιεί περισσότερο μακροπρόθεσμα​.

3. Αναζήτηση καλύτερης ισορροπίας εργασίας – ελεύθερου χρόνου

Η έννοια της ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής γίνεται ολοένα και πιο σημαντική για τους Έλληνες εργαζόμενους. Η ευελιξία στο ωράριο και η δυνατότητα εργασίας από το σπίτι είναι χαρακτηριστικά που αναζητούν πολλοί, και συχνά αλλάζουν δουλειά για να βρουν καλύτερες συνθήκες εργασίας που να υποστηρίζουν αυτήν την ισορροπία.

Στην Ελλάδα, όπου οι οικογενειακές υποχρεώσεις και οι κοινωνικές σχέσεις παίζουν σημαντικό ρόλο στην καθημερινότητα, η ευελιξία στο ωράριο και η δυνατότητα προσαρμογής του εργασιακού περιβάλλοντος είναι σημαντικά πράγματα. Οι εργαζόμενοι αναζητούν εργοδότες που κατανοούν αυτές τις ανάγκες και προσφέρουν τις κατάλληλες συνθήκες για την επίτευξη αυτής της ισορροπίας.

4. Επιθυμία για μια δουλειά δημιουργική, με νόημα

Πολλοί εργαζόμενοι επιθυμούν να νιώθουν ότι η εργασία τους έχει νόημα και συνεισφέρει σε κάτι μεγαλύτερο. Στην Ελλάδα, όπου η αίσθηση της προσφοράς και του κοινωνικού ρόλου είναι έντονη, οι εργαζόμενοι αναζητούν θέσεις που να τους προσφέρουν αυτήν την αίσθηση του σκοπού. Εάν μια θέση εργασίας δεν τους παρέχει αυτό το νόημα, ή ότι δεν αξιοποιούν τις γνώσεις, τα ταλέντα και τις δεξιότητές τους, είναι πιθανό να αναζητήσουν άλλες ευκαιρίες​ .

5. Ευκαιρίες για επαγγελματική πρόοδο

Η έλλειψη ευκαιριών για επαγγελματική πρόοδο και προαγωγές αποτελεί έναν ακόμα σημαντικό λόγο που οι Έλληνες εργαζόμενοι αλλάζουν δουλειές. Οι εργαζόμενοι που συνειδητοποιούν ότι δεν «ανεβαίνουν» στην ιεραρχία ή ότι οι προσπάθειές τους δεν αναγνωρίζονται, αρχίζουν να αναζητούν νέες ευκαιρίες που να τους προσφέρουν περισσότερες προοπτικές για εξέλιξη​ αλλά και αναγνώριση της προσφοράς τους στο αντικείμενό τους.

6. Εξωτερικοί παράγοντες και κοινωνικοοικονομικές συνθήκες

Οι κοινωνικοοικονομικές συνθήκες και οι εξωτερικοί παράγοντες, όπως η πανδημία COVID-19, έχουν επίσης σημαντική επίδραση στην αλλαγή εργασίας. Η πανδημία οδήγησε πολλούς εργαζόμενους να επανεξετάσουν την επαγγελματική τους ικανοποίηση και να αναζητήσουν θέσεις σε εταιρείες που παρείχαν καλύτερη υποστήριξη κατά τη διάρκεια αυτών των δύσκολων καιρών​ .

Παράλληλα, η προσαρμογή στην τηλεργασία και η εντατικοποίηση της ψηφιακής εργασίας δημιούργησαν νέες ευκαιρίες και προκλήσεις στην αγορά εργασίας, οδηγώντας σε μια αναθεώρηση των επαγγελματικών προτεραιοτήτων.

7. Μετανάστευση για μια καλύτερη ζωή

Ένας επιπλέον σημαντικός παράγοντας που δεν μπορεί να αγνοηθεί είναι η μετανάστευση. Η οικονομική κρίση και η ανεργία οδήγησαν πολλούς Έλληνες –ειδικά νέους επιστήμονες αλλά και εργαζόμενους,  να αναζητήσουν εργασία στο εξωτερικό. Η αναζήτηση καλύτερων επαγγελματικών ευκαιριών, υψηλότερων αμοιβών και καλύτερων συνθηκών ζωής είναι βασικοί λόγοι για τους οποίους πολλοί Έλληνες επιλέγουν να μεταναστεύσουν. Η μετανάστευση προσφέρει την ευκαιρία για επαγγελματική ανάπτυξη και καλύτερη ποιότητα ζωής, κάτι που δεν είναι πάντα εφικτό στην Ελλάδα λόγω των οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών που επικρατούν στη χώρα.

8. Κακή διοίκηση και τοξικό Εργασιακό περιβάλλον

Ίσως ο πιο σημαντικός λόγος για την αλλαγή εργασίας στην Ελλάδα είναι η κακή διοίκηση και η ύπαρξη τοξικών εργασιακών περιβαλλόντων. Οι εργαζόμενοι συχνά εγκαταλείπουν θέσεις εργασίας όπου η διοίκηση δεν παρέχει την απαραίτητη υποστήριξη ή όπου επικρατεί αρνητικό κλίμα συνεργασίας. Η έλλειψη ανατροφοδότησης, οι ασαφείς προσδοκίες και η απουσία μιας αξιόπιστης διοίκησης μπορούν να οδηγήσουν σε απογοήτευση και απόφαση για αλλαγή εργασίας.

Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, η ψυχολογική πίεση και το άγχος μπορεί να είναι μη διαχειρίσιμα, οδηγώντας τους εργαζόμενους στην αναζήτηση ενός πιο υποστηρικτικού και υγιούς εργασιακού περιβάλλοντος. Η ανάγκη για αναγνώριση και σεβασμό στο χώρο εργασίας είναι κρίσιμη και, όταν δεν ικανοποιείται, ωθεί τους εργαζόμενους να αναζητήσουν καλύτερες συνθήκες αλλού.

Καθήκον του κράτους στη διατήρηση της εργασιακής και μισθολογικής ασφάλειας

Πέρα από την ιδιωτική πρωτοβουλία και τις επιχειρήσεις, το κράτος έχει θεμελιώδη ρόλο στην προστασία των εργαζομένων και την εξασφάλιση σταθερών και αξιοπρεπών μισθών. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω διαφόρων μηχανισμών, όπως η επιθεώρηση εργασίας και η θέσπιση κανονισμών που διασφαλίζουν την τήρηση των δικαιωμάτων των εργαζομένων. Όπως για παράδειγμα, ο καθορισμός και την εφαρμογή του κατώτατου μισθού, εξασφαλίζοντας ότι οι εργαζόμενοι μπορούν να ζήσουν αξιοπρεπώς. Επίσης, με την προώθηση εργασιακής ασφάλειας και υγείας, το κράτος θεσπίζει κανόνες που καλύπτουν τη χρήση προστατευτικού εξοπλισμού, την εκπαίδευση για την ασφάλεια και την πρόληψη των ατυχημάτων και των ασθενειών. Τέλος, το κράτος οφείλει να προστατεύει τους εργαζόμενους από άδικες και αυθαίρετες απολύσεις. Εκ τούτου διασφαλίζεται ότι οι απολύσεις πραγματοποιούνται μόνο για νόμιμους λόγους και με δίκαιη αποζημίωση, προστατεύοντας έτσι την εργασιακή ασφάλεια και τα δικαιώματα των εργαζομένων.

Συμπέρασμα

Η συχνή αλλαγή εργασίας αποτελεί πλέον ένα κοινό χαρακτηριστικό της σύγχρονης επαγγελματικής ζωής στην Ελλάδα. Το γεγονός αντικατοπτρίζει την ανάγκη των εργαζομένων για οικονομική ασφάλεια, προσωπική και επαγγελματική ανέλιξη, καλύτερες συνθήκες εργασίας και ένα υποστηρικτικό εργασιακό περιβάλλον. Οι εργοδότες αν θέλουν να κρατήσουν τους υπαλλήλους τους, οφείλουν να κατανοήσουν αυτούς τους λόγους και να τους παρέχουν ασφαλή και υποστηρικτικά περιβάλλοντα. Το πιο σημαντικό όμως είναι εδώ αφορά την κρατική παρέμβαση, μέσω της Επιθεώρησης Εργασίας και άλλων μηχανισμών, διασφαλίζοντας την ασφάλεια των εργαζομένων και στην εξασφάλιση σταθερών και αξιοπρεπών μισθών, συμβάλλοντας έτσι στην αντιμετώπιση των προκλήσεων της αγοράς εργασίας και στην προώθηση μιας υγιούς και βιώσιμης οικονομίας.

Διαβάστε επίσης: H Ελλάδα των ταξικών αντιθέσεων και ο μύθος περί οικονομικής ανάπτυξης