Ο Σαλμάν Ρούσντι γεννήθηκε το 1947 στην Ινδία. Σπούδασε ιστορία στο Κέμπριτζ και στα μέσα της δεκαετίας του ´70 αποφάσισε να αφοσιωθεί στην λογοτεχνία. Εξαρχής έγραψε στα αγγλικά και απέκτησε φήμη με το δεύτερο μυθιστόρημα του («Τα παιδιά του μεσονυχτίου»,1981), για το οποίο τιμήθηκε με το βραβείο Μπούκερ. Το όνομα του Ρούσντι έγινε ωστόσο παγκοσμίως γνωστό μετά το 1988, δηλαδή έπειτα από την έκδοση του τέταρτου μυθιστορήματος του «Οι σατανικοί στίχοι». Συγκεκριμένα στις 14 Φεβρουαρίου 1989 ο τότε θρησκευτικός ηγέτης του Ιράν, ο περιβόητος Αγιατολάχ Χομεϊνί, κήρυξε το βιβλίο βλάσφημο για το ισλάμ και υποσχέθηκε αμοιβή σε όποιον δολοφονούσε τον συγγραφέα. Ολοκλήρωσε έξι μυθιστορήματα ποτισμένα από το χιούμορ και τον μαγικό ρεαλισμό που τον έκαναν διάσημο. Υποστήριξε τη νατοϊκή επέμβαση στη Γιουγκοσλαβία και την εισβολή των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν.
Ο συγγραφέας τραυματίσθηκε σοβαρά σε επίθεση με μαχαίρι την Παρασκευή, στην πολιτεία της Νέας Υόρκης, ενώ προσπαθούσε μετά το φετφά του 1989, που καλούσε για τη δολοφονία του, να μην τον αντιμετωπίζουν μόνο ως τον πρωταγωνιστή αυτής της υπόθεσης που έβαλε φωτιά στο μουσουλμανικό κόσμο.
Το να διαβάζεις είναι κι αυτό μια τέχνη. Είναι τέχνη συνεργασίας το διάβασμα, είναι μια εμπειρία που την μοιράζεται ο συγγραφέας με τον αναγνώστη. Γι’ αυτό τον λόγο πιστεύω ότι η λογοτεχνία διαρκεί στον χρόνο. Διότι αυτή η σχέση οικειότητας που δημιουργείται είναι μοναδική.
Δείτε την ιστορία. Αν ρίξετε μια ματιά στην ιστορία της ανθρωπότητας, θα δείτε ότι πολλά σπουδαία έργα γράφτηκαν κάτω από τρομερά δυσμενείς συνθήκες. Επομένως, η απειλή δεν είναι λόγος για να μην κάνεις τη δουλειά σου, όσο δύσκολο κι αν είναι αυτό.
Oι μεγαλύτεροι κίνδυνοι προέρχονται από την ίδια τη δουλειά μου. Δε βγάζω ένα βιβλίο τον χρόνο· μου παίρνει πολύ καιρό για να γράψω ένα βιβλίο. Το θέμα που επιλέγω κάθε φορά είναι μεγάλο ρίσκο. Πρέπει να αποδειχτεί ότι αφορά και τον αναγνώστη μου.
Βρίσκω πρώτα το θέμα μου, το αντικείμενο με το οποίο θέλω να ασχοληθώ. Από εκεί και πέρα, το τραβάω στα όρια του, προσπαθώ να δω ώς που μπορώ να το φτάσω. Διαλέγω πάντα μια ιστορία που έχει ευρύτερα όρια, που μου επιτρέπει να πω κι άλλα πράγματα.
Κάθε μεγάλος καλλιτέχνης παλεύει να ανακαλύψει ό,τι δεν έχει γίνει. Προσπαθεί να υπερβεί αυτό που έχει γίνει, να ανακαλύψει κάτι καινούργιο. Τουλάχιστον έτσι αυξάνονται οι πιθανότητες να δημιουργήσει κάποιος ένα μεγάλο έργο.
Ο ρόλος της τέχνης ή ενός διανοούμενου ή ενός συγγραφέα ήταν, όπως αναφέρεται σε μια παλιά ρήση, να λέει στην εξουσία την αλήθεια. Σήμερα πια αυτό που αναμένουν οι άνθρωποι από τον καλλιτέχνη ή τον διανοούμενο ποικίλει. Συχνά νιώθω ότι ο κόσμος δεν αναμένει πια τίποτε από πουθενά και από κανέναν, και αυτό είναι τραγικό.
Αν είχα την δυνατότητα να αλλάξω τον κόσμο, θα καταργούσα τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας. Θα έβαζα την τηλεόραση στην αποθήκη. Πιστεύω ότι η εξουσία βρήκε πια τον τρόπο να μπαίνει στο σπίτι όλων μας και να κάνει ό,τι θέλει μέσα στον ιδιωτικό χώρο μας όποια ώρα θέλει.
Έχουμε φτάσει στο σημείο να κάνουμε έρωτα μπροστά στην ανοιχτή τηλεόραση. Για να μην πω ότι κάνουμε έρωτα και η τηλεόραση διορθώνει τα λάθη μας κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής πράξης.
Για μένα η μόνη πραγματική απειλή που έρχεται από την Αμερική είναι η άσκοπη κατανάλωση. Μαζεύοντας πράγματα, «μαζεύεις» κι εσύ ως άνθρωπος. Γίνεσαι μικρός, ελάχιστος, όπου καταλήγεις σε ένα καταναλωτικό τίποτε, ένα τίποτε με χιλιάδες προϊόντα ολόγυρα.
Δε νομίζω ότι λογοτεχνία έχει τη δύναμη να αλλάξει τον κόσμο με άμεσο τρόπο. Αντίθετα, αυτό που ανέκαθεν πίστευα ότι μπορεί να κάνει είναι να τον αλλάξει λίγο λίγο, προκαλώντας κάθε φορά μια καινούρια αλλαγή.
Έτσι άλλαξε ζωή μου. Αν δεν είχα διαβάσει Τζέιμς Τζόις, Τσαρλς Ντίκενς, Ίταλο Καλβίνο, Μπόρχες,Μασάδου ντε Άσις, Γκόγκολ, Μπουλγκάκοφ και διάφορους άλλους, δεν θα ήμουν αυτός που είμαι σήμερα. Όταν διαβάζεις βιβλία που σε συνεπαίρνουν, σου αφήνουν κάποια πράγματα που θα έχεις μαζί σου για πάντα.
Σ´έναν άνθρωπο μπορείς να διδάξεις τα πάντα εκτός από ένα: το χάρισμα. Ειδικά για τους συγγραφείς, το χάρισμα να βλέπουν πράγματα που δεν βλέπουν όλοι οι άλλοι. Το να βλέπει κανείς τον κόσμο από μια ενδιαφέρουσα οπτική γωνία είναι κάτι που δεν διδάσκεται.
Το ταλέντο μπορεί να χαθεί διότι δεν είναι ανεξάντλητο. Μερικές φορές χρειάζεται να το τροφοδοτείς, άλλοτε να το τσιγκουνεύεσαι. Το ταλέντο συχνά χρειάζεται να το ταΐζεις για να μην πεθάνει από ασιτία κι άλλες φορές να του κάνεις δίαιτα για να μην παχύνει και σκάσει.
Σύμφωνα με τον Ηράκλειτο, η μοίρα ενός ανθρώπου είναι ο χαρακτήρας του. Η άποψη αυτή κατεύθυνε ως βασική αρχή ένα μεγάλο μέρος της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Όμως στον 20ό αιώνα τα πράγματα άλλαξαν. Η σφαίρα των εξωτερικών παραγόντων απέκτησε τέτοια σημασία, ώστε ο χαρακτήρας μας έπαψε δυστυχώς να καθορίζει την μοίρα μας.
Η απόλυτη αλήθεια. Όποιος νομίζει ότι έχει κατακτήσει την απόλυτη αλήθεια νιώθει λίγο θεός και φυσικά δεν μπορεί να δεχτεί οποιονδήποτε το αμφισβητήσει τη θεοποίηση του. Μια φορά να νιώσεις θεός φτάνει για να γίνεις εν δυνάμει φανατικός. Φανατικός γίνεται όποιος νομίζει ότι κατέχει κάτι πολύτιμο και ότι κινδυνεύει να το χάσει.
Ο Σαλμάν Ρούσντι γεννήθηκε το 1947 στην Ινδία. Σπούδασε ιστορία στο Κέμπριτζ και στα μέσα της δεκαετίας του ´70 αποφάσισε να αφοσιωθεί στην λογοτεχνία. Εξαρχής έγραψε στα αγγλικά και απέκτησε φήμη με το δεύτερο μυθιστόρημα του («Τα παιδιά του μεσονυχτίου»,1981), για το οποίο τιμήθηκε με το βραβείο Μπούκερ. Το όνομα του Ρούσντι έγινε ωστόσο παγκοσμίως γνωστό μετά το 1988, δηλαδή έπειτα από την έκδοση του τέταρτου μυθιστορήματος του «Οι σατανικοί στίχοι». Συγκεκριμένα στις 14 Φεβρουαρίου 1989 ο τότε θρησκευτικός ηγέτης του Ιράν, ο περιβόητος Αγιατολάχ Χομεϊνί, κήρυξε το βιβλίο βλάσφημο για το ισλάμ και υποσχέθηκε αμοιβή σε όποιον δολοφονούσε τον συγγραφέα. Ολοκλήρωσε έξι μυθιστορήματα ποτισμένα από το χιούμορ και τον μαγικό ρεαλισμό που τον έκαναν διάσημο. Υποστήριξε τη νατοϊκή επέμβαση στη Γιουγκοσλαβία και την εισβολή των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν.
Ο συγγραφέας τραυματίσθηκε σοβαρά σε επίθεση με μαχαίρι την Παρασκευή, στην πολιτεία της Νέας Υόρκης, ενώ προσπαθούσε μετά το φετφά του 1989, που καλούσε για τη δολοφονία του, να μην τον αντιμετωπίζουν μόνο ως τον πρωταγωνιστή αυτής της υπόθεσης που έβαλε φωτιά στο μουσουλμανικό κόσμο.
Το να διαβάζεις είναι κι αυτό μια τέχνη. Είναι τέχνη συνεργασίας το διάβασμα, είναι μια εμπειρία που την μοιράζεται ο συγγραφέας με τον αναγνώστη. Γι’ αυτό τον λόγο πιστεύω ότι η λογοτεχνία διαρκεί στον χρόνο. Διότι αυτή η σχέση οικειότητας που δημιουργείται είναι μοναδική.
Δείτε την ιστορία. Αν ρίξετε μια ματιά στην ιστορία της ανθρωπότητας, θα δείτε ότι πολλά σπουδαία έργα γράφτηκαν κάτω από τρομερά δυσμενείς συνθήκες. Επομένως, η απειλή δεν είναι λόγος για να μην κάνεις τη δουλειά σου, όσο δύσκολο κι αν είναι αυτό.
Oι μεγαλύτεροι κίνδυνοι προέρχονται από την ίδια τη δουλειά μου. Δε βγάζω ένα βιβλίο τον χρόνο· μου παίρνει πολύ καιρό για να γράψω ένα βιβλίο. Το θέμα που επιλέγω κάθε φορά είναι μεγάλο ρίσκο. Πρέπει να αποδειχτεί ότι αφορά και τον αναγνώστη μου.
Βρίσκω πρώτα το θέμα μου, το αντικείμενο με το οποίο θέλω να ασχοληθώ. Από εκεί και πέρα, το τραβάω στα όρια του, προσπαθώ να δω ώς που μπορώ να το φτάσω. Διαλέγω πάντα μια ιστορία που έχει ευρύτερα όρια, που μου επιτρέπει να πω κι άλλα πράγματα.
Κάθε μεγάλος καλλιτέχνης παλεύει να ανακαλύψει ό,τι δεν έχει γίνει. Προσπαθεί να υπερβεί αυτό που έχει γίνει, να ανακαλύψει κάτι καινούργιο. Τουλάχιστον έτσι αυξάνονται οι πιθανότητες να δημιουργήσει κάποιος ένα μεγάλο έργο.
Ο ρόλος της τέχνης ή ενός διανοούμενου ή ενός συγγραφέα ήταν, όπως αναφέρεται σε μια παλιά ρήση, να λέει στην εξουσία την αλήθεια. Σήμερα πια αυτό που αναμένουν οι άνθρωποι από τον καλλιτέχνη ή τον διανοούμενο ποικίλει. Συχνά νιώθω ότι ο κόσμος δεν αναμένει πια τίποτε από πουθενά και από κανέναν, και αυτό είναι τραγικό.
Αν είχα την δυνατότητα να αλλάξω τον κόσμο, θα καταργούσα τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας. Θα έβαζα την τηλεόραση στην αποθήκη. Πιστεύω ότι η εξουσία βρήκε πια τον τρόπο να μπαίνει στο σπίτι όλων μας και να κάνει ό,τι θέλει μέσα στον ιδιωτικό χώρο μας όποια ώρα θέλει.
Έχουμε φτάσει στο σημείο να κάνουμε έρωτα μπροστά στην ανοιχτή τηλεόραση. Για να μην πω ότι κάνουμε έρωτα και η τηλεόραση διορθώνει τα λάθη μας κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής πράξης.
Για μένα η μόνη πραγματική απειλή που έρχεται από την Αμερική είναι η άσκοπη κατανάλωση. Μαζεύοντας πράγματα, «μαζεύεις» κι εσύ ως άνθρωπος. Γίνεσαι μικρός, ελάχιστος, όπου καταλήγεις σε ένα καταναλωτικό τίποτε, ένα τίποτε με χιλιάδες προϊόντα ολόγυρα.
Δε νομίζω ότι λογοτεχνία έχει τη δύναμη να αλλάξει τον κόσμο με άμεσο τρόπο. Αντίθετα, αυτό που ανέκαθεν πίστευα ότι μπορεί να κάνει είναι να τον αλλάξει λίγο λίγο, προκαλώντας κάθε φορά μια καινούρια αλλαγή.
Έτσι άλλαξε ζωή μου. Αν δεν είχα διαβάσει Τζέιμς Τζόις, Τσαρλς Ντίκενς, Ίταλο Καλβίνο, Μπόρχες,Μασάδου ντε Άσις, Γκόγκολ, Μπουλγκάκοφ και διάφορους άλλους, δεν θα ήμουν αυτός που είμαι σήμερα. Όταν διαβάζεις βιβλία που σε συνεπαίρνουν, σου αφήνουν κάποια πράγματα που θα έχεις μαζί σου για πάντα.
Σ´έναν άνθρωπο μπορείς να διδάξεις τα πάντα εκτός από ένα: το χάρισμα. Ειδικά για τους συγγραφείς, το χάρισμα να βλέπουν πράγματα που δεν βλέπουν όλοι οι άλλοι. Το να βλέπει κανείς τον κόσμο από μια ενδιαφέρουσα οπτική γωνία είναι κάτι που δεν διδάσκεται.
Το ταλέντο μπορεί να χαθεί διότι δεν είναι ανεξάντλητο. Μερικές φορές χρειάζεται να το τροφοδοτείς, άλλοτε να το τσιγκουνεύεσαι. Το ταλέντο συχνά χρειάζεται να το ταΐζεις για να μην πεθάνει από ασιτία κι άλλες φορές να του κάνεις δίαιτα για να μην παχύνει και σκάσει.
Σύμφωνα με τον Ηράκλειτο, η μοίρα ενός ανθρώπου είναι ο χαρακτήρας του. Η άποψη αυτή κατεύθυνε ως βασική αρχή ένα μεγάλο μέρος της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Όμως στον 20ό αιώνα τα πράγματα άλλαξαν. Η σφαίρα των εξωτερικών παραγόντων απέκτησε τέτοια σημασία, ώστε ο χαρακτήρας μας έπαψε δυστυχώς να καθορίζει την μοίρα μας.
Η απόλυτη αλήθεια. Όποιος νομίζει ότι έχει κατακτήσει την απόλυτη αλήθεια νιώθει λίγο θεός και φυσικά δεν μπορεί να δεχτεί οποιονδήποτε το αμφισβητήσει τη θεοποίηση του. Μια φορά να νιώσεις θεός φτάνει για να γίνεις εν δυνάμει φανατικός. Φανατικός γίνεται όποιος νομίζει ότι κατέχει κάτι πολύτιμο και ότι κινδυνεύει να το χάσει.
