Είχα την τύχη να την συναντήσω αρχικά στην περφόρμανς “Βενέμπρα”, όταν με κάθε ικμάδα του σώματός της μας σύστησε πρόσωπα γυναικών που συνέθεταν μια αφήγηση πόνου σε αρμονία μύθου και ήχου. Αργότερα, τη βρήκα στον “Πλατόνωφ” στο θέατρο Θησείον να υποδύεται, γεμάτη ζεστή ηδύτητα ,την Άννα Πετρόβνα.

Σήμερα η Κλεοπάτρα Μάρκου, ένα από τα πιο ιδιαίτερα πινέλα της υποκριτικής παλέτας που διαθέτει το ελληνικό θέατρο και ενώ ετοιμάζεται για τις “Βάκχες” μας μίλησε για τη διαφορά ήθους και ηθικής αλλά και τα ζόρια του να είσαι ηθοποιός στην Ελλάδα σήμερα.

– Μου έλεγες ότι τελείωσες τη Νομική πριν ασχοληθείς με το θέατρο. Πως «βγήκες» από το ένα πεδίο στο άλλο, ποια ήταν η πορεία που σε έκανε να επιλέξεις το ένα έναντι του άλλου;
Τελείωσα Νομική, μετά τη δραματική σχολή Μοντέρνοι Καιροί και μετά το Τμήμα Θεάτρου της Καλών Τεχνών στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου. Στα 30 μου κι ενώ ήδη ασκούσα πέντε χρόνια δικηγορίας υπέβαλα την παραίτησή μου από τον δικηγορικό σύλλογο. Πήρα τότε μια απόφαση ζωής -τουλάχιστον έτσι το βίωνα , όχι αναίμακτα, τελώντας μια πράξη που εμπεριείχε την ελευθερία με όλο το ρίσκο και το κενό από την απώλεια μιας μέχρι τότε κοινωνικής ταυτότητας και μιας βουτιάς στο άγνωστο, που αν μη τι άλλο μου ανέβαζε την αδρεναλίνη. Ήταν μια πορεία χρόνων να φτάσω να δω καθαρά το εσωτερικό μου αδιέξοδο από την διαίρεσή μου σε 2 επιλογές ( που αμφισβητούσα και κατά πόσο και οι δύο ήταν δικές μου) κι αποφάσισα να επανεπιλέξω αυτή τη φορά την -δίχως αντιπερισπασμούς και δεκανίκια- ολοκληρωτική αφοσίωσή μου σε κάτι, που μου αναγεννά συνεχώς τον Έρωτα -μέσα μου, έξω μου- για το ίδιο το μυστήριο της ζωής και του ανθρώπου. Κάπως έτσι είπα ένα μεγάλο «Ναι» στο θέατρο. Πάντως έχει ενδιαφέρον που το δικαστήριο είναι μια προσομοίωση θεάτρου. Έχεις επίσης την ευκαιρία να μελετάς τον ανθρώπινο ψυχισμό και συμπεριφορισμό , όπως και να επιβεβαιώνεις στερεότυπα για την κοινωνία με έναν τρόπο.

– Τι είδους στερεότυπα επιβεβαιώνονται;
Ένα ιδίωμα είναι ότι η αλήθεια είναι το δίκαιο του πελάτη -μια φράση τόσο τετριμμένη, που δυστυχώς επαληθεύεται στην πρακτική εφαρμογή της άσκησης του επαγγέλματος. Ο αξιακός κώδικας του νομικού έχει πάει κατά καιρούς πολλούς περιπάτους , πολλές φορές αυτοβούλως γιατί υπάρχει το αντίβαρο να κερδηθεί η δίκη, και φυσικά της πληρωμής. Είναι αξιοπρόσεκτο το πόσο μπορεί κάποιος να διαθέσει (προς πώληση) τον εαυτό του, τις αξίες του, την αίσθηση του περί πραγματικότητας και αληθινών περιστατικών , την ίδια τη δικαιοσύνη για την υπόθεση που υπερασπίζεται. Η αλήθεια σχετικοποιείται και αλλάζει προσωπεία. Το δικαστήριο είναι μια μικρογραφία ζωής, αγρίως απίθανη.

– Στο θέατρο δεν υπάρχει ψέμα;
Στο θέατρο για μένα υπάρχει επινόηση ενός μη υπαρκτού ή και επαναεπινόηση μιας πραγματικότητας, μιας έννοιας ακόμα και λέξης , με σκοπό την φανέρωση μιας αλήθειας ή την επιφάνεια ενός αληθινού ερωτήματος. Και καλείσαι να γίνεις κανάλι και να θέσεις όλο σου το είναι στην υπηρεσία αυτής της φανέρωσης. Υπάρχει μια αντιστοιχία σε έναν βαθμό με τους «players» εντός δικαστηρίου, στο κομμάτι της ρητορείας λόγου χάριν, όπως όμως -και σε περιπτώσεις- στο πώς κανείς προδίδει την αλήθεια, ή την τέχνη του για άλλες νίκες, πιο ευτελείς.

– Από όσο καταλαβαίνω πιστεύεις ότι θέατρο και υποκριτική έχουν αποστολή την παραγωγή ήθους. Δεν είναι επιλογή ήθους ωστόσο και το να πουλάς την ψυχή σου στον διάολο;
Υπάρχει μια διαστρέβλωση σε σχέση με την ηθική και το ήθος. Σκέφτομαι ξέρεις καμιά φορά την ετυμολογική σημασία της λέξης “ηθοποιός” – με βοηθάει να επιστρέφω στη ρίζα για να μη χάνομαι σε δρόμους πλανεμένους, ιδίως προτού βγω στη σκηνή – και θαρρώ δεν είναι τυχαίο που δεν λεγόμαστε “ηθικοποιοί”. Κι αυτό γιατί η ηθική φτιάχνεται από τους ανθρώπους- ως ένα σύστημα κανόνων, πάντοτε εκτεθειμένη στον εκάστοτε πολιτισμό και εξουσία, την χρονική συγκυρία και το κοινωνικό περιβάλλον, και μπορεί να λέει ψέματα, μπορεί να είναι επικίνδυνη, να είναι εις βάρος μιας μερίδας ανθρώπων, πώς για παράδειγμα σε κάποιες κοινωνίες είναι αποδεκτές ακόμη οι γυναικοκτονίες, η ηθική σου λέει ή κακό ή καλό. Αντίθετα το ήθος σχετίζεται με νόμους υπέρτερους, της φύσης, με το αγαθό και την αρετή. Εμπεριέχει και το καλό και το κακό, όπως κι εμείς τα εμπεριέχουμε όλα, είμαστε ένα κανάλι που εμπεριέχει μέσα του και σκοτάδι και φως. Επομένως όταν επιλέγεις το ήθος, επιλέγεις στην ουσία την προαίρεσή σου να υπηρετήσεις κάτι μεγαλύτερο από τον εαυτό σου και που εκπορεύεται από τη φύση. Και νιώθω ότι το ήθος υπηρετεί πάντα το κοινό καλό.

– Ξαναγυρνώντας την κουβέντα στο θέατρο αυθόρμητα μου γεννάται η απορία πόσα χρόνια είσαι στον χώρο.
Έντεκα «καθαρά» και δεκαπέντε συνολικά (με τα πέντε χρόνια διπλής ζωής).

– Η “Βενέμπρα” είναι ένα έργο που σε ένα μεγάλο βαθμό σε συνοδεύει πια, έχει την υπογραφή σου. Πως προέκυψε ως επιλογή;
Η “Βενέμπρα, ένα έργο για φωνή, βιόλα και κιθάρα” ήταν μια απόπειρα να συνδεθώ με έναν τρόπο με τη ρίζα που με συνδέει με τη μουσική, πρώτα συνδέθηκα με τη μουσική και έπειτα με την υποκριτική. Αυτό έγινε με έναν άνθρωπο τον Κωστή Καλλιβρετάκη, που μας συνδέουν χρόνια φιλίας και με γνωρίζει πολύ καλά. Διάβασα το σώμα του έργου, μου είπε «αυτό είναι για σένα», με το που το διάβασα συμφώνησα και το όλο project προχώρησε όπως το ξέρουμε. Έχει κάτι μετουσιωτικό, είναι κανάλι η Βενέμπρα, γιατί αυτή μετουσιώνει ό,τι αρνητικό και θανατερό υπάρχει στην κοινωνία και το κάνει τραγούδι/αποχαιρετισμό για να ξανασπείρει τον θάνατο. Δεν ταυτίζομαι φυσικά αλλά το είδα ως ταυτόχρονα αρχαία και επίκαιρη αναλογία που περιγράφει τον ανθρωπιστικό μηχανισμό, τη λειτουργία του κόσμου σε έναν διαρκή φαύλο κύκλο.

– Υπάρχει κι ένα μουσικό, τραγουδιστικό σκέλος μέσα σου. Σκοπεύεις να το εξωτερικεύσεις αυτό παραπέρα;
Προετοιμάζω για το φθινόπωρο με τον Οδυσσέα Γκάλιο να κάνουμε ένα live, μια άκρως μουσική συνάντηση, με αφορμή κάποιο ποίημα, γύρω από αυτό. Θα είναι μιας μορφής μουσική παλίρροια, ένα είδος φυσικού φαινομένου με διάφορες μουσικές αναφορές και με έντονο το ηλεκτρονικό στοιχείο και τον φωνητικό αυτοσχεδιασμό. Παραπάνω δεν αποκαλύπτω..

– Η τηλεόραση σε απασχολεί ως μέσο;
Τώρα πια ναι, δεν είμαι τόσο σκεπτική όσο πριν. Συμμετείχα πρόσφατα σε μια γερμανική τηλεταινία που θα προβληθεί στο γερμανικό κρατικό τηλεοπτικό σταθμό αλλά οι όροι ήταν κινηματογραφικοί, δεκάδες γυρίσματα για να πετύχουμε το σωστό αποτέλεσμα. Σε ό,τι με αφορά προσωπικά δεν βλέπω τηλεόραση, αλλά θα ήθελα να συμμετάσχω σε κάτι στην Ελλάδα που θα με κάλυπτε και θα μου άρεσε ναι. Έχω την περιέργεια να ανακαλύψω τις δυνατότητες αυτού του μέσου σε παρόντα τόπο και χρόνο, καθώς επίσης και να πειραματιστώ περισσότερο με την κινηματογραφική γλώσσα και να αποκτήσω μεγαλύτερη τριβή με το σινεμά.

– Ποιο είναι το ποιο ζόρικο σκέλος του να είσαι ηθοποιός και δημιουργός στην Ελλάδα σήμερα;
Πρώτα από όλα το κομμάτι της έλλειψης υποστήριξης από το κράτος, ως προς τη διαμόρφωση νομικού πλαισίου, στην υποστήριξη της έρευνας και της δημιουργίας, στην επένδυση στους καλλιτέχνες. Σχεδόν είμαστε αφανείς για την Πολιτεία ή είμαστε υπό όρους, μη ευνοϊκούς ως και μη βιώσιμους, πέραν κάποιων εξαιρέσεων που χαίρονται προνομίων, διαδηλώσαμε τότε με το ΠΔ για να δηλώσουμε την παρουσία μας και να διεκδικήσουμε τα αυτονόητα. Οι καλλιτέχνες είναι αναγκαίοι στην κοινωνία και η κατανόηση αυτής της συνθήκης είναι η αφετηρία για όλα τα επόμενα. Επίσης να πω κι από προσωπική εμπειρία, αλλά και που πολλοί νομίζω θα συνηχήσουν σε αυτό, ότι είναι πολύ κουραστικό κι αποπροσανατολιστικό να επωμίζεσαι κομμάτια, που δε σου αναλογούν, που είναι δουλειές άλλων ανθρώπων αλλά ελλείψει όπως προανέφερα πλαισίου και χρηματοδότησης αναγκάζεσαι να εμπλακείς σε αυτά ιδίως όταν κάνεις δικά σου πράγματα. Πεδία όπως η οργάνωση-εκτέλεση παραγωγής, προώθηση , εύρεση πόρων και τόσων άλλων καταλήγουν να γίνουν πρωτεύουσες δραστηριότητες εν τέλει, με αποτέλεσμα να χάνεις πολύτιμο χρόνο και ενέργεια από την καλλιτεχνική σου δημιουργία, η οποία θα έπρεπε να είναι η αποκλειστική σου μέριμνα. Αυτό ισχύει και για τις επιχορηγούμενες δουλειές και ομάδες, όπου κι εκεί η λαμβάνουσα επιχορήγηση επί το πλείστον είναι τόσο υποτυπώδης, που δεν καλύπτει ούτε τα βασικά μιας παραγωγής και οι εκπτώσεις είναι αναπόφευκτες και πάντα εις βάρος του δημιουργικού process. Το να έχεις χρόνο ουσιαστικής έρευνας και σκαψίματος πάνω στο υλικό με το οποίο καταπιάνεσαι είναι μια πολυτελής συνθήκη στην Ελλάδα (που τελείται κατ’ εξαίρεση ) και εάν κάποιος έχει βαθιά ανάγκη να ανοίξει έναν τέτοιο χώρο μέσα του ως καλλιτέχνης δημιουργός και να ερευνήσει, να πειραματιστεί , να αφιερώσει χρόνο, η θυσία είναι μονόδρομος, εννοώντας ότι σίγουρα γίνεται εις βάρος της τσέπης του όπως και πολλών άλλων. Τουλάχιστον, προσωπικά την παραπάνω περιγραφείσα πολυτελή συνθήκη τη βίωσα μόνο στο εξωτερικό και κυρίως στο Βερολίνο, όταν μου ανατέθηκε από την Ακαδημία Τεχνών του Βερολίνου να παράξω έργο, 2 φορές (μια performance/μονόλογο που έγραψα κι ερμήνευσα και ένα ντοκιμαντέρ που σκηνοθέτησα). Εκεί είχα τον χρόνο, την εμπιστοσύνη και το ασφαλές οικονομικό υποστηρικτικό πλαίσιο να εμβαθύνω να πειραματιστώ, να εξελίξω τον καλλιτέχνη δημιουργό μέσα μου – μέχρι στιγμής η πιο δημιουργική και αποκαλυπτική περίοδος της ζωής μου.

– Υπάρχει μια διαχρονική λογική υποτίμησης του καλλιτέχνη στην Ελλάδα, από το ότι κάνει το χόμπι του» μέχρι την συντηρητική ταύτιση με το ανήθικο. Δεν ξέρω αν είναι παράγωγο ή γραμμή υπεράσπισης μιας ελλιπούς στήριξης στον πολιτισμό.
Φυσικά και είναι απόλυτα συνδεδεμένο και παράγωγο. Όταν ταξίδεψα και εργάστηκα στο εξωτερικό, στην Ελβετία και τη Γερμανία είχα την ευκαιρία να δω πως είναι να σε αντιμετωπίζουν ως επαγγελματία που κάνει μια δουλειά σαν όλες τις άλλες και που αποτελεί ζωτικής σημασίας λειτουργικό κρίκο της πολιτείας. Και παράλληλα να επενδύουν και να δείχνουν ενδιαφέρον για τον καλλιτέχνη ολιστικά .

– Σε τι σε βρίσκουμε δημιουργικά αυτή την περίοδο;
Ολοκλήρωσα μια μεγάλου μήκους ταινία με τον Κωνσταντίνο Σαμαρά και τώρα βρίσκομαι σε διαδικασία προβών στο Εθνικό Θέατρο με τις “Βάκχες” του Ευριπίδη σε σκηνοθεσία Θάνου Παπακωνσταντίνου και μουσική Δημήτρη Σκύλλα που θα παρουσιαστεί στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου στις 2 και 3 Αυγούστου και έπεται μια μικρή περιοδεία. Πρόκειται για την τέταρτη συνεργασία μου με τον ίδιο δημιουργό, που τη βλέπω ως κομμάτι μιας φυσιολογικής ροής των πραγμάτων, την οποία και απολαμβάνω.

 

 

 

 

 

Ακολουθήστε το OLAFAQ
στο Google News