Ο Μέρς Κάνινχαμ (Merce Cunningham) ήταν μία από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες του αμερικανικού χορού. Γεννήθηκε το 1919 στην πόλη Σεντράλια της πολιτείας Ουάσιγκτον και το 1939 έγινε πρώτος χορευτής στον νεοϋορκέζικο θίασο της χορογράφου Μάρθα Γκράχαμ. Το 1940 γνώρισε τον πρωτοποριακό σύνθετη Τζον Κέιτζ και συνδέθηκε μαζί του καλλιτεχνικά και ερωτικά. Το 1942 ερμήνευσε στη Νέα Υόρκη την πρώτη του χορογραφία «Credo in US», σε μουσική Τζον Κέιτζ. Το 1945 αυτονομήθηκε από την Γκράχαμ και το 1953 ίδρυσε τη δική του χορευτική ομάδα. Το 1968 ανέβασε το έργο «Walkaround time» με σκηνικά του εμβληματικού εικαστικού Μαρσέλ Ντισάν. Το 1973, έπειτα από παραγγελία της Όπερας του Παρισιού, δημιούργησε τη χορογραφία «Un jour oh deux» (μουσική Τζον Κέιτζ, σκηνικά Τζάσπερ Τζονς). Το 1992 θρήνησε για τον χαμό του – επί μισό αιώνα σύντροφου του – Τζον Κέιτζ, αλλά την επόμενη χρονιά έκανε νέο καλλιτεχνικό ξεκίνημα με το έργο «CRWDSPCR». Ο Κάνινγκχαμ συνέχισε να ζει στη Νέα Υόρκη και να διευθύνει την ομάδα χορού του ως καλλιτεχνικός διευθυντής μέχρι το θάνατό του. Παρουσίασε το τελευταίο του έργο, ένα νέο έργο, το Nearly Ninety, τον Απρίλιο του 2009, στην Ακαδημία Μουσικής του Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης, με αφορμή τα 90ά γενέθλιά του. Αργότερα την ίδια χρονιά, στις 26 Ιουλίου, πέθανε στο σπίτι του σε ηλικία 90 ετών.

Δεν κάνω βουτιές στη μνήμη χωρίς λόγο. Σκέφτομαι μόνο το μέλλον. Σκέφτομαι τι μπορώ να κάνω σήμερα που να είναι διαφορετικό από αυτό που έκανα χθες.

Πάντα ήθελα να ανακαλύψω την πηγή του ωραίου. Διότι το ωραίο έχει τη δύναμη να σπάει τα σύνορα του νου και να καρφώνεται με δύναμη στη θάλασσα των αισθημάτων. Το ωραίο δεν γίνεται αντιληπτό με το νου αλλά με την ψυχή, δηλαδή τα αισθήματα.

Όταν ένας χορευτής χρησιμοποιεί τη φαντασία του, βρίσκει κάτι πέρα από τα συνηθισμένα. Αυτό ισχυει ακόμη και για έναν άνθρωπο που φτιάχνει όλη μέρα πίτσες σε ιταλικό εστιατόριο. Μια γεύση μπορεί να αλλάξει προσθέτοντας της απλώς λίγο αλάτι ή πιπέρι πέραν του συνηθισμένου. Αυτό είναι ρίσκο, ψάξιμο, ξεβόλεμα.

Δεν υπάρχουν περίοδοι κρίσης στην τέχνη. Η τέχνη ενδιαφέρεται να κατανοήσει τη ζωή και να ανακαλύψει το ενδιαφέρον που κρύβεται πίσω από την παραμικρή κίνηση. Η τέχνη δεν πολεμάει να σκοτώσει το ενδιαφέρον μας για τη ζωή, όπως κάνει η πολιτική.

Ο νους είναι ένας σκουπιδοτενεκές. Περιέχει χρήσιμα πράγματα αλλά και πολλά άχρηστα. Ο νους είναι κάτι επικίνδυνο. Όλα τα έργα του νου κουβαλούν και μια δυσοσμία.

Οι γονείς μου δεν είχαν καμία σχέση με την τέχνη. Όμως το κυριότερο στην πορεία ενός παιδιού προς την τέχνη δεν είναι η στενή σχέση του περιβάλλοντος του με αυτή. Σημασία έχει το περιβάλλον του να μην είναι εναντίον της τέχνης.

Στην εφηβεία μου το μοναδικό μου είδωλο ήταν ο Φρεντ Αστέρ. Το ξέρω: φαίνεται αστείο, φαίνεται κοινότυπο. Όμως το πραγματικό φως για μένα δεν ήταν ο Ντιάγκιλεφ. Ήταν ο Φρεντ Αστέρ και παραμένει.

Το τυχαίο δεν είναι κάτι τόσο αυθαίρετο όσο φαίνεται. Στα σύνθετα προβλήματα η λύση εξαρτάται πολύ από την ποιότητα της φαντασίας και τη συμμετοχή της στο αποτέλεσμα της δουλειάς. Το δήθεν τυχαίο αποτέλεσμα δεν είναι λοιπόν τίποτε άλλο πέρα από έργο μιας ποιοτικής φαντασίας.

Στα πάθη δεν υπάρχει δυνατότητα επιλογής. Γι’ αυτό και ενίοτε είναι καταστρεπτικά. Είναι ωστόσο προτιμότερο να καείς στη ζωή, παρά να μείνεις κούτσουρο σε μια αποθήκη με άχρηστα αντικείμενα.

Χορός σημαίνει να κινείσαι στον χώρο και όχι απλώς να τον περπατάς. Ο χορός για μένα είναι ό,τι ο άσπρος καμβάς για τον ζωγράφο. Η κίνηση στον χώρο μπορεί να είναι μια μουτζούρα. Μπορεί όμως να γίνει και μια υπέροχη ζωγραφιά. Τρισδιάστατη.

Υπάρχουν άνθρωποι που ζουν 90 χρόνια και δεν κάνουν ούτε μία δική τους ανακάλυψη. Έρχεσαι όμως στη ζωή για να εξερευνήσεις το μυστήριο, το θαύμα. Για να ανακαλύψεις μια άλλη πτυχή του θαύματος, την οποία κανείς δεν είχε δει. Αλλιώς, είναι άσκοπη ζωή σου.

Διαφορετική φιλοσοφία. Η πραγματική διαφορά ανάμεσα στον κλασικό και στον μοντέρνο χορό δεν βρίσκεται στην τεχνοτροπία, αλλά στη φιλοσοφία. Στον κλασικό αποδεχόμαστε μια φόρμα και μέσα σε αυτήν πρέπει να αναπτύξουμε όποιες δυνατότητες έχουμε. Στον μοντέρνο οι δυνατότητες μας καθορίζουν την εκάστοτε φόρμα.

Η διαδικασία είναι πιο ενδιαφέρουσα από το αποτέλεσμα. Γι’ αυτό, όταν φτάνουμε στο αποτέλεσμα, θέλουμε να ξαναρχίσουμε. Νομίζω ότι το αποτέλεσμα ικανοποιεί το μεγάλο εγώ μερικών ανθρώπων, ενώ η διαδικασία ικανοποιεί το είναι όλων των ανθρώπων.

Οι χορογράφοι μαθαίνουν. Ένας χορογράφος που δουλεύει με έναν σπουδαίο χορευτή αποκτά μεγαλύτερες δυνατότητες, τις δυνατότητες του χορευτή του. Υπάρχουν έξυπνοι χορευτές που καταλαβαίνουν το όραμα του χορογράφου, αλλά δεν τους υπακούει το σώμα τους, δεν έχουν την κινητική ποικιλία του μεγάλου χορευτή.

Ο επιτυχημένος δεν σημαίνει ότι θα καταλάβει τη ζωή. Χιλιάδες πετυχημένοι άνθρωποι δεν έχουν ανακαλύψει στάλα από το μυστήριο της ζωής. Ένας άνθρωπος στη σκιά των πραγμάτων μπορεί να είναι πιο σοφός και πιο γοητευτικός από έναν άνθρωπο της κορυφής.

Ο Τζον Κέιτζ ήταν άνθρωπος μεγάλης ευστροφίας. Είχε αφάνταστη  ευκινησία στη σκέψη και εξαιρετική ικανότητα μετουσίωσης των δεδομένων. Ήταν η προσωποποίηση του οράματος, της διορατικότητάς, του ριζοσπαστισμού.

Τα λάθη αποκαλύπτουν την ιδιοφυΐα μας. Η ιδιοφυΐα σπάνια κρύβεται στην τελειότητα. Οι αμαρτίες των αγίων δείχνουν το μέγεθος της αγιότητάς τους.