Πόσο εφικτό είναι να υποδύεσαι έναν άνθρωπο βαθιά βουτηγμένο στην πατριαρχική βία και την ίδια στιγμή έναν γκουρού της μεγαλοαστικής αναχώρησης;

Ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Νικόλας Παπαδομιχελάκης, με το ένα πόδι να «πατάει» στην τηλεοπτική επιτυχία της σειράς “Έχω Παιδιά” ως ευκατάστατος «ζεν» πατέρας και το άλλο στο εμφατικά σκοτεινό θεατρικό έργο “Εφύτευσεν ο Θεός παράδεισον” της Βαλέριας Δημητριάδου, απαντά καταφατικά στην παραπάνω ερώτηση, αναδεικνύοντας δύο αντιφατικές πλευρές της σύγχρονης ανδρικής πραγματικότητας.

Το OLAFAQ συναντήθηκε με τον ταλαντούχο καλλιτέχνη και μίλησε μαζί του για την θεατρική και τηλεοπτική εμπειρία, το #MeToo, τις έμφυλες σχέσεις και τη βία που εκλύεται μέσα από αυτές και αν αυτή μπορεί υπερνικηθεί.

– Το «Και εφύτευσεν ο Θεός Παράδεισον» είναι μια ιστορία για το trafficking, που εμπνεύστηκε η Βαλέρια Δημητριάδου, συγγραφέας και σκηνοθέτης της παράστασης. Όταν ήταν έγκυος, περιμένοντας να γεννήσει κορίτσι, της καρφώθηκε το ερώτημα για το πρόβλημα του trafficking: τι είναι, γιατί και πώς λειτουργεί. Ξεκίνησε μια έρευνα μεθοδική και συστηματική, είδε ντοκιμαντέρ, ταινίες, βρήκε υλικό και άρχισε να δομεί την ιστορία του Παραδείσου, με σκοπό να δείξει τους μηχανισμούς μέσα από τη γυναικεία σκοπιά.

Όταν πια το κείμενο ήταν έτοιμο και ξεκινήσαμε ως ομάδα να δουλεύουμε για την παράσταση, μπήκαμε στον κόσμο του έργου και συμπληρώσαμε το «παζλ» της αφήγησης μέσα από περεταίρω έρευνα και εμβάθυνση, καθένας απ’ τη δική του σκοπιά.

– Ενώ παρακολουθούμε την ιστορία μιας κοπέλας που πέφτει θύμα ενός κυκλώματος σωματεμπορίας, η αφήγηση γίνεται μέσα από τα μάτια κάθε εμπλεκόμενου χαρακτήρα. Αυτό το ήθελε η Βαλέρια εξαρχής ως δομικό στοιχείο της ιστορίας. Βοηθάει το θεατή να κρατήσει μια απόσταση και να μην αφεθεί εκβιαστικά στο δίπολο καλού και κακού.

Βλέπεις ότι και οι πιο σκοτεινοί χαρακτήρες δικαιολογούν τον εαυτό τους και τις πράξεις τους. Άλλωστε όταν μιλάμε για περιβάλλον σωματεμπορίας, μιλάμε για θύτες που έχουν μεγαλώσει συνήθως σε τέτοιους κόσμους, έχοντας οι ίδιοι υποστεί βία, καταπίεση, εξαπάτηση.

Έχει μεγάλη αξία να μπορούμε -έστω απο μια ιστορία μυθοπλασίας- να δούμε δομικά αυτούς τους μηχανισμούς, να δούμε το ταξικό σκέλος ενός κόσμου σε αποσύνθεση. Και μιλάμε κυριολεκτικά για τη διπλανή μας πόρτα. Πρόσφατα διαβάζαμε για κυκλώματα trafficking στη χώρα μας, με εμπλεκόμενους -ακόμα και αστυνομικούς- να χαίρουν ασυλίας.

– Σε ένα παράλληλο σύμπαν, ο Έκτορας, ο χαρακτήρας μου στην τηλεοπτική σειρά «Έχω παιδιά», μοιάζει να είναι στον αντίποδα του πατριαρχικού μοντέλου όπως το γνωρίζουμε. Δείχνει καλός πατέρας και σύζυγος, προχωρημένων μάλλον αντιλήψεων για τη συντροφικότητα και την γονεϊκότητα, πολύ πρόθυμος να ακούσει και να υποχωρήσει, και να σκοντάψει στις γκάφες του, γι’ αυτό μπορούμε να γελάσουμε μαζί του.

Υπάρχει βέβαια και η σάτιρα σε όλο αυτό το μοντέλο του ζάπλουτου, ο οποίος δηλώνει αυτοδημιούργητος, αλλά ζει με την κληρονομιά των γονέων και δεν ξέρει τι να κάνει με τόσα χρήματα και ελεύθερο χρόνο.

Τον βλέπουμε ως πρώην χρηματιστή που έχοντας πάθει burnout από τη δουλειά, μετατρέπεται σε έναν ζεν νέο-χίπι που «κολυμπάει» στο αβοκάντο, τις εναλλακτικές διατροφές και θεραπείες.

Το εκλαμβάνω κι αυτό ως μια διακωμώδηση αυτού του τρόπου ζωής, του wellness industry που μας περιβάλλει σε υπερβολικό βαθμό.

– Για μένα το ζήτημα της βίας, ιδίως της έμφυλης, ξεκινάει από το πως μεγαλώνει ένα παιδί: πρώτος ο κηδεμόνας ή ο γονιός ορίζει το περιβάλλον στο οποίο ένας νέος άνθρωπος δέχεται προσλαμβάνουσες.

Και δε νομίζω ότι έχουν αλλάξει τα πράγματα προς το καλύτερο, οι φωνές στο σπίτι προς το παιδί ή τη σύζυγο, ο κακοποιητικός δάσκαλος, αυτά τα έζησε και η δική μου γενιά, και πιστεύω βιώνονται με τον ίδιο τρόπο και σήμερα.

Είναι το βίαιο κομμάτι της κοινωνίας που κανονικοποιείται και αναπαράγεται, σαν μια σκυτάλη που παραδίδεται στους επόμενους.

Αν προσθέσεις σε όλο αυτό τη βία που ασκείται σε κοινωνικό επίπεδο, από τις καθημερινές συντηρητικές οπτικές που οδηγούν σε επιθετικότητα, μέχρι τα Σώματα Ασφαλείας και όλες τις εξάρσεις κρατικής καταστολής, καταλαβαίνεις πόσο εμπεδωμένη είναι η βία ως πρακτική.

Αλλά όπως έλεγε ο πατέρας μου, δεν υπάρχουν συντηρητικές κοινωνίες, υπάρχουν ελεγχόμενες κοινωνίες. Οπότε μιλάμε για τη βία ως εργαλείο ελέγχου, που διαπερνάει όλα τα κοινωνικά στρώματα.

– Το ζήτημα του #MeToo, με βοήθησε να μπω σ’ αυτόν τον πολύ σημαντικό διάλογο και κατάλαβα πόσο αδιάφορος ήμουν πριν ως προς το θηλυκό βίωμα. Με έκανε να συνειδητοποιήσω πως -ακόμη κι εγώ που με θεωρούσα αν θες «φεμινιστή»- είχα υιοθετήσει πρακτικές απόλυτα σεξιστικές στην καθημερινότητά μου.

Άργησα αλλά ήταν τότε που κατάλαβα το πιο απλό: πόσο δύσκολο είναι για μια γυναίκα να κυκλοφορήσει στο δρόμο. Από το πώς πέφτει πάνω της το αντρικό βλέμα, στα σχόλια για την εμφάνισή της, μέχρι τις παραβιαστικές χειρονομίες και έναν διαρκή εκφοβισμό.

– Το άγχος του βιοποριστικού ζητήματος, αν δεν το έχεις ζήσει δεν μπορείς να καταλάβεις περί τίνος πρόκειται, όσο και να το συζητάς και να το αναλύεις. Γι’ αυτό, μπορεί να λέμε ας πούμε ότι πάνω από το 55% των πολιτών στη χώρα μας δεν καλύπτουν τις βασικές τους ανάγκες, και για κάποιους είναι απλώς ένας αριθμός. Ακούμε μάλιστα και εκφράσεις τύπου «Να πάνε να δουλέψουν».

Μιλάμε για ένα χειροπιαστό στρες που σε φθείρει σωματικά και ψυχικά, κι αν έχεις την πολυτέλεια να μπορείς να δεις έξω από αυτό, αναγκαστικά αποκτάς ταξικό τρόπο αντίληψης των πραγμάτων. Μιλάω από προσωπική εμπειρία, έχω ζήσει θεωρώ και στους δυο κόσμους, από τη μεσοαστική άνεση μέχρι το πολύ στενά οικονομικό, οικογενειακό περιβάλλον. Έχω μπει σε διαφορετικά παπούτσια και αυτό μου έδωσε μια πιο πλήρη εικόνα, παρότι -για να κάνω την αυτοκριτική μου- δεν νιώθω στην πράξη  τόσο αριστερός όσο μου υποδεικνύει η συνείδησή μου.

Νομίζω πάντως πως όπως στο πεδίο των έμφυλων ρόλων είναι βασικό να γίνει η πρώτη διαπίστωση, οφείλουμε να έρθουμε σε επαφή με μια πρώτη γνώση του κόσμου και το πως αυτός συνδέεται με την κοινωνία και τις διαστρωματώσεις της.

Με αφετηρία αυτό ίσως βρούμε έναν τρόπο να τις υπερβούμε.

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.

 

 

 

Ακολουθήστε το OLAFAQ
στο Google News