Η θεατρική τέχνη της Σάρα Κέιν (Sarah Kane, 1971-1999) ανοίγει έναν διάλογο βαθύτατων συναισθημάτων και συλλογισμών πάνω το θέμα της βίας. Κατά τη διάρκεια των έργων της, η αείμνηστη βρετανίδα συγγραφέας και δραματουργός ανακαλύπτει τον σκοτεινό κόσμο της ανθρώπινης ψυχής, και τον παρουσιάζει με έναν ανοιχτό και ειλικρινή τρόπο, δηλαδή τα έργα της δεν αποφεύγουν ούτε την αγωνία, ούτε το άβολο, αντιθέτως, τα αντιμετωπίζουν και τα δύο με σθένος.

Ωστόσο θα πρέπει να πούμε ότι στη θεατρική τέχνη της Κέιν, η βία δεν αποδίδεται απλώς ως φυσική δράση, αλλά και ως συναισθηματικό και ψυχολογικό φαινόμενο. Εξετάζει τον τρόπο με τον οποίο η βία επηρεάζει τους χαρακτήρες και τις σχέσεις τους. Έτσι, με αυτόν τον τρόπο, το έργο της διδάσκει όχι μόνο τον τρόπο με τον οποίο η βία αποτυπώνεται στη σκηνή, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο επηρεάζει την ανθρώπινη ψυχή.

Η βία στο έργο της Σάρα Κέιν δεν είναι απλώς ένα μέσο για να προκαλέσει σοκ στο κοινό. Είναι ένα μέσο για να ανοίξει συζητήσεις και να αναδείξει την ανθρώπινη ανάγκη για κατανόηση, συμπόνια και αλληλεγγύη. Η τέχνη της Κέιν δίνει φωνή στα θύματα, αναδεικνύοντας την αναγκαιότητα να αντιμετωπίσουμε τη βία και να αναζητήσουμε τρόπους εξομάλυνσης και αλλαγής. Είναι μια τοποθέτηση για την ανθρώπινη κατάσταση και την αναζήτηση της αλήθειας μέσα από την τέχνη.

Για όσους δεν είναι εξοικειωμένοι με το έργο της, η Σάρα Κέιν αποτελεί μια ιδιαίτερη μορφή του σύγχρονου θεάτρου, έναν εμβληματικό χαρακτήρα που αγωνίστηκε σθεναρά. Ήταν μια ρομαντική ψυχή με βαθιά τραύματα που άφησε ένα ανεξίτηλο αποτύπωμα στη σύγχρονη θεατρική σκηνή. Καμία άλλη δραματουργός της γενιάς της δεν έχει υποστεί τόσο έντονη ανάλυση όπως αυτή, καθώς αντιμετώπισε και ανέτρεψε τις θεατρικές συμβάσεις και την κοινή γλώσσα με έντονο τρόπο.

Το 1999, η Σάρα Κέιν έβαλε τέλος στη ζωή της, αφήνοντας πίσω της μια εξαιρετικά σκοτεινή απεικόνιση της κατάθλιψης στο τελευταίο της σπουδαίο έργο, το “4:48 Ψύχωση”.

Με αφορμή την αναγγελία του τρίμηνου εργαστηρίου υποκριτικής της Άντζελα Μπρούσκου “Καθαροί Πια | Sarah Kane” το Olafaq συνομίλησε με την σπουδαία ελληνίδα σκηνοθέτρια για το προκλητικό έργο της Κέιν. Όπως μας είπε, χαρακτηριστικά «θα μπορούσε κανείς να αναλύει με τις ώρες, και στο τέλος να γράψει ένα ολόκληρο βιβλίο για την Κέιν». 

– Λόγω της «φροντίδας» της για τον διάλογο, και της προσοχής της για την κάθε γραμμή, την έχουν χαρακτηρίσει ως μια ποιήτρια του θεάτρου. Εσείς πως θα χαρακτηρίζατε την Σάρα Κέιν και το έργο της;
Ένα φωτεινό αστέρι που έσβησε γρήγορα. Το έργο της ήταν σαν μια κραυγή απέναντι σ’ ένα κόσμο γεμάτο σκληρότητα και μοναξιά. Μια σημαντική συγγραφέας που θα την αναζητούμε πάντα.

– Ποιες προκλήσεις και αντιπαραθέσεις αντιμετώπισε η Σάρα Κέιν κατά τη διάρκεια της καριέρας της ως θεατρική συγγραφέας και πώς τις ξεπέρασε για να αφήσει μια διαρκή κληρονομιά στον κόσμο του θεάτρου;
Το έργο της Σαρα Κέιν δημιούργησε έντονες και διαφορετικές αντιδράσεις, όπως συμβαίνει πάντα με ξεχωριστούς καλλιτέχνες. Ήρθε σε σύγκρουση με τα δεδομένα μιας εφησυχασμένης κοινωνίας που έχει συνηθίσει να ψυχαγωγείται μέσα από την ασφάλεια και την υποκρισία. Δεν ξέρω κατά πόσο ξεπερνάς την αρνητικότητα και τοξικότητα  μιας μερίδας ανθρώπων που μειώνουν την αξία σου. Η αλήθεια και η δύναμη της γραφής της, πάντως, επεκράτησαν.

– Πώς το έργο της ως θεατρική συγγραφέας συνέβαλε στη φήμη της ως μια από τις κορυφαίες φωνές του σύγχρονου βρετανικού θεάτρου; Ποια θεωρείτε τα πιο αξιόλογα έργα της;
Δυστυχώς δεν  πρόλαβε να γράψει παρά μόνο πέντε έργα, αλλά όλα σημαντικά. Αυτό το απέδειξε και ο χρόνος που επαληθεύει διεθνώς την αξία τους. Η Σάρα Κέιν κατάφερε να δημιουργήσει μια γραφή, με την ίδια δύναμη που θα το έκανε κάποιος μουγγός σε νοηματική γλώσσα. Έφτιαξε μια γλώσσα δική της. Κρυφή. Ερωτική. Για να εκφράσει το ανείπωτο. Αγαπώ την “4.48 Ψύχωση” όπου η Σάρα Κέιν μας καλεί να αντιμετωπίσουμε την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης ψυχικής εμπειρίας σε όλο τον τρόμο και την ομορφιά της.

– Όπως λέει μια ιστορία, εμπνεύστηκε να γράψει το Cleansed αφού έπεσε πάνω σε μια φράση του Roland Barthes, η οποία έλεγε ότι “το να είσαι ερωτευμένος είναι σαν να βρίσκεσαι στο Άουσβιτς”. Πώς πιστεύετε ότι η έμπνευση από αυτή τη φράση επηρέασε τη συγγραφή του “Cleansed” και ποια θέματα ή ιδέες εξερευνά τελικά το έργο;
Αυτή η φράση αναφέρεται κυρίως στο ανέφικτο του έρωτα. Η Γκρέις η πρωταγωνίστρια του έργου σταδιακά χάνει τον εαυτό της σε αναζήτηση της αγάπης, που προβάλλεται σε κάποιον που δεν υπάρχει. Το έργο πραγματεύεται την βαθειά ανάγκη  των ανθρώπων να αγαπηθούν, μέσα από όποια ακραία συνθήκη.

– Πώς συμβάλλει η χρήση της βίας στα έργα της, όπως τα “Blasted” και “Cleansed”, ειδικά στα γενικά θέματα και μηνύματα που ήθελε να μεταδώσει; Ποιος θεωρείτε εσείς ότι είναι ο «καλλιτεχνικός σκοπός» πίσω από αυτή τη βία;
Σήμερα η βία συμβαίνει στο θέατρο σαν «καλλιτεχνικός σκοπός». Είναι προϊόν. Έγινε κάτι σαν μόδα για ένα αστικό κοινό που την καταναλώνει. Η Σάρα Κέιν μας μίλησε για το πως είναι να ασκείς βία όπως και το να υπόκεισαι σ’ αυτήν. Να αναγνωρίσει κανείς τον εαυτό του ως συμμέτοχο της βίας.

– Πολλοί κριτικοί έχουν σχολιάσει τη σοκαριστική και ενοχλητική φύση της βίας στο έργο της. Εσείς, πιστεύετε ότι αυτή η απεικόνιση της βίας αμφισβητεί τις παραδοσιακές θεατρικές συμβάσεις; Εμπλέκει το κοινό στο έργο με πιο διαδραστικό τρόπο;
Οι κριτικοί συχνά λειτουργούν με συγκεκριμένα κριτήρια μιας τρέχουσας ηθικής πραγμάτων. Δεν είναι η βία που εμπλέκει το κοινό, απλά του δείχνει τι πυροδοτεί αυτή την βία. Η αναπαράσταση στην σκηνή είναι για να την κατανοήσεις, όχι για να την απολαμβάνεις όπως συχνά συμβαίνει με τον κινηματογράφο.

– Ωστόσο, η χρήση αυτής της βίας έχει επαινεθεί και έχει επικριθεί. Κατά τη γνώμη σας, η συμπερίληψη τέτοιας βίας στα θεατρικά έργα της εξυπηρετεί την εμβάθυνση της εξερεύνησης του ανθρώπινου πόνου και της σκληρότητας; Δεν κινδυνεύουν έτσι να επισκιαστούν άλλα βασικά θέματα στο έργο της; (
Η βία σήμερα είναι μέρος της  καθημερινότητας μας. Ζούμε σ’ έναν πολιτισμό που η ιστορία του βασίζεται  σε πολέμους, ανθρωποθυσίες, κανιβαλισμούς, αίμα, βαρβαρότητα αλλά και υψηλά πνευματικά επιτεύγματα. Το έργο της Σάρα Κέιν απλά προφητεύει σαν σύγχρονη τραγωδία, το μέλλον μιας ανθρωπότητας που οδεύει προς την καταστροφή της.

– Μέχρι ποιο βαθμό το θέατρο και η Τέχνη μπορούν να γίνουν ανατρεπτικά σήμερα, ώστε να καταφέρουν να αλλάξουν εντελώς την αντίληψή μας για τον κόσμο;
Το θέατρο έχει την δύναμη να επιδράσει στον κόσμο. Μπορεί να προκαλέσει, να προβληματίσει, να καλλιεργήσει ένα κοινό ή και να λειτουργήσει σαν καθρέφτης του. Αιωρείται ένα μεγάλο ερωτηματικό κατά πόσο μπορεί να αλλάξει τον κόσμο, καθώς ο ρόλος του συχνά αποδυναμώνεται από πολλούς παράγοντες που στοχεύουν κυρίως στο ταμείο και όχι στις ανάγκες μιας  συνειδητής κοινωνίας.

– Εσείς, όταν η δουλειά σας περιλαμβάνει την οδύνη ή την αξιοποίηση του πόνου ως πρακτική, πώς ηρεμείτε από μια αυξημένη συναισθηματική κατάσταση;
Προσπαθώ να μην εμπλέκομαι συναισθηματικά με τα έργα που ανεβάζω. Αν δεν πάρεις απόσταση από τον πόνο δεν μπορείς και να τον αφηγηθείς.

– Τι συμβουλές έχετε για τους νέους σκηνοθέτες που επιθυμούν να κάνουν τέτοιου είδους θέατρο, δηλαδή βάρβαρο και σπαρακτικό ταυτόχρονα;
Δεν έχω πολλές συμβουλές. Στην πραγματικότητα δεν είναι ένα είδος θεάτρου αλλά μια στάση ζωής. Είναι μια προσωπική πορεία για τον καθένα με όποιο κόστος.

– Ποια είναι η μεγαλύτερη ανάγκη που έρχεται να καλύψει το συγκεκριμένο workshop στην Σάρα Κέιν;
Σ’ ένα workshop έχεις την δυνατότητα να έρθεις σ έπαφή μ’ ένα έργο χωρίς τους περιορισμούς που επιβάλλει ο χρόνος μίας παράστασης. Σίγουρα υπάρχει περισσότερη ελευθερία και διάθεση για έρευνα χωρίς το άγχος του αποτελέσματος. Η σπουδή πάνω σε ελλειπτικά κείμενα που αναζητούν νέες φόρμες στο θέατρο είναι σημαντική για όλους τους νέους και τις νέες ηθοποιούς. Ειδικά με το έργο της Σάρα Κέιν που η ελεύθερη δομή του σπάει τις συμβάσεις του κλασικού θεάτρου και απαιτεί νέες προσεγγίσεις.

– Θεωρείτε ότι οι σύγχρονοι θεατές έχουν διαφορετικές προσδοκίες από ένα «σύγχρονο» θέατρο σε σύγκριση με τις προηγούμενες γενιές;
Νομίζω πάντα σε κάθε εποχή οι θεατές έχουν τις ίδιες προσδοκίες. Όλοι θέλουν μπαίνοντας σε μία αίθουσα να βιώσουν μία εμπειρία που θα τους μετακινήσει από την καθημερινότητα τους.

Ένα λαϊκό δικαστήριο είναι πάντα δίκαιο; Οι «Ευμενίδες» πώς θα μας καθοδηγούσαν στον σημερινό μας κόσμο, ποιοι θα ήταν οι «δίκαιοι Αθηναίοι πολίτες» που θα μπορούσαν να μας δικάζουν;
Οι Ευμενίδες μας μιλούν για την ευημερία της πόλης, την ειρηνική συνύπαρξη, την φιλία και αλληλεγγύη μεταξύ των πολιτών. Για μια ισότιμη, ευνομούμενη πολιτεία. Δηλαδή για μια ουτοπία με τα σημερινά δεδομένα. Δεν ξέρω ποιοι είναι οι «δίκαιοι Αθηναίοι»… Το θέμα όμως της δικαιοσύνης και πως αυτή απονέμεται είναι κάτι που ακόμα μας διχάζει σαν κοινωνία.

– Μιλήστε μας για την μεταφορά του έργου από την Ελευσίνα στην Β’ Εκδοχή Κλειστού Χώρου στην Αγγλικανική Εκκλησία του Αγίου Παύλου.
Ο κλειστός χώρος δημιουργεί μια άλλη οικειότητα με το κοινό. Η μυσταγωγική ατμόσφαιρα  της Αγγλικανικής Εκκλησίας επιβάλλει μια μεγαλύτερη οικονομία στην έκφραση και αλληλοεπιδρά με την αισθητική της παράστασης. Η αρχιτεκτονική της εκκλησίας με την ιδιαίτερη ακουστική της είναι μια μεγάλη πρόκληση για έργα που βασίζονται στον λόγο και την μουσική, όπως η Τραγωδία.

➸ Τρίμηνο Εργαστήρι Υποκριτικής – Άντζελα Μπρούσκου “Καθαροί Πια | Sarah Kane”

Η ομάδα Fabrica Athens φιλοξενεί στον νέο της χώρο, REKTIΦΙΕ, το τρίμηνο εργαστήρι υποκριτικής της Άντζελας Μπρούσκου.

To “Καθαροί Πια” είναι το τρίτο έργο της Αγγλίδας θεατρικής συγγραφέως Σάρα Κέιν. Αρχικά ανέβηκε το 1998 στο Royal Court Theatre του Λονδίνου. Το έργο διαδραματίζεται σε ένα πανεπιστήμιο που έχει μετατραπεί σε κάποιου είδους παράξενο θεσμό υπό την εξουσία του βασανιστή Τίνκερ. Ένα προκλητικό έργο το οποίο διερευνά τον εφιαλτικό κόσμο που έρχεται αντιμέτωπος με τη σεξουαλικότητα, τον κοινωνικό εξοστρακισμό και τις επιπτώσεις των ναρκωτικών.

Στο εργαστήριο θα διερευνηθεί η χρήση βίαιων και ακραίων ενεργειών πάνω στην σκηνή μέσα από την θεατρική γλώσσα της Σάρα Κέιν.

Διάρκεια εργαστηρίου:
Kάθε Κυριακή από τις 15 Οκτωβρίου – 17 Δεκεμβρίου
Επιπλεόν το Σάββατο 9 & 16 Δεκεμβρίου
16:00 – 20:00

Χώρος διεξαγωγής εργαστηρίου:

«REKTIΦΙΕ» , Κωνσταντινουπόλεως 119, Αθήνα

Εκδήλωση ενδιαφέροντος:
Αποστολή βιογραφικού στο [email protected]

❈

 

➸ Οι “Ευμενίδες” για πρώτη φορά στην Αγγλικανική εκκλησία τον Νοέμβριο.

Λίγο μετά την συμμετοχή της παράστασης στην 2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της  Ευρώπης οι “Ευμενίδες” του Αισχύλου, σε σκηνοθεσία τηςΆντζελας Μπρούσκου και μετάφραση του Δημήτρη Δημητριάδη επιστρέφουν για λίγες παραστάσεις, από τις 10 Νοεμβρίου στην Αγγλικανική Εκκλησία.

Παίζουν οι ηθοποιοί: Παρθενόπη Μπουζούρη (Προφήτης, Απόλλων), Άντζελα Μπρούσκου (Κλυταιμνήστρα), Διονύσης Πιφέας (Ορέστης), Δήμητρα Χατούπη (Αθηνά), (Ευμενίδες) Πάολα Καλλιγά, Δανάη Κατσαμένη, Θεοδώρα Κόρδα, Ανδριανή Κυλάφη, Βάλια Παπαχρήστου.

Περισσότερες πληροφορίες και εισιτήρια: Ticket Services

 

 

 

 

Ακολουθήστε το OLAFAQ
στο Google News