Ο Κωνσταντίνος Παπασωτηρόπουλος γεννήθηκε στην Πάτρα το 2000. Από παιδί, η ζωγραφική έγινε ο πρώτος του τρόπος να αποκρυπτογραφεί τον κόσμο – όχι απλώς να βλέπει, αλλά να κοιτάζει βαθιά, να διαβάζει τις λεπτομέρειες, τις αποχρώσεις, τις σιωπές ανάμεσα στις γραμμές. Πριν ακόμα η ενηλικίωση τον αγγίξει, είχε ήδη βρει τον δρόμο του στον κόσμο των παραστατικών τεχνών. Η σκηνή έγινε το δεύτερο δέρμα του, το θέατρο η αρένα όπου το βλέμμα του θα μπορούσε να πάρει σάρκα και οστά. Όταν το 2022 αποφοίτησε από το Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ, δεν ήταν ένας νέος καλλιτέχνης που μόλις ξεκινούσε – είχε ήδη τέσσερα χρόνια εμπειρίας, έχοντας ακουμπήσει τη δημιουργία από μέσα, ανάμεσα σε μεγάλους χώρους και σπουδαία πρόσωπα.

Η πρώτη του εμφάνιση ως performer έγινε σχεδόν σαν τελετή μύησης, τον Μάρτιο του 2019, στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση. Ήταν η παράσταση “Mainstage” της Έλενας Αντωνίου, και εκεί, μέσα στο παιχνίδι του φωτός και της κίνησης, αντιλήφθηκε τη σκηνή ως έναν ζωντανό οργανισμό, μια ατέρμονη μεταμόρφωση.

Από τότε, κάθε βήμα του ήταν μια χορογραφία ανάμεσα στη δημιουργία και τη διοργάνωση, ένας ρυθμός που τον έφερε στην bijoux de kant, δίπλα στον Γιάννη Σκουρλέτη, να κινείται ανάμεσα στην σκηνοθεσία και τη διεύθυνση παραγωγής, να συντονίζει και να ονειρεύεται, να βλέπει το θέατρο όχι μόνο ως ερμηνεία, αλλά και ως σύνθεση, δόμηση, ατμόσφαιρα. Το Μάιο του 2023, βρέθηκε ως ηθοποιός στην παράσταση “Ο ταξιδιώτης” σε σκηνοθεσία Χάρη Φραγκούλη – και ίσως δεν υπάρχει πιο ταιριαστός τίτλος για κάποιον που κινείται μεταξύ ρόλων, εικόνων, φωνών και χώρων, ταξιδεύοντας ανάμεσα στο ορατό και το αόρατο.

Για τέσσερα χρόνια, υπήρξε κομμάτι του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, εργάστηκε στην παραγωγή και την εξυπηρέτηση κοινού, είδε από κοντά το θέατρο να γεννιέται και να εκπνέει μέσα σε αρχαίες πέτρες και σύγχρονες σκηνές. Τα βήματά του τον οδήγησαν κοντά σε μορφές όπως ο Ακύλλας Καραζήσης, η Άντζελα Μπρούσκου, ο Ευριπίδης Λασκαρίδης, η Ηρώ Κοντή και η Μάρθα Φριντζήλα. Η διαδρομή του δεν έχει σύνορα, μόνο σταθμούς. Και κάθε σταθμός είναι μια νέα σκηνή, μια νέα γραμμή στο ατελείωτο σκίτσο της δημιουργίας του.

Το “ΔΙΠΤΥΧΟ”, το νέο του project σε συνεργασία με την Ελευθερία Αγαπάκη,  παρουσιάζεται για έξι μέρες στο Φουαγιέ του ΠΛΥΦΑ. Ο Στέφανος Βλάχος στον προθάλαμο του θεάτρου, σε μια solo performance, που αποτελείται από τα έργα “OKU NO HOSOMICHI” και “ΑΡΧΕΙΟΝ”, παρουσιασμένα σε συνέχεια, αποτυπώνοντας την εργασία του ανθρώπου που περπατάει.

– Πώς γεννήθηκε η ιδέα του “ΔΙΠΤΥΧΟΥ” και ποια ήταν η αφετηρία της συνεργασίας σου με την Ελευθερία Αγαπάκη;
Το “ΔΙΠΤΥΧΟ” αποτελείται από δύο έργα. Το κοινό τους είναι, ότι τις πρώτες σκέψεις και για τα δύο, τις είχα απωθήσει θεωρώντας την φόρμα τους πολύ μικρή, για να παρασταθεί. Πριν από πέντε – έξι μήνες μου ήρθε διαισθητικά η εικόνα να παρουσιαστούν αυτά τα δύο έργα σε συνέχεια και το συζήτησα με τον Στέφανο κι αρχίσαμε να δουλεύουμε, χωρίς συγκεκριμένο ορίζοντα. Μετά από πολλή δουλειά, επιτέλους, είναι έτοιμο να το μοιραστούμε με τον κόσμο. Η αφετηρία της συνεργασίας μας με την Ελευθερία ήταν ένα βράδυ στην Καλλιδρομίου. Είμαστε και οι τρεις πολύ χαρούμενοι γι’ αυτή την συνάντηση.

– Ο τίτλος “ΔΙΠΤΥΧΟ” υποδηλώνει δύο όψεις, δύο έργα σε διάλογο. Πώς συνδέονται μεταξύ τους το “OKU NO HOSOMICHI” και το “ΑΡΧΕΙΟΝ”;
Αυτό είναι ένα ερώτημα, που μας συνόδευε από τις αρχές. Όπως σου είπα, η συμπαράθεση τους έγινε διαισθητικά, με την πίστη δηλαδή, ότι κάπου θα βρεθεί η συνέχεια τους. Πρακτικά μιλώντας, το ΑΡΧΕΙΟΝ δημιουργείται μέσα σε μια ρωγμή του OKU NO HOSOMICHI – σε ένα σημείο της πορείας του ανθρώπου τού αποκαλύπτεται το σώμα του πλήθους των Αγίων. Υπάρχει και κάτι ακόμη όμως. Στο πρώτο έργο εκφράζεται η επιθυμία του ανθρώπου να εννοήσει τον κόσμο. Στο δεύτερο έργο το αίτημα αυτό αντιστρέφεται: ο άνθρωπος τίθεται προς θέαση από τον κόσμο. Το πρώτο έργο συμπυκνώνεται μέσα σε ένα πελώριο «δέτε» και το δεύτερο σε ένα σπαρακτικό «δέτε με».

– Η performance επικεντρώνεται στον «άνθρωπο που περπατάει» και στην έννοια του αρχείου. Τι σημαίνει για σένα αυτή η περιπλάνηση;
Εισάγεις μια ενδιαφέρουσα προοπτική εδώ, αυτήν του προσωπικού αρχείου, αποτέλεσμα της οδοιπορίας του ανθρώπου πάνω στον κόσμο. Αυτό μας φέρνει στην σκέψη γύρω από το βλέμμα. Υπάρχει ένα σημαντικό σημείο στην παράσταση, η στιγμή που ο Στέφανος κοιτάζει όλη του την πορεία. Τοποθετούμαι στο πέρας της απόλαυσης – αναρωτιέμαι για τις καθοριστικές συνιστώσες του προσωπικού μου μηχανισμού παρατήρησης του κόσμου · η όραση μου αυξούται σε τέλεια αναλογία προς την όξυνση της τυφλότητας μου – με άλλα λόγια: όσο λιγότερα βλέπω τόσο περισσότερα βλέπω.

– Στο “OKU NO HOSOMICHI” υπάρχει η επιρροή του Bashō και της ιαπωνικής παράδοσης. Τι σε γοητεύει σε αυτό το κείμενο και πώς το μετέφερες στη σκηνή;
Πριν μήνες, αξιώθηκα να περάσω ένα μεγάλο διάστημα σε ένα σπίτι στο βουνό που έχουμε. Ήταν μια αποκαλυπτική εμπειρία. Ένα πρωί περπατούσα στο χωράφι και κάποια στιγμή παρατήρησα ότι είχα αρχίσει να περπατάω διαφορετικά. Όταν κοίταξα τα πόδια μου, είδα ότι περπατούσα πάνω σε κάρβουνα · βρισκόμουν στο μέσο ενός κύκλου που είχε σχηματιστεί από την καύση των κλαδιών που είχαμε κλαδέψει προ ημερών. Εκείνες τις μέρες διάβαζα το βιβλίο του Bashō και ήρθε και πλαισίωσε την εμπειρία αυτή. Ο Μεγάλος Δάσκαλος που έχει συγγράψει το σπουδαίο βιβλίο για το Dao (μεταφράζεται ως « ο δρόμος ») αναφέρει πως «μην ακολουθείς τους παλιούς – ν’ αναζητάς αυτό που αναζητούσαν». Αυτό προσπαθήσαμε να κάνουμε, να περπατήσουμε μέσα στην διαφάνεια του αισθήματος του Bashō, μέσα σε αυτή την αποκαλυπτική ευρύτητα του βλέμματος του.

– Το “ΑΡΧΕΙΟΝ” αντλεί από τον Συναξαριστή του Αγίου Νικοδήμου. Πώς προσεγγίζεις τη σχέση μεταξύ αγιολογίας, μνήμης και σωματικής παρουσίας στη σκηνή;
Τον τίτλο του έργου αυτού, τον δανειζόμαστε από το ομώνυμο κορυφαίο έργο του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη. Συντίθεται το κειμενικό σώμα, αυτός ο παραληρηματικός κατάλογος γεγονότων. Το σώμα χορεύει μέσα στην μνήμη των ανθρώπων που έκαναν την πραγματικότητα πραγματική, τεντώνοντας την στο απώτατο όριο της και είδαν από την άλλη πλευρά. Το σώμα είναι το μεγάλο αρχείο · το αρχείο αυτό συνεχώς μιλά, πάλλεται, δεν έχουμε παρά να το δούμε.

«Ο άνθρωπος που περπατάει βλέπει με τα δάχτυλα». Θα έλεγες ότι το “ΔΙΠΤΥΧΟ” είναι μια άσκηση στη σωματική αντίληψη;
Λοιπόν, το ερώτημα σου μου φέρνει στο μυαλό το εξής γεγονός. Ήμουν στην κορυφή ενός λόφου όπου ο αέρας θέριζε. Λοιπόν, εκεί κατά το ηλιοβασίλεμα, κάθομαι σε έναν βράχο και παίρνω να ζωγραφίζω τα βουνά απέναντι. Δίπλα στον βράχο μου είναι μια αφάνα (ενα γαϊδουράγκαθο που λέμε) και χώνω εκεί μέσα τα μολύβια, τα κάρβουνα και τα μελάνια να μη τα πάρει ο αέρας – γέρνω όλο το σώμα μου πάνω στο χαρτί που ακουμπάω στα γόνατα μου, ώστε να το προστατεύσω από τον άνεμο. Μετά από καμμία ώρα – έχει πια νυχτώσει για τα καλά – έρχεται η ζωγραφιά στο τέλος της και επιτέλους χαλαρώνω το σώμα μου και την αποθέτω με απόλυτη ηρεμία στον βράχο δίπλα μου – λες και ο αέρας τόση ώρα ήταν ιδέα μου. Φυσικά αυτοστιγμεί την παρέσυρε ο αέρας, εγώ την κυνήγησα μέχρι που έπεσε στον γκρεμό. Εκεί που στάθηκα κλαίγοντας, μου φάνηκε ένα εκκλησάκι μικρό στις υπώρειες του λόφου με έναν μικρό περίβολο σε τρία επίπεδα με δέντρα πλαγιασμένα απο τον άνεμο και απο κάτω η θάλασσα ατελείωτη. Μέρες μετά επιστρέφω και πάω και βλέπω ότι ο περίβολος δεν είναι περίβολος, αλλά είναι κοιμητήριο και το εκκλησάκι δεν είναι εκκλησάκι αλλά οστεοφυλάκιο. Μπαίνοντας μέσα του με έπιασε θαυμασμός – ένας ψηλός τοίχος κατά μήκος χώριζε τον χώρο σε δύο διαδρόμους οι οποίοι είχαν εκατέρωθεν μακρυά ράφια με αμέτρητα κουτιά τσίγκινα με φωτογραφία, όνομα και ημερομηνία θανάτου (ή γέννησης) του περιεχόμενου ανθρώπου. Περπατώντας ανάμεσα στους διαδρόμους χαζεύω για πολλή ώρα τα ονόματα και τις φωτογραφίες. Κάποια στιγμή όπως περπατάω στέκομαι και στα δεξιά μου κοιτάω ένα κουτί τσίγκινο. Έτσι όπως έπεφτε απο το παράθυρο το καυτό κίτρινο φως τα κουτιά όλα άστραφταν κι εγω γυρνάω και κοιτάω αυτό το μόνο ένα κουτί που δεν είχε πάνω ούτε όνομα, ούτε ημερομηνία, ούτε φωτογραφία. Έτσι όπως έπεφτε ο ήλιος, το πρόσωπο μου αντανακλάστηκε στο κουτί και είδα την μορφή μου να εικονίζεται σε αυτό. Δείτε, δεν είδα εγώ το ίχνος της νεκρής μορφής μου. Αλλά, η αντανάκλαση κοιτούσε εμένα. Λοιπόν, σε αυτό το πράγμα με έφερε η απώλεια του ελέγχου, η απώλεια της απόλαυσης μου, όταν ο αέρας μου παρέσυρε την ζωγραφιά. Αυτά, κοιτάξτε, δεν είναι πράγματα που μία που τα λες μία που γίνονται. Κι εγώ τώρα σας μιλάω για την απώλεια της απόλαυσης με τρόπο που μου είναι προσωπικά απολαυστικός. Είναι ψιλά γράμματα αυτά. Αλλά αυτό είναι το κεντρικό που θέλω να επισημάνω: η μετατόπιση της απόλαυσης προς την περιοχή του ανοίκειου, του ακατανόητου, του άναρθρου. Αυτό θέλω να πω: έχασα το αντικείμενο της απόλαυσης μου και η απώλεια αυτή με έφερε αντικρυσμένο από τον θάνατο μου – εκεί να δεις πράγμα μανούλα μου και ηρεμία – in my end is my beginning*. Τον πιάσαμε ψηλά τον αμανέ.

– Ας πάμε στην performance, λοιπόν, η οποία συνδυάζει στοιχεία σωματικού θεάτρου, χορού και εγκατάστασης. Πώς λειτουργούν αυτά τα μέσα στη σκηνική αφήγηση;
Για αρχή ελπίζω, ότι όντως συνθέτουν μία σκηνική αφήγηση. Η αφετηρία μας είναι ένα εξωτερικό σχήμα πάντοτε κι έρχεται το σώμα να το κατοικήσει.

– Το “ΔΙΠΤΥΧΟ” παρουσιάζεται στο Φουαγιέ του ΠΛΥΦΑ. Οι θεατές καλούνται να παρακολουθήσουν μια διαδρομή—κυριολεκτικά και μεταφορικά. Πώς θα ήθελες να βιώσουν το “ΔΙΠΤΥΧΟ”;
Η διαδρομή αυτή σε τριπάρει λίγο – είναι αυτή η νηφάλιος μέθη για την οποία μιλούν οι Πατέρες. Κάποιες φορές, παρατηρώντας τον Στέφανο στις πρόβες, μετά περπατάω διαφορετικά, πιο αργά, πιο συνειδητά, ακούω καλύτερα και αισθάνομαι την τριβή του αέρα. Αυτά είναι ωραία πράγματα.

– Και σε αυτή τη solo performance του Στέφανου Βλάχου η φυσική παρουσία του περφόρμερ είναι καθοριστική. Πώς δουλέψατε μαζί ώστε να αναδυθεί αυτή η φυσικότητα και ένταση στη σκηνή;
Καταλαβαίνετε τι είναι ένα σώμα να ασκείται επί 5 μήνες απλώς στο να περπατάει σε μια επιφάνεια τεσσάρων μέτρων; Δεν γνωρίζω, να σου πω πως δουλέψαμε. Θα ξέρω σε κάποιους μήνες. Εσύ είσαι εκεί, επιμένεις σε ένα σχήμα και υποχρέωση σου είναι να εργάζεσαι με όσα αυτό σου υποδεικνύει. Αυτό μου έχει μάθει η ζωγραφική – γιατί πριν από οτιδήποτε άλλο, η ζωγραφική μου δίδαξε να κοιτάζω.

– Το έργο σου εμπεριέχει στοιχεία πνευματικότητας και σωματικής εμπειρίας. Είναι, λοιπόν, το “ΔΙΠΤΥΧΟ” ένα κάλεσμα για εσωτερική αναζήτηση;
Αχ, μακάρι να εμπεριέχει, αλλά αυτό δεν είμαι αρμόδιος να το κρίνω. Δεν ξέρω σε τι συνίσταται αυτή η εσωτερική αναζήτησή. Αυτό που ξέρω, είναι ότι κάτι ανεπίγνωστο με οδηγεί να εργάζομαι με υλικά ανοίκεια. Η ταπείνωση αυτή με τεντώνει, μου μεγαλώνει την χωρητικότητα.

– Πιστεύεις ότι η τέχνη μπορεί να λειτουργήσει ως αρχείο, ως ίχνος μιας εμπειρίας που ξεπερνά τη στιγμή της παρουσίασης;
Το είπες πολύ ωραία. Νομίζω, είναι ακριβώς έτσι. Νομίζω ότι αυτή η διαπίστωση οδηγεί σε κάτι ακόμη. Επιμένω, συνεχώς, στην δουλειά μας να τονίζω ότι δεν έχει σημασία η δράση και η κίνηση, αλλά η μη κίνηση. Κάθε κίνηση, ακόμη και το πιο μικρό νεύμα, δημιουργεί ένα αρνητικό στον χώρο. Γύρω από ένα μια παλάμη που κινείται κάθετα, δημιουργείται ένας χώρος – τον εννοώ πολύ πρακτικά, μιλώ για την αναδιάταξη των σωματιδίων του αέρα που προκαλεί. Ο κυματισμός αυτός φτάνει μέχρι την άλλη άκρη του δωματίου. Η κίνηση αποκαλύπτει έναν χώρο γύρω της, που ο χώρος αυτός έχει σημασία – η κίνηση έχει σημασία μόνο λόγω του χώρου που δημιουργεί και όχι καθαυτή. Τι είναι αυτός ο χώρος, όμως; Στην ιαπωνική ζωγραφική, παίρνουν ένα χαρτί δυο μέτρων και ζωγραφίζουν μόνο ένα μικρό τμήμα του. Δεν είναι φυσικά αυτό κάποια μινιμαλιστική εμμονή, ίδιον της δυτικής αισθητικής. Η φόρμα αυτή, δηλώνει, πως η εργασία του ανθρώπου είναι ένα καρφάκι πάνω στην επιφάνεια του χώρου και είναι εκεί μόνο για να φανερώσει αυτό το κενό. Προσέξτε πως αυτό το καρφάκι κρατάει τον χρόνο να μην πέσει και πως μέσα σε αυτό το κενό βρίσκεται ο Θεός. Ανάμεσα σε αυτά ακροβατεί η ανθρώπινη εργασία. Στη δομή χώρος – σώμα, έρχεται, έπειτα, το βλέμμα. Τι βλέπει, όμως; Δεν βλέπει, την διευθέτηση του σώματος, αλλά βλέπει αυτό το κενό που αποκαλύπτει. Βλέπει αυτό που ήδη γνωρίζει και αυτή είναι η βασική λειτουργία της τέχνης, η λειτουργία της μεγάλης υπενθύμισης του κενού που δεν είναι κενό. Ένα απόγευμα σε μια πρόβα, πέρασε ένας κύριος έξω από τον χώρο που δουλεύουμε και κοιτώντας μέσα από ένα ανοιχτό παράθυρο έβγαλε μια κραυγή έκπληξης (σοβαρολογώ!) μεταξύ φόβου και σαγήνης. Αυτό το «ώπα» που είπε, είναι όλο το διακύβευμα. Το «ώπα» αυτό δεν ήρθε ως σχόλιο στην εξυπνάδα μας, αλλά ως αρχέγονη αντίδραση σε αυτό το πάντα άγνωστο αλλά πάντα γνωστό κενό για το οποίο μιλάω. Μεγάλη παρηγοριά αυτή η κραυγή και θα την κουβαλάμε.

– Το περπάτημα, ωστόσο, ως φιλοσοφική και καλλιτεχνική πρακτική έχει εμφανιστεί και σε προηγούμενες δουλειές σου. Είναι ένας θεματικός άξονας που συνεχίζει να σε απασχολεί;
Ναι, βεβαίως, θα με απασχολεί όσο με απασχολεί η ζωή. Ο θάνατος δεν με απασχολεί, γιατί ο θάνατος έχει νικηθεί.

– Μετά το “ΔΙΠΤΥΧΟ”, πώς φαντάζεσαι την επόμενη καλλιτεχνική σου διαδρομή;
Δεν έχω ιδέα! Ξέρεις κάτι που δεν ξέρω; Βλέπουμε – πρώτα ο Θεός. Δεν έχω καμμία φιλοδοξία. Κάθε έργο μου μπορεί να είναι το τελευταίο μου. Η τέχνη δεν είναι ένα πεδίο έκφρασης για μένα – είναι το διακόνημα μου.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Παπασωτηρόπουλος
Χορογραφία: Ελευθερία Αγαπάκη
Ερμηνεία: Στέφανος Βλάχος
Βοηθός Σκηνοθέτη: Γεωργία Γκότση
Φωτογραφίες – diaristic film: Γιώργος Αποστολόπουλος
Αφίσα – Γραφιστικά: Γλυκερία Παππά
Επικοινωνία: Κατερίνα Π. Τριχιά
Βοηθός παραγωγής: Χάρης Φαλτσέτος
Φωτογραφίες πρόβας: Μελίνα Μανταίου
Μουσική: Arvo Pärt, Psalom, 1991, έργο για ορχήστρα εγχόρδων
Η ειδική κατασκευή του σκηνικού είναι έργο του κ. Γρηγόρη

Ημέρες και ώρες παραστάσεων:

28 – 29 – 30 Μαρτίου | 4 – 5 – 6 Απριλίου
Παρασκευή, Σάββατο 21:15
Κυριακή 17:00

ΠΛΥΦΑ, Κορυτσάς 39, Βοτανικός

Προπώληση εισιτηρίων: https://www.more.com/gr-el/tickets/theater/diptyxo

Facebook Event

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.

Ακολουθήστε το OLAFAQ
στο Google News