“Η τυπογραφία και οι εκδόσεις είναι ιστορικά άρρηκτα συνδεδεμένες με την πολιτική τους χρήση. Από τον Γουτεμβέργιο εώς τις riot grrls, οι ανεξάρτητες εκδόσεις είναι εργαλεία για διάχυση πληροφορίας και αντίστασης. Για εμάς εκεί έγκειται και η μαγεία των εκδόσεων”

Μια ευκαιρία να ανακαλύψουμε όλο το φάσμα των σύγχρονων εκδοτικών πρακτικών, ένα grassroots εγχείρημα που διοργανώνεται με DIY στρατηγικές, ο τρόπος να ενταχθεί η Ελλάδα στον χάρτη των art book fairs, μία διοργάνωση με δυνατούς δεσμούς με Τουρκία, Λίβανο, Αίγυπτο, Βόρεια Μακεδονία, Αλβανία, Κόσοβο, Ουγγαρία Σερβία, Κύπρος, Τυνησία, αλλά και χώρες της Λατινικής Αμερικής όπως το Περού, το Μεξικό και η Αργεντινή, φεστιβάλ έμπνευση, πληροφορία, επικοινωνία διάλογος, αντίσταση, βήμα πολιτικό για τον ρόλο που θέλουμε να έχει η τέχνη στην καθημερινότητά μας.

– Μαργαρίτα καλησπέρα, έκτη χρονιά φέτος για το “Athens Art Book Fair” και από ό,τι φαίνεται είναι ένας θεσμός που ήρθε για να μείνει. Θα συστήσεις το “Athens Art Book Fair” σε έναν αναγνώστη που δεν το γνωρίζει;
Καλησπέρα Άννα, ευχαριστούμε πολύ για την πρόσκληση! Το “Athens Art Book Fair” είναι ένας θεσμός που στηρίζει τις καλλιτεχνικές και ανεξάρτητες εκδόσεις, κυρίως μέσα από τη διοργάνωση ενός ετήσιου διεθνούς φεστιβάλ καλλιτεχνικού βιβλίου. Πρόκειται για ένα χώρο/όρο ομπρέλα που αγκαλιάζει την πολλαπλότητα και πολυφωνία αυτού του μέσου. Έτσι, ας το πούμε “επιμελητικά” αν και δεν μας αρέσει αυτός ο τίτλος, φροντίζουμε στο AABF οι επισκέπτριες να μπορούν να ανακαλύψουν όλο το φάσμα των σύγχρονων εκδοτικών πρακτικών: Από βιβλία καλλιτεχνών, σε φωτογραφικές εκδόσεις, artzines, photozines, poetry zines (και όλες τις κατηγορίες των fanzines) ανεξάρτητες περιοδικές εκδόσεις ποίησης και κριτικού λόγου, καταλόγους τέχνης, εκδόσεις ερευνητικού ενδιαφέροντος και άλλα πολλά. Είμαστε πολύ χαρούμενες, γιατί το φεστιβάλ μας συγκεντρώνει κάτω από την ίδια στέγη, πρακτικές πολύ διαφορετικές μεταξύ τους, από μεγάλα ιδρύματα όπως το ΕΜΣΤ, σε εκδοτικά εγχειρήματα όπως οι FUTURA και το ΤΕΦΛΟΝ, σε χώρους τέχνης όπως το MISC, σε riso studios όπως οι KEDA*PRESS και το Sleep On It Press και σε πολλούς ανεξάρτητους καλλιτέχνες που έχουν τη δυνατότητα να έρθουν σε επαφή με ένα πολύ ευρύ κοινό.

– Πώς προέκυψε η ιδέα;
Η ιδέα γεννήθηκε στα τέλη 2018 αρχές 2019, αρχικά από μια προσωπική μου ανάγκη, που από ότι φάνηκε ήταν και συλλογική. Είμαι εικαστική καλλιτέχνις, ασχολούμαι με τα νέα μέσα και τις εκδόσεις, και χρειαζόμουν μία πλατφόρμα για να δείχνω τη δουλειά μου. Τα art book fairs ειναι διαδεδομένοι θεσμοί στο εξωτερικό και χρειαζόταν και η Αθήνα ένα, δεν ήμουν η μόνη που το είχε σκεφτεί αλλά το ξεκίνησα χωρίς να το πολυσκεφτώ, στελεχώθηκε αμέσως από φίλες και φίλα μου που ασχολούνται με τα zines και τις αυτοεκδόσεις, και κάπως έτσι συνεχίζει να τρέχει μέχρι και σήμερα. Μπορεί απ’έξω να φαινόμαστε σαν ένας μεγάλος οργανισμός, αλλά στην πραγματικότητα το Athens Art Book Fair είναι ένα grassroots εγχείρημα που διοργανώνεται με DIY στρατηγικές από μια πολύ μικρή ομάδα καλλιτεχνών. Να πω, επίσης, ότι στηρίζεται κυρίως από την κοινότητα μας, έτσι έχουμε καταφέρει να το κρατήσουμε ζωντανό όλα αυτά τα χρόνια..

– Έχει καταφέρει αυτή η διοργάνωση να χτίσει δίκτυα τοπικά και διεθνή;
Και με το παραπάνω, έχουμε δουλέψει πολύ πάνω σε αυτό το κομμάτι, αλλά η αλήθεια είναι ότι τρέχει και από μόνο του. Στόχος μας εξαρχής ήταν να εντάξουμε την Αθήνα ως κόμβο στο διεθνές δίκτυο των art book fairs, γιατί αν παρατηρήσεις, παρότι σε χώρες της βόρειας και κεντρικής Ευρώπης υπάρχουν πολλές τέτοιες εκθέσεις (μία ανά μεγάλη πόλη συνήθως) στη δική μας πλευρά του χάρτη δεν υπήρχε τίποτα. Θέλαμε έτσι να γίνουμε χώρος συγκέντρωσης για τις ανεξάρτητες εκδόσεις στα βαλκάνια και την Ανατολική Μεσόγειο, να κάνουμε πιο οικονομικά βιώσιμες αυτές τις πρακτικές και για εμάς. Σε ένα μεγάλο βαθμό το έχουμε καταφέρει, πέρα από τις σημαντικές συμμετοχές από τα μεγάλα αστικά κέντρα της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής, κάθε χρόνο συγκεντρώνουμε εκδότες και καλλιτέχνες από πιο κοντινές μας χώρες (Τουρκία, Λίβανο, Αίγυπτο, Βόρεια Μακεδονία, Αλβανία, Κόσοβο, Ουγγαρία Σερβία, Κύπρος, Τυνησία, για να ονομάσω κάποιες). Έχουμε επίσης σχηματίσει δυνατούς δεσμούς (συνεργασίας και φιλίας) με χώρες της Λατινικής Αμερικής όπως το Περού, το Μεξικό και η Αργεντινή.

– Γιατί είναι σημαντικό να χτιστεί και ένα δίκτυο με εκδόσεις άλλων χωρών;
Αρχικά γιατί μας εμπνέει, μας ενημερώνει και μας εντάσσει σε ένα διευρυμένο διάλογο. Είναι τόσο όμορφο που έχουμε τη δυνατότητα να ερχόμαστε κάθε χρόνο σε επαφή με τόσο διαφορετικές πρακτικές από όλο τον κόσμο. Σε δεύτερο χρόνο, είναι σημαντικό γιατί δημιουργούνται συνεργασίες και δίνονται δυνατότητες στην επικοινωνία του έργου εγχώριων καλλιτεχνών σε διεθνές κοινά.

– Πώς βλέπεις το Art Book Fair σε σχέση με άλλες διεθνείς οργανώσεις, π.χ. το NY Art Book Fair ή το Miss Read Berlin;
Είμαστε πολύ συνειδητές στο ότι δεν θέλουμε να προσποιηθούμε ότι είμαστε κάτι που δεν είμαστε. Και τα δύο παραδείγματα που έφερες είναι μεγάλοι οργανισμοί, με πολύ γερό ετήσιο funding, που αποτελούνται από μεγάλες ομάδες και πληθώρα εθελοντών. Εμείς δεν είμαστε αυτό, ναι μεν οργανώνουμε ένα πολύ μεγάλο ετήσιο φεστιβάλ με 100+ συμμετοχές από 20+ χώρες διεθνώς, που στέκεται ισάξια απέναντί στις παραπάνω διοργανώσεις, αλλά το κάνουμε σχεδόν χωρίς καθόλου στήριξη. Χωρίς να θυσιάζουμε την “ποιότητα” των εκθετών, έχουμε μια πολύ πιο fun, άμεση ενέργεια που είναι εμφανής αν έχεις επισκεφθεί και τα παραπάνω φεστιβαλ. Έχουμε καλές σχέσεις και με το printed matter και με το miss read παρόλα αυτά, δεν θέλω να ακουστώ περίεργη, μας έχουν καλέσει να παρουσιάσουμε και τη δουλειά μας, απλώς για μένα η behind the scenes διαφορά είναι τεράστια.

– Μιλάμε σε κάθε περίπτωση για ανεξάρτητες εκδοτικές πρακτικές, φανζίν, εικαστικά έντυπα, φωτογραφικά βιβλία, ανεξάρτητα περιοδικά, καλλιτεχνικές μονογραφίες. Πόσο δύσκολο είναι να εντοπίσει κάποιος στην καθημερινότητά του τέτοιες καλλιτεχνικές εκδόσεις;
Δεν είναι και το ευκολότερο σίγουρα για αυτό το φεστιβάλ μας έχει το φανατικό του κοινό. Μας το λένε συχνά οι εκθέτριές μας από το εξωτερικό, πως το Αθηναϊκό κοινό δείχνει τρομερό ενδιαφέρον για τις εκδόσεις, κάτι που δεν συμβαίνει σε χώρες που είναι πιο ευρέως διαθέσιμο αυτό το υλικό.

– Ποιο το ιδιαίτερο ενδιαφέρον σε μια καλλιτεχνική έκδοση; Τι σημαίνει τελικά “Art Book”;
Στο πλαίσια του φεστιβάλ μας φιλοξενούμε μεγάλο φάσμα εντύπων, δεν είναι όλα όσα παρουσιάζονται βιβλία καλλιτεχνών (artist books) ούτε art books (καλλιτεχνικά βιβλία). Κάποια μπορεί να αφορούν την τέχνη χωρίς να είναι έργα τέχνης τα ίδια – δοκιμιακά έργα, περιοδικά, καταλόγους, μονογραφίες και άλλα πειραματικά και ενδιάμεσα. Κάποια επίσης είναι φανζίν, καλλιτεχνικές αυτο-εκδόσεις δηλαδή από άτομα που δεν αυτοπροσδιορίζονται απαραίτητα ως καλλιτέχνες, οπότε ο όρος μας δυσκολεύει λίγο. Αν προσπεράσουμε το πρόβλημα του ορισμού και μιλήσουμε για τα βιβλία καλλιτεχνών εκτός του πλαισίου του Athens Art Book Fair, το ενδιαφέρον σε μια καλλιτεχνική έκδοση είναι πως πρόκειται για μία ολοκληρωμένη καλλιτεχνική πρόταση, ένα έργο που προσλαμβάνεται και κατανοείται βάσει των κανόνων του μέσου του.  Η γραμμικότητα των σελίδων που γυρνάνε, ο σχεδιασμός, το χαρτί, τα τυπογραφικά στοιχεία, είναι όλα χειρονομίες  που επικοινωνούν κάτι. Τα καλλιτεχνικά βιβλία είναι επίσης έργα οικονομικά πολύ πιο προσβάσιμα από ένα πίνακα ή ένα γλυπτό, και που δημιουργούν μια εναλλακτική αγορά από αυτή των εμπορικών γκαλερί. Και στην περίπτωση των βιβλίων καλλιτεχνών, αντίθετα με άλλες μορφές τέχνης, η αναγνώστρια πρέπει να αγγίζει το έργο για να συσχετιστεί μαζί του. Μας αρέσει αυτή  η απτή, άμεση σχέση της αναγνώστριας με το καλλιτεχνικό αντικείμενο, κάτι που δεν υπάρχει στα περισσότερα καλλιτεχνικά μέσα. Όλα αυτά για εμάς είναι ζήτημα πολιτικό και σχετίζεται με το ρόλο που θέλουμε να έχει η τέχνη στην καθημερινότητά μας. Η τυπογραφία και οι εκδόσεις είναι ιστορικά άρρηκτα συνδεδεμένες με την πολιτική τους χρήση. Από τον Γουτεμβέργιο έως τις riot grrls, οι ανεξάρτητες εκδόσεις είναι εργαλεία για διάχυση πληροφορίας και αντίστασης. Για εμάς εκεί έγκειται και η μαγεία των εκδόσεων.

– Ο κόσμος έχει αγκαλιάσει το Art Book Fair;
Ναι! Έχουμε φανατικό και αγαπημένο κοινό από την πρώτη κιόλας χρονιά. Έρχονται με πολύ ενθουσιασμό στο φεστιβάλ και συνδημιουργούν την ωραία μας ατμόσφαιρα, είμαστε πολύ ευγνώμονες για τους επισκέπτες μας.

– Είναι το κοινό “διαβασμένο“ ή περνούν από την έκθεση και άνθρωποι, οι οποίοι δεν “ψάχνονται” τόσο πολύ με τις καλλιτεχνικές εκδόσεις;
Χαχα, τι να σου πω, κάποιοι παραπάνω από εμάς, και κάποιοι καθόλου. Είναι τόσο πολυφωνική αυτή η σκηνή που πάντα θα δεις κάτι, για το οποίο δεν θα γνωρίζεις τίποτα. Οι φωτογράφοι συνήθως ξέρουν πολλά για τις φωτογραφικές εκδόσεις, οι εικαστικοί για τις εικαστικές, οι ζινάδες για τα ζινς, οι ποιητές για τα περιοδικά ποίησης κ.ο.κ. Εμείς θέλουμε να δημιουργήσουμε ένα οριζόντιο πεδίο συνύπαρξης διαφορετικών πρακτικών που ξεπερνούν το δίπολο του υψηλού και του χαμηλού (πολλά εισαγωγικά εδώ). Ένα σημείο σύγκλισης πολλών καλλιτεχνικών μέσων και προσεγγίσεων.

– Οι καλλιτεχνικές εκδόσεις συχνά απωθούν λόγω του υψηλού κόστους. Υπάρχουν τρόποι κατά την γνώμη σου μια καλλιτεχνική έκδοση να μπορεί να προσφέρεται στο κοινό σε μια προσιτή τιμή;
Το ότι στοχεύουμε στη δημιουργία ενός οριζόντιου πολιτισμικού πεδίου έχει και άμεση σχέση με την οικονομική προσβασιμότητα. Στην έκθεση θα βρείτε έντυπα που κοστίζουν 1€ αλλά και μοναδικά αντίτυπα με πολύ υψηλότερο κόστος.

– Πώς μπορεί να λάβει κάποιος μέρος στο Athens Art Book Fair;
Η επιλογή των εκθετών γίνεται μέσω ανοικτού καλέσματος κάθε Άνοιξη (Απρίλιο ή Μάιο) από την ομάδα και από rotating jury που αποτελείται από άτομα της ανεξάρτητης εκδοτικής σκηνής την Αθήνας. Είναι σημαντικό για μας να υπάρχει διαφάνεια και να συμμετέχουν παραπάνω φωνές από τις δικές μας στην επιλογή.

– Ο τόπος ίδιος και φέτος. Φαίνεται να του ταιριάζει η Στοά Τρίστρατο. Θα καθιερωθεί λες ως επίσημος τόπος της έκθεσης;
Η Στοά Τρίστρατο ήταν κατά κάποιο τρόπο μια επιστροφή στην πρώτη μας διοργάνωση στη Στοά Καΐρη. Μας αρέσει που βρισκόμαστε στο επίπεδο του δρόμου και σε ένα χώρο εμπορικής χρήσης. Είναι τόσο στον αέρα το ζήτημα των χώρων που δεν μπορώ να το προβλέψω καθόλου, για να δούμε τι θα γίνει του χρόνου.

– Η έκθεση πλαισιώνεται από performance, ομιλίες, εργαστήρια. Ποια ξεχωρίζει φέτος από το πρόγραμμα;
Όποτε μου ζητάνε να ξεχωρίσω κάτι στο πρόγραμμα δυσκολεύομαι, δεν θέλω να στεναχωρήσω κανένα! Το πρόγραμμα ομιλιών το Σάββατο διερευνά τη θεματική Place, Context, Hybridity, Movement  με συμμετοχές από τα εγχειρήματα Ediciones Caradura (Tijuana)  Cairo Art Book Fair (Cairo)   Waraq (Beirut)  Kona Books (Tbilisi) Studio Pangolin (Zagreb) και την Κυριακή εξερευνά τη θεματική Collaboration, Togetherness, Resistance, Disruption με συμμετοχές από τα εγχειρήματα SMUT Press (London), ICP (Paris), Oficyna Peryferie (Warsaw) Lesbianas Concentradas (Berlín), Tehran Zine (Tehran). Οι εκδόσεις είναι μέσο που συχνά δρα συμπληρωματικά με την ποίηση, τη μουσική, το περφόρμανς και τον ήχο, οπότε μας είναι σημαντικό να δίνουμε στις εκθέτριές μας την πλατφόρμα για να παρουσιάσουν άλλες πτυχές της εκδοτικής τους πρακτικής. Σε αυτό το πλαίσιο παρουσιάζουμε Poetry Slam από το queer εκδοτικό εγχείρημα Μπαταρία, live performances από εκθέτριες MARINALORINA και Maria, No Pressure και ραδιοφωνικές εκπομπές για τις εκδόσεις σε συνεργασία με το Fade Radio.

– Υπάρχει κάποια θεματική κατεύθυνση που διαμορφώνει την έκθεση κάθε χρονιά;
Προς το παρόν δεν το έχουμε προσεγγίσει έτσι. Η διοργάνωση έχει πάντα soft focus στις αποκεντρωμένες εκδοτικές πρακτικές, στις queer φεμινιστικές προσεγγίσεις και στους καλλιτέχνες και εκδότες που δρουν στα βαλκάνια και την ανατολική μεσόγειο.

– Κοιτάζοντας πίσω για ποιο πράγμα είσαι πραγματικά υπερήφανη σε ό,τι αφορά αυτή τη διοργάνωση;
Είμαι τρομερά περήφανη που έχουμε κρατήσει αυτό το τρομερά δύσκολο εγχείρημα ζωντανό για την πόλη και που το έχω καταφέρει μαζί με τις φίλες μου. <3

– Υπάρχει ενδιαφέρον για επεκτάσεις στο μέλλον και σε άλλες πόλεις;
Είναι γνωστό ότι θα θέλαμε να κάνουμε μια έκδοση του φεστιβάλ μας σε μια αγαπημένη μας πόλη που δεν θα ονομάσω εδώ! Δεν έχει γίνει λόγω έλλειψης πόρων. Ίσως αν ποτέ βρούμε χρήματα να το κάνουμε. Κλείνω το μάτι στους χρηματοδότες που μας διαβάζουν 😉

– Πώς νομίζεις ότι μπορεί να επηρεάσει το φεστιβάλ τον τρόπο που βλέπουμε την τέχνη, την έκδοση και την ανεξάρτητη δημιουργία στην Ελλάδα;
Αυτό που μπορώ να σου πω με σιγουριά είναι ότι έχει αυξηθεί αισθητά η παραγωγή τέτοιων έργων στην Ελλάδα, γιατί τώρα υπάρχει κάπου που μπορούν να παρουσιαστούν. Έχουν επίσης ανοίξει καλλιτεχνικά βιβλιοπωλεία, καθώς και άλλα εγχειρήματα που ασχολούνται με το καλλιτεχνικό έντυπο. Πέρα την αύξηση στην παραγωγή, που ήταν μάλλον αναμενόμενο, φαντάζομαι σιγά σιγά θα υπάρχει χώρος και για αυτά τα έντυπα σε μεγαλύτερα βιβλιοπωλεία.

– Υπήρχε κάποτε σε ένα σημείο του τείχους στο Βερολίνο- από την πλευρά του ανατολικού Βερολίνου-, δεν γνωρίζω αν υπάρχει ακόμα, ένα τεράστιο γκράφιτι που έγραφε “Art Will Save The World”. Θεωρείς ότι αυτό μπορεί να συμβεί ή είναι μια γλυκιά ουτοπία σε έναν κόσμο με βάρβαρους ανθρώπους;
Για μένα η τέχνη είναι προσωπικό ταξίδι. Δεν πιστεύω στη σωτηρία με αυτό τον τρόπο, αλλά πιστεύω στις συνειδητές ανάσες. Σαν να τρως κάτι πολύ νόστιμο, ή να μοιράζεσαι ένα αστείο με την καλύτερη σου φίλη. Με κάνει να νιώθω μια βαθιά ευχαρίστηση και σε αυτό στοχεύω, στην απόλαυση όχι στη σωτηρία.

Πληροφορίες:

Για το πλήρες πρόγραμμα των ομιλιών, ραδιοφωνικών εκπομπών και performance επισκεφθείτε το  www.athensartbookfair.gr 
Διεύθυνση: Στοά Τρίστρατο (μετρό Πανεπιστήμιο, είσοδοι Σταδίου 29, Αριστείδου 6 και Δραγατσανίου 6).
Ώρες λειτουργίας: Παρασκευή: 17:00 – 21:00 και Σαββατοκύριακο: 13:00 – 21:00 
Πρόγραμμα Ομιλιών: Σαββατο και Κυριακή 14:00 – 19:00 
Πρόγραμμα Performance & Αναγνώσεων: Παρασκευή και Σάββατο 19:00-20:30
Ελεύθερη Είσοδος | Μην παραλείψετε να προμηθευτείτε λαχνό στην είσοδο με τον οποίο υποστηρίζεται τη διοργάνωση και μπαίνετε στην λοταρία για να κερδίσετε μοναδικά καλλιτεχνικά έντυπα.
Ημι-προσβάσιμο σε αμαξίδια (δεν υπάρχει προσβάσιμη τουαλέτα)
Διοργάνωση: Athens Art Book Fair ΑΜΚΕ | [email protected]

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.