Τζόρτζιο Αρμάνι: «Σέβομαι την Τέχνη που δίνει πεδίο δράσης στο ανύπαρκτο»
Σε μια σπάνια συνομιλία με τον Θανάση Λάλα στο Μιλάνο, ο Τζόρτζιο Αρμάνι μίλησε για τον θάνατο, τα ελαττώματα και την ομορφιά, αποκαλύπτοντας τον άνθρωπο πίσω από τον μύθο της μόδας.
Έφυγε ένας μύθος! Μια σπουδαία προσωπικότητα. Ένας καταπληκτικός άνθρωπος…
Μιλάνο. Τετάρτη, 9:30 το πρωί.
Οδός Borgonuovo 11. Στέκομαι μπροστά στη μεγάλη είσοδο των γραφείων του Giorgio Armani περιμένοντας τον φωτογράφο. Από την αριστερή πλευρά του δρόμου βλέπω τον Αρμάνι να περπατά με έναν άντρα. Ο θρύλος της μόδας και της κομψότητας είναι ντυμένος πολύ απλά και περπατά στο δρόμο χωρίς να κοιτάζει γύρω του. Οι περαστικοί τον αναγνωρίζουν, αλλά τα βλέμματά τους δεν διακόπτουν τις σκέψεις του. Στρίβει και εξαφανίζεται μέσα στο κτίριο.
Δέκα λεπτά αργότερα, χάρη στη γραμματέα του Ισαμπέλα Κλαβαρίνο, κάθομαι απέναντί του. Στο γραφείο του, οι τοίχοι είναι γεμάτοι βιβλία, δύο υπέροχες πολυθρόνες αρ ντεκό στέκουν επιβλητικά, ενώ το πορτρέτο του κρέμεται πάνω από το τζάκι. Η συνέντευξη κράτησε μία ώρα – και μέσα από αυτήν ξεπρόβαλε ένας διαφορετικός Αρμάνι.
– Χαίρομαι που σας γνωρίζω. Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω που ήρθατε στο Μιλάνο να με συναντήσετε σε μια τόσο επικίνδυνη περίοδο. Νόμιζα πως θα ακυρώνατε το ταξίδι σας. Όλοι φοβούνται να ταξιδέψουν μετά από όσα έγιναν στις 11 Σεπτεμβρίου. Ήσασταν στη Νέα Υόρκη όταν συνέβη αυτό το τρομερό γεγονός;
Ναι, ήταν μια δύσκολη στιγμή. Ήμασταν όλοι ενθουσιασμένοι γιατί ανοίγαμε το νέο μας κατάστημα. Ετοιμάζαμε την «Εβδομάδα Αρμάνι» και αυτό συνέβη την επομένη της άφιξής μας. Το τραγικό αυτό γεγονός έγινε πηγή μεγάλης αγωνίας, γιατί βρισκόμασταν τόσο κοντά. Έτσι είναι η ζωή· τα προγραμματίζουμε όλα και μετά συμβαίνει το αδύνατο και τα ανατρέπει όλα. Κάτι παρόμοιο –λιγότερο τραγικό βέβαια– μας είχε συμβεί στο Παρίσι, όταν ετοιμάζαμε μια μεγάλη επίδειξη στην πλατεία Σεν Σουλπίς και δύο ώρες πριν την έναρξη, ο δήμος μας απαγόρευσε να την πραγματοποιήσουμε. Είχαμε στεναχωρηθεί πολύ γιατί δουλεύαμε σκληρά επί δύο εβδομάδες και ξαφνικά όλα ακυρώθηκαν για ανεξήγητους λόγους. Ευτυχώς τότε βρήκαμε μια καλύτερη λύση. Αυτή τη φορά όμως δεν μπορούσαμε να σκεφτούμε τίποτα. Ήταν κάτι τρομερό που πάγωσε τα πάντα. Κάτι πέρα από την ανθρώπινη αντοχή· μια απίστευτη τραγωδία με χιλιάδες θύματα, όπου η ζωή έχασε κάθε αξία. Για αυτό οι περισσότεροι άνθρωποι συνεχίζουν να ζουν αγνοώντας το αναπόφευκτο. Η ίδια η σκέψη του θανάτου μπορεί να σε παραλύσει.
– Φοβάστε τον θάνατο;
Φυσικά, αλλά δεν τον σκέφτομαι. Κάνω τα πάντα για να αποφεύγω τη σκέψη του.
– Πιστεύετε ότι βρισκόμαστε εδώ για ένα προκαθορισμένο ταξίδι;
Προσωπικά δεν νομίζω ότι ήρθα για μια συγκεκριμένη αποστολή. Το ένα πράγμα με οδήγησε στο άλλο και σήμερα βρίσκομαι εδώ, να κάνω αυτό που κάνω. Η ομορφιά της ζωής είναι ότι καταλήγεις να κάνεις πράγματα που ποτέ δεν είχες φανταστεί. Για χρόνια ένιωθα σαν σκόνη στον άνεμο.
– Τι μας βοηθά να βρούμε τον δρόμο μας στη ζωή;
Ειλικρινά δεν ξέρω τι να πω. Ίσως τα πράγματα γίνονται πιο ξεκάθαρα όταν αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε καλύτερα τον εαυτό μας. Ανακαλύπτουμε τις προτιμήσεις μας, ποιες πλευρές της προσωπικότητάς μας μπορούν και πρέπει να μας δώσουν τη δύναμη να κάνουμε ορισμένα πράγματα. Η ζωή γίνεται πιο καθαρή όταν μπορείς να κοιταχτείς στον καθρέφτη και να πεις: «Αυτός είμαι». Με άλλα λόγια, πρέπει να βρεις τον εαυτό σου και να δεις τι σου ταιριάζει. Να κάνουμε ό,τι μας ταιριάζει.
– Πότε κοιτάξατε για πρώτη φορά τον εαυτό σας στον καθρέφτη;
Από τότε που ήμουν πολύ νέος ήμουν αυστηρός με τον εαυτό μου. Με τα χρόνια ανακαλύπτεις κρυμμένες πλευρές που μπορούν να σε ρίξουν σε μια θάλασσα απελπισίας. Μαθαίνεις όμως να ζεις με τον εαυτό σου χωρίς να αφήνεις τα ελαττώματά σου να σε βασανίζουν ή να σε αποδιοργανώνουν. Αυτό μπορεί να σε βοηθήσει να τα μετατρέψεις ακόμη και σε αρετές. Για παράδειγμα, όταν ήμουν μικρός ήμουν ντροπαλός· κατάφερα όμως να χρησιμοποιήσω αυτήν τη ντροπή για να κερδίσω τους ανθρώπους. Έτσι, μετέτρεψα τη συστολή μου σε πλεονέκτημα.
– Ίσως μόλις μου αποκαλύψατε το μυστικό της επιτυχίας. Δηλαδή το σημαντικό είναι να μπορούμε να μετατρέπουμε τα ελαττώματά μας σε αρετές;
Δεν ξέρω αν αυτό που μόλις είπα είναι το μυστικό της επιτυχίας. Τα ελαττώματα είναι ένα βάρος· παλεύουμε να τα κρύψουμε ή να τα μετατρέψουμε σε προτερήματα, κι όταν τελικά το καταφέρουμε, νιώθουμε χαρά και λύτρωση, όχι όμως απαραίτητα επιτυχία. Κάθε φορά που καταφέρνουμε κάτι, αποτυγχάνουμε σε κάτι άλλο. Δεν υπάρχει νίκη χωρίς ήττα. Μπορεί να κερδίσουμε πολλά χρήματα δουλεύοντας σαν σκυλιά, αλλά να μην έχουμε τον χρόνο να τα χαρούμε. Όσον αφορά τα χρήματα είμαστε νικητές· όσον αφορά τον χρόνο, είμαστε ηττημένοι.
– Πώς μπορεί κανείς να μετατρέψει τα ελαττώματά του σε αρετές;
Νομίζω ότι είναι θέμα ευφυΐας και ικανότητας προσαρμογής, είτε στον επαγγελματικό τομέα είτε στις διαπροσωπικές μας σχέσεις. Ο καλύτερος τρόπος είναι να εκμεταλλευτείς τη φύση σου. Μην φοβάσαι ποιος είσαι, γιατί είσαι μοναδικός.
– Είναι οι επιλογές μας ή οι επιρροές που καθορίζουν την τελική μας πορεία;
Οι επιρροές. Ζούμε ανάμεσα σε άλλους, άρα δεν μπορούμε να μείνουμε απομονωμένοι στον δικό μας μικρό κόσμο· πρέπει να συμμετέχουμε. Οι επιρροές παίζουν τεράστιο ρόλο, και στη δική μου δουλειά αυτό είναι ολοφάνερο. Πάντα δημιουργούσα μόδα ενός συγκεκριμένου ύφους, αλλά ταυτόχρονα παρακολουθούσα τις αλλαγές της μόδας στον υπόλοιπο κόσμο. Προσπάθησα επίσης με προσοχή να προσαρμόζω τις γενικές τάσεις στις δικές μου δημιουργίες.
– Μπορείτε να καταλάβετε τι άνθρωπος είναι κάποιος μόνο από τον τρόπο που ντύνεται;
Το ερώτημα παραμένει: τα ρούχα κάνουν τον άνθρωπο ή το αντίθετο; Νομίζω ότι τα ρούχα δεν φτιάχνουν τον άνθρωπο. Μια γυναίκα μπορεί να φορά πολύ κομψά ρούχα, αλλά αν δεν τα φορέσει με εξυπνάδα, δεν θα καταφέρει να δημιουργήσει την εντύπωση που θέλει. Ο τρόπος που ένας άντρας ή μια γυναίκα χρησιμοποιεί τα ρούχα μπορεί να μας βοηθήσει να καταλάβουμε τι σκέφτεται. Το ντύσιμο είναι ο καθρέφτης της σκέψης.
– Μεταγγίζετε τις σκέψεις και το γούστο σας μέσα από τα ρούχα σας;
Είμαι μέρος του κατεστημένου της μόδας και σημείο αναφοράς. Είμαι επίσης μέλος του «παραδείσου των θρύλων της μόδας». Έτσι, ένας άντρας ή μια γυναίκα μπορεί να αγοράσει μια δημιουργία μου· αλλά αν δεν καταλάβει τη φιλοσοφία που κρύβεται πίσω από αυτήν, δεν θα μπορέσει να τη φορέσει σωστά και θα φαίνεται παράταιρη επάνω του. Για να φορέσεις τα ρούχα μου πρέπει να είσαι έξυπνος· αλλιώς αυτοαναιρούνται.
– Πιστεύετε στην ομορφιά; Κι αν ναι, τι είναι ομορφιά;
Υπάρχει ομορφιά, αλλά αλλάζει συνεχώς. Ευτυχώς τα πρότυπα της ομορφιάς μεταβάλλονται. Η ομορφιά είναι τρόπος ζωής και θέμα προσωπικού γούστου. Σήμερα, μια γυναίκα μπορεί να θεωρείται όμορφη ακόμη κι αν έχει κάποια «ελαττώματα». Την αποδεχόμαστε αρκεί να μπορεί να μας πείσει ότι αυτή είναι η φύση της· αρκεί να μπορεί να πείσει τον εαυτό της ότι νιώθει άνετα με τα ρούχα της. Αν κοιτάξετε τα περιοδικά μόδας, θα δείτε γυναίκες που δεν είναι αντικειμενικά όμορφες, αλλά έχουν κάτι μοναδικό που τις κάνει να ξεχωρίζουν: είναι ευφυείς. Ακόμη και μια γυναίκα με μεγάλη μύτη –που δεν είναι καν ελάττωμα– με τη βοήθεια πολλών πραγμάτων, της μόδας συμπεριλαμβανομένης, γίνεται όμορφη με τον δικό της τρόπο, πιο προσωπικό, αν όχι διαφορετικό.
Φωτογραφία από το αρχείο του Θανάση Λάλα
– Φοβηθήκατε ποτέ τα ελαττώματά σας;
Πολύ. Γι’ αυτό έχω έντονες αντιφάσεις. Τώρα πια γνωρίζω τόσο καλά τον εαυτό μου, που για ανεξήγητους λόγους μπορώ να αντιμετωπίζω κάθε κατάσταση με απόλυτη ψυχραιμία, αρκεί να κρατώ απόσταση από το γεγονός. Ένα φως σβήνει και παύει να υπάρχει… Ο παλιός φόβος που με κυρίευε έχει φύγει. Μέσα μου ενεργοποιείται ένας μηχανισμός που με βοηθά να λύνω το πρόβλημα με απόλυτη ηρεμία. Τώρα περπατώ στο σκοτάδι χωρίς να φοβάμαι πού πηγαίνω. Ξέρω ότι αν μπεις στο σκοτάδι χωρίς φόβο, σύντομα θα βρεις πάλι το φως. Το φως μάς ελκύει, αρκεί να μην τρομάζουμε.
– Είναι οι απώλειες τελικά το πιο επώδυνο αλλά και το πιο σημαντικό στη ζωή;
Ναι, και γι’ αυτό τις θυμόμαστε περισσότερο. Τις νίκες μου τις ξεχνώ πολύ γρήγορα, γιατί πάντα έχουν μια πλευρά που δεν μου αρέσει.
– Ποια;
Εκείνη που προσπαθεί να με πείσει ότι έφτασα κάπου. Η νίκη είναι ένας σταθμός, όχι προορισμός.
– Είχατε ποτέ απώλειες;
Όχι μεγάλες. Ίσως αυτές είναι αναπόφευκτες όταν παλεύεις με πράγματα πέρα από τις δυνάμεις σου. Τι μπορείς να κάνεις όταν χάνεις κάποιον αγαπημένο; Αυτές οι απώλειες είναι αναπόφευκτες. Στην επαγγελματική μου πορεία είχα σπάνια απώλειες, γιατί οι αλλαγές εξαρτιόνταν από μένα. Τις έλεγχα και ήταν ζήτημα θέλησης.
– Πώς νιώθει κανείς όταν χάνει τον σύντροφό του στην κορύφωση της ζωής του;
Για μένα ήταν πολύ οδυνηρό. Ήταν σαν να άνοιξε μπροστά μου η πόρτα της μοναξιάς και της ματαιότητας. Είναι πολύ σημαντικό να έχεις στη ζωή σου κάποιον για τον οποίο κάνεις ό,τι κάνεις. Όταν ο Σέρτζιο πέθανε, ένιωσα πως κρεμόμουν από μια κλωστή αντικρίζοντας το χάος. Ο Σέρτζιο δεν ήταν μόνο σύντροφος και συνεργάτης· ήταν ο λόγος που μπόρεσα να βάλω σε τάξη τα συναισθήματα και τις επιθυμίες μου. Η απώλειά του λοιπόν ήταν τεράστια.
– Γιατί πρέπει η ζωή να τελειώνει όταν είναι όμορφη; Γιατί πρέπει κάτι όμορφο να χάνεται;
Ίσως για να σωθεί λίγη ομορφιά για τις επόμενες γενιές (γελάει). Καθώς μεγαλώνεις αποκτάς υλικά αγαθά –ένα όμορφο σπίτι, ένα γρήγορο αυτοκίνητο, όλα αυτά. Γεμίζεις εμπειρίες και χάνεις την ελαφρότητα της νιότης. Έτσι χάνεις και τα όριά σου· θέλεις όλο και περισσότερα… Οι επιθυμίες του ανθρώπου δεν έχουν τέλος. Αν υπήρχε όριο, ίσως να μην υπήρχε τέλος. Μα δεν υπάρχει τέλος στις επιθυμίες μας. Αν δεν υπήρχε τέλος, θα θέλαμε όλο και περισσότερα και θα εξαντλούσαμε όλη την ομορφιά του κόσμου, χωρίς να αφήσουμε τίποτα για τις επόμενες γενιές. Δυστυχώς οι άνθρωποι δεν ξέρουν να βάζουν όρια. Κάποιοι χάνουν τον έλεγχο με τα χρήματα· άλλοι θέλουν δωμάτια γεμάτα Πικάσο· άλλοι με το σεξ, θα ήθελαν να έχουν κάθε γυναίκα του κόσμου. Ένας άνθρωπος χωρίς τέλος θα χανόταν μέσα στο χάος των υλικών και πνευματικών του επιθυμιών. Το τέλος είναι η σωτηρία του ανθρώπου.
– Γιατί αξίζει να ζει κανείς;
Επειδή ποτέ δεν ξέρουμε πότε θα τελειώσει η ζωή μας, κι αυτό από μόνο του είναι αρκετό για να μας κρατά σε ενδιαφέρον. Η ζωή δεν μας αφήνει μόνους, κι αυτός είναι λόγος να ζούμε. Ζούμε απέναντι σε έναν εχθρό που θα μας κόψει το κεφάλι, αλλά δεν ξέρουμε πότε. Κάθε πρωί ξυπνάμε και βλέπουμε το φως με ενθουσιασμό, αλλά και με την αμφιβολία ότι μπορεί να σβήσει το επόμενο λεπτό. Αυτή η αρνητική πλευρά της ζωής κάνει την θετική ακόμη πιο φωτεινή. Το πιο ενδιαφέρον στη ζωή είναι ότι κρατάς στα χέρια σου κάτι σπουδαίο και μπορείς να το χάσεις σε ένα δευτερόλεπτο. Η ζωή είναι μια πολύ ρευστή κατάσταση, κι αυτό το συνειδητοποιείς όσο μεγαλώνεις. Όταν είσαι νέος δεν σκέφτεσαι το τέλος· ζεις σαν αθάνατος. Γι’ αυτό, κατά τη γνώμη μου, μόνο οι νέοι κατακτούν την αιωνιότητα: όλοι εκείνοι που συνεχίζουν να ζουν αγνοώντας το τέλος.
– Σκεφτήκατε ποτέ ότι μπορείτε να γίνετε αιώνιος μέσα από το έργο σας; Ότι μπορείτε να νικήσετε τον χρόνο;
Μέσα από τη δουλειά μου χάνω το μέτρο του χρόνου. Στη δουλειά μου πάντα πρέπει να ξεκινώ από την αρχή. Κάθε φορά είναι σαν να είναι η πρώτη. Είναι σαν να ξαναγεννιέμαι. Η ταχύτητα με την οποία πρέπει να εργάζομαι με κάνει να μην αντιλαμβάνομαι πώς περνούν τα χρόνια
– Νιώθετε καλλιτέχνης;
Θα μπορούσα να είμαι καλλιτέχνης, γιατί έχω ιδιότητες που θεωρώ καλλιτεχνικές: ευαισθησία και αποστροφή προς το άσχημο και το κακοφτιαγμένο. Αντιδρώ επίσης σε όσα συμβαίνουν γύρω μου. Είμαι περίεργος και θέλω να εκφράζω ό,τι με βασανίζει. Όλα αυτά είναι χαρακτηριστικά ενός καλλιτέχνη.
– Ποιος είναι ο ρόλος της τέχνης στη ζωή μας;
Εξαρτάται από τον άνθρωπο. Για μένα, η τέχνη περικλείει το απρόσιτο, το ανεξήγητο. Είναι αυτό που βλέπει κανείς όταν ξεπερνά τα όρια των καθημερινών συμβάσεων. Νιώθω ότι η τέχνη είναι ένας άλλος κόσμος, πολύ διαφορετικός από εκείνον όπου ζουν οι περισσότεροι άνθρωποι. Είναι ένας κόσμος που κοιτάζει τα ίδια πράγματα που βλέπουμε όλοι, αλλά δεν αποστρέφει το βλέμμα από φόβο. Είναι ένας κόσμος πέρα από κάθε όριο. Όλοι κοιτάζουμε έξω από τα όριά μας μέσα από ένα παράθυρο· ο καλλιτέχνης κατοικεί έξω από αυτά, κοιτάζοντας προς τα μέσα. Πρόσφατα επισκέφθηκα την έκθεση του Πικάσο στο Μιλάνο, και σε έναν πίνακα που είχε ζωγραφίσει στο Παρίσι υπήρχε τέτοια αρμονία και δύναμη, που μετέτρεπε το Παρίσι στην πόλη της φαντασίας μας. Αυτός ο πίνακας περιείχε κάτι ανεξήγητο. Αυτό είναι που με συναρπάζει στην τέχνη. Η μεγάλη τέχνη σε αγγίζει χωρίς να ξέρεις γιατί. Σε αναζωογονεί, σου προσφέρει νέους τρόπους έκφρασης, σε μεταφέρει σε μια διαφορετική πραγματικότητα. Η τέχνη δεν είναι ένας πίνακας· είναι το νόημα της δημιουργίας.
– Τι θα θέλατε να είστε αν δεν ήσασταν αυτό που είστε;
Συγγραφέας.
– Γιατί;
Γιατί ο συγγραφέας δουλεύει μόνος του, δημιουργεί κάτι μικρό που όλοι μπορούν να διαβάσουν, και παραμένει ζωντανός ακόμη και μετά τον βιολογικό του θάνατο. Τελικά, η «μόδα» του δεν χάνεται ποτέ. Η τέχνη του συγγραφέα είναι για πάντα όμορφη.
– Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα σε έναν «κανονικό» άνθρωπο και σε έναν καλλιτέχνη;
Ο καλλιτέχνης είναι ένας υπερευαίσθητος άνθρωπος. Είναι κάποιος που καταλαβαίνει όλες τις αποχρώσεις. Ο καλλιτέχνης συνθέτει το παζλ του κόσμου ενώνοντας τις λεπτομέρειες, εκεί όπου βρίσκεται όλη η ουσία. Η διαφορά με τον «κανονικό» άνθρωπο είναι ότι ο δεύτερος δεν μπορεί να διακρίνει τις λεπτές διαφορές· ενώ ο καλλιτέχνης μπορεί.
– Είναι άδικο να είναι κανείς ένας «κανονικός» άνθρωπος;
Δεν νομίζω ότι είναι κάτι αρνητικό. Είναι δεδομένο. Μπορείς να επιβιώσεις χωρίς να νιώθεις αποστροφή επειδή ένα τραπέζι δεν είναι σωστά διακοσμημένο. Μερικές φορές η ζωή είναι ευκολότερη έτσι.
– Τι χάνει ένα παιδί όταν γίνεται ενήλικας;
Νομίζω ότι πέρασα την καλύτερη περίοδο ως ενήλικας. Η ενήλικη ζωή είναι η καλύτερη εποχή. Όταν είσαι νέος, δεν συνειδητοποιείς πολλά γιατί είσαι ακόμη κυνηγός. Όταν χορτάσεις φαγητό, ποτό, σεξ και χρήματα, τότε η ζωή γίνεται πιο όμορφη. Ως ενήλικας είσαι γεμάτος εμπειρίες και βλέπεις τα πράγματα πιο ώριμα. Ο έρωτας και το σεξ απασχολούν λιγότερο τις σκέψεις σου. Όταν είσαι νέος, σε κυβερνούν τα ένστικτα· όταν μεγαλώνεις, το μυαλό έχει τον πρώτο λόγο. Αν με ρωτούσατε τώρα, θα σας έλεγα ότι προτιμώ να κάνω έρωτα με το μυαλό μου παρά με το σώμα μου. Δυστυχώς, η ενήλικη ζωή θα έπρεπε να κρατά περισσότερο, ώστε να τη χαρούμε περισσότερο. Μα γερνάς πολύ γρήγορα αφότου ενηλικιωθείς. Αυτό είναι το μόνο αρνητικό.
– Τι είναι αυτό που οι άνθρωποι δεν μπορούν να φανταστούν όταν σας βλέπουν;
Σίγουρα δεν νομίζουν ότι είμαι ένας κοινός και πολύ απλός άνθρωπος. Όλοι φαντάζονται τη ζωή ενός διάσημου έτσι όπως θα ήθελαν να ζουν οι ίδιοι αν ήταν διάσημοι. Δυστυχώς, κάποιοι που με συναντούν απογοητεύονται· το βλέπω στα μάτια τους. Είμαι πολύ απλός για να είμαι διάσημος.
– Τι εννοείτε με το «απλός»;
Πώς να το πω; Για παράδειγμα, όταν ταξιδεύω σε μια καινούρια χώρα, κάνω ό,τι κάνουν όλοι οι τουρίστες. Γυρίζω τους δρόμους για να τη γνωρίσω, πηγαίνω στα μουσεία όπως όλοι, να δω τα εκθέματα. Με άλλα λόγια, δεν κάνω τίποτα το εξαιρετικό. Όταν επισκέπτομαι φίλους που ζουν σε άλλες πόλεις, θέλουν να με περιποιηθούν σαν να είμαι κάποιος ξεχωριστός καλεσμένος· μα το αρνούμαι. Μου προτείνουν απίστευτα πράγματα: «Θέλετε να δείτε την έκθεση Πικάσο με όλους τους άλλους; Μήπως να κανονίσουμε μια ιδιωτική προβολή για να μη σας ενοχλήσει ο κόσμος;» Φυσικά τα λένε από καλοσύνη, θέλουν να περνώ καλά. Αλλά εγώ πηγαίνω στα μουσεία όχι μόνο για τις εκθέσεις, αλλά και για να παρατηρώ τους ανθρώπους που κάνουν τα ίδια με μένα. Είμαι ένας από αυτούς και δεν θέλω να νιώθω «ιδιαίτερος». Η ειδική μεταχείριση δεν με ευχαριστεί, γιατί μου στερεί τη ζωή.
– Υπήρξε στιγμή που νιώσατε παγιδευμένος από τη φήμη σας;
Όχι. Ποτέ. Πάντα υπενθυμίζω στον εαυτό μου από πού ξεκίνησα και πού πηγαίνω. Αυτό με έσωσε.
– Γιατί η φήμη αρρωσταίνει κάποιους ανθρώπους;
Υπάρχουν πολλά που μπορούν να σε παγιδεύσουν. Η φήμη και η επιτυχία μπορούν να σε κάνουν να χάσεις τον δρόμο σου και να δημιουργήσεις την ψευδαίσθηση ότι βρίσκεσαι «πάνω απ’ όλους». Αυτή η ιδέα μπορεί να σε τρελάνει. Είναι η πιο αρνητική όψη της φήμης. Ακόμη κι όταν θέλεις να το αποφύγεις, οι άνθρωποι γύρω σου το καλλιεργούν. Σαν αυλοκόλακες, σε βάζουν σε βάθρο και σε απομονώνουν –όχι για να σε προστατέψουν, όπως ισχυρίζονται– αλλά για να είναι οι μόνοι που έχουν πρόσβαση σε σένα. Αυτό μου έχει συμβεί πολλές φορές. Είμαι πολύ απομονωμένος εξαιτίας αυτού. Βέβαια, μπορεί να πει κανείς ότι αυτό είναι φυσικό για κάποιον με τις ευθύνες που έχω. Αλλά είτε συμβαίνει σε μένα είτε σε άλλους, η κατάσταση είναι επικίνδυνη αν την αποδεχθείς. Είμαι απομονωμένος από πολλά πράγματα κι αυτό συχνά διαστρεβλώνει την εικόνα που έχω για τον κόσμο. Δεν μπορείς όμως να δεις τον κόσμο από το πίσω κάθισμα ενός πολυτελούς και ασφαλούς αυτοκινήτου· έτσι δεν βλέπεις την πραγματικότητα. Κάποτε οδηγούσα μόνος μου το αυτοκίνητό μου· τώρα έχω δύο οδηγούς που με πηγαίνουν όπου θέλω. Κάποτε καθάριζα το σπίτι μου, μαγείρευα· τώρα έχω ανθρώπους που τα κάνουν αυτά. Αυτή είναι η πραγματική απομόνωση. Δεν ξέρω να ζω έξω από το επαγγελματικό μου περιβάλλον, κι αυτό είναι θλιβερό. Νιώθω χαμένος. Δεν είναι τρομερό; Από τη μια, αυτή η υπερπροστασία είναι ευχάριστη γιατί σε απαλλάσσει από πολλά πρακτικά προβλήματα. Από την άλλη όμως, σε κάνει να νιώθεις ξένος, σαν άνθρωπος-φούσκα. Αν με ρωτούσατε να διαλέξω ανάμεσα σε όλα όσα έχω κατακτήσει και στο «τίποτα», θα διάλεγα με χαρά το τίποτα. Το «τίποτα» σου δίνει όλους τους λόγους να πάρεις τη ζωή στα χέρια σου και να παλέψεις να κερδίσεις. Όταν δεν έχεις τίποτα, κάνεις πράγματα γιατί δεν έχεις τίποτα να χάσεις. Γινόμαστε δούλοι σε ό,τι κατακτούμε. Οι επιτυχίες μας είναι η φυλακή μας. Γι’ αυτό πρέπει να αντιδρούμε, να ξαναβγαίνουμε στον στίβο, να προπονούμαστε ξανά. Δεν είναι εύκολο να γυρίσεις την πλάτη στις ανέσεις της ζωής, αλλά πρέπει, για να μείνεις ζωντανός και να μη σβήσεις αργά σε ένα γραφείο.
– Ακούγεστε σαν να πιστεύετε ότι ο άνθρωπος ταξιδεύει από την ανωνυμία προς τη μοναξιά.
Δεν νομίζω ότι είναι η πρώτη φορά που ακούτε κάποιον να λέει ότι «όποιος φτάνει εκεί, το κάνει μόνος του». Όταν φτάνεις στην κορυφή, είσαι μόνος στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Όταν είσαι ηγέτης πρέπει να πεις «ναι» ή «όχι». Αυτό σου δίνει τη χαρά να επιβάλεις τις απόψεις σου, αλλά ταυτόχρονα σε απομονώνει από όλους τους άλλους.
– Διάβασα πρόσφατα στο περιοδικό Time ότι είστε ο μόνος στον χώρο της μόδας που δεν έχει εξαγοραστεί από κάποιο μεγάλο οικονομικό κολοσσό. Δεν σκεφτήκατε ποτέ, όταν γίνονταν όλες αυτές οι συγχωνεύσεις, ότι μια τέτοια επιλογή θα σας απάλλασσε από πολλά καθημερινά προβλήματα και θα σας πρόσφερε πολύ χρήμα;
Ειλικρινά, δίστασα όταν μου έκαναν αρκετές πολύ ενδιαφέρουσες προτάσεις –τόσο από οικονομικής όσο και από προσωπικής άποψης– για να με απαλλάξουν από κάποια καθημερινά βάρη ώστε να δουλεύω πιο άνετα. Βλέπετε, δεν είμαι πια νέος και ήταν φυσικό να σκεφτώ ότι δεν μου μένουν πολλά χρόνια για να απολαύσω επιτέλους τη ζωή μου. Αυτή ήταν η πρώτη μου σκέψη. Μετά όμως το ξανασκέφτηκα και αποφάσισα ότι τώρα είναι πολύ αργά για να απολαύσω τη ζωή μου. Έπρεπε να είχα πάρει αυτήν την απόφαση πριν από είκοσι χρόνια. Αν τότε μου έκαναν αυτές τις προτάσεις, δεν θα δίσταζα καθόλου· θα συμφωνούσα αμέσως. Μα τώρα αυτή είναι η ζωή μου. Έμαθα να ζω ευχάριστα με το βάρος μου κι όχι με την ευχαρίστησή μου. Σε κάθε περίπτωση, τι να το κάνεις το χρήμα και την άνεση; Να πας σε ένα ξενοδοχείο στις Μπαχάμες για είκοσι μέρες δεν σημαίνει τίποτα για μένα. Μου αρέσει να βρίσκομαι με ανθρώπους που αγαπώ και που δουλεύουν σκληρά. Όλοι νομίζουν ότι οι φίλοι μου είναι άνθρωποι του τζετ σετ. Εκείνοι που συναντιούνται στο Γκστάαντ, στη Χονολουλού, στο Ακαπούλκο δεν είναι φίλοι μου. Μπορεί να τους ξέρω, αλλά σας διαβεβαιώνω ότι δεν έχω τίποτα ενδιαφέρον να πω μαζί τους. Για να ανθίσουν τέτοιες σχέσεις πρέπει να επενδύσεις από τα παιδικά σου χρόνια. Πρέπει, όταν είσαι παιδί, να έχεις τον χρόνο να ταξιδεύεις σε εξωτικούς προορισμούς. Αν δεν μάθεις να ξοδεύεις τον χρόνο και τα χρήματά σου από νωρίς, δεν μπορείς ξαφνικά να το κάνεις αργότερα. Το να ζεις σαν πλούσιος είναι τέχνη. Εγώ έμαθα να ζω σαν σκληρά εργαζόμενος. Αυτή είναι η ζωή μου. Η δουλειά μου καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου μου, έτσι δεν έμαθα ποτέ, δεν είχα ποτέ πολύ ελεύθερο χρόνο. Γι’ αυτό σήμερα έχω μια διαφορετική προσέγγιση στη ζωή και στις ανέσεις της. Δεν ζω μια πολυτελή ζωή όπως εκείνοι που έχουν άφθονο ελεύθερο χρόνο. Είμαι πλούσιος, έχω πολλά σπίτια, αλλά πάω διακοπές το καλοκαίρι και τα Χριστούγεννα σαν μεγάλο δώρο στον εαυτό μου. Φυσικά, πάω σε ένα ωραίο σπίτι κι όχι σε ξενοδοχείο, αλλά δεν είναι αυτό η ουσία. Αυτό που κάνει τη διαφορά είναι η προσωπική σου φιλοσοφία. Ο τρόπος που ζεις.
– Πόσο παράξενο όμως! Δημιουργείτε πράγματα για έναν κόσμο στον οποίο δεν θέλετε να ανήκετε…
Αυτό είναι σχετικό· ή μάλλον όχι απόλυτα ακριβές, γιατί μπορώ να σας πω ότι σχεδιάζω και τζιν. Οι δημιουργίες μου εκτείνονται από τζιν μέχρι βραδινά φορέματα. Φυσικά, όσα σας λέω αποδεικνύουν ότι μένω μακριά από εκείνους που μπορούν να αγοράσουν τα πιο ακριβά μου ρούχα και ότι δεν είμαι μέρος αυτής της κοινωνίας. Ο κόσμος της ελίτ είναι για μένα σαν ένας ονειρικός κόσμος, για τον οποίο οφείλω να σχεδιάζω ρούχα που αντανακλούν τις συνήθειες και τις απαιτήσεις αυτής της τάξης. Τον βλέπω όπως γνωρίζεις μια ξένη χώρα μέσα από βιβλία και εικόνες: ξεφυλλίζεις τις σελίδες και φτιάχνεις τη δική σου εικόνα γι’ αυτήν· όταν όμως τελικά την επισκεφθείς, ίσως απογοητευτείς. Τουλάχιστον, εγώ μένω ικανοποιημένος με τη δουλειά μου. Ο σχεδιασμός έχει σημασία, ακόμη κι αν το αποτέλεσμα δεν ανταποκρίνεται στη φαντασία μου. Σ’ αυτόν τον πολυτελή κόσμο, οι άντρες και οι γυναίκες ζουν διαφορετικά από μένα. Εκείνο που με ικανοποιεί είναι ότι μπορώ να ονειρεύομαι και να δημιουργώ ρούχα που τους αρέσουν. Το ογδόντα τοις εκατό της ζωής μου, ωστόσο, βρίσκεται πιο κοντά στην καθημερινή πραγματικότητα, δίπλα στους ανθρώπους που αγοράζουν τις πιο προσιτές σειρές μου. Ο συνδυασμός αυτών των δύο κόσμων –μέσα στη δουλειά μου– με κάνει να νιώθω πολύ παράξενα.
– Αν μπορούσατε να διαλέξετε ανάμεσα στο να ονειρεύεστε και να μένει όνειρο ή να το κάνετε πραγματικότητα, τι θα επιλέγατε;
Θα διάλεγα το δεύτερο. Είμαι από αυτούς που ονειρεύονται και προσπαθούν να το κάνουν πραγματικότητα.
– Θα ταξιδεύατε στη χώρα της φαντασίας σας αν δεν σας εγγυούνταν την επιστροφή στη φυσιολογική σας ζωή;
Στο τέλος όλοι θέλουμε να επιστρέφουμε στη ρουτίνα μας, ακόμη κι από τη χώρα των ονείρων. Σε κάθε περίπτωση, είναι σε αυτόν τον κόσμο –τον κόσμο της επανάληψης, της ρουτίνας και των ασήμαντων πραγμάτων που κάνουμε για να περάσει η μέρα– όπου γεννιέται το όνειρο και η επιθυμία. Το κυνήγι της εκπλήρωσης των ευχών μας είναι το ταξίδι που μας φέρνει αντιμέτωπους με τα όριά μας. Ακόμη κι αν τα ξεπεράσουμε, πάλι νιώθουμε την ανάγκη να ζούμε μέσα στα σύνορά μας. Όταν επιστρέφεις, συνειδητοποιείς ότι η ζωή συνεχίζεται και δεν σε έχει προσπεράσει, κι αυτή είναι η ασφάλεια που σου δίνει η ζωή. Οι περισσότεροι άνθρωποι κρατούν τον θάνατο εξόριστο από τις σκέψεις τους. Η καθημερινότητα υπνωτίζει τον θάνατο, κι αυτό μας επιτρέπει να ζούμε χωρίς αυτόν τον φόβο. Η επιστροφή στην πραγματικότητα δημιουργεί την ψευδαίσθηση ότι ξεκινάς ξανά από την αρχή. Δεν ξέρω αν το έχετε παρατηρήσει: κάποιος γεννιέται σε έναν τόπο, σε μια πόλη, θέλει να φύγει και τα καταφέρνει. Ξεκινά ένα άγνωστο ταξίδι· αλλά όταν γεράσει, θέλει να γυρίσει στον τόπο που γεννήθηκε. Όλοι φοβόμαστε τη μη επιστροφή· αυτός είναι ο φόβος ότι η ζωή μπορεί να τελειώσει.
– Είστε από τους λίγους ανθρώπους που κατάφεραν να δημιουργήσουν πράγματα τα οποία αναγνωρίζονται ως «δικά σας» χωρίς καν να χρειάζεται να κοιτάξει κανείς την ετικέτα. Με άλλα λόγια, όσα δημιουργείτε είναι πραγματικά η υπογραφή σας. Πώς μπορεί να το πετύχει κανείς αυτό; Ξέρετε τι είναι αυτό που μας κάνει να αναγνωρίζουμε π.χ. έναν πίνακα του Πικάσο;
Είναι δύσκολη ερώτηση. Καταρχάς, δεν μπορώ να συγκρίνω τον εαυτό μου με έναν ζωγράφο που δημιουργεί ένα έργο και οι κριτικοί το ερμηνεύουν βλέποντας πράγματα που ίσως εκείνος δεν είχε πρόθεση να βάλει. Για μένα είναι μια πολύ ιδιαίτερη άσκηση όταν συνδυάζω πράγματα μεταξύ τους. Έχω συνεργάτες που προσπαθούν να προετοιμάσουν πράγματα που ξέρουν ότι μου αρέσουν περισσότερο. Αν πρόκειται για αντιγραφή, έτσι δουλεύω· αλλά αν πρέπει να δημιουργήσω κάτι καινούριο, έστω στο ίδιο ύφος, τότε είναι πολύ δύσκολο. Πρέπει να κάνω κάτι νέο, χρησιμοποιώντας τα ίδια στοιχεία με εντελώς διαφορετικό τρόπο. Είναι πολύ δύσκολο να δείξεις τη συνέχεια ανάμεσα στο παλιό και στο καινούριο· κι εκεί βρίσκεται η ιδιοφυΐα και η έμπνευση. Κατά τη γνώμη μου, η ιδιοφυΐα έχει να κάνει με τις εμμονές μας. Η έμπνευση κατοικεί μέσα σε αυτές τις εμμονές. Αν δεν μπορείς να απαλλαγείς από κάτι, τότε γίνεται το βάρος σου. Το παντρεύεσαι και αντλείς την έμπνευση από αυτό. Αυτή είναι η διαδικασία· κι αυτό είναι ό,τι μπορώ να πω. Δεν ξέρω πώς κάποιος μπορεί να δημιουργήσει κάτι που όλοι να το αναγνωρίζουν ως «δικό του». Υπάρχουν πράγματα που μοιάζουν με Armani, αλλά είναι είτε απομιμήσεις είτε δεν είναι Armani. Πιστεύω ότι όσα φτιάχνω έχουν λεπτομέρειες που, παρότι δεν είναι άμεσα ορατές, παίζουν σημαντικό ρόλο και κάνουν τη διαφορά.
– Σας έχει επηρεάσει το προσωπικό σας γούστο;
Η αλήθεια είναι ότι ποτέ δεν έδωσα μεγάλη σημασία στο προσωπικό μου στυλ. Παρατηρούσα όμως τους άλλους ανθρώπους, κι αυτό με έκανε να σκέφτομαι το δικό μου. Δεν είμαι το ιδανικό αρσενικό και το γνωρίζω. Δεν είμαι ψηλός, δεν έχω το τέλειο σώμα. Έτσι χρησιμοποιώ το γούστο μου για να φτιάχνω ρούχα που καλύπτουν τις ατέλειες του σώματός μας. Δεν σχεδιάζω για τον τέλειο άντρα ή την τέλεια γυναίκα. Σχεδιάζω για να μπορεί όποιος τα φορά να καλύπτει τις ατέλειές του. Προσωπικά, επαναλαμβάνω, δεν πρόσεξα ποτέ ιδιαίτερα την εμφάνισή μου· κοιτούσα όμως τους ανθρώπους που ήθελαν να τη βελτιώσουν και τους έδινα λύσεις.
– Το γεγονός ότι υπάρχει ένα «ιδανικό» μάς βοηθά στη ζωή;
Πολύ. Το ιδανικό είναι αυτό που αγαπάμε. Το δικό μου ιδανικό διαφέρει από κάποιου άλλου. Ως άντρας έχω στο μυαλό μου ένα πρότυπο ανδρικής ομορφιάς: ορισμένες προδιαγραφές – τα μαλλιά, η μύτη, το σώμα. Αυτό με κάνει να βλέπω καθαρά. Το ιδανικό είναι οδηγός που μας κατευθύνει σε λύσεις. Είναι πολύ σημαντικό να θαυμάζεις κάτι και να προσπαθείς να το φτάσεις.
– Είναι η ψυχή ή το μυαλό που καθορίζει το ιδανικό;
Πιστεύω ότι όλα ξεκινούν από το μυαλό. Με το μυαλό κερδίζουμε ή χάνουμε. Το μυαλό κατακτά και κατακτάται. Εσείς, για παράδειγμα, ανεξάρτητα από την εμφάνισή σας, δεν θα έχετε πρόβλημα να αποκτήσετε αυτό που θέλετε. Όταν ακούς κάποιον να μιλά, τότε απαλλάσσεσαι από όλες τις άλλες εντυπώσεις. Το πιστεύω πολύ αυτό. Όταν βλέπω έναν άντρα ή μια γυναίκα να ντύνονται για να λάμψουν ένα βράδυ, γελάω γιατί μπορώ να φανταστώ πώς θα νιώσουν όταν κάποιος ευφυής αλλά ατημέλητος κλέψει την παράσταση, ενώ εκείνοι θα έχουν ξοδέψει υπέρογκα ποσά για ρούχα. Επιμένω ότι τα ρούχα δεν κάνουν τον άνθρωπο. Σε κάθε περίπτωση, όποιο στυλ κι αν έχεις, ακυρώνεται αν δεν μπορείς να το υποστηρίξεις σε όλα τα επίπεδα. Το γούστο μπορεί να είναι η υπογραφή των δημιουργιών μου, αλλά όχι και εκείνων που τις φορούν. Το γούστο είναι μια ολοκληρωμένη εμπειρία· δεν μπορεί να περιοριστεί σε ένα ταγιέρ.
– Υπάρχει διάκριση ανάμεσα στο μυαλό και στην ψυχή; Τι υπάρχει μέσα στην ψυχή μας, αν υπάρχει;
Νομίζω ότι υπάρχει αυτή η διάκριση. Το μυαλό είναι αυτό που μου επιτρέπει να χειρίζομαι το σώμα μου, να αντιδρώ στους εξωτερικούς παράγοντες, είτε είναι πνευματικοί είτε υλικοί. Η ψυχή είναι κάτι που ξεπερνά τη λογική και αλλάζει ανάλογα με τον τρόπο που ζεις. Από τη στιγμή που γεννιέσαι ως τη στιγμή που πεθαίνεις, εξελίσσεται, και οι εμπειρίες προστίθενται. Η ψυχή είναι οι αποδοχές και οι αρνήσεις μας, τα «ναι» και τα «όχι» μας. Μπορεί να θέλω να κάνω κάτι, αλλά η ψυχή μου να το αρνείται. Η ψυχή είναι το «πρέπει» και το «δεν πρέπει». Είναι ο ρυθμιστής του μυαλού μας και η σωτηρία μας. Το μυαλό μπορεί να μας βγάλει εκτός πορείας· η ψυχή όμως είναι ο ρυθμιστής του ενστίκτου μας, τα μάτια μας που μας βοηθούν να μη χαθούμε στο σκοτάδι.
– Δώστε μου ένα παράδειγμα για κάτι που θέλετε να κάνετε αλλά που η ψυχή σας δεν σας το επιτρέπει.
Θα ήθελα να πάω να χορέψω σε μια ντίσκο… (γελάει). Νιώθω ότι η φυσική μου κατάσταση το επιτρέπει, είμαι σε φόρμα, αλλά η ψυχή μου λέει «όχι».
– Υπάρχει κάποιος που θαυμάζετε πολύ;
Πολλούς. Από τον χώρο της τέχνης, τον Πικάσο και όλους τους μεγάλους αρχιτέκτονες –που είναι αρκετοί. Θαυμάζω πάνω απ’ όλους τον Ταντάο Άντο. Είναι ποιητής· δεν δημιουργεί απλώς μια άλλη πραγματικότητα ή έναν άλλο κόσμο. Στέκεται και σχολιάζει τον δικό μας κόσμο, κι αυτό είναι πιο δύσκολο. Να δημιουργήσεις μια παράλληλη πραγματικότητα είναι πιο εύκολο· να παρέμβεις όμως στον υπάρχοντα κόσμο και να φέρεις θετικές αλλαγές, είναι πολύ πιο απαιτητικό.
– Νιώθετε σαν έμπορος του γούστου;
Νιώθω ότι μπορώ να προτείνω έναν τρόπο ζωής. Γι’ αυτό σχεδιάζω και αντικείμενα σπιτιού, αλλά θα μπορούσα να σχεδιάσω σχεδόν για κάθε πτυχή της ζωής που επηρεάζει το αισθητικό μας κριτήριο. Το λέω με μετριοφροσύνη – μην το παρεξηγήσετε. Αισθάνομαι ότι μπορώ να προτείνω αλλαγές που θα μπορούσαν να βελτιώσουν αισθητικά τη ζωή μας. Θα μπορούσα να προτείνω λύσεις, όχι ως ειδικός –δεν έχω τα προσόντα– αλλά χάρη στην ευαισθησία μου, που μπορεί να βρει εφαρμογή σε πολλούς τομείς.
– Υπάρχει κάτι που μπορεί να αλλάξει τη ζωή μας;
Τη νοοτροπία μας ή τη ζωή μας;
– Τη ζωή μας…
Τα χρήματα. Τα χρήματα αλλάζουν τη ζωή μας, όποια κι αν είναι αυτή, όποια κι αν είναι η σκέψη μας.
– Η νοοτροπία μας αλλάζει;
Δεν είναι εύκολο. Ένας ευφυής άνθρωπος μπορεί να προσποιηθεί ότι έχει αλλάξει, επειδή τα μέσα του δεν του επιτρέπουν να κάνει κάποια πράγματα πια. Στην πραγματικότητα, όμως, η νοοτροπία του δεν έχει αλλάξει, και αν του δοθεί η ευκαιρία, θα αποκαλυφθεί. Ένας απλός άνθρωπος, για παράδειγμα, ακόμη κι αν αποκτήσει πολλά χρήματα, θα παραμείνει απλός. Εγώ είμαι ένας από αυτούς.
– Πείτε μου κάτι που σας δίδαξε η ζωή.
Είναι πολύ δύσκολο να το προσδιορίσω. Να χαίρεσαι ό,τι έχεις. Το ηλιοβασίλεμα, τις βόλτες, τα χρήματα, τα πάντα. Μπορεί να ακούγεται κλισέ, αλλά είναι το πιο σημαντικό μάθημα της ζωής. Μην αδιαφορείς για τα μικρά και τα αυτονόητα. Υπάρχουν άνθρωποι που λένε ότι δεν τους ενδιαφέρουν τα μικρά, ότι θα προτιμούσαν να πάρουν το αυτοκίνητο αντί να περπατήσουν. Να χαίρεσαι ό,τι έχεις. Να χαίρεσαι τις σχέσεις σου. Η ειλικρίνεια κάποιου δεν συγκρίνεται με την εξυπνάδα κάποιου κακού. Η ζωή δεν είναι ενδιαφέρουσα μόνο για τα μεγάλα πράγματα, αλλά και για τα μικρά. Είναι στην πραγματικότητα μια ακολουθία από ασήμαντες στιγμές που δημιουργούν ένα θαύμα. Με άλλα λόγια: μην γυρίζεις την πλάτη στη ζωή. Ζήσε!
– Σας ευχαριστώ.
Κι εγώ σας ευχαριστώ.
Ποιος είναι ποιος
• 11 Ιουλίου 1934: Ο Τζόρτζιο Αρμάνι γεννιέται στην πόλη Πιατσέντσα της Βόρειας Ιταλίας. Πηγαίνει σχολείο και αργότερα μετακομίζει με την οικογένειά του στο Μιλάνο.
• 1955: Εισάγεται στην Ιατρική Σχολή του Μιλάνου.
• 1957: Εγκαταλείπει τις σπουδές του και αρχίζει να εργάζεται στο πολυκατάστημα La Rinascente.
• Αρχές ’60: Προσλαμβάνεται ως βοηθός στον Νίνο Τσερούτι. Μένει για λίγο κοντά του και κατόπιν εργάζεται ως ελεύθερος επαγγελματίας για διάφορες εταιρείες.
• Δεκαετία ’70: Γνωρίζει τον μελλοντικό του σύντροφο, Σέρτζιο Γκαλεότι, που τον πείθει να λανσάρει τη σειρά Giorgio Armani. Η πρώτη του συλλογή περιλαμβάνει τα χαρακτηριστικά στρατιωτικά σακάκια, που εντυπωσιάζουν τους Αμερικανούς σχεδιαστές.
• 1980: Ο Ρίτσαρντ Γκιρ φορά το διάσημο κοστούμι Armani στην ταινία American Gigolo, και ο Αρμάνι γίνεται παγκοσμίως γνωστός. Ντύνει αρκετούς σταρ του Χόλιγουντ και δημιουργεί ένα νέο στυλ, γνωστό ως «Armani style».
• Δεκαετία ’90: Οι επιχειρήσεις Armani ανθίζουν· λανσάρει νέες σειρές όπως Emporio, A/X και Armani Jeans. Ο Μπερνάρ Αρνό του LVMH και ο Ντομένικο Γκούτσι του προσφέρουν εξαγορά. Ο Αρμάνι εξετάζει ακόμη και το ενδεχόμενο εισαγωγής της εταιρείας του στο Χρηματιστήριο. Τελικά δεν κάνει τίποτα από τα δύο· αντιθέτως, θέτει τα θεμέλια για περαιτέρω ανάπτυξη.
• 2000: Το Μουσείο Γκούγκενχαϊμ της Νέας Υόρκης τού αφιερώνει αναδρομική έκθεση με τα έργα των τελευταίων 25 χρόνων.
Σε μια σπάνια συνομιλία με τον Θανάση Λάλα στο Μιλάνο, ο Τζόρτζιο Αρμάνι μίλησε για τον θάνατο, τα ελαττώματα και την ομορφιά, αποκαλύπτοντας τον άνθρωπο πίσω από τον μύθο της μόδας.
Σε μια σπάνια συνομιλία με τον Θανάση Λάλα στο Μιλάνο, ο Τζόρτζιο Αρμάνι μίλησε για τον θάνατο, τα ελαττώματα και την ομορφιά, αποκαλύπτοντας τον άνθρωπο πίσω από τον μύθο της μόδας.
Στα 90 του χρόνια, ο θρυλικός συνθέτης και συνοδοιπόρος του Brian Eno ανοίγει την καρδιά του αποκλειστικά σε ελληνικό μέσο. Από τον «τρελό κήπο» του "Jardin Au Fou" έως το σημερινό του φεστιβάλ More O
Στα 90 του χρόνια, ο θρυλικός συνθέτης και συνοδοιπόρος του Brian Eno ανοίγει την καρδιά του αποκλειστικά σε ελληνικό μέσο. Από τον «τρελό κήπο» του "Jardin Au Fou" έως το σημερινό του φεστιβάλ More O
Από τα υπόγεια του Λονδίνου των ’80s μέχρι τις μεγάλες σκηνές της Ευρώπης, η Anne Clark έπλεξε τον λόγο με τον ήχο, δημιουργώντας έναν κόσμο όπου η ποίηση χορεύει με τα beats και η σιωπή αποκτά φωνή.
Από τα υπόγεια του Λονδίνου των ’80s μέχρι τις μεγάλες σκηνές της Ευρώπης, η Anne Clark έπλεξε τον λόγο με τον ήχο, δημιουργώντας έναν κόσμο όπου η ποίηση χορεύει με τα beats και η σιωπή αποκτά φωνή.
Μετά από δεκαετίες μακριά από τη δισκογραφία, η Anja Huwe επιστρέφει δυναμικά και ανεβαίνει στη σκηνή του Death Disco Open Air Festival 2025, φέρνοντας μαζί της το "Codes" και ηλεκτρονικά ανανεωμένες
Μετά από δεκαετίες μακριά από τη δισκογραφία, η Anja Huwe επιστρέφει δυναμικά και ανεβαίνει στη σκηνή του Death Disco Open Air Festival 2025, φέρνοντας μαζί της το "Codes" και ηλεκτρονικά ανανεωμένες