Σε ένα νησί που στέκεται αγέρωχο απέναντι στην τουριστική ομοιομορφία και την αισθητική αποστείρωση, δύο γυναίκες –η μεσόφωνος Αναστασία Κότσαλη και η υψίφωνος Λητώ Μεσσήνη– οραματίστηκαν ένα φεστιβάλ που να μην «παρουσιάζει» τέχνη, αλλά να την γεννά μέσα από τη σχέση της με τον τόπο. Έτσι γεννήθηκε το Kournos Music Festival στη Λήμνο, ένας μοναδικός πολιτιστικός θεσμός που από το 2021 ενεργοποιεί φυσικά και αρχιτεκτονικά τοπία του νησιού, δημιουργεί κοινότητες και επανασυνδέει την τέχνη με την ευθύνη, το παιχνίδι και τη συλλογικότητα.

Με πυρήνα τη μουσική, αλλά με βαθιά διαθεματικό χαρακτήρα, το Φεστιβάλ συνδέει το λόγιο με το λαϊκό, το τοπικό με το διεθνές, το ιστορικό με το φαντασιακό. Δεν είναι τυχαίο ότι η φετινή διοργάνωση διατρέχεται από την έννοια της συμπερίληψης και της αλληλεγγύης: αξίες που δεν προσεγγίζονται ως συνθήματα, αλλά ως βιωμένες στάσεις, μέσα σε έναν κόσμο που βυθίζεται σε πόλεμο, εκτοπισμό και αμνησία. Στη Λήμνο των εξόριστων και των ερειπίων, το Kournos στήνει νησίδες φαντασίας και ειρήνης, εκεί όπου ακόμα και τα τζιτζίκια, όπως λένε οι δημιουργοί του, «δεν μουρμουρίζουν πια ανέμελους σκοπούς, κραυγάζουν κι αυτά Ειρήνη».

Αυτό που κάνει το Kournos να ξεχωρίζει είναι η έμφυτη αίσθηση ότι η τέχνη δεν είναι προνόμιο — είναι κοινός τόπος. Στις σκονισμένες αυλές του Κούρνου, στους ανεμόμυλους, στα εγκαταλελειμμένα στρατόπεδα, δεν παίζεται απλώς μουσική: χτίζονται δεσμοί, τίθενται ερωτήματα, ανοίγονται ρωγμές για να περάσει το φως.

Μιλήσαμε με τις δύο δημιουργούς για την αρχική ιδέα πίσω από τον θεσμό, για τη σημασία της τοπικότητας, τις προκλήσεις του να παράγεις τέχνη στην περιφέρεια, αλλά και για το τι σημαίνει σήμερα να στήνεις κοινότητες με άξονα την ευαλωτότητα και την ποίηση. Το Kournos Music Festival δεν είναι ένα φεστιβάλ που «έρχεται» στη Λήμνο, είναι ένα φεστιβάλ που ανήκει στη Λήμνο. Και αυτό αλλάζει τα πάντα.

– Τι σας ενέπνευσε να ξεκινήσετε το Φεστιβάλ μουσικής Kournos στη Λήμνο; Μπορείτε να μας μιλήσετε για την αρχική ιδέα πίσω από αυτό το εγχείρημα και πώς εξελίχθηκε τα τελευταία πέντε χρόνια;
Η ιδέα για το Kournos Music Festival γεννήθηκε μέσα απο τη σχέση μας με το νησί. Τα τοπία της Λήμνου, άχτιστα, σπαρμένα, natura, ολότελα απειλούμενα από τη σημερινή τουριστική λαίλαπα, τροφοδοτούν τη σκέψη και την έμπνευση, γεννούν ιδέες και εικόνες. Θέλαμε να δημιουργήσουμε έναν φεστιβάλ που να συνδέει τη μουσική με τον πρωτογενή τομέα, με όλα τα κρυμμένα και τα προφανή ωραία της Λήμνου, με τα ξεχωριστά και τα παράδοξα, που να συνομιλεί με την κοινότητα, που να θέτει ερωτήματα. Και σε εμάς τις ίδιες. Ξεκινήσαμε τον πρώτο χρόνο με την πολύτιμη αρωγή αγαπημένων συναδέλφων από την Αθήνα -που αγάπησαν τελικά τη Λήμνο- και με νέους φίλους/συνοδοιπόρους από το νησί, σε μικρή κλίμακα, αλλά δίνοντας από την αρχή στίγμα των διαθέσεων μας: Αποκεντρωμένων, χειροποίητων αλλά ουχί ήμερων. Ξέραμε ότι θέλαμε να ταράξουμε τα νερά με μικρές, αλλά ουσιαστικές παρεμβάσεις στο χωριό Κούρνος, και μέσα σε πέντε χρόνια, το φεστιβάλ εξελίχθηκε σε μια πλατφόρμα όπου οι καλλιτέχνες, οι κάτοικοι και οι επισκέπτες συνδημιουργούν, συνδιαλέγονται και ονειρεύονται μαζί.

– Πώς επιλέξατε το φετινό θέμα που διατρέχει τον πυρήνα του φετινού προγραμματισμού του φεστιβάλ το οποίο εστιάζει σε θέματα συμπερίληψης και αλληλεγγύης; Υπάρχει κάποια συγκεκριμένη σχέση μεταξύ της θεματολογίας και της Λήμνου;
Το φετινό θέμα προέκυψε μέσα από συζητήσεις που κάναμε, ως ομάδα, γύρω από την κοινωνική ευθύνη της τέχνης σε εποχές πολέμου. Η συμπερίληψη και η αλληλεγγύη δεν είναι για εμάς αφηρημένες έννοιες· είναι ο τρόπος με τον οποίο επιλέγουμε να υπάρχουμε μέσα στον κόσμο, και μέσα στο φεστιβάλ. Η Λήμνος ήταν ανέκαθεν ένα νησί ειδικού βάρους και υψηλού πολιτικού συμβολισμού. Εδώ ποιητές-πολιτικοί εξόριστοι άφησαν το αποτύπωμα τους, διαυγές στα άδεια κελύφη των παλιών στρατοπέδων στο νησί. Η ιστορία της Λήμνου λοιπόν, ακόμα διαπεραστική, μας ενέπνευσε να μετατρέψουμε αυτές τις αξίες σε καλλιτεχνική πράξη.

– Ποιες είναι οι προκλήσεις και οι ευκαιρίες που αντιμετωπίσατε όταν διοργανώνετε το φεστιβάλ σε ένα νησί όπως η Λήμνος; Πώς επηρεάζει η τοποθεσία τη δημιουργικότητα και την προσέγγισή σας στην επιλογή καλλιτεχνικού προγράμματος;
Η απόσταση από τα αστικά κέντρα είναι ταυτόχρονα πρόκληση και ευλογία. Από τη μία, οι υλικοτεχνικές δυσκολίες είναι υπαρκτές: μεταφορές, περιορισμένοι πόροι. Από την άλλη όμως, η (σχετική) απομόνωση και η επαφή με το τοπίο ενεργοποιούν μια μοναδική ποιότητα συγκέντρωσης και πειραματισμού. Οι καλλιτέχνες που έρχονται εδώ, συχνά μας λένε ότι δημιουργούν διαφορετικά — πιο ουσιαστικά, πιο «παρόντα». Αυτή η ένταση ανάμεσα στο «μακριά» και στο «μαζί» τροφοδοτεί τον προγραμματισμό μας.

– Μπορείτε να μας μιλήσετε για τις νέες αναθέσεις έργων και τις πρώτες παρουσιάσεις που θα φιλοξενηθούν φέτος στο φεστιβάλ; Τι επιδιώκετε να προσφέρετε στους επισκέπτες με αυτά τα πρωτοποριακά έργα;
Η ανάγκη για καλλιτεχνική έρευνα και πειραματισμό, ο διάλογός τους με το νησί, αποτελούσε από την αρχή αναπόσπαστο στοιχείο του Φεστιβάλ. Ποια ειναι τα χαρακτηριστικά της Λήμνου, η ταυτότητα, η ιστορια της; Τι μπορει να γεννήσει η καλλιτεχνική  συνομιλία μαζί τους; Γνωρίζαμε εξαρχής οτι θέλαμε να κινηθούμε μακριά απο τα τις στερεοτυπικές θεωρήσεις ενος «ακριτικού» νησιού, να αφουγκραστούμε τις πολλαπλές πτυχές ενος πολυσχιδούς τόπου, να εμπνευστούμε, να εμπνεύσουμε, να αναστοχαστούμε. Φέτος φιλοξενούμε τεσσερις νέες αναθέσεις έργων που δημιουργήθηκαν ειδικά για το φεστιβάλ: Ο Ari Tavares παρουσιάζει ένα ηχητικό αφιέρωμα στον εμβληματικό κύκλο τραγουδιών Μικρές Κυκλάδες του Μίκη Θεοδωράκη, σε συνεργασία με τη διακεκριμένη συνθέτρια και ερμηνεύτρια Μάρθα Μαυροειδή, σε μια συνάντηση που ενώνει την ηλεκτροακουστική μουσική, τη hip hop και τη world, με το πιο τρυφερό έργο του σπουδαίου συνθέτη. Ένας από τους πιο συναρπαστικούς σύγχρονους Ευρωπαίους δημιουργούς, ο Ευριπίδης Λασκαρίδης, παρουσιάζει για πρώτη φορά στην Ελλάδα την εικαστική εγκατάσταση “Η μεταμόρφωση ως παιχνίδι / Metamorphoses as a Toy”, σε επιμέλεια του Σταμάτη Σχιζάκη. Η έκθεση, που αποτελεί ανάθεση του Kournos Music Festival, θα φιλοξενηθεί καθ’ όλη τη διάρκειά του στο Μουσείο Παιδικού Παιχνιδιού και Βιβλίου. Πρόκειται για ένα υβριδικό έργο που παντρεύει την ευαισθησία της παιδικής φαντασίας με τη θεατρική και σωματική γλώσσα του δημιουργού, εστιάζοντας στην έννοια της μεταμόρφωσης.

Επίσης, σε σύμπραξη με την πολυσχιδή υψίφωνο Αφροδίτη Πατουλίδου, τ@ ποιητ@ Σέμι Σελάμι και Μαρλένο Νίκα, τον γλύπτη Φίλιππο Βασιλείου και τον συνθέτη Αποστόλη Κουτσογιάννη, το Φεστιβάλ παρουσιάζει σε πρώτη εκτέλεση την μουσικοεικαστική καντάτα “Βρυκόλαξ εν Καβειρίω”, ένα νέο έργο που συνομιλεί με παλιούς και σύγχρονους μύθους γύρω από τα βαμπίρ, στο πλαίσιο του προγράμματος “Όλη η Ελλάδα ένας πολιτισμός”. Τέλος, με αφορμή τη συμπλήρωση σαράντα χρόνων από την έκδοση του εμβληματικού άλμπουμ Μανία του Νίκου Ξυδάκη, γραμμένου για την ομώνυμη ταινία του Γιώργου Πανουσόπουλου — μια τοιχογραφία παραλόγων και φυσικών πλασμάτων στον Εθνικό Κήπο της Αθήνας — ο δημοφιλής συνθέτης  επιχειρεί, με τη συμβολή της γλύπτριας Εύας Παπαμαργαρίτη, μια σύγχρονη ανασύνθεση της ατμόσφαιρας του έργου μέσα από νέες ηχητικές και ποιητικές αφηγήσεις.

– Ποια είναι η σημασία του φεστιβάλ για την τοπική κοινότητα και τον πολιτιστικό χάρτη της Λήμνου; Πώς έχει επηρεάσει η διοργάνωση του φεστιβάλ τη σχέση των κατοίκων με την τέχνη και τη μουσική;
Ο διάλογος με την τοπική κοινότητα ήταν από την αρχή στον πυρήνα του οράματός μας. Δεν ήρθαμε να «φέρουμε» την τέχνη — ήρθαμε να συνομιλήσουμε. Τα τελευταία χρόνια, βλέπουμε όλο και περισσότερους κατοίκους να συμμετέχουν ενεργά, είτε ως εθελοντές, είτε ως οικοδεσπότες. Οι σχέσεις που έχουν αναπτυχθεί είναι βαθιές και ουσιαστικές. Η τέχνη λειτουργεί εδώ όχι μόνο ως έκφραση, αλλά και ως εργαλείο συλλογικότητας.

– Πώς βλέπετε το μέλλον του Φεστιβάλ Kournos; Έχετε σχέδια για την περαιτέρω εξέλιξη ή επέκταση του φεστιβάλ στα επόμενα χρόνια;
Το μέλλον για εμάς δεν είναι θέμα μεγέθους αλλά βάθους. Θέλουμε να εδραιώσουμε το φεστιβάλ ως μια καλλιτεχνική εστία με διάρκεια και σημασία. Σκεφτόμαστε τρόπους να ενισχύσουμε τις χειμερινές δράσεις στο νησί, να ανοίξουμε το φεστιβάλ σε περισσότερες διεθνείς συμπαραγωγές και να επενδύσουμε στη βιωσιμότητα — τόσο καλλιτεχνικά όσο και περιβαλλοντικά.

– Ποιος είναι ο ρόλος της Ομάδας μουσικού θεάτρου Ραφή στη διαμόρφωση του φεστιβάλ; Πώς συνεργάζεστε, δηλαδή, ως ομάδα για να υλοποιήσετε αυτό το φιλόδοξο εγχείρημα;
Η Ομάδα Ραφή είναι ο δημιουργικός μας πυρήνας. Δεν είμαστε μόνο συνεργάτες, είμαστε μια ομάδα που σκέφτεται, αισθάνεται και ονειρεύεται μαζί. Κάθε μέλος φέρνει διαφορετικά εργαλεία: μουσική σύνθεση, δραματουργία, τεχνική υποστήριξη, κοινότητα. Το φεστιβάλ είναι το αποτέλεσμα αυτής της συλλογικότητας — μια πράξη συνομιλίας και φροντίδας.

– Ποιο είναι το μήνυμα που θέλετε να περάσετε μέσα από το φετινό φεστιβάλ; Τι ελπίζετε να αποκομίσουν οι θεατές από την εμπειρία τους φέτος στη Λήμνο;
Στον φετινό Κούρνο δημιουργούμε εφτά νησίδες συμπερίληψης και φαντασίας. Θέλουμε να προσκαλέσουμε το κοινό σε μια χειρονομία απεύθυνσης — απέναντι στον Άλλον, στο διαφορετικό, στο(ν) ξένο, στον πειραματισμό. Το φεστιβάλ είναι μια συνθήκη συνύπαρξης: Ελπίζουμε ότι οι θεατές θα φύγουν από τη Λήμνο όχι μόνο με όμορφες εικόνες, αλλά με ερωτήματα. Κλήρωσε στο φετινό μας καλοκαίρι η Γενοκτονία στην Γάζα, που θα στοιχειώνει για πάντα τον νου και την καρδιά μας , ενώ παράλληλα,  οι βόμβες συνεχίζουν να πέφτουν στην Ουκρανία. Η Ευρώπη, η Ελλάδα αποστρέφει το βλέμμα της από τους αδύναμους , νίπτει τας χείρας της, σαν να μην έχει ευθύνες. Οι καλλιτέχνες, ευτυχώς, τις αναλαμβάνουμε ακόμα κι ας είμαστε οι πιο ευάλωτοι από τους ευάλωτους – ανασκουμπώνομαστε, περισυλλέγουμε όση ανθρωπιά μας έχει απομείνει. Τα τζιτζίκια του ελληνικού θέρους δεν μουρμουρίζαν πλέον ανέμελους σκοπούς. Κραυγάζουν, πια, κι αυτά «Ειρήνη».

☞︎ ΙΝΦΟ για το σκονάκι σου: www.kournosfestival.com

 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.

 

Ακολουθήστε το OLAFAQ
στο Google News