Κάποτε, δεν υπήρχαν στα αστικά κέντρα και στα φεστιβάλ εκατοντάδες και χιλιάδες παραστάσεις, με τον τρόπο που συμβαίνει σήμερα. Κάποτε, το σύγχρονο θέατρο όπως το ξέρουμε σήμερα διαμορφωνόταν στην βάση του σπαργανικά, από ανθρώπους επίμονους, καινοτόμους, τολμηρούς, οραματιστές. Ανάμεσα σε αυτούς βρίσκεται αναμφίβολα ο δάσκαλος και καλλιτέχνης Eugenio Barba και είναι ο μόνος που έχει δουλέψει με καινοτόμο τρόπο σε όλα τα πεδία της θεατρικής κουλτούρας: καλλιτεχνική δημιουργία, θεωρητική σκέψη, παιδαγωγική, μετάδοση τεχνικής και επαγγελματικής γνώσης, δουλειά πάνω στην ιστορική μνήμη, επιστημονική έρευνα, αλλά και κάτι ακόμα, ίσως σημαντικότερο όλων. Ο Barba έβλεπε και βλέπει το θέατρο ως διαπολιτισμικό εργαλείο που ενεργοποιεί σχέσεις και σημεία επαφής μεταξύ διαφορετικών κοινοτήτων και εθνικών ομάδων. Ο σπουδαίος μεταρρυθμιστής του θεάτρου στον αιώνα μας, με τα πολλά διεθνή βραβεία και τίτλους σε πανεπιστήμια ανά τον πλανήτη έρχεται ξανά φέτος το φθινόπωρο στην Αθήνα
Με το Odin Teatret (που ίδρυσε, ή καλύτερα έφτιαξε το 1964), ο Barba δημιούργησε δεκάδες παραστάσεις, οι οποίες ανέβηκαν σε θεατρικά κτίρια και αντισυμβατικούς χώρους, ενώ έφτασαν μέχρι τους δρόμους, τις πλατείες, τα χωριά και τις κοινότητες «χωρίς θέατρο». Φέτος, η πολυ-δραστική ομάδα Τέχνης Fabrica Athens γιορτάζει τα “60 Χρόνια Eugenio Barba – Odin Teatret” με ένα τετραήμερο αφιέρωμα καλλιτεχνικών και εκπαιδευτικών δράσεων στην Αθήνα, 19-20-21-22 Σεπτεμβρίου 2024. Ο καινοτόμος σκηνοθέτης επιστρέφει στην πόλη μας μαζί με 3 ηθοποιούς του και ένα σύνολο δράσεων οι οποίες περιοδεύουν σε πολλές χώρες και ηπείρους της γης, γιορτάζοντας τα “60 Χρόνια Eugenio Barba – Odin Teatret”.
Του θέσαμε μερικές ερωτήσεις για αυτό που αγαπά περισσότερο στην ζωή του, για αυτό που έγινε η ίδια του η ζωή, το θέατρο και, λίγο πριν μοιράσει την μαγεία του στα σεμινάρια και τις δράσεις για τα 60 χρόνια, και ο Eugenio Barba απαντά στο Olafaq με τρόπο που ενεργοποιεί τις σκέψεις και τα αισθήματά μας.
– Κύριε Barba, ποιο είναι το πιο σημαντικό πράγμα που σας δίδαξε το θέατρο;
Η θεατρική τέχνη προϋποθέτει τη συνεργασία διαφορετικών προσωπικοτήτων, οραμάτων και συμπεριφορών που πρέπει να διατηρήσουν τη συγκεκριμένη ταυτότητά τους και ταυτόχρονα να τη λιώσουν στο συναισθηματικό και αφηγηματικό πλαίσιο μιας δημιουργικής διαδικασίας που οδηγεί σε μια παράσταση. Η σχέση με τον άλλον, με τον μεμονωμένο θεατή, είναι ουσιαστική στην τελική φάση του έργου. Είναι η στιγμή που δημιουργείται αυτή η μοναδική κατάσταση κοινότητας ανάμεσα σε ηθοποιούς, θεατές και την εποχή τους.
– Εσείς και η τέχνη σας δεν γνωρίζετε σύνορα, όρια ή ισχυρούς δεσμούς με κάποια συγκεκριμένη καταγωγή. Πώς νιώθετε σε όλο αυτό το πολυπολιτισμικό σύμπαν που έχετε δημιουργήσει; Μερικές φορές, ίσως, συναντάτε το χάος;
Συναντάμε ανθρώπους σε συγκεκριμένες καταστάσεις που μπορεί να φαίνονται χαοτικές και δυσνόητες. Αυτή είναι μια από τις προϋποθέσεις της πολυπλοκότητας της σύγχρονης κοινωνίας. Επομένως, το θέατρο είναι ένα αντίδοτο, ένας τόπος και μια κατάσταση που επιτρέπει σχέσεις που προϋποθέτουν μια δημιουργική προσέγγιση, με αυστηρότητα και φαντασία. Η δυσκολία είναι μέρος της δημιουργικής ευκαιρίας και συμβάλλει συναισθηματικά και βιογραφικά στην ενίσχυση της κοινής εμπειρίας των συγκεντρωμένων ατόμων, τόσο των ηθοποιών όσο και των θεατών. Κάθε άτομο έχει ρίζες που ανήκουν στην παιδική του ηλικία, τη γλώσσα και τον τόπο όπου μεγαλώνει. Αυτές οι συνθήκες είναι συγκεκριμένες για τον καθένα μας, αυτές είναι οι ρίζες μας και ανθίζουν σε μια κοινή εργασιακή κουλτούρα που έχει με την σειρά της αξίες και οράματα. Κάπου εδώ, μπορεί να ξεκινήσει μια κουβέντα για την ευθύνη του θεάτρου,
– Συνεχίζετε να κάνετε θέατρο για τους ίδιους λόγους που το ξεκινήσατε;
Η λαχτάρα να νιώσω ελευθερία και ταυτόχρονα η ανάγκη για καλλιτεχνική πειθαρχία ήταν τα κίνητρά μου στο ξεκίνημά μου και παραμένουν ζωτικής σημασίας σήμερα μετά από 65 χρόνια δράσης.
– Μία ηθοποιός, ένας σκηνοθέτης, ένας καλλιτέχνης είναι πάντα μαθητής, συνεχίζει να μαθαίνει, αυτή είναι μια διαδικασία που δεν τελειώνει ποτέ. Τι μάθατε εσείς πρόσφατα; Ποια είναι η πιο φρέσκια ”νέα γνώση” σας αυτή τη στιγμή;
Έχω δωρίσει τη βιβλιοθήκη μου και όλη την καλλιτεχνική μου κληρονομιά στην Περιφέρεια της Απουλίας στη Νότια Ιταλία όπου γεννήθηκα. Εκεί έχτισα ένα “ΖΩΝΤΑΝΟ ΑΡΧΕΙΟ ΠΛΩΤΩΝ ΝΗΣΩΝ (LAFLIS)” αφιερωμένο στη δουλειά μου, στο Odin Teatret και στην ιστορία του Τρίτου Θεάτρου, των θεατρικών ομάδων που αντιπροσωπεύουν έναν από τους πολιτισμούς στο σύγχρονο θεατρικό τοπίο. Αυτή τη στιγμή, η νέα μου γνώση συνίσταται ουσιαστικά στο να ανακαλύψω πώς να μετατρέψω ένα γνωστικό κεφάλαιο – έγγραφα, αφίσες, προγράμματα, κείμενα, φωτογραφίες και ταινίες – σε μια καλλιτεχνική αισθητηριακή εμπειρία για τον επισκέπτη που έρχεται στο LAFLIS στη βιβλιοθήκη Bernardini στο Λέτσε. Αυτό πραγματοποιείται χάρη σε εγκαταστάσεις και διαδραστικές τεχνολογικές συσκευές.
– Έχετε νιώσει ποτέ την ανάγκη ή την παρόρμηση να σταματήσετε να ασχολείστε με το θέατρο και να κάνετε κάτι εντελώς διαφορετικό;
Όχι, πάντα ένιωθα να με αφορούν βαθιά οι άνθρωποι με τους οποίους έχω δουλέψει στο Odin Teatret. Έχω ισχυρό συναισθηματικό δέσιμο με τους «μυστικούς ανθρώπους» του Odin, όλους τους ανώνυμους και μη θεατές που συνδέονται με τη θεατρική μου ομάδα.
– Ποιο είναι το πιο σημαντικό πράγμα που πέτυχε μέχρι τώρα το Odin Teatret κατά τη γνώμη σας;
Να αποτελεί παράδειγμα συμπεριφοράς. Το Odin Teatret αποτελείται από ξένους στη Δανία και ήταν ένα μικρό αυτοδιδακτικό ερασιτεχνικό θέατρο σε μια μικρή επαρχιακή πόλη. Καταφέραμε να μην εξαφανιστούμε χάρη στη σκληρή δουλειά, καλύπτοντας μια θεατρική πρακτική, μια τεχνική και ένα σύστημα παραγωγής που, αν και διαφορετικό από το βασικό ρεύμα, μας έδωσε τη δυνατότητα να ανεξαρτητοποιηθούμε. Τα αποτελέσματά μας σήμερα λαμβάνονται υπόψη και εμπνέουν πολλούς ανθρώπους, ιδιαίτερα τους νέους. Είμαστε ένα παράδειγμα πεισματάρηδων αποκλεισμένων που δεν τα παρατάνε ποτέ.
ΙΝΦΟ: Τετραήμερο Αφιέρωμα “60 Χρόνια Eugenio Barba-Odin Teatret” στην Αθήνα | Fabrica Athens – 12th HRTFest | Εισιτήρια online
*Οι θέσεις για τα σεμινάρια και τις δράσεις είναι περιορισμένες και η προπώληση έχει ξεκινήσει.
➸ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Χ/Twitter και Inst
Κάποτε, δεν υπήρχαν στα αστικά κέντρα και στα φεστιβάλ εκατοντάδες και χιλιάδες παραστάσεις, με τον τρόπο που συμβαίνει σήμερα. Κάποτε, το σύγχρονο θέατρο όπως το ξέρουμε σήμερα διαμορφωνόταν στην βάση του σπαργανικά, από ανθρώπους επίμονους, καινοτόμους, τολμηρούς, οραματιστές. Ανάμεσα σε αυτούς βρίσκεται αναμφίβολα ο δάσκαλος και καλλιτέχνης Eugenio Barba και είναι ο μόνος που έχει δουλέψει με καινοτόμο τρόπο σε όλα τα πεδία της θεατρικής κουλτούρας: καλλιτεχνική δημιουργία, θεωρητική σκέψη, παιδαγωγική, μετάδοση τεχνικής και επαγγελματικής γνώσης, δουλειά πάνω στην ιστορική μνήμη, επιστημονική έρευνα, αλλά και κάτι ακόμα, ίσως σημαντικότερο όλων. Ο Barba έβλεπε και βλέπει το θέατρο ως διαπολιτισμικό εργαλείο που ενεργοποιεί σχέσεις και σημεία επαφής μεταξύ διαφορετικών κοινοτήτων και εθνικών ομάδων. Ο σπουδαίος μεταρρυθμιστής του θεάτρου στον αιώνα μας, με τα πολλά διεθνή βραβεία και τίτλους σε πανεπιστήμια ανά τον πλανήτη έρχεται ξανά φέτος το φθινόπωρο στην Αθήνα
Με το Odin Teatret (που ίδρυσε, ή καλύτερα έφτιαξε το 1964), ο Barba δημιούργησε δεκάδες παραστάσεις, οι οποίες ανέβηκαν σε θεατρικά κτίρια και αντισυμβατικούς χώρους, ενώ έφτασαν μέχρι τους δρόμους, τις πλατείες, τα χωριά και τις κοινότητες «χωρίς θέατρο». Φέτος, η πολυ-δραστική ομάδα Τέχνης Fabrica Athens γιορτάζει τα “60 Χρόνια Eugenio Barba – Odin Teatret” με ένα τετραήμερο αφιέρωμα καλλιτεχνικών και εκπαιδευτικών δράσεων στην Αθήνα, 19-20-21-22 Σεπτεμβρίου 2024. Ο καινοτόμος σκηνοθέτης επιστρέφει στην πόλη μας μαζί με 3 ηθοποιούς του και ένα σύνολο δράσεων οι οποίες περιοδεύουν σε πολλές χώρες και ηπείρους της γης, γιορτάζοντας τα “60 Χρόνια Eugenio Barba – Odin Teatret”.
Του θέσαμε μερικές ερωτήσεις για αυτό που αγαπά περισσότερο στην ζωή του, για αυτό που έγινε η ίδια του η ζωή, το θέατρο και, λίγο πριν μοιράσει την μαγεία του στα σεμινάρια και τις δράσεις για τα 60 χρόνια, και ο Eugenio Barba απαντά στο Olafaq με τρόπο που ενεργοποιεί τις σκέψεις και τα αισθήματά μας.
– Κύριε Barba, ποιο είναι το πιο σημαντικό πράγμα που σας δίδαξε το θέατρο;
Η θεατρική τέχνη προϋποθέτει τη συνεργασία διαφορετικών προσωπικοτήτων, οραμάτων και συμπεριφορών που πρέπει να διατηρήσουν τη συγκεκριμένη ταυτότητά τους και ταυτόχρονα να τη λιώσουν στο συναισθηματικό και αφηγηματικό πλαίσιο μιας δημιουργικής διαδικασίας που οδηγεί σε μια παράσταση. Η σχέση με τον άλλον, με τον μεμονωμένο θεατή, είναι ουσιαστική στην τελική φάση του έργου. Είναι η στιγμή που δημιουργείται αυτή η μοναδική κατάσταση κοινότητας ανάμεσα σε ηθοποιούς, θεατές και την εποχή τους.
– Εσείς και η τέχνη σας δεν γνωρίζετε σύνορα, όρια ή ισχυρούς δεσμούς με κάποια συγκεκριμένη καταγωγή. Πώς νιώθετε σε όλο αυτό το πολυπολιτισμικό σύμπαν που έχετε δημιουργήσει; Μερικές φορές, ίσως, συναντάτε το χάος;
Συναντάμε ανθρώπους σε συγκεκριμένες καταστάσεις που μπορεί να φαίνονται χαοτικές και δυσνόητες. Αυτή είναι μια από τις προϋποθέσεις της πολυπλοκότητας της σύγχρονης κοινωνίας. Επομένως, το θέατρο είναι ένα αντίδοτο, ένας τόπος και μια κατάσταση που επιτρέπει σχέσεις που προϋποθέτουν μια δημιουργική προσέγγιση, με αυστηρότητα και φαντασία. Η δυσκολία είναι μέρος της δημιουργικής ευκαιρίας και συμβάλλει συναισθηματικά και βιογραφικά στην ενίσχυση της κοινής εμπειρίας των συγκεντρωμένων ατόμων, τόσο των ηθοποιών όσο και των θεατών. Κάθε άτομο έχει ρίζες που ανήκουν στην παιδική του ηλικία, τη γλώσσα και τον τόπο όπου μεγαλώνει. Αυτές οι συνθήκες είναι συγκεκριμένες για τον καθένα μας, αυτές είναι οι ρίζες μας και ανθίζουν σε μια κοινή εργασιακή κουλτούρα που έχει με την σειρά της αξίες και οράματα. Κάπου εδώ, μπορεί να ξεκινήσει μια κουβέντα για την ευθύνη του θεάτρου,
– Συνεχίζετε να κάνετε θέατρο για τους ίδιους λόγους που το ξεκινήσατε;
Η λαχτάρα να νιώσω ελευθερία και ταυτόχρονα η ανάγκη για καλλιτεχνική πειθαρχία ήταν τα κίνητρά μου στο ξεκίνημά μου και παραμένουν ζωτικής σημασίας σήμερα μετά από 65 χρόνια δράσης.
– Μία ηθοποιός, ένας σκηνοθέτης, ένας καλλιτέχνης είναι πάντα μαθητής, συνεχίζει να μαθαίνει, αυτή είναι μια διαδικασία που δεν τελειώνει ποτέ. Τι μάθατε εσείς πρόσφατα; Ποια είναι η πιο φρέσκια ”νέα γνώση” σας αυτή τη στιγμή;
Έχω δωρίσει τη βιβλιοθήκη μου και όλη την καλλιτεχνική μου κληρονομιά στην Περιφέρεια της Απουλίας στη Νότια Ιταλία όπου γεννήθηκα. Εκεί έχτισα ένα “ΖΩΝΤΑΝΟ ΑΡΧΕΙΟ ΠΛΩΤΩΝ ΝΗΣΩΝ (LAFLIS)” αφιερωμένο στη δουλειά μου, στο Odin Teatret και στην ιστορία του Τρίτου Θεάτρου, των θεατρικών ομάδων που αντιπροσωπεύουν έναν από τους πολιτισμούς στο σύγχρονο θεατρικό τοπίο. Αυτή τη στιγμή, η νέα μου γνώση συνίσταται ουσιαστικά στο να ανακαλύψω πώς να μετατρέψω ένα γνωστικό κεφάλαιο – έγγραφα, αφίσες, προγράμματα, κείμενα, φωτογραφίες και ταινίες – σε μια καλλιτεχνική αισθητηριακή εμπειρία για τον επισκέπτη που έρχεται στο LAFLIS στη βιβλιοθήκη Bernardini στο Λέτσε. Αυτό πραγματοποιείται χάρη σε εγκαταστάσεις και διαδραστικές τεχνολογικές συσκευές.
– Έχετε νιώσει ποτέ την ανάγκη ή την παρόρμηση να σταματήσετε να ασχολείστε με το θέατρο και να κάνετε κάτι εντελώς διαφορετικό;
Όχι, πάντα ένιωθα να με αφορούν βαθιά οι άνθρωποι με τους οποίους έχω δουλέψει στο Odin Teatret. Έχω ισχυρό συναισθηματικό δέσιμο με τους «μυστικούς ανθρώπους» του Odin, όλους τους ανώνυμους και μη θεατές που συνδέονται με τη θεατρική μου ομάδα.
– Ποιο είναι το πιο σημαντικό πράγμα που πέτυχε μέχρι τώρα το Odin Teatret κατά τη γνώμη σας;
Να αποτελεί παράδειγμα συμπεριφοράς. Το Odin Teatret αποτελείται από ξένους στη Δανία και ήταν ένα μικρό αυτοδιδακτικό ερασιτεχνικό θέατρο σε μια μικρή επαρχιακή πόλη. Καταφέραμε να μην εξαφανιστούμε χάρη στη σκληρή δουλειά, καλύπτοντας μια θεατρική πρακτική, μια τεχνική και ένα σύστημα παραγωγής που, αν και διαφορετικό από το βασικό ρεύμα, μας έδωσε τη δυνατότητα να ανεξαρτητοποιηθούμε. Τα αποτελέσματά μας σήμερα λαμβάνονται υπόψη και εμπνέουν πολλούς ανθρώπους, ιδιαίτερα τους νέους. Είμαστε ένα παράδειγμα πεισματάρηδων αποκλεισμένων που δεν τα παρατάνε ποτέ.
ΙΝΦΟ: Τετραήμερο Αφιέρωμα “60 Χρόνια Eugenio Barba-Odin Teatret” στην Αθήνα | Fabrica Athens – 12th HRTFest | Εισιτήρια online
*Οι θέσεις για τα σεμινάρια και τις δράσεις είναι περιορισμένες και η προπώληση έχει ξεκινήσει.
➸ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Χ/Twitter και Inst
