Η Mia Zabelka είναι βιολίστρια και συνθέτης από την Αυστρία, αναγνωρισμένη ως μία από τις κορυφαίες φυσιογνωμίες στη διεθνή σκηνή της ηλεκτρονικής/πειραματικής μουσικής. Ξεχωρίζει για την καινοτόμο προσέγγισή της στον ήχο, ενσωματώνοντας στοιχεία θορύβου, drone και αυτοσχεδιασμού στις συνθέσεις της. Οι συναυλίες της περιλαμβάνουν τη χρήση εκτεταμένων τεχνικών στο βιολί, ηλεκτρονικών εφέ και άλλων αντισυμβατικών μεθόδων, δημιουργώντας ηχητικές εμπειρίες.

Είδαμε την Mia Zabelka στο Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων την Παρασκευή 17 Ιανουαρίου. Με τον David Lynch να έχει φύγει την προηγούμενη μέρα, σκέφτηκα ότι οι καθαρά προσωπικές αναζητήσεις και αγωνίες κάποιων δημιουργών – αυτή η πολύ όμορφη λέξη “auterism”, είναι η ψυχή αυτού που ονομάζουμε τέχνη. Μία δημιουργός που ανοίγει δικούς της δρόμους γεμάτη ενέργεια, διάθεση να πειραματιστεί και παιδικά λαμπερά μάτια γεμάτα ενθουσιασμό είναι και η Mia Zabelka. Ερμήνευσε ένα 45λεπτο αψηφώντας τα όρια και τις φόρμες. Scientific music, sonic body impulses, οι κινήσεις του σώματος γίνονται μουσική, και οι θεατές κοιτούν συγκεντρωμένοι μία επίπονη διαδικασία «γέννησης» και όχι απλά μια performance.

Με την ευκαιρία της εμφάνισής της στην Αθήνα, βρήκαμε λίγο χρόνο να την ρωτήσουμε να μας μιλήσει για την μαγική τέχνη της.

– Mia, πότε αποφάσισες για πρώτη φορά να διευρύνεις τα όριά σου και να στραφείς σε πειραματισμούς; Ήταν στην αρχή της καριέρας σου, ή συνέβη σε μια συγκεκριμένη στιγμή;
Όταν ήμουν περίπου 20 ετών, ένας φίλος με πήγε μια μέρα στο Ινστιτούτο Ηλεκτροακουστικής Μουσικής του Πανεπιστημίου Μουσικής στη Βιέννη. Εντυπωσιάστηκα αμέσως από τη δημιουργία μουσικής με ηλεκτρονικά όργανα. Ξεκίνησα αμέσως να σπουδάζω ηλεκτροακουστική μουσική εκεί, παράλληλα με τις σπουδές μου στο βιολί και τη σύνθεση. Αργότερα πήγα επίσης στην Κολωνία και το Βερολίνο, όπου γνώρισα τη διεθνή πειραματική σκηνή της ηλεκτροακουστικής μουσικής.

– Ο όρος “ηχητική εμπειρία” χρησιμοποιείται συχνά για να περιγράψει τις εμφανίσεις σου. Με δικά σου λόγια, πώς θα όριζες την τέλεια ηχητική εμπειρία;
Αλληλεπιδρώ σαν να βρίσκομαι σε περιβάλλον εργαστηρίου και επιτρέπω στον εαυτό μου να συμμετέχει στο πείραμα, στη διαδικασία της έρευνας. Αυτό αποτελεί έναν ουσιαστικό παράγοντα της τέλειας ηχητικής εμπειρίας. Τελικά, για μένα, η μουσική έχει λιγότερη σχέση με συναισθηματικές καταστάσεις ή προτιμήσεις και περισσότερο με την περιγραφή συνθηκών. Όσο περισσότερο μαθαίνουμε για τον κόσμο και την κοινωνία μας μέσω της μουσικής, τόσο πιο συναρπαστική γίνεται η ηχητική εμπειρία. Άλλες σημαντικές πτυχές είναι ο αυτοσχεδιασμός και η διεπιστημονικότητα. Μέσα από τον αυτοσχεδιασμό με ηλεκτρονικούς ήχους προκύπτουν καινοτόμες ιδέες, που δεν θα προέκυπταν στην παραδοσιακή ηλεκτροακουστική σύνθεση. Και για μένα, η διεπιστημονικότητα είναι ούτως ή άλλως η καλλιτεχνική πορεία προς το μέλλον.

– Χρησιμοποιείς τον όρο “Sonic body impulses” για να περιγράψεις τη σωματική σχέση με το βιολί και πώς αυτή επηρεάζει τα ηχοτοπία σου. Θα μπορούσες να μοιραστείς μαζί μας τις τελευταίες σου ανακαλύψεις σε αυτόν τον τομέα;
Ακριβώς, το παίξιμο του βιολιού είναι πολύ σωματικό. Η έννοια του αυτοσχεδιασμού μου, αφορά την υπερβολή αυτού του χειρονομιακού τρόπου παιξίματος στο βιολί, που μου δίνει τη δυνατότητα να αναπτύσσω εντελώς μοναδικά ηχοτοπία, ειδικά σε συνδυασμό με ηλεκτρονικές συσκευές. Αυτό καθιστά δυνατό να διαμορφώνω το ηλεκτροακουστικό ηχητικό υλικό μέσω της φυσικής μου κίνησης σε πραγματικό χρόνο. Πρόκειται για μια συνεχή ερευνητική διαδικασία, στην οποία ουσιαστικά κάνω νέες συναρπαστικές ανακαλύψεις κάθε μέρα.

– Μεταξύ άλλων, σπούδασες Deep Listening στη Νέα Υόρκη. Θα μπορούσες να μας πεις περισσότερα γι’ αυτό; Πιστεύω πως είναι κεντρική για την κατανόηση των εμφανισεών σου.
To Deep listening, όπως αναπτύχθηκε από τη φανταστική Αμερικανίδα συνθέτρια Pauline Oliveros, διερευνά τη διαφορά μεταξύ της ακούσιας φύσης της ακοής και της συνειδητής φύσης της ακρόασης. Η πρακτική περιλαμβάνει σωματικές ασκήσεις, ηχητικούς διαλογισμούς, διαδραστικές παραστάσεις, καθώς και ακρόαση των ήχων της καθημερινής ζωής, της φύσης, των σκέψεων και της φαντασίας. Καλλιεργεί μια αυξημένη συνειδητοποίηση του ηχητικού περιβάλλοντος, τόσο εξωτερικού όσο και εσωτερικού, και προάγει τον πειραματισμό, τον αυτοσχεδιασμό, τη συνεργασία, το παιχνίδι και άλλες δημιουργικές δεξιότητες απαραίτητες για την προσωπική και συλλογική ανάπτυξη.

– Η εκπαιδευτική σου πορεία είναι αρκετά εκτενής. Θα μπορούσες να μοιραστείς την άποψή σου για τη σημασία—ή μη—των κλασικών σπουδών; Ορισμένοι πιστεύουν ότι η μελέτη κλάδων όπως η τέχνη και η μουσική μπορεί να περιορίσει τη δημιουργικότητα σε συγκεκριμένους κανόνες.
Δυστυχώς, αυτό είναι αλήθεια και συμβαίνει αρκετά συχνά σε ένα ακαδημαϊκό πλαίσιο. Ωστόσο, θεωρώ ότι γενικά είναι πλεονέκτημα να έχει κανείς μουσική εκπαίδευση, διότι οι τεχνικές δεξιότητες εξασφαλίζουν μεγαλύτερη ευελιξία και πολυπλοκότητα στην καλλιτεχνική έκφραση. Ωστόσο, είναι επίσης πολύ σημαντικό να «ξεχνάς» γρήγορα όσα έχεις μάθει, ώστε να είσαι ελεύθερος να βρεις τη δική σου συγκεκριμένη καλλιτεχνική γλώσσα.

– Ως πειραματική καλλιτέχνις με ακαδημαϊκό υπόβαθρο, κινείσαι τόσο εντός όσο και εκτός των κανόνων. Η φράση “Σημασία έχει το ταξίδι και όχι ο προορισμός” φαίνεται να ισχύει για τη δημιουργική σου διαδικασία. Αλλά έχεις σκεφτεί ποτέ τον προορισμό; Ενώ το ταξίδι ενθαρρύνει τον πειραματισμό, τη δοκιμή και το λάθος, την εξερεύνηση, ο προορισμός είναι μοναδικός. Ποιος θα έλεγες ότι είναι ο δικός σου προορισμός;
Ασχολούμαι με τη διεπιστημονικότητα μεταξύ μουσικής και επιστήμης. Η μουσική μου είναι σίγουρα ένα ταξίδι, ένα “έργο σε εξέλιξη”, μια ηχητική έρευνα. Ο όρος “επιστημονική μουσική” περιγράφει καλύτερα την καλλιτεχνική μου δουλειά. Πέρα από μελωδίες, αρμονίες και ρυθμούς, πρόκειται για την ηχητική ανάδειξη αυτοματοποιημένων διαδικασιών διαμόρφωσης, εξαφάνισης και δόνησης στοιχειωδών σωματιδίων. Με τα ηχητικά μου πειράματα εξερευνώ τη μετάφραση χημικών και δομικών διεργασιών υποατομικών αλληλεπιδράσεων σε ήχους, καθιστώντας τες αντιληπτές στον ηχητικό χώρο. Πρόκειται για μια ενστικτώδη και διαισθητική ενασχόληση με θορύβους, κίνηση, αυτοματισμό, διαίρεση, συμβίωση, δυσαρμονία και αντήχηση. Για μένα, η επιστημονική μουσική είναι ο κώδικας του μέλλοντος, γιατί μας επιτρέπει να φανταστούμε ή να οραματιστούμε πιο εξελιγμένες μορφές ζωής—”ανώτερη νοημοσύνη” αντί για “τεχνητή νοημοσύνη!

– Διαθέτεις εκτενή δισκογραφία και μεγάλο αριθμό συνεργασιών. Ποιο άλμπουμ θα πρότεινες ως εισαγωγή στον ήχο και στη δημιουργική σου διαδικασία;
Εφόσον ασχολούμαι τόσο με τον αυτοσχεδιασμό όσο και με την πειραματική ηλεκτροακουστική μουσική, εξαρτάται από το είδος που σας ενδιαφέρει. Στον τομέα της πειραματικής ηλεκτροακουστικής μουσικής, θα περιέγραφα το πρώτο μου σόλο άλμπουμ «M» ως μία από τις πιο σημαντικές μου κυκλοφορίες.

– Υπάρχει κάποιος σκηνοθέτης με τον οποίο θα ήθελες να συνεργαστείς για μουσική επένδυση;
Ο David Lynch, αλλά δυστυχώς έφυγε από κοντά μας εχθές.

Credits:
Mia Zabelka live at KET – Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων, 17 Ιανουαρίου 2025.
Πρώτο act ήταν ο εξαιρετικός Andreas Yakovlev Michaelides.
To event επιμελήθηκε ο Lee Adams.

 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.

 

 

 

 

Ακολουθήστε το OLAFAQ
στο Google News