Παρακολουθώ τα πολιτιστικά τεκταινόμενα της Κύπρου, έχοντας την ευκαιρία να παρίσταμαι σε σημαντικές εκδηλώσεις και διοργανώσεις φεστιβάλ την τελευταία εικοασαετία. Πρόσφατα, που ξαναβρέθηκα στη Λεμεσό για να καλύψω την Πλατφόρμα Χορογραφίας Κύπρου για το Olafaq.gr, συνάντησα από κοντά την Υφυπουργό Πολιτισμού κυρία Βασιλική (Λίνα, όπως τη φωνάζουν) Κασσιανίδου. Μία νέα γυναίκα, απλή και προσιτή, που ανάλαβε πολύ πρόσφατα τα καθήκοντα της σε ένα νεοϊδρυθέν υπουργείο. Για την ακρίβεια το Υφυπουργείο Πολιτισμού, το οποίο μέχρι πρότινος υπαγόταν στο Υπουργείο Παιδείας της Κύπρου. Κι επειδή κάθε φορά που βρίσκομαι στο νησί, ακούω το ίδιο παράπονο από τους καλλιτέχνες, την ανυπαρξία δηλαδή ενός κρατικού στάτους που θα τους κατοχυρώνει ως επαγγελματίες, δεν μπορούσε να μείνει ένα τόσο σοβαρό θέμα έξω από τη συζήτηση μας. Γι’ αυτό και γι’ άλλα πολλά μιλήσαμε με την Κύπρια Υφυπουργό Πολιτισμού στην πρώτη αποκλειστική συνέντευξη που δίνει σε ελληνικό μέσο.

– Δεν σας αποκάλεσα τυχαία πριν «κυρία υπουργέ» και όχι «υφυπουργέ». Το υφυπουργείο Πολιτισμού είναι ένα νεοσύστατο υπουργείο που ήρθε να καλύψει το κενό μέχρι πρότινος ενός αυτόνομου κυπριακού Υπουργείο Πολιτισμού.
Έτσι είναι, αφού λόγω Συντάγματος δεν μπορούν να δημιουργηθούν νέα Υπουργεία και γι’ αυτό προκύπτουν τα Υφυπουργεία. Πριν ένα χρόνο ιδρύθηκε το Υφυπουργείο Πολιτισμού στην Κύπρο. Ο πρώτος υφυπουργός ήταν ο Γιάννης Τουμαζής και στη συνέχεια, όταν τον Μάρτιο άλλαξε η κυβέρνηση, ανάλαβε ο Μιχάλης Χατζηγιάννης. Στα μέσα Ιουλίου ανάλαβα εγώ.

– Αν πάρουμε ως δεδομένο το ότι ο Πολιτισμός ήταν ενσωματωμένος στο Υπουργείο Παιδείας, δεν είναι λογικό το βάρος να δινόταν στην παιδεία και όχι στον πολιτισμό;
Έτσι είναι. Πρώτα απ’ όλα τώρα στο Υφυπουργείο Πολιτισμού υπάγεται και το Τμήμα Αρχαιοτήτων, που ανήκε στο Υπουργείο Μεταφορών, Συγκοινωνιών και Έργων. Από το Υπουργείο Παιδείας, μας «ήρθε» το Τμήμα Νεότερου και Σύγχρονου Πολιτισμού, δηλαδή οι πρώην πολιτιστικές υπηρεσίες που θα μετονομαστούν πάλι σε Τμήμα Σύγχρονου Πολιτισμού.

– Η ένταξη του Τμήματος Αρχαιοτήτων στο Υφυπουργείο Πολιτισμού μήπως έχει να κάνει και με εσάς προσωπικά, που έχετε μεγάλη σχέση με την επιστήμη της αρχαιολογίας;
Εγώ είμαι αρχαιολόγος και εργάστηκα στο Τμήμα Αρχαιοτήτων για 29 χρόνια και, σίγουρα, αυτό έπαιξε μεγάλο ρόλο στην επιλογή μου.

– Είστε σε επαφή με τους προκατόχους σας, τον Τουμαζή και τον Χατζηγιάννη, ή δεν το κρίνετε απαραίτητο;
Με τον Τουμαζή βρισκόμαστε συχνά σε διάφορες εκδηλώσεις. Έχουμε μιλήσει. Με τον Χατζηγιάννη δεν έχουμε ξαναβρεθεί από τότε που πήρα τη θέση, αλλά βρίσκεται στην Ελλάδα, οπότε δεν είναι κι εύκολο. Όταν θα έρθει εδώ για να κάνει συναυλίες, τότε θα ξαναβρεθούμε.

– Γνωρίζετε καλύτερα από μένα πως ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα για τον πολιτισμό στην Κύπρο είναι το στάτους του καλλιτέχνη, που δεν έχει αναγνωριστεί ποτέ. Ο οποιοσδήποτε καλλιτέχνης ασφαλίζεται στην Κύπρο το κάνει ως αυτοεργοδοτούμενος, άρα δεν υπάρχει αναγνώριση του καλλιτεχνικού επαγγέλματος.
Κοιτάξτε, είχε ξεκινήσει κάτι πριν τη δική μου υπουργοποίηση και τώρα κοντεύουμε να το τελειώσουμε. Μιλάω για τον σχεδιασμό του νομοσχεδίου που θα αφορά το καθεστώς του καλλιτέχνη και που βρίσκεται στα τελικά στάδια. Σχετικές συζητήσεις γι’ αυτό το θέμα έχουν γίνει και με το Υπουργείο Εργασίας, διότι το νομοσχέδιο θ’ αποτελείται από δύο κομμάτια: Το πρώτο είναι η αναγνώριση του επαγγέλματος, το πώς δηλαδή κάποιος θα «αναγνωρίζεται» ως καλλιτέχνης και το δεύτερο είναι το πώς θα καλύπτονται οι κοινωνικές ασφαλίσεις όσων είναι αυτοεργοδοτούμενοι και δεν έχουν μια συνεχή εργασία. Υπάρχουν οι καλλιτέχνες που μπορεί να εργάζονται σε πανεπιστήμια ή σε εκπαιδευτικά ιδρύματα, υπάρχουν όμως κι οι άλλοι που δεν έχουν μόνιμη εργασία. Είμαστε κοντά, εγώ πίστευα πως θα είχαμε τελειώσει μέχρι τώρα, χρειάζεται ακόμη λίγος χρόνος όμως. Ως τα τέλη του 2023 θα είμαστε έτοιμοι για να πάμε το νομοσχέδιο στη Βουλή ώστε να έχει κλείσει το θέμα αρχές του 2024. Είναι κάτι που συζητούν όλοι, γιατί έκανα πάρα πολλές συναντήσεις με ζωγράφους, μουσικούς, χορογράφους, ηθοποιούς. Πολλοί αντιμετωπίζουν με δυσπιστία το ότι πράγματι θα γίνει, «το ακούμε συνέχεια, αλλά ποτέ δεν γίνεται» μου είπαν όλοι τους, οπότε εγώ τους ξαναλέω από δω ότι είμαστε πλέον πολύ κοντά.

– Σας το εύχομαι. Στην Ελλάδα, π.χ., υπάρχει η λεγόμενη τιμητική σύνταξη για έναν καλλιτέχνη με πολυετή προσφορά στον πολιτισμό της χώρας του. Εδώ ισχύει κάτι παρεμφερές;
Είχε ξεκινήσει πριν κάποια χρόνια να δίνεται μια τιμητική σύνταξη σε καλλιτέχνες. Μετά, με την οικονομική κρίση, περιορίστηκε και τώρα έχει μετατραπεί σε τιμητικό επίδομα, το οποίο αν έχει συνδεθεί με οικονομικά κριτήρια, εγώ θα ήθελα να το αλλάξουμε και να επανέλθουμε ξεκάθαρα στην τιμητική σύνταξη. Να είναι δηλαδή μια πραγματική τιμή που αποδίδει το κράτος στον καλλιτέχνη, ώστε αυτοί που είναι πλέον συνταξιούχοι, να μπορούν να βοηθηθούν και μ’ αυτόν τον τρόπο.

– Οι κύπριοι καλλιτέχνες, ενώ ζουν στο νησί τους, χαρακτηρίζονται από μια εξωστρέφεια. Πως θα μπορέσετε να ενισχύσετε αυτό το κριτήριο εξωστρέφειας του καλλιτεχνικού δυναμικού σας;
Απ’ τη μία είναι οι καλλιτέχνες μας που θέλουν να φύγουν από την Κύπρο, καθώς χρειάζονται μια μεγαλύτερη αγορά ή μια μεγαλύτερη προβολή. Ένας τραγουδιστής, π.χ., που θέλει να αποκτήσει μεγάλο κοινό, πιο εύκολα θα δουλέψει στην Αθήνα ή τη Θεσσαλονίκη, παρά εδώ. Βέβαια, εμείς δεν θέλουμε να φεύγουν, ο τόπος χρειάζεται αυτούς τους ανθρώπους. Εκείνο που πρέπει να κάνουμε είναι να τους βοηθήσουμε εμείς για να βγαίνει παραέξω το έργο τους χωρίς να πρέπει οι ίδιοι να εγκαταλείψουν τον τόπο τους. Υπάρχουν κάποια προγράμματα, τα οποία βοηθούν στο να κάνει κάποιος μία καλλιτεχνική εκδήλωση, αλλά σίγουρα τα χρήματα δεν είναι αρκετά. Οφείλουμε να βοηθήσουμε στη λογοτεχνία, λόγου χάριν, να μεταφράζονται τα έργα των Κυπρίων συγγραφέων. Έχουμε μεγάλο δρόμο πάνω σ’ αυτό το θέμα, διότι αυτοί είναι οι καλύτεροι πρεσβευτές μας αν βγούμε απ’ τα στενά όρια του τόπου μας. Δίνουν μια καλή εικόνα που ισοδυναμεί με διαβατήριο στον Πολιτισμό.

– Ενημερώνεστε για ότι γίνεται στην Κύπρο λόγω ιδιότητας ή από πριν είχατε σφαιρική εικόνα της κατάστασης;
Όχι, πρέπει να ομολογήσω ότι με κάποια θέματα δεν είχα ασχοληθεί σοβαρά, πέραν δηλαδή του να πήγαινα σε ένα θέατρο. Με χορό είχα ασχοληθεί πολύ λίγο σαν θεατής, οπότε δεν γινόταν να ξέρω τα θέματα του Χορού. Αυτοί οι τέσσερις μήνες στο Υφυπουργείο Πολιτισμού είναι ένα μεγάλο σχολείο για μένα και, βέβαια, ακόμη μαθαίνω.

– Με λίγα λόγια, ποιες τομές πιστεύετε ότι χρειάζεται η Κύπρος στο κομμάτι του Πολιτισμού;
Αυτό το οποίο χρειάζεται η Κύπρος είναι οι υποδομές για τον Πολιτισμό, που δεν υπάρχουν. Χρειάζεται ένα κατάλληλο κτίριο για την Κρατική Πινακοθήκη, που αυτή τη στιγμή στεγάζεται σε δύο κτίρια, σ’ ένα νεοκλασικό, πολύ ωραίο μεν, ακατάλληλο δε, και σ’ ένα άλλο κτίριο, που είχε φτιαχτεί για διαφορετικό σκοπό και άρα επίσης δεν κάνει για στέγαση της Πινακοθήκης. Ιδανικά θα πρέπει να φτιάξουμε έναν νέο χώρο που να μπορεί να στεγάσει τη συλλογή των έργων, αλλά και περιοδικές εκθέσεις. Χρειάζεται νέο κτίριο και για την Κυπριακή Βιβλιοθήκη, ενώ ευτυχώς για το Τμήμα Αρχαιοτήτων είχε ήδη ξεκινήσει η οικοδόμηση του νέου Κυπριακού μουσείου, που θα είναι ένα έργο το οποίο θ’ αλλάξει εντελώς το τοπίο, όπως συνέβη με το Μουσείο Ακρόπολης στην Ελλάδα. Είμαι σίγουρη πως όταν ολοκληρωθεί το νέο Κυπριακό Μουσείο, θα κάνει τεράστια τη διαφορά. Ένα άλλο που πρέπει να δουλέψουμε ως Υφυπουργείο, η ομάδα μου κι εγώ δηλαδή, είναι να πείσουμε ότι ο Πολιτισμός αποφέρει και στην Οικονομία, δεν είναι ένα βάρος. Χρειάζονται επενδύσεις στον Πολιτισμό αν θέλουμε να μας αποφέρει πολλά παραπάνω πράγματα. Μπορεί άνετα να γίνει η Κύπρος ένας προορισμός λόγω του Πολιτισμού της. Επισκέφτηκα πρόσφατα την Πλατφόρμα Κυπριακής Χορογραφίας. Πόσο πιο ωραίο θα ήταν αν μπορούσαν να γίνουν μετακλήσεις ανθρώπων από το εξωτερικό για ένα event τέτοιας εμβέλειας; Όπως γίνεται κάθε καλοκαίρι με το Φεστιβάλ Αρχαίου Δράματος! Σ’ αυτά όλα αν υπάρξει προώθηση θα προωθηθεί και η Οικονομία, αφού τα πάντα είναι οικονομία.

– Πιάνομαι απ’ το τελευταίο που λέτε και σας ερωτώ ευθέως: Κατά πόσο ο Πολιτισμός μπορεί να γίνει το «αγαπημένο παιδί» νεοφιλελεύθερων πολιτικών; Μιλάω για τις σύγχρονες κυβερνήσεις γενικώς, συμπεριλαμβανομένης και αυτή της Ελλάδας.
Η Ελλάδα είναι ένα καλό παράδειγμα, γιατί έχει αντλήσει από το Ταμείο Ανάκαμψης σημαντικά κονδύλια για τον Πολιτισμό. Η Ελλάδα έχει πείσει ότι ο Πολιτισμός αποφέρει χρήματα για τον τόπο. Ήμασταν στη Φραγκφούρτη στην Έκθεση Βιβλίου και όλα τα ελληνικά βιβλία που μεταφράστηκαν σε ξένες γλώσσες, είχαν καλυμμένα τα έξοδα τους από το Ταμείο Ανάκαμψης. Σε αντίθεση με εμάς, που δεν το είχαμε αυτό και δεν έχουμε αποσπάσει σχετικά κονδύλια. Δυστυχώς, τα χτυπήματα στην οικονομία της Κύπρου ήταν απανωτά, είτε εξωτερικών, είτε εσωτερικών παραγόντων. Τώρα, ας πούμε, έχουμε άλλον ένα πόλεμο που γίνεται στη γειτονιά μας…Μοιραία ο Πολιτισμός έμεινε πίσω, στο χέρι μας είναι όμως να αλλάξουμε λίγο – λίγο αυτή τη διάθεση.

– Φαίνεστε γενικώς άνθρωπος ήπιος. Σας αγχώνουν τα καθήκοντα σας;
Με αγχώνει το γεγονός ότι δεν μπορείς να τους ευχαριστήσεις όλους. Κάνεις κάτι καλά και πάντα θα βρεθεί κάποιος που δεν θα είναι ικανοποιημένος, αλλά όταν είσαι έτοιμος ν’ ακούσεις και να καταλάβεις γιατί κάποιος δεν είναι ικανοποιημένος, όταν ακόμη έχεις συνεργάτες που εμπιστεύεσαι, τότε μόνο νιώθεις μια ασφάλεια.

– Πριν από ένα μήνα ήσασταν στην Αθήνα. Να υποθέσω ότι βρίσκεστε σε επικοινωνία με το ελληνικό ΥΠΠΟ;
Έχω συναντηθεί τρεις φορές μέχρι τώρα με την κυρία Λίνα Μενδώνη. Τον περασμένο Σεπτέμβριο είχα την ευκαιρία να επισκεφτώ διάφορους χώρους πολιτισμού στην Αθήνα, σαν την Εθνική Πινακοθήκη και το Αρχαιολογικό Μουσείο. Είμαστε σε μία καλή επικοινωνία και, βέβαια, πρόκειται για μία έμπειρη υπουργό που με τη δική της ενίσχυση έχουμε πιθανότητες να ενταχθούμε και σ’ άλλους διεθνείς οργανισμούς.

– Κυρία Κασσιανίδου, σας ευχαριστώ γι’ αυτή την κουβέντα.
Να είστε καλά, εγώ ευχαριστώ.