Γεννημένος στο Γιοχάνεσμπουργκ, με τη φλόγα της τέχνης να τον συνοδεύει από τα πρώτα του βήματα, ο Ηλίας Παναγιωτακόπουλος έχει ριζώσει, ως επί το πλείστον, στην Αθήνα, αν και το έργο του αγκαλιάζει τον κόσμο. Σκηνοθέτης, ηθοποιός και θεατρικός συγγραφέας, είναι ο εμπνευστής και η ψυχή του Urbn Theatr, μιας διεθνούς θεατρικής ομάδας που γεννήθηκε το 2011 για να προσφέρει νέες, πρωτότυπες φωνές στη σκηνή.

Ως απόφοιτος της Δραματικής Σχολής Αθηνών Γ. Θεοδοσιάδη και του τμήματος Ευρωπαϊκών Σπουδών του ΕΑΠ, συνδυάζει την καλλιτεχνική του ευαισθησία με μια ευρύτερη κατανόηση της πολιτισμικής ταυτότητας. Έχει ταξιδέψει στις σφαίρες της δημιουργίας ως μέλος του Lincoln Center Theater Director’s Lab και του Theatre Works Melbourne, ενώ η υποτροφία του στο Room One Production and Development Studios ανέδειξε περαιτέρω την τέχνη του. Με σκηνοθεσίες και έργα που έχουν παρουσιαστεί σε Αθήνα και Λονδίνο, η υπογραφή του Ηλία συνοδεύεται από μια αισθητική που συνδυάζει τον υπαρξιακό στοχασμό με την αστική ποίηση.

Πριν τη δημιουργία του Urbn Theatr, περπάτησε τη θεατρική σκηνή ως ηθοποιός, συνεργαζόμενος με οραματιστές σκηνοθέτες όπως ο Θωμάς Μοσχόπουλος και ο Γιώργος Λάνθιμος, σε θρυλικά θέατρα όπως το Αμόρε, το Πόρτα και το Εθνικό Θέατρο. Πρόσφατα, η πένα του μας χάρισε το “KioskRevolution”, μια θεατρική σύνθεση που εκδόθηκε από τις εκδόσεις Παπαηλιού το 2024 και παίρνει σάρκα και οστά στο Studio Μαυρομιχάλη από τον Ιανουάριο του 2025, σε σκηνοθεσία της Αννίτας Καπουσίζη. Ένα έργο που, όπως και ο ίδιος, γεφυρώνει τον κόσμο του «τώρα» με το διαχρονικό και το ονειρικό.

Στο έργο, ένας υπάλληλος περιπτέρου (ο ηθοποιός Γιώργος Σταυριανός) έρχεται αντιμέτωπος με τον εκσυγχρονισμό, την «επανάσταση». Τα περίπτερα πλέον γίνονται «κιόσκια» και στη διάρκεια μιας Μεγάλης Εβδομάδας, παρακολουθούμε μαζί του το ιστορικό της αποκαθήλωσής του. Ή της αποκαθήλωσης μιας επανάστασης; Το OLAFAQ συνάντησε τον Ηλία Παναγιωτακόπουλο και η συζήτηση κύλησε ανάμεσα στις σελίδες του “Kiosk Revolution”, ενός έργου που αγγίζει με τόλμη τη μετάβαση από το οικείο στο νέο και τη μάχη του ανθρώπου να βρει νόημα σε έναν κόσμο που συνεχώς αλλάζει.

– Τι σας ώθησε να γράψετε το “KioskRevolution”; Ήταν κάποιο συγκεκριμένο γεγονός ή μια γενικότερη ανησυχία που πυροδότησε τη δημιουργία του;
Η αμέσως προηγούμενη περίοδος ήταν μια περίοδος ιδιαιτέρως μεστή από γεγονότα. Και με μια διάχυτη ανησυχία βεβαίως. Έδειχνε να κρύβει την επιθυμία της μετάβασης, της αλλαγής. Αν εξαιρέσουμε λίγους, δε το ήθελε κατά βάθος κανένας. Και τα αποτελέσματα είναι γνωστά. Κάπου εκεί, λίγο από απελπισία, λίγο παρασυρμένος από τον τραγέλαφο που ζούσαμε γεννήθηκε η ιδέα και εν τέλει γράφτηκε το KioskRevolution. Αυτά σαν αφορμή, γιατί σύντομα τα επιμέρους έγιναν καθολικά και η ιστορία του ήρωά μας αυτονομήθηκε.

– Το έργο μιλάει για την αποκαθήλωση του παραδοσιακού περιπτέρου. Τι συμβολίζει για εσάς αυτή η αλλαγή; Είναι μια μεταφορά για την ευρύτερη κοινωνική μετάβαση;
Στην Ελλάδα λατρεύουμε το δράμα. Δραματοποιούμε και αποδραματοποιούμε τα πάντα με ταχύτατο ρυθμό. Και είναι μια χαρά, είναι μέρος της μεσογειακής μας φύσης. Ίσως, με έναν τρόπο και ο ήρωάς μας να βιώνει την ιστορία του ως δράμα ή ίσως και γω να τον έχω παρεξηγήσει κάπως. Αλλά, ναι, είναι σαφώς μια μεταφορά, που ακουμπά πάνω σε κάτι μοναδικά ελληνικό και τόσο κοινό στις ζωές μας. Το περίπτερο. Η αποκαθήλωση του περιπτέρου είναι στην ουσία η αποκαθήλωση του πλαισίου ζωής ενός ανθρώπου που μόχθησε πολύ, πνευματικά και σωματικά, για να το φτιάξει και να νιώσει οικεία μέσα σε αυτό. Ή μιας κοινωνίας ολόκληρης, αντίστοιχα. Για καλό ή κακό, θα δείξει.

– Ο τίτλος “Kiosk Revolution” ακούγεται ειρωνικός. Πιστεύετε ότι αυτή η «επανάσταση» φέρνει πραγματική αλλαγή ή απλώς εξωτερικό εκσυγχρονισμό;
Έχουνε γίνει κατά καιρούς αρκετοί, αρκετά τραγελαφικοί, εξωτερικοί εκσυγχρονισμοί στην Αθήνα. Και αλλού στην Ελλάδα φαντάζομαι. Καγκελάκια να φυτρώνουν σε δρόμους, πεζοδρόμια αδιάβατα, φωτισμοί δωματίου σε πλατείες, ως και φοίνικες σε γλάστρες προσφάτως. Κάπως έτσι αντιλαμβάνομαι και αυτήν την τελευταία πρεμούρα μας να επανατουριστικοποιηθούμε. Να ξαναφωνάξουμε το «καλώς ήλθε το δολάριο». Κάπου εκεί νομίζω την πάτησε και το περίπτερο. Όχι περίπτερο… kiosk. Μη τυχόν έρθουν οι τουρίστες και μπερδευτούν με το τί δουλειά κάνουν αυτοί οι τρελοί τύποι πάνω στα πεζοδρόμια αγκαλιά με τα νερά, τις εφημερίδες και τα πατατάκια. Άρα, απαντώ, όχι δεν είναι εξωτερικός εκσυγχρονισμός, είναι ένα καινούργιο αστείο. Η λέξη περίπτερο είναι υπέροχη, αλλά δεν είναι εκεί το θέμα. Και ο εκσυγχρονισμός είναι μια χαρά, όταν αφήνει θετικό αποτύπωμα στις ζωές των πολιτών. Πραγματική αλλαγή, όμως, θα ήταν να αρχίσουμε να προσφέρουμε τα πεζοδρόμια στους πεζούς. Όπως λέει και ο ήρωας κάπου, «να αλλάξουμε τα έξω, αλλά με τα μέσα μας, τι θα κάνουμε με τα μέσα μας;»

– Στο έργο σας, ο ήρωας παλεύει να συνδεθεί με το είναι του σε έναν κόσμο όπου οι λέξεις έχουν χάσει το νόημά τους. Πιστεύετε ότι αυτή η αποξένωση είναι σύμπτωμα της εποχής μας;
Η δύναμη των λέξεων είναι ακόμα μεγάλη. Φαίνεται ξεκάθαρα όταν τις χρησιμοποιούμε στον εσωτερικό μας διάλογο. Εκεί τα πράγματα λαμβάνουν την πραγματική τους διάσταση. Στον ευρύτερο διάλογο, ναι, η δύναμη των λέξεων, και ίσως και του λόγου γενικότερα έχει μειωθεί. Ίσως να είναι μια μετάβαση. Κάποτε γεννήθηκε η γραφή, ίσως τώρα αντικαθίσταται. Κάποτε οι λέξεις κινητοποιούσαν τα πλήθη, τώρα ο διάλογος γίνεται με εικόνες, πολλές φορές πλαστές. Ναι, υπάρχει ένα θέμα εδώ.

– Το περίπτερο, όπως το γνωρίζαμε, ήταν ένα σημείο κοινωνικής επαφής και μικρής κλίμακας ανθρώπινων ιστοριών. Πιστεύετε ότι η αντικατάστασή του από ένα μεγαλύτερο kiosk αντικατοπτρίζει την απώλεια της ανθρώπινης διάστασης στις σύγχρονες κοινωνίες;
Θα μπορούσαμε να πούμε ότι κάπως συνδέονται αυτά, ναι. Ίσως, μιλώντας με ιστορικούς όρους, να άργησε τελικά να φύγει ο «μοντέρνος» 20ος αιώνας αλλά τώρα με την χρήση του ΑΙ και την απόλυτη αναδιάταξη των ισχυρών στον παγκόσμιο χάρτη τα πράγματα δείχνουν να επιταχύνονται. Το περίπτερο μοιάζει να είναι προϊόν του προηγούμενου αιώνα. Και η ανθρώπινη διάσταση στην λειτουργία των μεγαλουπόλεων το ίδιο. Καιρός να το συνηθίσουμε ή να το αλλάξουμε.

– Τι σημαίνει η μεταμόρφωση του περίπτερου σε ένα διεθνοποιημένο kiosk για την ταυτότητα μας;
Η ταυτότητά μας είναι μια συνθήκη εν εξελίξει. Όσο και να θέλουμε να τη διατηρούμε καθαρή ήταν και θα συνεχίσει να είναι φαντάζομαι, προϊόν σύνθεσης. Και όσο και αν το κατανοούμε αυτό, με τη λογική ή τις επιστήμες, οποιαδήποτε αναταραχή σε αυτό το επίπεδο μας τρομάζει. Οπότε, το πιο πιθανό, είναι να αφομοιώσουμε και το kiosk όπως κάναμε με τους υπέροχους πράσινους παπαγάλους που έχουν κατακλύσει την πόλη. Είμαι σίγουρος ότι κάπου σε κάποιο σχολείο ένα παιδί θα αναρωτηθεί, γιατί αναπαρίσταται η γλαύκα στα αρχαία νομίσματα των Αθηνών και όχι οι παπαγάλοι που είναι και σε αφθονία!

– Πώς βλέπετε τη γενικότερη μετάβαση από το «παλιό» στο «νέο»; Είναι αυτή η μετάβαση αναπόφευκτα συνδεδεμένη με την απώλεια;
Είναι. Και έτσι, παρότι μας εξιτάρει κάθε τέτοια μετάβαση, τη φοβόμαστε. Θα μου επιτρέψετε να χρησιμοποιήσω και πάλι μια φράση του ήρωά μας, όταν αποχαιρετά το περίπτερό του που γίνεται kiosk με ότι σημαίνει αυτό, μεταξύ άλλων λέει «δε ξέρω αν εγώ αποχαιρετώ εσένα ή εσύ εμένα».

– Η φράση «αλλάζουμε κύριοι, αλλάζουμε» ηχεί σαν σύνθημα του σύγχρονου κόσμου. Πώς αντιλαμβάνεστε τη σχέση της κοινωνίας με τον εκσυγχρονισμό και την τεχνολογία;
Ζούμε την εποχή του AI και της 6ης γενιάς αεροσκαφών. Είναι τρομακτικό να το σκεφτεί κανείς αλλά συμβαίνει. Κάθε κοινωνία, κάθε εποχή, οφείλει να εκσυγχρονίζεται πρώτα από όλα για να επιβεβαιώσει τον εαυτό της αλλά τώρα πια, φοβάμαι ότι η τεχνολογία τρέχει χωρίς φρένο από άτομα χωρίς σώας τας φρένας.

– Το έργο υπονοεί ότι οι αλλαγές γίνονται «για το καλό της πόλης». Πιστεύετε ότι ο εκσυγχρονισμός είναι όντως προς όφελος της κοινωνίας ή πρόκειται για μια ψευδαίσθηση;
Υπονοεί αλλά θέτει και ερωτηματικό. Περισσότερο για την ουσία των πραγμάτων, των αλλαγών, των αποφάσεων ανησυχεί ο ήρωας. Εκεί βλέπει το κενό. Γενικά μιλώντας, όλα θα ήταν πολύ απλά αν δεν υπήρχε ένα διαρκές πισωγύρισμα και μια αμφιθυμία στην ανθρώπινη εξέλιξη. Το γνωστό, ειρήνη-πόλεμος, διάχυτη βαρβαρότητα για ψύλλου πήδημα αλλά και επιτεύγματα ιατρικής και αλληλεγγύης ταυτόχρονα. Νομίζω, αυτή η αμφιθυμία είναι η μεγάλη μας πληγή, ως είδος αν θέλετε.

– Η συνεργασία σας με τη σκηνοθέτρια Αννίτα Καπουσίζη τι φέρνει στην παράσταση;
Συνεργαστήκαμε με εκτίμηση και εμπιστοσύνη. Η Αννίτα είναι πολύ ταλαντούχα και πολύ εργατική. Συνδυασμός δύσκολος. Εργάστηκε με μεγάλη γενναιοδωρία και το αποτέλεσμα νομίζω την δικαιώνει. Αν μπορώ να προσθέσω και κάτι ακόμα, θα πω ότι φώτισε με προσοχή τα μικρά και με ευαισθησία τα μεγάλα θέματα του έργου. Την ευχαριστώ. Δε μπορώ να μην αναφερθώ και στον Γιώργο Σταυριανό βεβαίως, τον ηθοποιό που ενσαρκώνει τον ήρωα μας, είναι πραγματικά απολαυστικός.

– Ποιο είναι το συναίσθημα που ελπίζετε να αφήσει η παράσταση στο κοινό; Θέλετε να προκαλέσετε προβληματισμό ή να προσφέρετε μια αίσθηση κάθαρσης;
Η συμμετοχή, μου φτάνει για αρχή. Το να βρεθούνε κάποιοι άνθρωποι σε έναν κοινό χώρο μοιραζόμενοι μια κοινή εμπειρία είναι σημαντικό και αρχίζει να δυσκολεύει στις μέρες μας. Σίγουρα και ο προβληματισμός είναι ευπρόσδεκτος. Αλλά για αυτό ας μιλήσουν οι θεατές,

– Πιστεύετε ότι οι λέξεις, όταν χάνουν το νόημά τους, αντικατοπτρίζουν και τη διάλυση των ανθρώπινων αξιών; Πώς μπορούμε να αντιστρέψουμε αυτή τη διάβρωση;
Η ένταση με την οποία οι άνθρωποι σε φωτισμένες περιόδους εργάστηκαν στον λόγο και νοηματοδότησαν τις λέξεις με κάνει να πιστεύω πως κάπως αυτά τα δύο συνδέονται. Η διάβρωση αντιστρέφεται όπως και στα κτήματα εξάλλου, όταν αφήνεις το χορταράκι να μεγαλώσει, να ριζώσει και το αποδέχεσαι, ωφέλιμο και μη. Η μανία για «καθαριότητα» μάλλον δεν βοηθά. Για να κάνω τα πράγματα πιο απλά, σαν παράδειγμα να πω, η ενίσχυση της κλασικής παιδείας έναντι της στοχευμένης εκπαίδευσης θα βοηθούσε, νομίζω, λιγάκι για αρχή.

– Αν η «επανάσταση» που προτείνεται από το έργο είναι ειρωνική, τι θα μπορούσε να είναι μια αληθινή επανάσταση στις μέρες μας;
Αγαπητέ Γιάννη, νομίζω ότι τη δυσκολότερη ερώτηση την άφησες για το τέλος. Θα μπορούσα να απαντήσω, λοιπόν, στο ερώτημα σου και πάλι με λόγια του ήρωά μας αλλά θα το αποφύγω. Ας τα πει αυτός! Εμένα μου έρχεται στη σκέψη τώρα κάτι μικρό. Λίγο περισσότερο να σιωπούμε, λίγο περισσότερο να ακούμε. Ακόμα και οι συγγραφείς.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

Κείμενο: Ηλίας Παναγιωτακόπουλος
Σκηνοθεσία: Αννίτα Καπουσίζη
Βοηθός σκηνοθέτη: Γωγώ Μπόμπολα
Σκηνικά: Μαρία Καραθάνου
Σχεδιασμός Φωτισμών: Απόστολος Τσατσάκος
Sound design: Αλέξανδρος Σωτηρόπουλος
Ερμηνεία: Γιώργος Σταυριανός

Ημερομηνίες:

Από 15/1 και για 5 εβδομάδες
κάθε Τετάρτη και Πέμπτη στις 9 μ.μ.
Θέατρο Studio Μαυρομιχάλη (Μαυρομιχάλη 134, Αθήνα)
Προπώληση εισιτηρίων: more.com | Τηλέφωνο επικοινωνίας: 2106453330

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.

 

 

 

Ακολουθήστε το OLAFAQ
στο Google News