Ο Κενζαμπούρο Όε (Kenzaburō Ōe, 1935-2023), μια εμβληματική μορφή της ιαπωνικής λογοτεχνίας, γεννήθηκε το 1935 σε ένα μικρό χωριό στο νησί Σικόκου. Από νωρίς, η ζωή του φάνηκε να είναι μια αλληλουχία μαγικών στιγμών και σημαντικών συναντήσεων. Το 1953, ξεκίνησε τις σπουδές του στη Γαλλική Φιλολογία στο Τόκιο, ανοίγοντας την πόρτα σε έναν κόσμο γεμάτο ιδέες και καλλιτεχνικές επιρροές.
Το 1957, ο Όε έγραψε το “Κελεπούρι”, ένα έργο που τον καθόρισε και του χάρισε το ιαπωνικό βραβείο Ακαταγκάουα. Ένα χρόνο αργότερα, ολοκλήρωσε το πρώτο του μυθιστόρημα, “Τσάκισε τα από μικρά, σκότωσέ τα από παιδιά”, που αποτύπωσε με μοναδικό τρόπο τις ανησυχίες της εποχής του. Το 1960, η ζωή του πήρε μια ανατρεπτική στροφή όταν συνάντησε τον Μάο στην Κίνα και τον Σαρτρ στο Παρίσι, δύο εμβληματικές προσωπικότητες που επηρέασαν τη σκέψη του.
Η δημιουργική του πορεία συνεχίστηκε με έργα όπως το “Σιωπηλή Κραυγή” το 1967 και το προκλητικό δοκίμιο “Σημειώσεις για την Οκινάουα” το 1970, που προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων στην Ιαπωνία. Με περισσότερα από 20 έργα στο ενεργητικό του, ο Όε έγινε γνωστός για τη βαθιά του αναζήτηση της ανθρώπινης ύπαρξης μέσα από τον μύθο και την πραγματικότητα.
Το 1994, τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας διότι με τη δουλειά του δημιούργησε «έναν ονειρικό κόσμο στον οποίο η ζωή και ο μύθος συμπλέκονται για να σχηματίσουν μια ανησυχητική εικόνα της δυσχερούς θέσης του σύγχρονου ανθρώπου». Μέχρι τον θάνατό του ο Όε συνέχισε να γράφει και να αγωνίζεται ενάντια στα ακροδεξιά και μιλιταριστικά στοιχεία της πατρίδας του, παραμένοντας μια ισχυρή φωνή στη λογοτεχνία και την κοινωνία.
Πάνω απ’ όλα είναι η αρχαία ελληνική τραγωδία. Το αξεπέραστο μοντέλο διήγησης στην ανθρώπινη ιστορία είναι αυτό της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας. Ακόμη διαβάζω Ευριπίδη και μένω κάθε φορά με το στόμα ορθάνοιχτο.
Η γνώση γίνεται δύναμη όταν μετατρέπεται σε μυθολογία και μπορεί να φτάσει στους άλλους. Για να υπάρξει όμως μυθολογία, χρειαζόμαστε μάγους της διήγησης. Η γνώση δεν θα μας συναντούσε ποτέ αν ο κόσμος δεν συνέχιζε να γεννάει παραμυθάδες.
Η δραματοποίηση είναι μια τεχνική που κάνει τον ακροατή να ξεχνάει τη διαφορά της ηλικίας. Όσο πιο νέος είναι ο αφηγητής, τόσο πιο δραματοποιημένα διηγείται την ιστορία. Φουσκώνει την ιστορία και ο ακροατής εντυπωσιάζεται και ξεχνάει την ηλικία εκείνου που διηγείται. Γι’ αυτό τα παιδιά λένε τις μεγαλύτερες αλήθειες, αλλά και τα μεγαλύτερα ψέματα.
Δε με ενδιαφέρουν οι κεντρικοί ήρωες. Μου αρέσουν οι περιφερειακοί ήρωες. Ίσως επειδή είμαι ένας γνήσιος άνθρωπος της περιφέρειας. Άλλωστε η λογοτεχνία που γράφω είναι λογοτεχνία της περιφέρειας.
Στην περιφέρεια φυλάσσεται ο πολιτισμός κάθε λαού. Εκεί συνεχίζει να ζει ο λαϊκός πολιτισμός. Μόνο εκεί ο πολιτισμός δεν μπορεί να νικηθεί από την εξουσία. Η περιφέρεια είναι ο μόνος τόπος που δίνει χώρο στο ανεξήγητο της ζωής και στο ασαφές του ονείρου.
Δεν τα πάω καλά με την εξουσία. Έχω γνωρίσει μόνο έναν άνθρωπο της εξουσίας, τον βασιλιά της Σουηδίας, όταν πήρα το Νόμπελ. Αν όμως το βραβείο υπαγόταν στη Βασιλική Ακαδημία, θα το αρνιόμουν. Δεν έχω καν ανταλλάξει χειραψία με τον αυτοκράτορα της Ιαπωνίας.
Κόντρα με τους δεξιούς. Την χρονιά του Νόμπελ, όταν αρνήθηκα να λάβω τιμητικό παράσημο από τον αυτοκράτορα της Ιαπωνίας, δημιουργήθηκαν πολλά προβλήματα. Οι δεξιοί της Ιαπωνίας τύπωσαν υβριστικές αφίσες με το πρόσωπο μου και έκαναν πορεία μπροστά από το σπίτι μου. Ακόμη και τώρα με κατακρίνουν με κάθε ευκαιρία. Αυτό δεν με ενοχλεί όμως καθόλου. Κάθε περιφερειακή πράξη έχει κόστος για το κέντρο.
Όταν ήμουν 23 χρόνων, θέλησα να γράψω ένα μυθιστόρημα για τα παιδιά και τις εμπειρίες τους την περίοδο του πολέμου. Επιπλέον, θέλησα να μιλήσω για τους φόβους ενός παιδιού σε περίοδο πολέμου. Δεν υπήρχαν τότε ιάπωνες συγγραφείς που να γράφουν τέτοια πράγματα. Έτσι, χωρίς να το πολυσκεφτώ, άρχισα να γράφω για όλα αυτά και κατέληξα συγγραφέας.
Τι θα θυμάμαι για πάντα; Μάλλον δεν θα ξεχάσω ποτέ τις πρώτες φράσεις που έγραψα για το πρώτο μου μυθιστόρημα: «Η ώρα είναι τρεις. Μεσημέρι. Είμαι ένας φτωχός φοιτητής που πεινάει και ακούει εκατό σκύλους να του υπενθυμίζουν τη δυστυχία που κουβαλάει κάθε ζωντανός οργανισμός αυτού του πλανήτη».
Η εξουσία είναι απαραίτητη. Ο λαός ξέρει ότι κάθε πολιτικός ηγέτης οδηγείται μαθηματικά σε λάθη, αλλά τον ακολουθεί γιατί δεν μπορεί να γίνει αλλιώς. Η εξουσία είναι απαραίτητη. Γι’ αυτό την ανεχόμαστε.
Εξέλιξη δε σημαίνει πλουραλισμός στα ΜΜΕ. Ούτε μεγάλη βιομηχανία ούτε το να αγοράζουμε ότι επιθυμούμε. Η μόνη εξέλιξη που αποδέχομαι είναι η εξέλιξη στην επιστήμη, με την ελπίδα ότι έτσι θα δοθεί κάποτε λύση στο μεγάλο πολιτικό πρόβλημα της σίτισης.
Το ταλέντο κρύβεται πάντα κάτω από τον κακό μας εαυτό. Για να φανεί το ταλέντο μας, πρέπει πρώτα να παραμερίσουμε τον κακό μας εαυτό.
Όταν ήμουν μικρός, ήθελα να γίνω φύλακας άγγελος του δάσους. Ζούσα μέσα στο δάσος και η θέση του δασοφύλακα ανήκε από καιρό στα μέλη της οικογένειας μου. Αγαπούσα τα δέντρα και έμαθα λατινικά ώστε να διαβάσω τα πάντα περί δέντρων. Ακόμη αγαπώ τα δέντρα. Τα θεωρώ πιο όμορφα από τους ανθρώπους.
Η φίλη μου Μελίνα Μερκούρη. Μόνο μία φίλία έκανα από τον χώρο της πολιτικής. Έγινα φίλος με την Μελίνα Μερκούρη.
Χωρίς τη φαντασία οι άνθρωποι θα πέθαιναν από δυστυχία. Η δύναμη του ανθρώπου πηγάζει από τη φαντασία. Η φαντασία χρησιμεύει άλλωστε και ως προάγγελος μελλοντικών γεγονότων.
Δεν έχω ταλέντο στο γράψιμο. Και άλλοι γράφουν για θέματα που με απασχολούν, αλλά πολύ καλύτερα από μένα. Η επιτροπή των Νόμπελ ξεγελάστηκε, αλλά είναι αδύνατον να ανακαλέσει την απόφασή της να με βραβεύσει.
Ο Κενζαμπούρο Όε (Kenzaburō Ōe, 1935-2023), μια εμβληματική μορφή της ιαπωνικής λογοτεχνίας, γεννήθηκε το 1935 σε ένα μικρό χωριό στο νησί Σικόκου. Από νωρίς, η ζωή του φάνηκε να είναι μια αλληλουχία μαγικών στιγμών και σημαντικών συναντήσεων. Το 1953, ξεκίνησε τις σπουδές του στη Γαλλική Φιλολογία στο Τόκιο, ανοίγοντας την πόρτα σε έναν κόσμο γεμάτο ιδέες και καλλιτεχνικές επιρροές.
Το 1957, ο Όε έγραψε το “Κελεπούρι”, ένα έργο που τον καθόρισε και του χάρισε το ιαπωνικό βραβείο Ακαταγκάουα. Ένα χρόνο αργότερα, ολοκλήρωσε το πρώτο του μυθιστόρημα, “Τσάκισε τα από μικρά, σκότωσέ τα από παιδιά”, που αποτύπωσε με μοναδικό τρόπο τις ανησυχίες της εποχής του. Το 1960, η ζωή του πήρε μια ανατρεπτική στροφή όταν συνάντησε τον Μάο στην Κίνα και τον Σαρτρ στο Παρίσι, δύο εμβληματικές προσωπικότητες που επηρέασαν τη σκέψη του.
Η δημιουργική του πορεία συνεχίστηκε με έργα όπως το “Σιωπηλή Κραυγή” το 1967 και το προκλητικό δοκίμιο “Σημειώσεις για την Οκινάουα” το 1970, που προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων στην Ιαπωνία. Με περισσότερα από 20 έργα στο ενεργητικό του, ο Όε έγινε γνωστός για τη βαθιά του αναζήτηση της ανθρώπινης ύπαρξης μέσα από τον μύθο και την πραγματικότητα.
Το 1994, τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας διότι με τη δουλειά του δημιούργησε «έναν ονειρικό κόσμο στον οποίο η ζωή και ο μύθος συμπλέκονται για να σχηματίσουν μια ανησυχητική εικόνα της δυσχερούς θέσης του σύγχρονου ανθρώπου». Μέχρι τον θάνατό του ο Όε συνέχισε να γράφει και να αγωνίζεται ενάντια στα ακροδεξιά και μιλιταριστικά στοιχεία της πατρίδας του, παραμένοντας μια ισχυρή φωνή στη λογοτεχνία και την κοινωνία.
Πάνω απ’ όλα είναι η αρχαία ελληνική τραγωδία. Το αξεπέραστο μοντέλο διήγησης στην ανθρώπινη ιστορία είναι αυτό της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας. Ακόμη διαβάζω Ευριπίδη και μένω κάθε φορά με το στόμα ορθάνοιχτο.
Η γνώση γίνεται δύναμη όταν μετατρέπεται σε μυθολογία και μπορεί να φτάσει στους άλλους. Για να υπάρξει όμως μυθολογία, χρειαζόμαστε μάγους της διήγησης. Η γνώση δεν θα μας συναντούσε ποτέ αν ο κόσμος δεν συνέχιζε να γεννάει παραμυθάδες.
Η δραματοποίηση είναι μια τεχνική που κάνει τον ακροατή να ξεχνάει τη διαφορά της ηλικίας. Όσο πιο νέος είναι ο αφηγητής, τόσο πιο δραματοποιημένα διηγείται την ιστορία. Φουσκώνει την ιστορία και ο ακροατής εντυπωσιάζεται και ξεχνάει την ηλικία εκείνου που διηγείται. Γι’ αυτό τα παιδιά λένε τις μεγαλύτερες αλήθειες, αλλά και τα μεγαλύτερα ψέματα.
Δε με ενδιαφέρουν οι κεντρικοί ήρωες. Μου αρέσουν οι περιφερειακοί ήρωες. Ίσως επειδή είμαι ένας γνήσιος άνθρωπος της περιφέρειας. Άλλωστε η λογοτεχνία που γράφω είναι λογοτεχνία της περιφέρειας.
Στην περιφέρεια φυλάσσεται ο πολιτισμός κάθε λαού. Εκεί συνεχίζει να ζει ο λαϊκός πολιτισμός. Μόνο εκεί ο πολιτισμός δεν μπορεί να νικηθεί από την εξουσία. Η περιφέρεια είναι ο μόνος τόπος που δίνει χώρο στο ανεξήγητο της ζωής και στο ασαφές του ονείρου.
Δεν τα πάω καλά με την εξουσία. Έχω γνωρίσει μόνο έναν άνθρωπο της εξουσίας, τον βασιλιά της Σουηδίας, όταν πήρα το Νόμπελ. Αν όμως το βραβείο υπαγόταν στη Βασιλική Ακαδημία, θα το αρνιόμουν. Δεν έχω καν ανταλλάξει χειραψία με τον αυτοκράτορα της Ιαπωνίας.
Κόντρα με τους δεξιούς. Την χρονιά του Νόμπελ, όταν αρνήθηκα να λάβω τιμητικό παράσημο από τον αυτοκράτορα της Ιαπωνίας, δημιουργήθηκαν πολλά προβλήματα. Οι δεξιοί της Ιαπωνίας τύπωσαν υβριστικές αφίσες με το πρόσωπο μου και έκαναν πορεία μπροστά από το σπίτι μου. Ακόμη και τώρα με κατακρίνουν με κάθε ευκαιρία. Αυτό δεν με ενοχλεί όμως καθόλου. Κάθε περιφερειακή πράξη έχει κόστος για το κέντρο.
Όταν ήμουν 23 χρόνων, θέλησα να γράψω ένα μυθιστόρημα για τα παιδιά και τις εμπειρίες τους την περίοδο του πολέμου. Επιπλέον, θέλησα να μιλήσω για τους φόβους ενός παιδιού σε περίοδο πολέμου. Δεν υπήρχαν τότε ιάπωνες συγγραφείς που να γράφουν τέτοια πράγματα. Έτσι, χωρίς να το πολυσκεφτώ, άρχισα να γράφω για όλα αυτά και κατέληξα συγγραφέας.
Τι θα θυμάμαι για πάντα; Μάλλον δεν θα ξεχάσω ποτέ τις πρώτες φράσεις που έγραψα για το πρώτο μου μυθιστόρημα: «Η ώρα είναι τρεις. Μεσημέρι. Είμαι ένας φτωχός φοιτητής που πεινάει και ακούει εκατό σκύλους να του υπενθυμίζουν τη δυστυχία που κουβαλάει κάθε ζωντανός οργανισμός αυτού του πλανήτη».
Η εξουσία είναι απαραίτητη. Ο λαός ξέρει ότι κάθε πολιτικός ηγέτης οδηγείται μαθηματικά σε λάθη, αλλά τον ακολουθεί γιατί δεν μπορεί να γίνει αλλιώς. Η εξουσία είναι απαραίτητη. Γι’ αυτό την ανεχόμαστε.
Εξέλιξη δε σημαίνει πλουραλισμός στα ΜΜΕ. Ούτε μεγάλη βιομηχανία ούτε το να αγοράζουμε ότι επιθυμούμε. Η μόνη εξέλιξη που αποδέχομαι είναι η εξέλιξη στην επιστήμη, με την ελπίδα ότι έτσι θα δοθεί κάποτε λύση στο μεγάλο πολιτικό πρόβλημα της σίτισης.
Το ταλέντο κρύβεται πάντα κάτω από τον κακό μας εαυτό. Για να φανεί το ταλέντο μας, πρέπει πρώτα να παραμερίσουμε τον κακό μας εαυτό.
Όταν ήμουν μικρός, ήθελα να γίνω φύλακας άγγελος του δάσους. Ζούσα μέσα στο δάσος και η θέση του δασοφύλακα ανήκε από καιρό στα μέλη της οικογένειας μου. Αγαπούσα τα δέντρα και έμαθα λατινικά ώστε να διαβάσω τα πάντα περί δέντρων. Ακόμη αγαπώ τα δέντρα. Τα θεωρώ πιο όμορφα από τους ανθρώπους.
Η φίλη μου Μελίνα Μερκούρη. Μόνο μία φίλία έκανα από τον χώρο της πολιτικής. Έγινα φίλος με την Μελίνα Μερκούρη.
Χωρίς τη φαντασία οι άνθρωποι θα πέθαιναν από δυστυχία. Η δύναμη του ανθρώπου πηγάζει από τη φαντασία. Η φαντασία χρησιμεύει άλλωστε και ως προάγγελος μελλοντικών γεγονότων.
Δεν έχω ταλέντο στο γράψιμο. Και άλλοι γράφουν για θέματα που με απασχολούν, αλλά πολύ καλύτερα από μένα. Η επιτροπή των Νόμπελ ξεγελάστηκε, αλλά είναι αδύνατον να ανακαλέσει την απόφασή της να με βραβεύσει.
