Πριν από μισό αιώνα, οι πάνκηδες ύψωναν τη γροθιά τους απέναντι στο status quo – και με έναν παράδοξο τρόπο, η κληρονομιά τους αποτέλεσε πρότυπο για τη σύγχρονη διοίκηση επιχειρήσεων.

Πώς συμβαίνει κάτι τέτοιο, εύλογα θα διερωτηθεί κανείς. Και η απάντηση βρίσκεται στον παράδοξο τρόπο που ο καπιταλισμός μπορεί να ελίσσεται σε νέες πραγματικότητες. Να προσαρμόζεται σαν χαμαιλέοντας και να ευδοκιμεί κάθε φορά σε καινούρια περιβάλλοντα. Διόλου τυχαία άλλωστε ο Κάρολος Μαρξ ισχυριζόταν ότι ο καπιταλισμός είναι σαν τον φοίνικα, ικανός κάθε φορά να γεννιέται μέσα από τις στάχτες του.

Έχει τη δύναμη δηλαδή να απομυζεί επίσης κάθε δημιουργικό κύτταρο, καινούργιες ιδέες, ακόμα και την επαναστατικότητα, και την κοινωνική παρέκκλιση του καθενός να τα μεταμορφώνει σε εμπόρευμα, να τα εξαργυρώνει σε κέρδος. Σκεφτείτε για παράδειγμα, πώς το επαναστατικό μπρίο μπορεί να εμπορευματοποιηθεί, να συσκευαστεί και εν τέλει να αποτελέσει μια κερδοφόρα βιομηχανία; Ιδιοφυέστατο!  Είναι η ίδια διαδικασία που μετέτρεψε τους ριζοσπάστες της δεκαετίας του 1960 σε επιχειρηματίες της δεκαετίας του 1980, που οδηγεί τους σημερινούς ακτιβιστές των μέσων κοινωνικής δικτύωσης να προσανατολίζονται στον κόσμο των επιχειρήσεων. Η επαναστατικότητα- διαχέεται, γίνεται εμπόρευμα και προσαρμόζεται στις νέες πραγματικότητες.

Σε ανάλογο πλαίσιο, ορισμένα ιδεώδη του πανκ-ροκ κινήματος της δεκαετίας του 1970 περιέχουν πολύτιμα διδάγματα για τα σημερινά στελέχη επιχειρήσεων. Η απόρριψη της ιεραρχικής σκέψης και η ενασχόληση με φλέγοντα κοινωνικά ζητήματα διαμορφώνουν τη σημερινή C-suite, ενώ η αυθάδικη πανκ διάθεση μπορεί να μεταφραστεί σε ένα τολμηρό σχέδιο για την επίλυση των εντάσεων.

Την δεκαετία του 70’, οι πανκς με τις περήφανες μοϊκάνες τους υψωμένες στο θεό και τα τζιν με τις παραμάνες στους δρόμους με κόκκινες ταρταρούγες μίνι φούστες, τις τιράντες και τις μπότες τους, ενώ από τα ηχεία ακούγονταν δυνατά Sex Pistols, Clash, Minor Threat, Crass και Black Flag, αποτελούσαν κάτι παραπάνω από ένα απλό lifestyle. Πήγαιναν ενάντια στο status quo, υποστήριζαν το δικαίωμα στη διαφορετικότητα, τα δικαιώματα των ζώων, ήταν αρνητές της εργασίας την οποία αποκαλούσαν «μισθωτή σκλαβιά», και πολεμούσαν την μικροαστική σαπίλα της γενιάς των γονιών τους.

Και καθώς όπως περιγράψαμε πιο πάνω, η καπιταλιστική μηχανή όλα τα αλέθει, μέσα, όπως ήταν επόμενο, όλη η εκρηκτικότητα και τα επιθετικά στοιχεία του πανκ κινήματος, μετουσιώθηκαν και αυτά με τη σειρά τους όχι μόνο σε εμπόρευμα αλλά και σε ιδεολογία για τα στελέχη επιχειρήσεων – αν και αυτό δεν είναι απαραίτητα κάτι κακό. Ίσα- ίσα μπορεί να εξυγιάνει τις καθημερινές εργασιακές συνθήκες, να απαλλάξει τις επιχειρήσεις από τις τοξικές συμπεριφορές, να έχει μια ηθική στάση απέναντι στο περιβάλλον και στην κοινωνία, ενώ παράλληλα θα παράγει και κέρδος ώστε να μπορεί να επιβιώσει.

Υπάρχουν λοιπόν μυριάδες τρόποι με τους οποίους η νοοτροπία του πανκ-ροκ συσχετίζεται με τη σημερινή διοίκηση επιχειρήσεων. Και δεν χρειάζεται να φορέσετε το σκισμένο μπλουζάκι ή να βάψετε τα μαλλιά σας πράσινα για να διοχετεύσετε τις συμπεριφορές που χρειαζόμαστε για να αλλάξετε τις επιχειρήσεις και τον κόσμο της εργασίας προς το καλύτερο.

Πάμε να δούμε τους 5 τρόπους με τους οποίους η νοοτροπία του πανκ-ροκ συσχετίζεται με τη σημερινή διοίκηση επιχειρήσεων, σύμφωνα με ένα άρθρο του Blare Palmer στο BingThink:

1. Μιλήστε ενάντια στην αδικία

Οι πάνκηδες της δεκαετίας του 1970 ήταν απογοητευμένοι από την πολιτική της εποχής και ήθελαν να δοθεί φωνή στους μη προνομιούχους και τους μη έχοντες. Η μουσική και η μόδα τους ήταν, εν μέρει, μια απόρριψη του status quo και μια άρνηση να παίξουν σύμφωνα με τις συμβάσεις της μεσαίας τάξης. Σύμφωνα με το Edelman Trust Barometer του 2023, το 80% των ερωτηθέντων επιθυμεί οι CEOs να μιλούν και να πρωτοστατούν στην κοινωνική δράση. Επιθυμούν μεγαλύτερη συμμετοχή των επιχειρήσεων σε κοινωνικά ζητήματα όπως η κλιματική αλλαγή, η οικονομική ανισότητα, η πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη και η επανεκπαίδευση. Και σχεδόν τα δύο τρίτα των εργαζομένων θα εργάζονταν σε μια εταιρεία μόνο εάν μοιράζονται τις ίδιες αξίες.

Ως κοινωνία οι άνθρωποι θέλουν οι ηγέτες τους να απορρίπτουν τη συμβατική αποδοχή του κόσμου ως έχει και να επιφέρουν αλλαγές. Περιμένουν από τους διευθυντές των επιχειρήσεων να μιλούν για αυτά τα θέματα. Έχετε την επιλογή – να παίξετε σύμφωνα με τους κανόνες, να κρατήσετε χαμηλό προφίλ, να προσπαθήσετε να µην ταράξετε τα νερά, ή να αντιμετωπίσετε τις μεγάλες, σκληρές αδικίες του κόσμου μας (πολλές από αυτές είναι ανεκτές ή και διαιωνίζονται από τις επιχειρήσεις) και να δώσετε φωνή στις ανάγκες εκείνων που δεν έχουν δική τους φωνή.

2. Απορρίψτε την αυστηρή ιεραρχία

Το πανκ εμφανίστηκε σε μια εποχή που η κοινωνία έτρεφε ακόμα μεγάλο σεβασμό στην ιεραρχία. Άνθρωποι από διαφορετικές κοινωνικές τάξεις ντύνονταν διαφορετικά, μιλούσαν διαφορετικά και είχαν διαφορετικές ασχολίες. Απευθυνόσουν στο αφεντικό σου με το επώνυμό του ή ακόμα και «κύριε». Πιθανόν να αισθάνεστε, ότι παρόλο που υπάρχει περισσότερη άτυπη συμπεριφορά στη δουλειά, ότι δεν έχουν αλλάξει και πολλά.

Μαζί με την ιεραρχία προκύπτουν και τα προνόμια. Όσοι βρίσκονται στην κορυφή έχουν περισσότερα προνόμια, μεγαλύτερη πρόσβαση σε πληροφορίες και λήψη αποφάσεων και περισσότερη ασφάλεια. Οι πάνκηδες απέρριψαν αυτόν τον αυτεπάγγελτο σεβασμό, σπάζοντας τους κανόνες συμπεριφοράς και εκθέτοντας την υποκρισία του «να ξέρεις τη θέση σου».

Σήμερα, ο ιεραρχικός τρόπος σκέψης στις επιχειρήσεις εμποδίζει την πρόσβαση από τις σπουδαίες ιδέες των χαμηλόβαθμων εργαζόμενων, στις δυνατότητες να αξιοποιηθεί πλήρως η ποικιλομορφία του εργατικού δυναμικού και να δοθεί δυνατότητα σε αυτούς που βρίσκονται στο χώρο να λαμβάνουν οι ίδιοι αποφάσεις. Η ιεραρχία επιβραδύνει τους οργανισμούς και ενθαρρύνει τους ανθρώπους να ασκούν πολιτική, να επιδιώκουν την εγγύτητα στην εξουσία και να διαχειρίζονται τη φήμη τους αντί να κάνουν την καλύτερη δυνατή δουλειά τους. Οι ηγέτες χρειάζεται να εντοπίσουν πού η ιεραρχική σκέψη εμποδίζει τους ανθρώπους να συμβάλουν στην επιχείρηση και να την αποδομήσουν.

3. Επιδιώξτε τις εντάσεις και αποδεχθείτε τις υγιείς συγκρούσεις

Το mosh pit δεν ήταν κατάλληλο μέρος για εσάς αν έχετε την τάση να μελανιάζετε εύκολα, αλλά οι πανκς εξακολουθούσαν να πέφτουν με τα μούτρα μέσα! Ο Palmer δεν σας προτείνει βέβαια να γίνετε σωματικά βίαιοι! Αλλά έχουμε καταντήσει να αποστρεφόμαστε ιδιαίτερα τις δύσκολες και άβολες συζητήσεις- τις συγκρούσεις απόψεων- και τα έντονα συναισθήματα στη δουλειά. Αναπτύσσουμε εξαιρετικά συντονισμένες δεξιότητες διπλωματίας και χειραγώγησης, ώστε να μπορούμε να επηρεάσουμε την ατζέντα ή το αποτέλεσμα χωρίς οι άνθρωποι να καταλάβουν ότι τους έχουν ξεγελάσει. Αντίθετα, οι σημερινοί διευθυντές χρειάζεται να εντοπίζουν τις εντάσεις και να κατευθύνονται προς αυτές .

Αν οι δύσκολες, άβολες συζητήσεις δεν πραγματοποιούνται σε υψηλόβαθμο επίπεδο, τότε πού πραγματοποιούνται; Μπορείτε να στοιχηματίσετε ότι οι άνθρωποι που βρίσκονται χαμηλότερα στον οργανισμό βλέπουν αυτές τις εντάσεις και μιλούν γι’ αυτές. Όταν οι ηγέτες τις αγνοούν, τις απορρίπτουν ή τις χρησιμοποιούν προς όφελός τους για να αποκτήσουν δύναμη επιρροής, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι άνθρωποι αρχίζουν να μην τους εμπιστεύονται. Και μια κουλτούρα δυσπιστίας μπορεί να αποβεί άκρως επιζήμια για την υγεία της επιχείρησης και των ανθρώπων που εργάζονται σε αυτήν. Κάντε τη δύσκολη συζήτηση, αντιμετωπίστε τη σύγκρουση ή αλλιώς απλά θα βλέπετε αυτές τις εντάσεις να ξεπροβάλλουν με τη μορφή απογοήτευσης από τα πρόσωπα εξουσίας του οργανισμού.

4. Δώστε αξία στην ατομικότητα και το ανήκειν

Το πανκ είχε να κάνει με την προσωπική έκφραση. Οι πάνκηδες φορούσαν χειροποίητα ή ανακυκλωμένα ρούχα (πριν αυτό γίνει μόδα). Ήθελαν να ξεχωρίζουν και να διαφέρουν από τη συμβατική μόδα της εποχής. Ταυτόχρονα, ήθελαν να ανήκουν στην πανκ κοινότητα. Ήθελαν οι άλλοι πάνκηδες να ξέρουν ότι ήταν κι εκείνοι ένας από αυτούς. Έκαναν παρέα σε ομάδες, έφτιαχναν φανζίν που τους συνέδεαν και εμβαθύνουν τη σκέψη τους για την κουλτούρα του πανκ και πήγαιναν σε συναυλίες όπου μπορούσαν να συναντήσουν ομοϊδεάτες τους.

Αυτό παρουσιάζει μια πολύτιμη προοπτική για την διαφορετικότητα και την ένταξη. Όταν αποδεχόμαστε τη διαφορετικότητα, επιτυγχάνουμε την ένταξη. Όταν οι άνθρωποι αισθάνονται ότι μπορούν να είναι ο εαυτός τους, είναι πιο πιθανό να αισθάνονται ότι μπορούν να ανήκουν, σε αντίθεση με την αίσθηση ότι πρέπει να συμμορφωθούν για να γίνουν αποδεκτοί.

Ως σημερινοί διευθυντές, αναγνωρίζοντας τον τρόπο με τον οποίο προσφέρετε μια μοναδική προοπτική και όντας πρόθυμοι να φέρετε αυτή την προοπτική στο τραπέζι, αποδεχόμενοι παράλληλα τις ξεχωριστές προσωπικές απόψεις των άλλων, δημιουργείτε μια πιο ισχυρή αίσθηση «φυλής» από ό,τι η συμμόρφωση σε ένα στενό σύνολο συμπεριφορών και απόψεων. Έτσι αξιοποιείται ο πλούτος που έχει να προσφέρει ο καθένας ξεχωριστά.

5. Σκοπός υπεράνω του κέρδους

Οι πανκς της δεκαετίας του 1970 απέρριψαν την εμπορευματοποίηση, ακόμη και τον καπιταλισμό. Όχι ότι με την πάροδο του χρόνου δεν ξεμύτισαν πανκ επιχειρήσεις, φυσικά. Η μπουτίκ King’s Road της Vivienne Westwood και του Malcolm McLaren σημειώσαν μεγάλη εμπορική επιτυχία. Αλλά αμφισβήτησαν τις αξίες του συμβατικού καπιταλισμού, όπως κάνουν ακριβώς και οι σημερινοί καταναλωτές. Το Edelman Trust Barometer του 2020 διαπίστωσε ότι η πλειοψηφία των ανθρώπων που συμμετείχαν στην έρευνα πιστεύει ότι ο καπιταλισμός στη σημερινή του μορφή κάνει περισσότερο κακό παρά καλό. Ταυτόχρονα, εμπιστεύονται περισσότερου τους επικεφαλής των επιχειρήσεων από τους κυβερνητικούς ηγέτες, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, ακόμη και τις ΜΚΟ, ότι είναι ηθικοί και ικανοί. Ειδικά οι νέοι νοιάζονται για το αν οι εταιρείες από τις οποίες ψωνίζουν έχουν ηθική υπόσταση. Επιπλέον, υπάρχει πλέον μια νέα μετρήσιμη κλίμακα γνωστή ως «αξίζει τον κόπο», σύμφωνα με την οποία οι άνθρωποι αναρωτιούνται αν η θυσιές που κάνουν για τη δουλειά τους αξίζουν τον κόπο. Συχνά η απάντηση είναι: «Όχι, δεν αξίζει».

Επομένως, εάν οι επιχειρήσεις μπορούν να θέσουν τον σκοπό στο επίκεντρο του οράματός τους, να αποτελούν μια πηγή για το καλό στον κόσμο ή τουλάχιστον να βρουν τρόπους να συνεισφέρουν με θετικό τρόπο, είναι πιο πιθανό να προσελκύσουν και να κρατήσουν τους καλύτερους υπαλλήλους και πιστούς τους πελάτες.

Αυτό δεν σημαίνει ότι τα κέρδη δεν έχουν σημασία. Αλλά το κέρδος, ως αποτέλεσμα της δέσμευσης σε έναν ανώτερο σκοπό, είναι το μέλλον της επιχειρηματικής επιτυχίας.

Όπως ισχυρίζεται ο Palmer, ήρθε η ώρα οι διευθυντές να φανερώσουν τον πάνκη που κρύβεται κάτω από το κοστούμι τους. Πίσω από την πανοπλία που έχουν αναπτύξει για να προκόψουν στη δουλειά τους και να παίξουν το παιχνίδι όπως πιστεύουν ότι πρέπει να παίζεται, υπάρχει ένας μικρός επαναστάτης. Ήρθε η ώρα να δώσουν φωνή σε αυτόν τον επαναστάτη, για το καλό των ανθρώπων της επιχείρησης, των ανθρώπων που η επιχείρηση εξυπηρετεί και του κόσμου γενικότερα.

➥ Δείτε επίσης: Πώς οι χίπις εφηύραν τα Social Media