Ο Φίλιπ Ροθ γεννήθηκε το 1933 στο Νιούαρκ του Νιου Τζέρσεϊ. Σπούδασε Αγγλική Φιλολογία στα Πανεπιστήμια του Bucknell και του Σικάγου. Διετέλεσε καθηγητής της συγκριτικής λογοτεχνίας στο πανεπιστήμιο του Πρίνστον, της νέας Υόρκης (Hunter College) και της Πενσυλβανίας. Διηύθυνε τη σειρά «Συγγραφείς της άλλης Ευρώπης» των εκδόσεων Penguin και γνώρισε στο αμερικανικό κοινό συγγραφείς όπως ο Μπρούνο  Σουλτς  και ο Μίλαν Κούντερα. Στην Ελλάδα κυκλοφορούν τα έργα: «Αντίο Κολόμπους», «Η ζωή μου ως άντρα», «Παντρεύτηκα έναν κομμουνιστή», «Η νόσος του Πορτνόι», «Το βυζί», «Η πατρική κληρονομιά», «Η απάτη και το θέατρο του Σάμπαθ». Το «Αμερικανικό ειδύλλιο» τιμήθηκε το 1998 με το βραβείο Πούλιτζερ. Ο Φίλιπ Ροθ πέθανε από καρδιακή ανακοπή σε νοσοκομείο της Νέας Υόρκης, στις 22 Μαΐου 2018, σε ηλικία 85 ετών.

Γεννήθηκα σε μια εβραϊκή γειτονιά την εποχή της μεγάλης ύφεσης. Γεννήθηκα το 1933 στο Νιούαρκ του Νιου Τζέρσεϊ. Τότε το Νιούαρκ ήταν η 14η μεγαλύτερη πόλη της Αμερικής. Ήταν μια εξαιρετικά επιτυχημένη πόλη, μια πόλη της εργατικής τάξης, μια εμπορική πόλη, μια οικονομική πόλη. Τότε είχε ήδη αρχίσει η Ύφεση. Οι γονείς μου είχαν γεννηθεί στην Αμερική. Ωστόσο οι παππούδες μου ήταν μετανάστες από την Ευρώπη. Είχαν έρθει στην Αμερική γύρω στο 1895.

Άρχισα να γράφω στο κολλέγιο, όταν σπούδαζα φιλολογία. Με έλκυε πολύ η λογοτεχνία και ήθελα να προσπαθήσω και εγώ. Οπότε το έκανα. Αργότερα πήγα στον στρατό – μιλάμε για την εποχή αμέσως μετά τον πόλεμο της Κορέας – και περνούσα τις νύχτες μου στο στρατόπεδο γράφοντας. Μετά άρχισα να δημοσιεύω διηγήματα. Πάνω κάτω, έτσι έγινε.

Οπωσδήποτε πιστεύω στο ταλέντο. Το ταλέντο είναι ένα είδος χαρίσματος. Το ταλέντο είναι μια έμφυτη ικανότητα να κάνεις κάποια δουλειά εξαιρετικά.

Καλός συγγραφέας σημαίνει πολλά πράγματα. Καταρχάς σημαίνει λεκτική και αφηγηματική ενέργεια. Επίσης σημαίνει βάθος. Για να είσαι καλός συγγραφέας, απαιτείται ένα βάθος στην κατανόηση της ζωής και ένα βάθος στην περιγραφή της ζωής. Θεμελιώδης προϋπόθεση είναι βέβαια η εξυπνάδα. Αν είσαι ολίγον ανόητος, μπορεί να γράψεις ένα βιβλίο της προκοπής. Όμως ένα και μόνο ένα βιβλίο της προκοπής. Αν όμως θέλεις να συνεχίσεις, πρέπει να είσαι έξυπνος, ώστε να διαθέτεις λεκτική δεινότητα και λεκτικό βάθος. Πρέπει να έχεις ισχυρή αίσθηση των λέξεων και του συντακτικού της γλώσσας.

Δεν έχω χιλιάδες ιστορίες στο μυαλό μου. Είμαι τυχερός αν έχω μία και μόνη ιστορία. Τότε ξεκινάω από την αρχή ή από το σημείο όπου νομίζω ότι βρίσκεται η αρχή. Μπορεί βέβαια να γράψω 50 σελίδες και να ανακαλύψω ότι η σελίδα 51 είναι η αρχή. Επομένως, δεν έχω όλο το βιβλίο στο μυαλό μου όταν ξεκινώ για το ταξίδι.

Όταν ήμουν νέος, με τρομοκρατούσε ο θάνατος. Όταν ήμουν παιδί, 10, 11,12 ετών, είχα τρομερούς εφιάλτες για τα ακατανόητα, ήμουν τρομοκρατημένος. Τώρα απλώς βρίσκω τον θάνατο εξαιρετικά λυπηρό. Ξέρω επίσης ότι ο θάνατος είναι αναπόφευκτος και ότι δεν είναι κάτι για να το φοβάσαι. Είμαι 76 ετών και τώρα πια είναι πολύ κοντά μου ο θάνατος. Όλοι φίλοι μου που με περνούσαν 10-15 χρόνια έχουν πεθάνει. Όσοι είναι πάνω από 80 πεθαίνουν ένας ένας. Ξέρετε, πηγαίνω πια σε μία κηδεία τον μήνα· κάθε μήνα ένας φίλος μου φεύγει.

Γράφεις βιβλία για τη δική σου εποχή. Περιγράφεις τη δική σου εποχή και υπηρετείς τις βαθύτερες ανάγκες της. Δεν με πολυαπασχολεί αν θα διαβάζομαι μετά από 100 χρόνια· αυτό δεν σημαίνει πάρα πολλά για μένα. Πραγματικά νιώθω ότι γράφω για τη δική μου εποχή. Αν κάποιο βιβλίο μου αντέξει, πολύ ωραία. Όμως δεν με νοιάζει αυτό.

Δεν είμαι σίγουρος τι κάνει μερικά έργα να αντέχουν στον χρόνο. Θα έλεγα η ποιότητα τους. Θα έλεγα τελειότητα τους. Ίσως η δυνατότητα τους να είναι πάντα εύληπτα. Μερικά πράγματα μένουν χωρίς να είναι τέλεια· μπορεί να παίζει ρόλο και η τύχη. Ο Σαίξπηρ κράτησε πάντως στον χρόνο ως μεγάλη διάνοια· το βάθος της διάνοιάς του τον έκανε να αντέξει στον χρόνο.

Δεν χάνουμε μεγαλώνοντας. Μόνο κερδίζουμε. Γερνώντας χάνουμε. Ας το πω αλλιώς. Μερικές φορές λέω: «Είμαι γέρος». Όμως τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει καταρχάς ότι είμαι πολύ πιο κοντά στον θάνατο. Ωστόσο νιώθω κερδισμένος, διότι με το πέρασμα του χρόνου έχεις την πολυτέλεια της ιστορικής οπτικής γωνίας. Έτσι κοιτάζω τώρα τις δεκαετίες που έζησα με έναν τρόπο που δεν τις κοίταζα όταν τις ζούσα. Με άλλα λόγια , έχω μια ευρεία θέαση της ίδιας μου της ζωής.

Η νεότητα χαρακτηρίζεται από ζωντάνια και άγνοια. Από κει και πέρα, υπάρχουν άνθρωποι που έχουν περιέργεια και άλλοι που δεν έχουν. Οι πρώτοι παραμένουν περίεργοι για μεγάλες χρονικές περιόδους. Αυτοί που είναι περίεργοι γίνονται περισσότερο περίεργοι με το πέρασμα των χρόνων.

Η δουλειά καθορίζει τη διάθεση. Αν εργάζομαι, η διάθεσή μου είναι καλή. Αν εργάζομαι καλά, τότε η διάθεσή μου είναι ακόμη καλύτερη. Άρα η διάθεσή μου καθορίζεται σχεδόν ολοκληρωτικά από τη δουλειά μου και επίσης από την υγεία μου. Δηλαδή έχει σημασία αν νιώθω καλά, αν νιώθω ότι έχω ενέργεια, αν νιώθω ζωντάνια, αν δεν πονάω. Θα έλεγα ότι η καλή διάθεση είναι η δουλειά, η υγεία, η παρουσία άλλων ανθρώπων στη ζωή σου, η φιλία, ο έρωτας.

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.