Βραβευμένος με Νόμπελ Λογοτεχνίας ο Οδυσσέας Ελύτης υπήρξε ένας από τους σπουδαιότερους Έλληνες ποιητές, που ύμνησε την ελληνική παράδοση και τον έρωτα. Αποτέλεσε ένα από τα επίλεκτα μέλη της λεγόμενης «γενιάς του τριάντα» στον χώρο της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Το 1979 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας «για την ποίησή του, που με φόντο την ελληνική παράδοση, με αισθηματοποιημένη δύναμη και πνευματική οξύνοια ζωντανεύει τον αγώνα τού σύγχρονου ανθρώπου για ελευθερία και δημιουργία», όπως χαρακτηριστικά ανήγγειλε η Σουηδική Ακαδημία κατά τη διάρκεια της απονομής.
Ο κατά κόσμον Οδυσσέας Αλεπουδέλης γεννήθηκε στις 2 Νοεμβρίου του 1911 στο Ηράκλειο Κρήτης, ήταν το τελευταίο παιδί από τα έξι παιδιά του επιχειρηματία Παναγιώτη Αλεπουδέλη και της Μαρίας Βρανά, ιδιοκτητών μιας επιχείρησης γνωστής για τα εμβληματικά σαπούνια Μασσαλίας με σήμα την άγκυρα.

«Οδυσσέας ο θαλασσοπόρος, ο ήρωας του ομηρικού ποιήματος, ζωντανός με το πνεύμα της ελευθερίας, με προκλητική απιστία, εγχείρημα και ακόρεστη όρεξη για όλες τις περιπέτειες και τις αισθησιακές εμπειρίες που μπορούν να προσφέρουν οι θάλασσες και τα νησιά της Ελλάδας. Οδυσσέας είναι το όνομα που έδωσαν στον ποιητή οι γονείς του. Μαρτυρεί την αίσθηση για το παρελθόν και τους δεσμούς με τους μύθους και τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της ελληνικής παράδοσης. Ελύτης είναι το όνομα που υιοθέτησε στην αρχή της καριέρας του ως συγγραφέας. Το όνομα είναι σύνθετο, με υπαινιγμούς σε πολλές έννοιες αγαπημένες στην καρδιά του ποιητή – θα μπορούσε να ονομαστεί ένα πολύ συνοπτικό μανιφέστο. Τα συστατικά του ονόματος θα χρησιμεύσουν ως υπενθύμιση των ελληνικών λέξεων για την Ελλάδα (Έλλας), ελπίδα (ελπίδα), ελευθερία (ελευθερία) και τη μυθική γυναίκα που είναι η προσωποποίηση της ομορφιάς, του ερωτικού αισθησιασμού και της γυναικείας γοητείας, Helena (Eléni ). Ο Έρως και ο Ήρωας συνδέονται στενά στον κόσμο της ποίησης ή του μύθου του Ελύτη», αναφέρεται χαρακτηριστικά από τη Σουηδική Ακαδημία.

Ιδεαλιστής και ανυπόταχτος από τα εφηβικά του χρόνια ακόμη, ενώ είχε γραφτεί στη Νομική Σχολή Αθηνών, δεν ακολούθησε την καριέρα του δικηγόρου. Στο χώρο της ποίησης ο Ελύτης εμφανίστηκε το 1935, δημοσιεύοντας ποιήματά του στο περιοδικό «Τα Νέα Γράμματα» που συγκέντρωνε τους περισσότερους λογοτέχνες της ονομαζόμενης «Γενιάς του Τριάντα». Η γνωριμία του τον ίδιο χρόνο με τον Ανδρέα Εμπειρίκο ενίσχυσε τις επαναστατικές υπερρεαλιστικές του απόψεις. Κατά την ιταλική επίθεση το 1940 κατά της Ελλάδας κατατάχτηκε στο στρατό και πολέμησε στο μέτωπο της Αλβανίας. Στην κατεχόμενη Αθήνα έγραψε τον «Ήλιο τον πρώτο» και τα πρώτα σημαντικά πεζά του. Από το 1948 ως το 1951 πραγματοποίησε διάφορα ταξίδια στη δυτική Ευρώπη, με ορμητήριο το Παρίσι, όπου, μέσα στο εχθρικό γι’ αυτόν κλίμα της υπαρξιακής στράτευσης, στερεώθηκαν οι δικές του πεποιθήσεις, αυτές που διακυρύσσονται στο «Άξιον Εστί». Το 1969 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, όπου, ανάμεσα στο σύνθημα “η φαντασία στην εξουσία” που εξήγγειλε η επανάσταση του Μάη, και τη δυσφορία για την Απριλιανή δικτατορία στην Ελλάδα, έγραψε τα ποιήματα “Το φωτόδεντρο”, “Το μονόγραμμα”, “Ο ήλιος ο ηλιάτορας”, “Τα ρω του έρωτα .

Το έργο του μεγάλο και ανυπέρβλητο. Σημαντικό μέρος του μελοποιήθηκε από τους Μ.Χατζιδάκη, Μ.Θεοδωράκη, Γ.Μαρκόπουλο και έχει μεταφραστεί στα γαλλικά, αγγλικά, ιταλικά, γερμανικά, ισπανικά, και σε άλλες γλώσσες. Πέρα από την ποίηση, ο Ελύτης άφησε σημαντικά δοκίμια, συγκεντρωμένα στους τόμους Ανοιχτά Χαρτιά (1974) και Εν Λευκώ (1992), καθώς και αξιόλογες μεταφράσεις Ευρωπαίων ποιητών και θεατρικών συγγραφέων. Πέθανε, σαν σήμερα στις 18 Μαρτίου του 1996 από ανακοπή καρδιάς, στην Αθήνα.

Ὁ μικρὸς Ναυτίλος (1988) 

Ὅτι μπόρεσα ν᾿ ἀποχτήσω μία ζωὴ ἀπὸ πράξεις ὁρατὲς γιὰ ὅλους, ἑπομένως νὰ κερδίσω τὴν ἴδια μου διαφάνεια, τὸ χρωστῶ σ᾿ ἕνα εἶδος εἰδικοῦ θάρρους ποὺ μοῦ ῾δωκεν ἡ Ποίηση: νὰ γίνομαι ἄνεμος γιὰ τὸ χαρταετὸ καὶ χαρταετὸς γιὰ τὸν ἄνεμο, ἀκόμη καὶ ὅταν οὐρανὸς δὲν ὑπάρχει.

Δὲν παίζω μὲ τὰ λόγια. Μιλῶ γιὰ τὴν κίνηση ποὺ ἀνακαλύπτει κανεὶς νὰ σημειώνεται μέσα στὴ «στιγμή» ὅταν καταφέρει νὰ τὴν ἀνοίξει καὶ νὰ τῆς δώσει διάρκεια. Ὁπόταν, πραγματικά, καὶ ἡ Θλίψις γίνεται Χάρις καὶ ἡ Χάρις Ἄγγελος· ἡ Εὐτυχία Μοναχὴ καὶ ἡ Μοναχὴ Εὐτυχία.

μὲ λευκές, μακριὲς πτυχὲς πάνω ἀπὸ τὸ κενὸ ἕνα κενὸ γεμάτο σταγόνες πουλιῶν, αὖρες βασιλικοῦ καὶ συριγμοὺς ὑπόκωφου Παραδείσου.

Από τη συλλογή «Ο Μικρός Ναυτίλος» του Οδυσσέα Ελύτη, εκδόσεις Ίκαρος, πέμπτη έκδοση, 2000.