Στην άκρη του Χρόνου, σ’ ένα αλχημικό φούρνο που ψήνει μύθους και φτύνει φωτιές, η Ελεάνα Γεωργούλη γίνεται φουρνάρισσα-γοργόνα, άγγελος και μαινάδα. Στην παράσταση “Ηoly Bitch!” της διεθνούς σκηνοθέτιδας Έλλης Παπακωνσταντίνου –μια ανάθεση της Neuköllner Oper του Βερολίνου, που τώρα παίζεται στο Θέατρο Πορεία– η Γεωργούλη ενσαρκώνει τη θηλυκότητα σαν θραύσμα, σαν κόμικ, σαν ρωγμή.

Σ’ αυτό το μετα-καμπαρέ που διαπερνά την ποπ κουλτούρα, τη Σαπφώ, την τεχνητή νοημοσύνη και την αποκαθήλωση της πατριαρχίας, η Ελεάνα στέκεται στο επίκεντρο του ονείρου. Το σώμα της γίνεται καμβάς, εργαλείο, διαμαρτυρία, ποίημα. Το έχει σπουδάσει αυτό το σώμα. Το έχει τραυματίσει και το έχει ξαναχτίσει. Το έχει διδάξει και μεταπλάσει. Η δουλειά της κινείται πάντα σε αυτό το σημείο μηδέν: εκεί όπου η σιωπή και η κραυγή ταυτίζονται.

Με παραστάσεις όπως τα Κόκκινα Τετράδια ή το Άλγο-Ρυθμός, έχει ήδη χαράξει μια προσωπική διαδρομή στο πολιτικό σωματικό θέατρο. Εδώ, όμως, συναντά τον κόσμο της Παπακωνσταντίνου: έναν κόσμο φασματικό, γεμάτο υπερηρωίδες, ψηφιακά τοπία, τραγούδια της Μαρίας Παπαγεωργίου και παραμορφωμένες θεότητες που ξαναβρίσκουν τη φωνή τους.

Η Ελεάνα μιλά (ευγενικά, πάντα) με το βλέμμα. Παίζει με τις πατερίτσες της σαν να είναι προέκταση της θέλησής της. Κολυμπά μέσα στη φωτιά με ρυθμό punk και άριας. Σπάει και χτίζει, πετρώνει και ανθίζει. Σε έναν κόσμο όπου η τέχνη επιτηρείται και η σκηνή έχει ταξικοποιηθεί, εκείνη επιμένει στη σωματική αλήθεια. Κινείται κάπως σαν τα άγρια άλογα, ανεξήγητα, ασύλληπτα, με στοργή και θάρρος και λύσσα.

Αν της ζητούσες να κάψει έναν μύθο, θα επέμενε στη Μέδουσα. Όχι για να τη σκοτώσει, αλλά για να της ξαναδώσει το βλέμμα της.

Και αυτό κάνει.

Μας κοιτά.

– Τι σε τράβηξε προσωπικά στον κόσμο του “Holy Bitch!”; Ποια ήταν η πρώτη σου αντίδραση όταν διάβασες το κείμενο ή έμαθες την ιδέα;
Με ενδιαφέρει πολύ το σύμπαν της Έλλης και δραματουργικά και σκηνοθετικά. Αγαπώ να δουλεύω με γυναίκες δημιουργούς και στη πρόταση της Έλλης με γοήτευσε -από την πρώτη στιγμή- και η κεντρική ιδέα και η συμπαγής ματιά της: ένα μετα-καμπαρέ που θα έβαζε στο μικροσκόπιο τη θηλυκότητα μέσα από το πρίσμα του μύθου, εξετάζοντας με έναν άλλο φακό το πως εδραιώνεται και ξε-εδραιώνεται η πατριαρχία.

– Η παράσταση μιλά για γυναίκες-μύθους που καίνε μύθους. Πώς ένιωσες να ενσαρκώνεις έναν χαρακτήρα που κινείται ανάμεσα σε τοτέμ και trash, σε άριες και punk;
Η αφήγηση μας πράγματι έχει κάτι τοτεμικό και συνάμα αναρχικό. Υπάρχει εκεί μια άγρια ελευθερία. Το απολαμβάνω αυτό το αναρχικό playground. Πιστεύω βαθιά και στον λυρισμό και στο punk. H ομορφιά και η αλητεία στα μάτια μου, πάνε παρέα. Μόνα τους το ένα ή το άλλο χάνουν τη ρίζα και το βάθος που αποκτούν μαζί. Μου αρέσει να κολυμπώ ανάμεσα σε διαφορετικά μεγέθη και διαφορετικές αισθητικές. Από φουρνάρισσα σε γοργόνα και από γοργόνα σε μαινάδα.

– Στέκεσαι πάνω σε ένα αλχημικό αρτοποιείο στην άκρη του Χρόνου. Τι ακριβώς “ψήνει” μέσα σου αυτό το σκηνικό;
Στο φουρνάρικό μας παίρνεις το μύθο ως κάτι που υπάρχει μέσα στους αιώνες και το επανεξετάζεις μέσα και πάνω στο σώμα σου. Έπειτα το αποδομείς, το καις, το ψήνεις. Μεταπλάθεις το αρχέτυπο σε κάτι νέο. Σε κάτι που να σε χωρά. Σε ένα νέο σώμα.

– Υπάρχει μια ιδιαίτερη «σωματικότητα» στην παράσταση. Πόσο απαιτητικό είναι για σένα να συνδυάζεις λόγο, τραγούδι και συνεχή κίνηση; Τι νέο σου αποκάλυψε το σώμα σου;
Αυτό πάντα ήταν το πεδίο μου. Δεν είμαι μόνο ηθοποιός, είμαι και mover. Αυτό σπούδασα, αυτό ερευνώ και εγώ σαν δημιουργός με την Retrospectiva -την ομάδα μου- και αυτό διδάσκω: η σωματικότητα, η μουσικότητα και η ενσώματη δραματουργία στην τέχνη της/του performer. Η αποκάλυψη για εμένα στο “Holy Bitch!” ήρθε μέσα από τον τραυματισμό μου. Έπαθα κάταγμα και εκτεταμένη κάκωση στο αριστερό μου πέλμα. Είμασταν ένα μήνα πριν την πρεμιέρα, η παράσταση είχε ήδη δομηθεί και ήταν από πλευράς μου πολύ σωματική η παρτιτούρα. Χόρευα, έκανα ακροβασίες. Η Έλλη δεν σκέφτηκε την αντικατάσταση. Θέλησε να πορευτούμε παρέα με ό,τι είχαμε. Αυτό ήταν το αποκαλυπτικό: έπρεπε με την Έλλη να διαπραγματευτούμε όλη την παρουσία μου αλλιώς. Εντάξαμε τις πατερίτσες μου στη δουλειά. Αγκαλιάσαμε τον τραυματισμό και προσπαθήσαμε να δούμε η αδυναμία και η ρωγμή αυτή, που θα μας οδηγήσουν, τι δυνατότητα ανοίγει η «α-δυνατότητα». Έκανα τις πατερίτσες προέκταση των μελών μου, έμαθα να ισορροπώ έκκεντρα και να χρησιμοποιώ το διάφραγμα διαρκώς εκτός βάρους… Επέμεινα στην ακινησία. Όμορφη περιπέτεια, που δεν θα είχα ποτέ αν όλα παράμεναν στη θέση τους.

– Το έργο είναι μια “στοργική απάντηση” στην πατριαρχία. Τι σημαίνει για σένα στοργή σε αυτό το πλαίσιο; Πώς συνδυάζει η παράσταση οργή και τρυφερότητα;
Η στοργή έχει να κάνει με την αλληλεγγύη μεταξύ των γυναικών, μεταξύ των φύλλων, αλλά και μεταξύ των λαών. Η απάντηση είναι στοργική, δεν ενέχει διδακτισμό, αλλά αγάπη και τρέλα. Η οργή έχει να κάνει με την καταγγελία απέναντι στη βία που προκαλεί η πατριαρχία και ο ακραίος νεοφιλελευθερισμός. Η οργή εκπροσωπεί τις περιθωριοποιημένες φωνές, τα μη-κυρίαρχα αφηγήματα. Την ωμή βία. Έχει να κάνει με τη διαχρονική βία που έχουν υποστεί γυναίκες & θηλυκότητες και φυσικά έχει να κάνει με την ζοφερή γενοκτονία που συντελείται -τη στιγμή αυτή που μιλάμε- στη Γάζα.

– Η τεχνητή νοημοσύνη εμφανίζεται σχεδόν σαν αόρατος συνομιλητής. Πώς βιώνεις την ψηφιακή επιτήρηση μέσα από την τέχνη; Υπάρχει ελευθερία στη σκηνή σήμερα;
Υπάρχει αγώνας για ελευθερία. Αλλά ελευθερία δεν υπάρχει. Το να παίζεις θέατρο έχει ταξικοποιηθεί. Μια ανεξάρτητη ομάδα χρειάζεται υπέρογκα ποσά για να παρουσιάσει τη δουλειά της. Χωρίς ιδιωτική, κρατική ή θεσμική ενίσχυση, θέατρο μπορούν να κάνουν μόνο οι φραγκάτοι και οι ρομαντικοί τρελοί. Έπειτα η βασική επικοινωνία μιας παράστασης γίνεται πια μέσα από τα social. Οπού είναι και ο κατεξοχήν χώρος επιτήρησης. Ομάδες αλήθειας, παρακολούθηση λογαριασμών και αλγοριθμικά ban. H τέχνη επιτηρείται όπως και όλη η σφαίρα του δημόσιου βίου. Για να διεκδικήσεις την ελευθερία στη σκηνή πρέπει να σπάσεις τη νέα κανονικότητα. Να κινδυνέψεις. Χρειάζεται, μόχθο, χειραφέτηση και συλλογικότητα.

– Πώς είναι να δουλεύεις με την Έλλη Παπακωνσταντίνου; Πώς λειτουργεί η δημιουργία μέσα σε αυτόν τον υβριδικό, πολυμεσικό κόσμο;
Είναι απολαυστικό να δουλεύεις με την Έλλη. Ο κόσμος που δημιουργεί είναι ευρύς, φασματικός, αλογόκριτος, εκτείνεται σε πολλαπλά συγκείμενα, πολιτικά, κοινωνικά, ψυχαναλυτικά. Είναι μια δημιουργός που αγαπά και σέβεται την ελευθερία και δίνει στις ηθοποιούς της, τον χώρο στη σκηνή να αλωνίζουν σαν άγρια άλογα. Το να δουλεύεις με την Έλλη είναι σαν να είσαι παιδί και να σε έχουν αφήσει ελεύθερο σε ένα λούνα παρκ τη νύχτα.

– Αν μπορούσες να κάψεις έναν μύθο που σε βαραίνει, ποιος θα ήταν; Και τι θα έμενε πίσω; Μια γυναίκα ή μια φλόγα;
Θα επέμενα στον μύθο της Μέδουσας. Στο άγριο βλέμμα της. Είναι το σύμβολο της γυναίκας που επέζησε απ΄ τη βία. Με το πράσινο δέρμα της και τα φιδίσια μαλλιά της πέτρωνε όποιον την κοιτούσε, μέχρι που ήρθε ο Περσέας και της πήρε το κεφάλι. Δεν ξέρω τι μένει πίσω. Ακούω συχνά τη φράση: «η θέση της γυναίκας έχει πια αλλάξει». Φυσικά. Γίνεται αγώνας γι’ αυτό αιώνες. Όμως το τραύμα της καταστολής, του βιασμού, της κακοποίησης και της αποστέρησης της αυτοδιάθεσης δεν τελειώνει στην παθούσα. Το τραύμα είναι διαγενεακό. Το κουβαλάς μέχρι να το μετουσιώσεις. Αν τα καταφέρεις. Οπότε φαντάζομαι πως -ναι- αυτό που μένει είναι η φλόγα.

– Τι σημαίνει για σένα σήμερα να είσαι «Holy» και ταυτόχρονα «Bitch»;
Η «Ιερή Σκύλα» σπάει τα στερεοτυπικά αφηγήματα περί «καλού» / «κακού», «κόσμιου» / «βλάσφημου». Η «Ιερή Σκύλα» γεφυρώνει απαγορευμένα ή απρόβλεπτα δίπολα. Ενώνει κόσμους που τους έχουμε τακτοποιήσει σε διαφορετικά ράφια. Πυρπολεί τις διχοτομήσεις.

– H Τέχνη γενικότερα μπορεί να αποτελέσει μια αντίσταση σήμερα απέναντι στην παρακμή του κόσμου; Σε ποιο βαθμό μπορεί η Τέχνη να είναι ανατρεπτική, μέχρι του σημείου να αλλάξει εντελώς την αντίληψή μας για τον κόσμο;
Νιώθω μεγάλη σιωπή σήμερα. Και είμαι μουδιασμένη. Τα λέμε όλα αυτά τη στιγμή που ο ΟΗΕ έχει ανακοινώσει πως τη Γάζα θα πεθάνουν 14.000 παιδιά το επόμενο 48ωρο αν δεν φτάσει η ανθρωπιστική βοήθεια. Η τέχνη μόνη της δεν μπορεί. Χρειάζεται κίνημα. Δεν μπορεί η ανατροπή να γίνει στην ησυχία της πλατείας του θεάτρου. Στην ανατροπή δεν μπορεί να είσαι απλώς θεατής, πρέπει να βγεις έξω και να δράσεις. Η ανατροπή γίνεται στον δρόμο.

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

Σύλληψη-Σκηνοθεσία: Έλλη Παπακωνσταντίνου
Κείμενο: Έλλη Παπακωνσταντίνου, Bernhard Glocksin, Νεφέλη Παπαναστασοπούλου
Μουσική σύνθεση: Πέτρος Μπούρας
Τα τραγούδια που εκτελεί η Μαρία Παπαγεωργίου είναι δικές της συνθέσεις
Κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη
Σκηνικά: Μαρία Πανουργιά
Video Art-Live Video Performance: Κατερίνα Σαββόγλου
Σχεδιασμός Φωτισμού: Στέβη Κουτσοθανάση
Ηχοληψία: Γιώτης Παρασκευαΐδης
Βοηθός σκηνοθέτριας: Χαρίκλεια Πετράκη
Συνεργασία στη δραματουργία: Νεφέλη Παπαναστασοπούλου, Ελένη Γκίνη
Διεύθυνση Παραγωγής: Τσαμπίκα Κωτούλα
Προβολή και Επικοινωνία: Giovanni Rumma
Φωτογραφίες: Alex Kat

Παίζουν: Μαρία Παπαγεωργίου, Αναστασία Κατσιναβάκη, Ελεάνα Γεωργούλη, Francesca Diprima

Οργάνωση παραγωγής περιοδείας: Laurent Langlois
Συνεργασία παραγωγής περιοδείας: Αναστασία Αμανατίδου, Ζωή Δρακοπούλου
Βοηθός Βερολίνου: Cara Freitag
Παραγωγή: ODC Ensemble
Συμπαραγωγή: Neuköllner Oper Berlin (NKO) και La Filature, Scène Nationale Mulhouse (FR).
Η παράσταση πραγματοποιείται με την οικονομική υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού.

Το έργο “Holy Bitch!” παίζεται στο Θέατρο Πορεία. 

Εισιτήρια: https://www.more.com/gr-el/tickets/theater/holy-bitch/

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.

 

Ακολουθήστε το OLAFAQ
στο Google News