Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου είναι γνωστός σε όλη την υφήλιο ως Vangelis. Γεννήθηκε στα περίχωρα του Βόλου το 1943 και άρχισε να παίζει πιάνο στα τέσσερα του. Το 1968 – μαζί με τον Ντέμη Ρούσσο, τον Λουκά Σιδερά και τον Ανάργυρο Κουλούρη – ίδρυσε το συγκρότημα Aphrodite’s Child, το οποίο επρόκειτο να βγάλει πανευρωπαϊκές επιτυχίες όπως το «Rain and tears» και να πετύχει πωλήσεις 20 εκατομμυρίων δίσκων. Το 1972 το συγκρότημα διαλύθηκε όμως οριστικά και στη συνέχεια ο Παπαθανασίου ηχογράφησε μια σειρά από προσωπικά άλμπουμ ηλεκτρονικής μουσικής –«Heaven and Hell», «Albedo 0.39», «Spiral», «Beaubourg», «China». Το μουσικό θέμα του για το αγγλικό φιλμ «Οι δρόμοι της φωτιάς» (1981) κέρδισε Όσκαρ πρωτότυπης μουσικής, έφτασε στο νούμερο 1 των αμερικανικών τσαρτς και τον καταξίωσε παγκοσμίως. Στις 29 Μαρτίου ο σπουδαίος Έλληνας μουσικοσυνθέτης κλείνει αισίως τα 79, γιορτάζοντας με τον καλύτερο τρόπο και τα 50 χρόνια από την κυκλοφορία του (οριακού για την ελληνική αλλά και την παγκόσμια prog-rock δισκογραφία) άλμπουμ «666» των Aphrodite’s Child και αυτά είναι κάποια από τα λόγια βαθιάς σοφίας και προσωπικής εμπειρίας που μας αφήνει παρακαταθήκη.
Πάντα ήμουν κλειστός. Άνθρωποι έρχονται να με συναντήσουν στο στούντιο, αλλά εγώ δε βλέπω κανέναν. Δε γίνεται διαφορετικά. Πάντα ήμουν κλειστός, αλλά με τα χρόνια γίνομαι περισσότερο.
Τα παιδικά μου χρόνια δεν καθόρισαν τη σχέση μου με τη μουσική. Τουλάχιστον έτσι νομίζω. Ήταν να με βρει το κακό και με βρήκε. Όπου κι αν είσαι, ό,τι κι αν κάνεις, αυτό που είναι να σε βρει θα σε βρει. Εγώ ήμουν λίγο πιο τυχερός. Είχαμε πιάνο και μεγάλωσα σε σπίτι με κήπο.
Από παιδί. Στα δώδεκα ή στα δεκατρία μου είχα συνθέσει στο μυαλό μου ένα κονσέρτο για πιάνο και ορχήστρα. Μετά από καιρό άκουσα στο ραδιόφωνο κάτι παρεμφερές. Δεν ήξερα τι ήταν και τελικά άκουσα από τον εκφωνητή ότι ήταν ένα κονσέρτο του Μπέλα Μπάρτοκ. Τότε είπα: «Για δες! Αυτό που σκέφτηκα υπάρχει».
Έχω δεχτεί πιέσεις να παίξω το παιχνίδι του σταρ σύστεμ και εξακολουθώ να δέχομαι. Όλα αυτά που ακούω, όμως, περνάνε από πάνω μου και δεν τα παίρνω στα σοβαρά. Είμαι βέβαια στο εμπόριο, αλλά ποτέ δεν επιδίωξα κάτι τέτοιο. Ποτέ δεν έκανα αυτά που μου ζητούσαν. Πάντα απέφευγα συνειδητά την προβολή και τη διαφήμιση.
Όταν μου δώσανε το Όσκαρ, κοιμόμουν· το έμαθα το επόμενο πρωί. Συγκριτικά, η χαρά του κόσμου στην Ελλάδα ήταν πολύ μεγαλύτερη από την δικιά μου. Όχι ότι εγώ δεν ευχαριστήθηκα, αλλά δεν άλλαξε κάτι στη ζωή μου. Δεν έγινα διαφορετικός μ ´ένα Όσκαρ. Και να μην το είχα πάρει, ο ίδιος θα ήμουν.
Το στοιχείο που διακρίνει τους συνεργάτες μου είναι η εσωτερική αρμονία. Πάντα ψάχνω για ανθρώπους που τα πάνε καλά με τον εαυτό τους, που δεν έχουν ανάγκη να πουν ψέματα, να κάνουν κακό, να φερθούν με ηλιθιότητα και μικροπρέπεια. Μόνο σε τέτοια άτομα μπορείς να βασιστείς. Αλλιώς, μπλέκεις με επικίνδυνα όντα.
Δεν κουράζομαι ποτέ από τη δουλειά μου. Κουράζομαι μόνο όταν βρεθώ σε ένα περιβάλλον που δεν είναι αρμονικό. Μπορεί να κουραστώ σε ένα εστιατόριο ή σε ένα σπίτι, αλλά ποτέ όταν δουλεύω. Πηγαίνοντας κόντρα στη φύση σου, κουράζεσαι σε δέκα λεπτά. Αντίθετα, όταν τα πράγματα πάνε σωστά, μεγαλώνει αντοχή σου.
Η μουσική είναι ένας κώδικας της φύσης. Ο λόγος ήρθε με τους ανθρώπους και γι’ αυτό είναι περιοριστικός. Η μουσική βρίσκεται στη φύση και ποτίζει τον άνθρωπο χωρίς το βάρος άχρηστων εμπειριών. Όσο λοιπόν πιο καθαρός είναι ο συνθέτης, όσο πιο πιστά μεταφέρει τη μουσική, τόσο πιο οικουμενικό γίνεται το αποτέλεσμα.
Θα μπορούσα να μην ξαναβγάλω δίσκο από αηδία για τις δισκογραφικές εταιρείες. Κάθε φορά που συνεργάζεσαι μαζί τους, μπαίνεις σε κάποιο πρόβλημα. Κάθε φορά η διαδικασία δουλεύει εναντίον σου, ενάντια σε αυτά που σκέφτεσαι. Κάθε φορά παλεύεις να προστατεύσεις τον εαυτό σου, την αξιοπρέπειά σου. Οι εταιρίες είναι σε θέση να τα ισοπεδώσουν όλα.
Ο Δίας και εγώ. Κάποτε ο αμερικανός αστροφυσικός Καρλ Σέιγκαν μου έστειλε μια κασέτα της NASA με ήχους από τον πλανήτη Δία. Οι ήχοι που άκουσα είναι πολύ κοντά στους δικούς μου. Άκουσα την κασέτα και τρελάθηκα.
Κινηματογράφος. Από όλες τις δουλειές μου στον κινηματογράφο χάρηκα περισσότερο το «Blade Runner». Πέρασα τότε πολύ ωραία και ο Ρίντλεϊ Σκοτ ήταν πολύ καλός. Περίεργος, αλλά καλός.
Πατώντας το πόδι σου στην Νέα Υόρκη, νιώθεις την ανάγκη να κάνεις πράγματα. Όταν πηγαίνω στη Νέα Υόρκη, συνθέτω συνεχώς. Αντίθετα, στο Παρίσι δεν μπορώ να γράψω καθόλου μουσική. Στο Παρίσι πάω, κάθομαι τρεις μήνες και όλη μέρα ζωγραφίζω.
Ξέρω την δύναμη της μουσικής. Πολλές φορές αυτό με τρομάζει και με κάνει πιο υπεύθυνο. Ο μουσικός έχει στα χέρια του μια δύναμη που μπορεί να χωρίσει πλήθη ή να τα ενώσει· βρίσκεται συνεχώς μπροστά σε απεριόριστες δυνατότητες. Γι’ αυτό χρειάζεται περισσότερη υπευθυνότητα ο καλλιτέχνης και λιγότερη προβολή.
Η Ελλάδα είναι ο αποτυχημένος μου έρωτας. Όταν είμαι έξω, θέλω να γυρίσω. Όταν έρχομαι, κάθομαι μόνο μια δυο βδομάδες και νιώθω ότι δεν μπορώ να κάνω το παραμικρό. Στην Ελλάδα υπάρχει ένα τεράστιο δυναμικό, αλλά και μια ψυχική φτώχεια, μια μιζέρια.
Θα ήθελα να βρεθώ με τον Αϊνστάιν. Θα ήθελα επίσης να γνωρίσω έναν αρχαίο έλληνα· να μάθω πώς ζούσε, τι έτρωγε. Γενικά, οι καλλιτέχνες δεν με ελκύουν. Τους βρίσκω παρακμιακούς.
Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου είναι γνωστός σε όλη την υφήλιο ως Vangelis. Γεννήθηκε στα περίχωρα του Βόλου το 1943 και άρχισε να παίζει πιάνο στα τέσσερα του. Το 1968 – μαζί με τον Ντέμη Ρούσσο, τον Λουκά Σιδερά και τον Ανάργυρο Κουλούρη – ίδρυσε το συγκρότημα Aphrodite’s Child, το οποίο επρόκειτο να βγάλει πανευρωπαϊκές επιτυχίες όπως το «Rain and tears» και να πετύχει πωλήσεις 20 εκατομμυρίων δίσκων. Το 1972 το συγκρότημα διαλύθηκε όμως οριστικά και στη συνέχεια ο Παπαθανασίου ηχογράφησε μια σειρά από προσωπικά άλμπουμ ηλεκτρονικής μουσικής –«Heaven and Hell», «Albedo 0.39», «Spiral», «Beaubourg», «China». Το μουσικό θέμα του για το αγγλικό φιλμ «Οι δρόμοι της φωτιάς» (1981) κέρδισε Όσκαρ πρωτότυπης μουσικής, έφτασε στο νούμερο 1 των αμερικανικών τσαρτς και τον καταξίωσε παγκοσμίως. Στις 29 Μαρτίου ο σπουδαίος Έλληνας μουσικοσυνθέτης κλείνει αισίως τα 79, γιορτάζοντας με τον καλύτερο τρόπο και τα 50 χρόνια από την κυκλοφορία του (οριακού για την ελληνική αλλά και την παγκόσμια prog-rock δισκογραφία) άλμπουμ «666» των Aphrodite’s Child και αυτά είναι κάποια από τα λόγια βαθιάς σοφίας και προσωπικής εμπειρίας που μας αφήνει παρακαταθήκη.
Πάντα ήμουν κλειστός. Άνθρωποι έρχονται να με συναντήσουν στο στούντιο, αλλά εγώ δε βλέπω κανέναν. Δε γίνεται διαφορετικά. Πάντα ήμουν κλειστός, αλλά με τα χρόνια γίνομαι περισσότερο.
Τα παιδικά μου χρόνια δεν καθόρισαν τη σχέση μου με τη μουσική. Τουλάχιστον έτσι νομίζω. Ήταν να με βρει το κακό και με βρήκε. Όπου κι αν είσαι, ό,τι κι αν κάνεις, αυτό που είναι να σε βρει θα σε βρει. Εγώ ήμουν λίγο πιο τυχερός. Είχαμε πιάνο και μεγάλωσα σε σπίτι με κήπο.
Από παιδί. Στα δώδεκα ή στα δεκατρία μου είχα συνθέσει στο μυαλό μου ένα κονσέρτο για πιάνο και ορχήστρα. Μετά από καιρό άκουσα στο ραδιόφωνο κάτι παρεμφερές. Δεν ήξερα τι ήταν και τελικά άκουσα από τον εκφωνητή ότι ήταν ένα κονσέρτο του Μπέλα Μπάρτοκ. Τότε είπα: «Για δες! Αυτό που σκέφτηκα υπάρχει».
Έχω δεχτεί πιέσεις να παίξω το παιχνίδι του σταρ σύστεμ και εξακολουθώ να δέχομαι. Όλα αυτά που ακούω, όμως, περνάνε από πάνω μου και δεν τα παίρνω στα σοβαρά. Είμαι βέβαια στο εμπόριο, αλλά ποτέ δεν επιδίωξα κάτι τέτοιο. Ποτέ δεν έκανα αυτά που μου ζητούσαν. Πάντα απέφευγα συνειδητά την προβολή και τη διαφήμιση.
Όταν μου δώσανε το Όσκαρ, κοιμόμουν· το έμαθα το επόμενο πρωί. Συγκριτικά, η χαρά του κόσμου στην Ελλάδα ήταν πολύ μεγαλύτερη από την δικιά μου. Όχι ότι εγώ δεν ευχαριστήθηκα, αλλά δεν άλλαξε κάτι στη ζωή μου. Δεν έγινα διαφορετικός μ ´ένα Όσκαρ. Και να μην το είχα πάρει, ο ίδιος θα ήμουν.
Το στοιχείο που διακρίνει τους συνεργάτες μου είναι η εσωτερική αρμονία. Πάντα ψάχνω για ανθρώπους που τα πάνε καλά με τον εαυτό τους, που δεν έχουν ανάγκη να πουν ψέματα, να κάνουν κακό, να φερθούν με ηλιθιότητα και μικροπρέπεια. Μόνο σε τέτοια άτομα μπορείς να βασιστείς. Αλλιώς, μπλέκεις με επικίνδυνα όντα.
Δεν κουράζομαι ποτέ από τη δουλειά μου. Κουράζομαι μόνο όταν βρεθώ σε ένα περιβάλλον που δεν είναι αρμονικό. Μπορεί να κουραστώ σε ένα εστιατόριο ή σε ένα σπίτι, αλλά ποτέ όταν δουλεύω. Πηγαίνοντας κόντρα στη φύση σου, κουράζεσαι σε δέκα λεπτά. Αντίθετα, όταν τα πράγματα πάνε σωστά, μεγαλώνει αντοχή σου.
Η μουσική είναι ένας κώδικας της φύσης. Ο λόγος ήρθε με τους ανθρώπους και γι’ αυτό είναι περιοριστικός. Η μουσική βρίσκεται στη φύση και ποτίζει τον άνθρωπο χωρίς το βάρος άχρηστων εμπειριών. Όσο λοιπόν πιο καθαρός είναι ο συνθέτης, όσο πιο πιστά μεταφέρει τη μουσική, τόσο πιο οικουμενικό γίνεται το αποτέλεσμα.
Θα μπορούσα να μην ξαναβγάλω δίσκο από αηδία για τις δισκογραφικές εταιρείες. Κάθε φορά που συνεργάζεσαι μαζί τους, μπαίνεις σε κάποιο πρόβλημα. Κάθε φορά η διαδικασία δουλεύει εναντίον σου, ενάντια σε αυτά που σκέφτεσαι. Κάθε φορά παλεύεις να προστατεύσεις τον εαυτό σου, την αξιοπρέπειά σου. Οι εταιρίες είναι σε θέση να τα ισοπεδώσουν όλα.
Ο Δίας και εγώ. Κάποτε ο αμερικανός αστροφυσικός Καρλ Σέιγκαν μου έστειλε μια κασέτα της NASA με ήχους από τον πλανήτη Δία. Οι ήχοι που άκουσα είναι πολύ κοντά στους δικούς μου. Άκουσα την κασέτα και τρελάθηκα.
Κινηματογράφος. Από όλες τις δουλειές μου στον κινηματογράφο χάρηκα περισσότερο το «Blade Runner». Πέρασα τότε πολύ ωραία και ο Ρίντλεϊ Σκοτ ήταν πολύ καλός. Περίεργος, αλλά καλός.
Πατώντας το πόδι σου στην Νέα Υόρκη, νιώθεις την ανάγκη να κάνεις πράγματα. Όταν πηγαίνω στη Νέα Υόρκη, συνθέτω συνεχώς. Αντίθετα, στο Παρίσι δεν μπορώ να γράψω καθόλου μουσική. Στο Παρίσι πάω, κάθομαι τρεις μήνες και όλη μέρα ζωγραφίζω.
Ξέρω την δύναμη της μουσικής. Πολλές φορές αυτό με τρομάζει και με κάνει πιο υπεύθυνο. Ο μουσικός έχει στα χέρια του μια δύναμη που μπορεί να χωρίσει πλήθη ή να τα ενώσει· βρίσκεται συνεχώς μπροστά σε απεριόριστες δυνατότητες. Γι’ αυτό χρειάζεται περισσότερη υπευθυνότητα ο καλλιτέχνης και λιγότερη προβολή.
Η Ελλάδα είναι ο αποτυχημένος μου έρωτας. Όταν είμαι έξω, θέλω να γυρίσω. Όταν έρχομαι, κάθομαι μόνο μια δυο βδομάδες και νιώθω ότι δεν μπορώ να κάνω το παραμικρό. Στην Ελλάδα υπάρχει ένα τεράστιο δυναμικό, αλλά και μια ψυχική φτώχεια, μια μιζέρια.
Θα ήθελα να βρεθώ με τον Αϊνστάιν. Θα ήθελα επίσης να γνωρίσω έναν αρχαίο έλληνα· να μάθω πώς ζούσε, τι έτρωγε. Γενικά, οι καλλιτέχνες δεν με ελκύουν. Τους βρίσκω παρακμιακούς.
