Ο Κωνσταντίνος Ζέρβας είναι γεννημένος το 1964, δηλαδή 58 ετών, αν και δείχνει κατά πολύ νεότερος. Ο ίδιος το απέδωσε στο «οικογενειακό κύτταρο», όταν του το σχολίασα. Τον συνάντησα ένα μεσημέρι στις αρχές Δεκεμβρίου στο γραφείο του, στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, ομολογουμένως σ’ ένα απ’ τα ομορφότερα δημαρχιακά κτίρια σε ολόκληρη την Ελλάδα. Γύρω απ’ το χριστουγεννιάτικο δέντρο παρατήρησα να υπάρχουν πίνακες του Εγγονόπουλου και του Ιακωβίδη, αλλά και μια μπάλα καλαθοσφαίρισης με την υπογραφή του Αντετονκούμπο. Ένα τζουκ μποξ, επίσης, που σαν με είδε να το περιεργάζομαι, έσπευσε να με ενημερώσει πως είναι μέγας φαν του αστικού τραγουδιού του 1950 και του ’60: Του Αττίκ, του Σουγιούλ, της Γιοβάννας κλπ. Τη συζήτησή μας βέβαια δεν μονοπώλησαν οι μουσικές του προτιμήσεις και δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά. Απέναντί μου είχα έναν άνθρωπο, τον ανώτατο «άρχοντα» της Θεσσαλονίκης, που για τη θητεία του μέχρι τώρα δεν έχει ακούσει και τα καλύτερα από τη μερίδα τουλάχιστον των διανοούμενων συμπολιτών του. Ο ίδιος, βέβαια, όπως δήλωσε κατά τη συζήτησή μας, διαφοροποιείται από πολιτικές – ιδεολογικές διαφορές σε ότι αφορά στην εξέλιξη και την πρόοδο της πόλης του. Έτσι, λογικό ήταν να πέσουν στο τραπέζι μια σειρά από ερωτήσεις μου, που κάλυψαν νευραλγικά θέματα, σαν το υπό κατασκευήν (ακόμη) μετρό, τις αρχαιότητες στο σταθμό Βενιζέλου, το κυκλοφοριακό πρόβλημα, το πάρκο μνήμης των Εβραίων στην πλατεία Ελευθερίας, που έγινε πάρκινγκ, τη στήριξη της δημοτικής αρχής στο ετήσιο Gay Pride έναντι των σκοταδιστικών απόψεων της Εκκλησίας, τον προκάτοχό του, Γιάννη Μπουτάρη, ακόμη και για το τι θα κάνει την επόμενη μέρα μιας εκλογικής αναμέτρησης που κάποιος άλλος ή άλλη θα τον διαδεχτεί. Χαλαρός και με αυτοπεποίθηση – η αυτοπεποίθηση της αυτοδιοίκησης πιστεύει ότι έλειπε από την πόλη του τα τελευταία 25 χρόνια – ο Ζέρβας απάντησε με προθυμία και με ευφράδεια λόγου σε όλα τα ερωτήματά μου και γι’ αυτό τον ευχαριστώ.

– Κύριε δήμαρχε, χθες βράδυ παρευρέθηκα στη δισκοπαρουσίαση της Βούλας Σαββίδη, όπου έγινε ουσιαστικά μια μάζωξη των διανοουμένων της Θεσσαλονίκης: Ο Κοροβίνης, ο Καζαντζής, ο Κορδομενίδης, ο Καρακότας, ο Παχίδης κ.α. Ομολογώ ότι έλειψε η παρουσία του ανώτατου άρχοντα της πόλης απ’ τη συγκεκριμένη εκδήλωση.
Εγώ ήθελα πολύ να είμαι εκεί, αλλά είχαμε τη φωταγώγιση του χριστουγεννιάτικου δέντρου. Ήταν και υποχρέωση και χαρά, καθώς έπρεπε να παρευρίσκομαι σε μια μεγάλη γιορτή της πόλης. Απ’ την άλλη, αυτό που ρωτάτε έχει μια πραγματική δυσκολία γιατί οι υποχρεώσεις είναι πολλές, όπως και οι προσκλήσεις με την αγωνία του κόσμου να είναι παντού ο δήμαρχος. Συχνά λέω ότι πρέπει να κλωνοποιηθώ για να μπορώ να είμαι σ’ όλες αυτές τις εκδηλώσεις, αλλά και για να είμαι κοντά σ’ όσους θα ήθελαν κοντά τους τον πρώτο πολίτη της πόλης. Έτσι μόνο θα ένιωθα κι εγώ όσα γίνονται στην πόλη μου από συλλόγους, οργανισμούς, παρέες.

– Άρα δεν είναι θέμα γούστου, αλλά υποχρεώσεων, αν κατάλαβα σωστά.
Ναι, αφού ο δήμαρχος πρέπει να είναι κοντά σε κάθε κομμάτι της πόλης, ακόμη και σ’ αυτά που δεν θα επέλεγα εγώ αν πήγαινα ως απλός πολίτης. Προσπαθώ, έτσι, να κρατώ και το δικό μου κομμάτι, αυτό που μ’ ευχαριστεί, αν και πλέον πολλά είναι αυτά που μ’ ευχαριστούν, αλλά δεν έχω χρόνο να τα κάνω.

– Είναι πολλά και αυτά που δεν σας ευχαριστούν;
Αρκετά, βέβαια. Δεν θα πήγαινα παντού σαν πολίτης Ζέρβας, αλλά ο δήμαρχος Ζέρβας οφείλει να τιμήσει και τους εκάστοτε διοργανωτές. Να σας πω κι ένα άλλο; Και μήπως τελικά κερδίζω και κάτι απ’ αυτά που δεν μ’ ευχαριστούν και που θα τα έχανα αν δεν τα παρακολουθούσα; Έχει τύχει να πάω κάπου και να πω «Τελικά, άξιζε! Οι άνθρωποι κάνανε καλή δουλειά»!

– Χθες φωταγωγήθηκε το δέντρο, όπως μου είπατε, και ακολούθησε ένα λαϊκό πρόγραμμα. Παρουσιαστής ήταν κάποιος από το τηλεοπτικό GNTM. Κατανοώ ότι υπάρχει ένα εμπορικό κριτήριο, τι αρέσει δηλαδή στον κόσμο. Εσείς συμφωνείτε μ’ αυτό;
Η απάντηση είναι ότι πριν από δυο μήνες στον ίδιο χώρο έδωσε μια ανοιχτή συναυλία η Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης, της οποίας έχω διατελέσει πρόεδρος για αρκετά χρόνια και τη λατρεύω. Εκείνο που κρατάω σαν ευχαρίστηση – σε σχέση με ότι είπαμε πριν – είναι να πηγαίνω στις περισσότερες συναυλίες της. Μοιράζω το χρόνο και την προβολή στην πόλη σ’ όλα αυτά τα κομμάτια που έχουν να κάνουν με τον πολιτισμό της. Στη φωταγώγιση του χριστουγεννιάτικου δέντρου, σε μια λαϊκή γιορτή που έπρεπε να γίνει, η προσέλευση χιλιάδων νέων ανθρώπων και ειδικά αυτών που δεν θα είχαν τη δυνατότητα να απολαύσουν ένα τέτοιο πράγμα, απέδειξε ότι είχε επιτυχία. Χάρηκα που είχε πολύ κόσμο με την ίδια χαρά που έγινε sold out μια καταπληκτική συναυλία με προσκεκλημένο των Δημητρίων και του Δήμου Θεσσαλονίκης τον Αλεσάντρ Ντεσπλά. Δεν θα το ξέρετε, αλλά ένα απ’ τα αγαπημένα μου είδη είναι η κινηματογραφική μουσική.

– Το γνωρίζω, στα τέλη Οκτώβρη έγινε αυτό, τον πήγατε και σ’ ένα ρεμπετάδικο τον Ντεσπλά, όμως απ’ τον Ντεσπλά πάμε κατευθείαν στο GNTM; Τι δίνουμε στον κόσμο αναρωτιέμαι. Ικανοποιούμε απλά το λαϊκό μαζικό αίσθημα;
Κοιτάξτε, το GNTM σχετίζεται απλά μ’ έναν άνθρωπο που έκανε την παρουσίαση.

– Για να μην παρεξηγηθώ, δεν αναφέρομαι σε κονδύλια κλπ. Μιλάω καθαρά από άποψη πολιτιστικής πρότασης εκ μέρους του δήμου.
Αφορμή να πω λοιπόν ότι όλοι οι εμπλεκόμενοι στην εκδήλωση ήρθαν αφιλοκερδώς. Καταρχάς όσα περισσότερα γνωρίζεις για τον πολιτισμό, τόσα λιγότερα  αφαιρείς. Θεωρώ ότι τα πάντα έχουν να προσφέρουν απ’ τη στιγμή που διαθέτουν μια ποιότητα. Ο παρουσιαστής Τάσος Σωφρονίου είναι ένας άνθρωπος εξαιρετικής ποιότητας και από κει και μετά ο καλλιτέχνης Πέτρος Ιακωβίδης είναι ένας νέος Βορειοελλαδίτης εξαιρετικά δημοφιλής στο νεανικό κοινό. Επομένως, όσο περισσότερα γνωρίζεις απ’ τον πολιτισμό, τόσο  περισσότερο πρέπει να αποφεύγεις να λες «Αυτό δεν το επιλέγω».

– Τι είναι αυτό που κάνει έναν άνθρωπο να θέλει να ασχοληθεί με τα κοινά; Ένα αίσθημα ευθύνης, ας πούμε;
Προέρχομαι από πολιτικοποιημένη, αλλά όχι κομματικοποιημένη οικογένεια. Ο πατέρας μου είχε ασχοληθεί από νέος με την πολιτική σε δύσκολα χρόνια, αυτά του Εμφυλίου. Όλη αυτή η ταλαιπωρία τον απομάκρυνε απ’ την ιδέα να ασχοληθεί πιο ενεργά με την πολιτική. Η θεία μου, όπως θα ξέρετε, ίδρυσε το Τελλόγλειο και δώρισε την περιουσία και τη συλλογή της για το πανεπιστήμιο της πόλης της. Έτσι θεώρησα κι εγώ ότι έπρεπε κάποιος να είναι απλά πολιτικοποιημένος, να αγαπά την πόλη του και να θέλει το γενικό καλό. Δεν είχα ασχοληθεί ποτέ με οργανώσεις, κομματικές νεολαίες κλπ. Είχα ασχοληθεί με τον αθλητισμό, αφού ως τεχνικός ασχολήθηκα με την κατασκευή του κλειστού γηπέδου του ΠΑΟΚ. Όταν έφτασα σε μια ηλικία γύρω στα 40, που πλέον είχα μια ωριμότητα, είπα ότι πρέπει να ασχοληθώ με την πόλη μου. Κάτι διαφορετικό απ’ το να ασχολούμαι με την πολιτική. Κατέβηκα ως υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος, έγινα αντιδήμαρχος και εντάχθηκα ενεργά στο κομμάτι της τοπικής αυτοδιοίκησης.

– Το ερώτημα μου ήταν πιο γενικό, δεν αφορούσε εσάς αποκλειστικά.
Για να ασχοληθεί ένας άνθρωπος με τα κοινά πρέπει να έχει το μικρόβιο μέσα του, να θεωρεί ότι είναι και δικιά του υπόθεση και φυσικά, να του δίνονται οι ευκαιρίες  να  το κάνει. Θυμάμαι όταν είχα παρουσιαστεί στο ψηφοδέλτιο του Γιάννη Μπουτάρη το 2010 και έγινε η πρώτη φωτογράφηση, αναρωτήθηκα «Τι πήγες κι έκανες;» Ήμουν έτοιμος να τρέξω κι εκεί είπα «Έκανες ή δεν έκανες το σωστό;» Απ’ ότι φάνηκε, καλά έκανα κι ασχολήθηκα!

– Η αλήθεια είναι ότι οικογενειακά κατάγεστε από ανθρώπους σχετιζόμενους με τον αθλητισμό, τον Μακεδονικό αγώνα και τον πολιτισμό.
Μεγάλωσα σ’ ένα αστικό background, σ’ ένα σπίτι που υπήρχε ο πολιτισμός, η οικογενειακή θαλπωρή με δύο γονείς που ασχολήθηκαν πάρα πολύ μαζί μας – με μένα και με τις δύο αδελφές μου. Γίνονταν πολλά πράγματα στο σπίτι, ακουγόταν η μουσική, πηγαίναμε στο θέατρο, ταυτόχρονα όμως ήταν κι ένα πολύ αυστηρό σπίτι, όπου τίποτα δεν ήταν δεδομένο.

– Παλαιών αρχών, εννοείτε;
Έπρεπε να ήμασταν συνεπείς και κάθε μέρα ό,τι έκανα, έπρεπε να αγωνίζομαι να το κάνω με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

– Και σας ωφέλησε αυτό;
Προφανώς και με ωφέλησε, μου έδωσε πολλά εφόδια και με ώθησε να ζητάω πρωτίστως απ’ τον εαυτό μου το καλύτερο.

– Σας έκανε πιο ευθυνόφοβο δηλαδή.
Όχι ευθυνόφοβο, αλλά τελειομανή και απαιτητικό. Μ’ έκανε να θέλω την κάθε μέρα εποικοδομητική. Ο πατέρας μου έλεγε «Κάθε μέρα, ακόμη και τις Κυριακές και τις αργίες, πρέπει κάτι να κάνει ο καθένας για να βελτιώνει τον εαυτό του.

– Τους έχετε τους γονείς σας;
Τον πατέρα μου τον έχασα πριν πολλά χρόνια. Τη μητέρα μου την έχω και χαίρομαι που είναι δίπλα μου.

– Φιλοδοξία είχατε να βγείτε δήμαρχος;
Όχι. Ποτέ δεν το είχα σκεφτεί έτσι. Είχα πολλά όνειρα για την πόλη μου, τη θέλω σύγχρονη σαν κι αυτές που επισκεπτόμαστε, σαν τις ιστορίες που διαβάζουμε για το παρελθόν της, αλλά ποτέ δεν σκέφτηκα ότι θα μεγαλώσω και θα γίνω δήμαρχος. Ήθελα απλά να είμαι σε μια θέση ευθύνης με οτιδήποτε ασχολούμουν. Όταν, λοιπόν, εκλέχθηκα δημοτικός σύμβουλος, είπα «Όπου βγει το πράγμα» κι εδώ που βγήκε, το θεωρώ εξαιρετικά τιμητικό, αλλά από κει και πέρα καθημερινά δοκιμάζομαι. Δοκιμάζεις, πετυχαίνεις κι από κει κι έπειτα προχωράς.

– Το άγχος τι ρόλο παίζει στην καθημερινότητα σας; Θα έχετε ακούσει πως πολλοί πολιτικοί τα παίρνουν τα ψυχοφάρμακά τους για να αμβλύνουν το στρες της «καρέκλας». Καταλαβαίνετε.
(γελάει) Απ’ τη στιγμή που κάποιος έχει μεγάλες απαιτήσεις απ’ τον εαυτό του, εννοείται πως θα έχει και άγχος. Το άγχος είναι απ’ τα κύρια χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς μου, όχι τώρα, αλλά από πάντα. Πόσο μάλλον τώρα που οι συνθήκες είναι τόσο δύσκολες και το καράβι, όπως μου λένε όλοι, είναι πολύ μεγάλο. Προσπαθώ να ελέγξω το άγχος, αλλά απ’ την άλλη θεωρώ ότι είναι και συστατικό επιτυχίας. Ακόμα και σε μια απλή ομιλία, πάντα έχω το άγχος της προετοιμασίας και του πόσο θα αποδώσει μια καινούργια συνεργασία. Ζηλεύω όσους μπορούν να καταφέρουν πράγματα δίχως άγχος, μα κι αυτοί που λένε ότι δεν έχουν, ίσως δεν μας λένε και την αλήθεια. Η δύναμη που παίρνω ακόμη και στα πιο δύσκολα, σε κρίσεις και σε ένταση, προέρχεται από τον εαυτό μου και όχι από τους ψυχιάτρους και τα ψυχοφάρμακα. Δεν έχω πάρει ποτέ στη ζωή μου κανένα σχετικό φάρμακο. Μπορεί να υπάρχουν εντάσεις και φωνές, η επιστροφή όμως γίνεται με ίδιες δυνάμεις, άντε και με τη βοήθεια κάποιων φίλων.

– Πόσο δύσκολο ήταν να συγκροτήσετε το σχήμα του συμβουλίου;
Αυτό που συνέβη εκείνη την περίοδο ήταν κάτι πρωτοφανές για τα δεδομένα της τοπικής αυτοδιοίκησης. Ο δήμαρχος της πόλης, ο οποίος πήρε το μεγαλύτερο ποσοστό στην ιστορία των δημοτικών εκλογών, είχε 7 στους 49 δημοτικούς συμβούλους. Πάνω από 200 απ’ τους συνολικά 300 δήμους της χώρας έχουν αντίστοιχα προβλήματα. Απ’ τη στιγμή που η πόλη αποφάσισε δήμαρχος να είναι ο Κωνσταντίνος Ζέρβας, έπρεπε αυτός να βρει τις συμμαχίες για να κρατηθούν οι ισορροπίες. Εγώ επέλεξα να έχω δίπλα μου ανθρώπους, οι οποίοι εκπροσωπούν το καινούριο, τη νέα γενιά και είναι επίσης κοντά  στο δικό μου όραμα και στο στυλ διοίκησης. Μέχρι στιγμής αυτό στέφθηκε με επιτυχία, αλλά είναι μια καθημερινή άσκηση και μια καθημερινή δυσκολία.

– Κάτι που έζησα συχνά εγώ που δεν είμαι πολίτης της Θεσσαλονίκης, αλλά μέσα στο 2022 θα ανεβοκατέβηκα τουλάχιστον δέκα φορές, είναι το κυκλοφοριακό πρόβλημα. Δεν νιώθετε να έχει επιδεινωθεί η κυκλοφοριακή συμφόρηση, ειδικά μετά την επιστροφή από τις καραντίνες;
Καταρχάς μιλάτε μ’ έναν τεχνικό που αυτό το θέμα τον απασχολεί καθαρά και σε τεχνοκρατική βάση. Απ’ τη μια η Θεσσαλονίκη έχει μείνει πολύ πίσω στις υποδομές, απ’ την άλλη, ειδικά μετά τις καραντίνες, αλλά και μετά την οικονομική άνθηση που παρατηρείται, με τα πάντα να έχουν μεταφερθεί στο κέντρο της πόλης, πλέον έχει πολύ διαφορετικούς κυκλοφοριακούς ρυθμούς. Μέλημά μου είναι να τρέξουμε τις υποδομές που έχουν μείνει πίσω – επιτέλους το μετρό ολοκληρώνεται σ’ ένα χρόνο και με τις δικές μου προσπάθειες. Μέλημά μου είναι να έχουμε και πολύ καλύτερες αστικές συγκοινωνίες, αλλά και η δυνατότητα του κόσμου να αξιοποιεί πατίνια και ποδήλατα σε μια επίπεδη πόλη. Μέριμνά μου είναι ακόμη να δημιουργηθούν θέσεις στάθμευσης, που δεν υπήρχαν, πρέπει όμως να κατανοήσουν και οι Θεσσαλονικείς ότι απ’ τη στιγμή που το μοντέλο της πόλης είναι αυτό, διασκέδαση και κατοικία μαζί σε κτίρια στο κέντρο, θα έχουν ως συνέπεια τα προβλήματα με το κυκλοφοριακό. Κάνουμε μεγάλες προσπάθειες κι από κει και μετά θα δούμε πώς η κυκλοφορία θα φτάσει στο σημείο να μην είναι ταλαιπωρία. Ας μου πει κάποιος μια μεγαλούπολη στον κόσμο που να μην έχει πρόβλημα, απ’ την Αθήνα και το Λονδίνο μέχρι το Τελ Αβίβ και τη Νέα Υόρκη. Να μην παραλείψω να πω και το ότι μια πόλη οφείλει να έχει και καλές συνήθειες από τους κατοίκους της. Ο μέσος όρος επιβαινόντων στη Θεσσαλονίκη ανά αυτοκίνητο είναι 1,1 επιβάτη. Σε κάθε δέκα αυτοκίνητα δηλαδή, στα εννιά είναι μόνο ένας μέσα. Ποδήλατα και πατίνια είναι πολύ λιγότερα. Όλα αυτά σε μια επίπεδη – επαναλαμβάνω – πόλη απαιτούν υποδομές, που οφείλει η πολιτεία να τις δημιουργήσει. Προφανώς, λοιπόν, μέχρι στιγμής για μια πόλη, όπως την ονειρευόμαστε, δεν θα πηγαίνει κανείς με πλήρη άνεση να παρκάρει όπου θέλει χωρίς καθυστερήσεις και κάποια ταλαιπωρία..

– Μπορεί η εκάστοτε δημοτική αρχή να διαμορφώσει συνείδηση πολιτών – οδηγών;
Καταρχάς εμένα δεν μ’ αρέσει να κουνάω το δάχτυλο σε κανέναν. Εγώ θα φροντίσω ως δήμαρχος για τις υποδομές, θα πιέσω την πολιτεία διότι δυστυχώς στην Ελλάδα το μοντέλο δεν είναι «αποφασίζει ο δήμος για τις συγκοινωνίες», απ’ την άλλη πλευρά όμως θα φροντίσω με την πειθώ να καταλάβει ο κόσμος τι είναι καλό για την ποιότητα της καθημερινότητάς του και τις επιπτώσεις στο περιβάλλον. Σήμερα βρισκόμαστε στο σημείο που μια οικογένεια μπορεί να έχει δύο και τρία αυτοκίνητα.

– Τι γίνεται με την πλατεία Ελευθερίας; Εγώ ήξερα ότι θα γινόταν μνημείο των Εβραίων της Θεσσαλονίκης. Πάρκινγκ δεν έγινε, όμως;
Η πλατεία Ελευθερίας θα γίνει πάρκο μνήμης. Έχω δεσμευτεί και αυτό λέω σε κάθε μου αποστροφή. Επιδιώκω όμως στο ζωντανό κέντρο της πόλης, που έχει ανάγκη παρκαρίσματος, να βρεθούν θέσεις στάθμευσης. Το μέλημά μου ήταν και είναι οι χώροι στάθμευσης. Η πλατεία Ελευθερίας είναι ένας ιδανικός χώρος απ’ τη στιγμή που πάμε στην κατασκευή μιας πλατείας με υπόγειο πάρκινγκ. Είναι το ιδανικό, όπως γίνεται σε μεγάλες κεντρικές πλατείες. Είναι μια χρυσή ευκαιρία για την πόλη η μια πλευρά, στο επίπεδο του εδάφους, να γίνει πάρκο μνήμης και στο υπόγειο ένα πάρκινγκ πολλών θέσεων. Απορώ πραγματικά γιατί αυτό το πράγμα παρερμηνεύεται. Ο δήμαρχος πρέπει να βρίσκει ολιστικές λύσεις για την ιστορία μιας πόλης και για τη χρηστικότητα της. Να διαφυλάσσει την ιστορική μνήμη, αλλά και ο πολίτης να έχει τη δυνατότητα να παρκάρει το αυτοκίνητό του. Επιπλέον θα έχει έσοδα και ο δήμος! Από μια μελέτη που παραγγείλαμε, θα έχουμε περίπου 800.000 αυτοκίνητα το χρόνο και τα έσοδα θα είναι γύρω στο ενάμισι εκατομμύριο. Όλα αυτά, επαναλαμβάνω, παράλληλα με την κατασκευή του πάρκου μνήμης. Πείτε μου ποιος δήμαρχος πρέπει αυτά τα πράγματα να τα απεμπολήσει και να μη σκεφτεί τα πάντα σε μια «win – win» επιλογή. Αν αυτό όμως, προϋποθέτει δυσκολίες που δεν τις βλέπω σήμερα ή χρονοτριβές, εγώ είμαι αυτός που είπα πρώτος να βρεθεί ένας ισοδύναμος χώρος παρκαρίσματος, κάπου αλλού, κι ας βρούμε άλλο τρόπο χρηματοδότησης. Σε όλα αυτά τα σενάρια, αγαπητέ, υπάρχει μια σταθερή: Να γίνει στην πλατεία Ελευθερίας πάρκο μνήμης των Εβραίων συμπολιτών μας! Αυτό δεν επιτρέπω σε κανέναν να το αμφισβητήσει! Ουδέποτε είπα κάτι διαφορετικό και όσοι βάζουν στο στόμα μου διαφορετικά πράγματα, μάλλον δεν έχουν παρακολουθήσει αυτά που έχω πει. Ή απλά θέλουν να με κακολογήσουν.

– Εσείς πως φέρετε το ιστορικό βάρος της Θεσσαλονίκης;
Η μητέρα μου μεγάλωσε σε εβραϊκή γειτονιά. Στην οδό Γαμβέτα υπήρχε Συναγωγή. Κι επειδή η μητέρα μου είναι γεννημένη το 1929 πρόλαβε, παιδούλα, πριν από το Ολοκαύτωμα και το τραγικό μάζωμα των Εβραίων, να έχει στην παρέα της πολλούς Εβραίους γείτονες. Όλα αυτά μεταφέρθηκαν και σε μένα, ενώ στο πατρικό μου δίπλα υπήρχε επίσης εβραϊκή οικογένεια. Μεγάλωσα με ανθρώπους εβραϊκής καταγωγής και έγιναν κομμάτι της δικής μου κουλτούρας και καθημερινότητας. Να σας υπενθυμίσω ότι ως δήμαρχος πρόσφερα 11.000 τετραγωνικά μέτρα για να μπορέσει να κατασκευαστεί το Μουσείο Ολοκαυτώματος, που ήδη προχωρά πολύ γρήγορα. Οφείλουμε η μνήμη των Εβραίων συμπολιτών μας να είναι κάθε μέρα ζωντανή.

– Όταν παραιτηθήκατε από αντιδήμαρχος το 2015, ήσασταν έως τότε το «αγαπημένο παιδί του Μπουτάρη». Το νιώσατε σαν μια απόσχιση από τον πνευματικό – πολιτικό σας πατέρα;
Ήταν αποτέλεσμα εκείνης της στιγμής. Στην πολιτική, ξέρετε, χωρίζεις και ξανασμίγεις. Τον Γιάννη Μπουτάρη τον εκτιμώ. Ήταν ο άνθρωπος, με τον οποίο ξεκίνησε η ενασχόλησή μου με την τοπική αυτοδιοίκηση. Του χρωστάω πάρα πολλά και – αν θέλετε – εξακολουθώ να είμαι πολιτικό παιδί του, έτσι το βλέπω. Συχνά στην καθημερινότητά μου σκέφτομαι τι θα έκανε εκείνος στη θέση μου τώρα ή τι θα έκανε και ο πατέρας μου, που δεν ζει, πώς θα έκρινε τις επιλογές μου. Πιστεύω ότι και ο Μπουτάρης κατά βάθος με βλέπει σαν παιδί του.

– Είπατε ότι η παραίτηση σας ήταν απόφαση της στιγμής. Είστε τόσο παρορμητικός;
Πάντα κάνω δεύτερη – τρίτη σκέψη, αλλά πάντα εμπιστεύομαι το τι μου επιτάσσει τη συγκεκριμένη στιγμή το ένστικτό μου.

– Στην Αθήνα έχουμε δει τους δημάρχους, ακόμη και της λεγόμενης συντηρητικής παράταξης, να στηρίζουν το ετήσιο Gay Pride στο πλαίσιο διεθνών συμβάσεων και υποχρεώσεων. Εσείς προσωπικά στηρίζετε αυτό το βασικό για τα ανθρώπινα δικαιώματα θεσμό;
Μα κάθε χρόνο τον στηρίζουμε και μάλιστα έχουμε αναλάβει και το Euro Pride, που ήταν να γίνει, αλλά ακυρώθηκε λόγω της πανδημίας. Θα γίνει το 2024 και μάλιστα, έτρεξα το Pride του ’22 ώστε να έχει μεγάλη επιτυχία. Ήδη για το ’24 έχει συγκροτηθεί επιτροπή που δουλεύει ώστε να είναι μια επίσης επιτυχημένη διοργάνωση για την πόλη με ότι αυτό σημαίνει. Όχι μόνο σαν ένα φεστιβάλ, αλλά και με όλους τους συμβολισμούς που περιέχει.

– Απ’ την άλλη στη Θεσσαλονίκη είναι ισχυρότερο το θρησκευτικό στοιχείο. Η παρεμβατικότητα της Εκκλησίας στα κοινά, να το πω αλλιώς. Τι θα κάνετε μ’ αυτό, με τις φωνές διαμαρτυρίας και σκοταδισμού;
Καλά, δεν είναι τυχαίο ότι αποδίδονται τόσα στη Θεσσαλονίκη! Εγώ εκείνο που αποδέχομαι με κάποιο νόημα είναι της «Συμβασιλεύουσας», με την έννοια ότι ήταν η δεύτερη πόλη μετά την Κωνσταντινούπολη, άρα έχει πάρει κάποια αληθινή διάσταση η πρόταξη του βυζαντινού στοιχείου. Πέρασαν όμως πολλά χρόνια, η κοινωνία προχωράει κι εγώ ως δήμαρχος της πόλης θα είμαι ο εγγυητής έτσι ώστε καμία άποψη να μη μείνει πίσω και ο καθένας να σεβαστεί τις θέσεις και την παρουσία του άλλου.

– Πολύ διπλωματική απάντηση αυτή.
Πραγματική είναι. Θα πρέπει όλα να γίνουν προς όφελος του δικαιώματος του καθενός. Και του θρησκευτικού φρονήματος και της ελεύθερης έκφρασης. Να μη στενοχωρηθούν κάποιοι και η Θεσσαλονίκη σε κάθε περίπτωση να προχωράει μπροστά.

– Είστε θρησκευόμενος;
Πιστεύω στον Θεό και στους ανθρώπους, οι οποίοι είναι πραγματικοί ποιμένες. Άνθρωποι που όταν είμαι δίπλα τους, παίρνω απ’ τη σοφία κι απ’ τη γαλήνη τους, και που ασκούν εξαιρετικά σημαντικό κοινωνικό έργο.

– Που τους έχετε συναντήσει; Είναι πολλοί αυτοί;
Αρκετοί, ναι.

– Μέσα στον ιστό της πόλης;
Νομίζω πως ότι γίνεται τελευταία, είναι μέσα στον αστικό ιστό. Ονόματα και διευθύνσεις θα σας δώσω όταν τελειώσει η συνέντευξη (γέλια).

– Είναι γνωστό πως ανακοινώνονται συνεχώς έργα για τη Θεσσαλονίκη, που ποτέ δεν ολοκληρώνονται ή δεν ξεκινούν καν. Φιέστες εξαγγελιών για τη μετακόμιση της ΔΕΘ, υποθαλάσσια κτίρια που θα ένωναν το κέντρο με τα ανατολικά προάστια. Βάλε και το μετρό που κατάντησε κάπως σαν ανέκδοτο. Προς τι όλα αυτά;
Όταν είχα αναλάβει, ένας συνεργάτης μου έφερε ένα μνημόνιο που είχαν καταθέσει οι φορείς της πόλης τον Σεπτέμβριο του 2005 προς τον καινούργιο τότε πρωθυπουργό της χώρας, τον Κώστα Καραμανλή. Ήταν τριάντα τα αιτήματα με όλα αυτά που αναφέρατε μόλις στην ερώτηση σας. Κάνοντας μια επεξεργασία – κάτι εξαιρετικά ενδιαφέρον για τους αναγνώστες μας – τα 22 είναι σε εκκρεμότητα, τα δύο πέθαναν – βλέπε υποθαλάσσια αρτηρία – και τα άλλα έξι ολοκληρώθηκαν. Αυτά όλα τα κατέθεσα στην πρώτη συνάντηση που είχα με τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Καταλαβαίνετε ότι αυτό δεν είναι καλό record για την πόλη! Και με το χέρι στην καρδιά μπορώ να σας πω ότι δεν φταίει η κεντρική κυβέρνηση γι’ αυτό. Η πόλη πρέπει να έχει στόχους, να διεκδικεί, να πιέζει για να γίνονται όσα η ίδια θέλει, διότι στο εν λόγω Μνημόνιο ήταν οι φορείς της πόλης που ζητούσαν τα έργα. Χαίρομαι που πολλά απ’ αυτά βρίσκονται σε μια φάση ουσιαστικής υλοποίησης και θέλω να πιστεύω ότι σε κάποιο βαθμό, τόσο εγώ προσωπικά, όσο και η δημοτική αρχή, συμβάλαμε. Το μετρό, ας πούμε, τελειώνει. Η μεταφορά του Θεαγενείου Ογκολογικού Νοσοκομείου ολοκληρώνεται κι αυτή. Στενοχωριέμαι που η ιδέα της υποθαλάσσιας υποδομής πέθανε, βυθίστηκε κι αυτή, χωρίς να πέσει ούτε ένα κυβικό μέτρο μπετόν. Άρα η ίδια η πόλη θα πρέπει να στηρίζει και να πιέζει γι’ αυτά που θέλει, αφού όταν κάτι το θέλεις και ξέρεις πώς να το διεκδικήσεις, συνήθως γίνεται.

– Στην Αθήνα, όταν βρέθηκαν κάποια αρχαία κατά την κατασκευή σταθμών, αυτοί οι σταθμοί παρακάμφθηκαν και προχώρησαν στους επόμενους. Στηρίξατε την παράδοση του μετρό χωρίς τους δύο σταθμούς Βενιζέλου και Αγίας Σοφίας;
Δεν γινόταν! Σας μιλάω ως τεχνικός, επειδή διετέλεσα και σύμβουλος της ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ. Όλα αυτά τα θέματα έχουν μια βάση πολύ τεχνοκρατική και ειδικά εδώ δεν μπορούσε το μετρό να λειτουργήσει χωρίς αυτούς τους δύο κεντρικούς σταθμούς. Επομένως, για να έχουμε ένα μετρό που θα εξυπηρετήσει το κέντρο, έπρεπε να τους έχει απαραιτήτως.

– Ήταν δηλαδή καθαρά τεχνικοί οι λόγοι;
Καθυστερήσαμε άσκοπα πάρα πολύ και η λύση που είχε βρεθεί με κοινή συναινέση για τον σταθμό Αγίας Σοφίας ήταν η απόσπαση και η μεταφορά των αρχαιοτήτων, που ολοκληρώνεται. Στον σταθμό Βενιζέλου η λύση θα είναι καλή και για τα αρχαιολογικά ευρήματα, αλλά και για την ιστορία της πόλης. Θα εκτίθενται δύο επίπεδα πολιτισμού της πόλης, και τα ρωμαϊκά, και τα βυζαντινά, τιμώντας το ιστορικό παρελθόν. Θα έχουμε έναν σύγχρονο λειτουργικό σταθμό και σ’ ένα χρόνο, όπως είπα, ένα μετρό που θα αλλάξει τη ζωή ολόκληρης της Θεσσαλονίκης.

– Θα γίνει σ’ ένα χρόνο; Εδώ θα είμαστε πάλι.
Όλες οι διαβεβαιώσεις των ανθρώπων της κυβέρνησης, της ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ και της κατασκευάστριας εταιρείας, είναι για του χρόνου. Θα ανεβάσει τουλάχιστον δύο επίπεδα την ποιότητα ζωής στην πόλη και θα λύσει το βασικό πρόβλημα, το κυκλοφοριακό.

– Η απόφαση για την απόσπαση των αρχαιοτήτων ήταν κοινή απόφαση, όπως συζητιέται, των Μητσοτάκη – Μενδώνη – Ζέρβα; Τη χρεώνεστε εξίσου;
Δεν ήταν απόφαση αυτών των τριών. Ήταν μια καθαρά τεχνοκρατική πρόταση, θέμα ασφάλειας του σταθμού, θέμα κόστους και χρόνου. Απ’ την άλλη, απ’ ότι φάνηκε, ήταν μια απόφαση που εξυπηρετεί τον ιστορικό πλούτο, αφού με πλήρη σεβασμό στα αρχαία, επανέρχονται σε δύο πολιτισμικά – ξαναλέω – επίπεδα. Με την προηγούμενη λύση δεν θα τα είχαμε, άρα είναι κερδισμένοι ακόμη κι αυτοί που πιστεύουν ότι το μείζον είναι η ιστορική ανάδειξη. Δεν θα βλέπαμε ποτέ πως ήταν το ρωμαϊκό παρελθόν της πόλης στο σημείο εκείνο της Βενιζέλου, που ήταν κεντρικότατο και εκείνα τα χρόνια.

– Επιμένω, αλλά θα σας πω ότι στη γειτονική Βουλγαρία, όταν βρέθηκαν κάποια αρχαία, απλά τα άφησαν άθικτα και πήγαν παραπέρα.
Πολλά ακούστηκαν και πολλά περιγράφονται κατά το δοκούν, για να γίνει πολιτική εκμετάλλευση. Είδατε ότι ανάφερα πολλές φορές τη λέξη «τεχνοκρατικά» με πλήρη σεβασμό όμως στο ιστορικό παρελθόν. Το να μιλάνε άνθρωποι που δεν γνωρίζουν ή να ιδεολογικοποιούν θέματα τα οποία δεν είναι σωστά ούτε για το παρελθόν, μα ούτε και για το μέλλον της πόλης, με κάνει να πιστεύω ότι τελικά κάνουν ζημιά στη Θεσσαλονίκη. Τελικά δεν ξέρω ποιοι θα επωφελούνταν αν επιλέγαμε να μη γίνει το μετρό, διότι είχε κι αυτό ειπωθεί: Να καταργηθούν όλοι οι σταθμοί και να πάμε σ’ ένα τελείως διαφορετικό μοντέλο μετρό. Να πω και κάτι ακόμη πιο βαρύ; Ποιοι τελικά θα απολογηθούν γι’ αυτή την άσκοπη καθυστέρηση και για τα λεφτά που ξοδεύτηκαν; Για όλα τα μαγαζιά που κλείσανε, για όλες τις περιουσίες που χάθηκαν, για τα εκατοντάδες εκατομμύρια που πλήρωσε το ελληνικό δημόσιο και ο Έλληνας φορολογούμενος ώστε να καταβληθούν αποζημιώσεις λόγω άσκοπων καθυστερήσεων; Προφανώς και θα υπάρξει καθυστέρηση για να σεβαστούμε το παρελθόν, αλλά όταν απλά υπάρχει καθυστέρηση για τον καυγά και για την πολιτική ιδεολογία, θεωρώ ότι αυτό είναι έγκλημα, σαν τα πανό που αναρτήθηκαν στη Βενιζέλου. Αυτό το έγκλημα που γίνεται στην εξέλιξη της πόλης, ακόμη και με την ιδανικότερη αξιοποίηση των αρχαιοτήτων, όπως πιστεύω ότι γίνεται τώρα, έχει ήδη διαπραχθεί!

– Το πανό αυτό το είδα κι εγώ αναρτημένο μέχρι και σε μπαλκόνια. Το θεωρείτε, λοιπόν, βαρύ σαν σύνθημα;
Πάρα πολύ! Απάντησα με μια αντίστοιχη λέξη, αφού δεν ήταν μόνο μέσα σ’ όλο αυτό η πολιτεία, η τοπική αυτοδιοίκηση, αλλά και οι φορείς της πόλης. Δίπλα στα ονόματα των τριών που συμπεριλάβατε και μένα, ήταν μαζί και οι φορείς της πόλης. Δείτε τα υπομνήματα και τις παραστάσεις από τα δικαστήρια! Ήταν το Τεχνικό Επιμελητήριο, οι εμπορικοί σύλλογοι, το Εμπορικό Επιμελητήριο, οι συλλογικότητες της πόλης. Δεν ήταν μια τέτοιου είδους κόντρα, αλλά η πόλη ολόκληρη με τους φορείς της εναντίον κάποιων ανθρώπων που θεωρώ καλόπιστα ότι «κόλλησαν» σε κάποιες συγκεκριμένες ιδεολογικές τοποθετήσεις.

– Η Θεσσαλονίκη είναι μια βαθιά συντηρητική πόλη; Κάθε γωνιά της και μια εκκλησία.
Εκκλησίες καταρχάς υπάρχουν σ’ όλα τα μέρη της Ελλάδας. Θυμάμαι να λένε στη Σαντορίνη, που είχα πάει, ότι έχει περισσότερα ξωκκλήσια απ’ ότι γαϊδούρια.

– Σωστό, αλλά κι εγώ πήγα στην Κωνσταντινούπολη το 2019 και την είδα τίγκα στα νεόδμητα τζαμιά από τον Ερντογάν.
Δεν το πιστεύω ότι είναι μια βαθιά συντηρητική πόλη η Θεσσαλονίκη. Εδώ δημιουργήθηκαν πολλά καλλιτεχνικά ρεύματα και κινήματα, άνθησαν καλλιτέχνες, λογοτέχνες και διανοούμενοι που διαμόρφωσαν τη διανόηση και την αισθητική όλης της χώρας, κάτι που εξακολουθεί να συμβαίνει. Το θεωρώ απαξιωτικό για την πόλη μου να χαρακτηρίζεται συντηρητική, δεν το δέχομαι με τίποτα! Η Θεσσαλονίκη είναι μια τολμηρή ανοιχτή πόλη κι απ’ την άλλη είναι και μια δύσκολη πόλη, που της αρέσει η παράδοση και οι παρέες, στις οποίες πολλά συζητιούνται και πολλά σχολιάζονται. Τίποτα δεν περνάει απαρατήρητο στη Θεσσαλονίκη που σε μια άλλη πόλη μπορεί να περνάει. Όλα ελέγχονται και, όπως είπα σ’ ένα φίλο καλλιτέχνη, αν τα καταφέρεις στη Θεσσαλονίκη, τα καταφέρνεις παντού!

– Ρωτήστε κι εμάς τους Αθηναίους που όποτε μπαίνουμε σε ταξί στη Θεσσαλονίκη, πέφτουμε πάνω σε «ψεκασμένους» ακροδεξιούς. Μπορεί να τυχαίνει, αλλά απλά το σχολιάζω κι αυτό.
Είναι αυτό που σας είπα, ότι οι Θεσσαλονικείς συζητούν πολύ, αλλά η Θεσσαλονίκη πολιτικά και ιδεολογικά ποτέ δεν ήταν διαφορετική απ’ τον μέσο όρο της υπόλοιπης Ελλάδας. Έτσι δεν είναι;

– Ακόμη κι όταν είχε τον πολυπολιτισμικό χαρακτήρα του παρελθόντος;
Εννοώ ότι απ’ τη μια έχεις καλλιτεχνικά ρεύματα, μα απ’ την άλλη δεν βλέπεις διαφορετικά αποτελέσματα σε ιδεολογικό και πολιτικό επίπεδο.

– Ένας παλιός Εβραίος κοσμοπολίτης της Θεσσαλονίκης ξέρετε τι είχε πει πριν εκατό χρόνια; Ότι η Θεσσαλονίκη έχει ταυτότητα λόγω δύο πραγμάτων: Την επιχειρηματικότητα, το εμπόριο, και την αμαρτία, τον αγοραίο έρωτα. Αν χαθούν αυτά τα δύο, είχε πει, θα χαθεί και ολόκληρη η πόλη μαζί. Πώς το σχολιάζετε, το βρίσκετε πολύ κουλτουριάρικο;
Η Θεσσαλονίκη βασανίστηκε πολύ μετά τον ξεριζωμό των Εβραίων. Σε ένα μεγάλο βαθμό αγωνίστηκε να ενσωματώσει από πολύ νωρίς τους πρόσφυγες, οι οποίοι πάντα κουβαλούσαν τον χαμό της χαμένης πατρίδας. Δυσκολεύτηκε τα τελευταία 25 χρόνια από την παγκοσμιοποίηση, από το βάρος που έπεσε στην Αθήνα στα τέλη του 1990 – αρχές του 2000, κι αν θέλετε η Θεσσαλονίκη δεν είχε ένα κοινό ενεργό ρόλο σαν μια γροθιά. Το άνοιγμα των συνόρων στα Βαλκάνια και τα διάφορα Ελ Ντοράντο που δημιουργήθηκαν στα νότια Βαλκάνια, αποδυνάμωσαν το ρόλο της Θεσσαλονίκης μαζί με τον ενισχυμένο ρόλο της Αθήνας. Χαίρομαι που η Θεσσαλονίκη βρίσκει αυτή την ταυτότητα, βρίσκει την αυτοπεποίθησή της διότι η λέξη – κλειδί είναι η αυτοπεποίθηση. Σε μια πόλη που τα κατάφερνε τόσο καλά επί 23 αιώνες, πιστεύω ότι τα τελευταία 25 χρόνια λείπει αυτή η αυτοπεποίθηση. Το οριοθετώ απ’ το 1997 που υπήρξε Πολιτιστική Πρωτεύουσα λες και σταμάτησε ο χρόνος στην πόλη και για φιλοδοξίες και για success story.

– Ακούγεται κάπως η άποψη ότι σταμάτησε ο χρόνος στη δεκαετία του 1990.
Σαν εικόνα τα τελευταία 10 χρόνια τι είχε σαν success story; Τη νέα της παραλία! Μιλώντας πάλι σαν τεχνοκράτης, σας λέω ότι ο προϋπολογισμός ήταν ένα μικρό ποσό, 33 εκατομμύρια. Η Θεσσαλονίκη έχει ένα καινούργιο αεροδρόμιο, πλέον έχουμε πολύ πιο ποιοτικό τουρισμό, πολλοί την επιλέγουν έναντι της Αθήνας, μιλάμε για ουσιαστικές αναπλάσεις, γίνονται συνέδρια, βλέπει το μέλλον με μεγαλύτερη αισιοδοξία.Όλα αυτά έχουν να κάνουν με την ιστορία της και με τις επιτυχίες της, μικρές ή μεγάλες, που αρχίζει να καταγράφει. Τέλη του ΄23 θα εγκαινιαστεί το μετρό, αυτή είναι η δέσμευση και αν δεν συμβεί κάτι τραγικό και μοιραίο, βλέπω έναν απόλυτα εφικτό στόχο.

– Η εικόνα πάντως των πολιτών της Θεσσαλονίκης μέσα σ’ ένα ακίνητο βαγόνι μετρό θύμισε λίγο…Τρελές σφαίρες, αν με «πιάνετε».
Ναι, αλλά δεν είναι πλέον ανέκδοτο. Θα μου πεις γιατί να βάλεις τον κόσμο σε open house σταθμούς αντί να κάνεις τα εγκαίνια; Είναι κάτι λίγο οξύμωρο, αλλά όταν μπήκα εγώ στο σταθμό Παπάφη σας ενημερώνω ότι βούρκωσα. Σκέφτηκα ότι το μέλλον έχει έρθει και κακώς δεν τα καταφέραμε να γινόταν νωρίτερα κάτι που ήθελε τόσο πολύ η Θεσσαλονίκη. Σε βάθος δεκαετίας, λοιπόν, ο Θεσσαλονικιός θα έχει μια πόλη εξαιρετικά όμορφη και λειτουργική και με μεγάλη αυτοπεποίθηση.

– Θα σας ενδιέφερε η διεκδίκηση της περιφέρειας ή και ενός βουλευτικού αξιώματος;
Όχι. Το λέω ρητά: Ξεκίνησα απ’ την πόλη και θα τελειώσω στην πόλη.

– Και όταν τελειώσετε, πώς θα είναι η επόμενη μέρα;
Έχω τη δουλειά μου και πολλά πράγματα που με ενδιαφέρουν κι είμαι σίγουρος πως όποιος βρίσκεται σε μια τέτοια θέση ευθύνης, πρέπει να είναι πάντα έτοιμος να κλείσει αυτόν τον κύκλο. Σαν έτοιμος από καιρό, όπως λέει και ο Καβάφης. Εκείνο, βέβαια, που εγώ θεωρώ σαν το σημαντικότερο αδιαπραγμάτευτο δόγμα οποιουδήποτε ασχολείται με τα κοινά, είναι να παραδώσει ό,τι ανέλαβε σε υψηλότερη θέση και καλύτερη κατάσταση από αυτή που το παρέλαβε.

– Ο Μπουτάρης μου είχε πει πως θέλει να τον θυμούνται σαν ένα καλό άνθρωπο. Εσάς πως θέλετε να σας μνημονεύουν οι επόμενοι;
Ότι συνετέλεσα στο να είναι η πόλη μου όλα αυτά που σας είπα στη συζήτησή μας. Και τα προβλήματα που σήμερα ταλαιπωρούν τους Θεσσαλονικείς, να είναι μια ανάμνηση και να έχουν νέους στόχους και φιλοδοξίες.

– Τελευταία ερώτηση: Ο Μπουτάρης είχε στο γραφείο του τον Τζακ Νίκολσον. Εσείς πάλι έχετε Εγγονόπουλο και Ιακωβίδη. Κάτι σημαίνει αυτό;
Ο καθένας κουβαλάει την αισθητική του στο χώρο που ζει, ο καθένας θέλει να προβάλλει διαφορετικά πράγματα και σε κάθε περίπτωση ο χώρος εργασίας του καθενός είναι μια προέκταση του εαυτού του με όλα αυτά που θέλει να δείξει σ’ όποιον τον επισκέπτεται.

– Πως σας φάνηκε η συνέντευξη που μόλις μου δώσατε;
Κάθε συνέντευξη και κάθε outing που κάνει ένας άνθρωπος, που ασχολείται με τα κοινά, ουσιαστικά είναι και ένας μίνι απολογισμός. Απ’ την άλλη, μεταφέρει το όραμά του και τα πεπραγμένα του, έτσι ώστε να γνωρίσουν κάποιοι άνθρωποι ποιος είναι τελικά ο Κωνσταντίνος Ζέρβας, πώς το σκέφτηκε και πώς το πραγματοποίησε.