Η Αμαλία Μουτούση που λάμπει και καθηλώνει επί σκηνής, είναι μία από τις καλύτερες ηθοποιούς της γενιάς της και η πορεία της πλάι σε σπουδαίους ανθρώπους του θεάτρου όπως ο Μιχαήλ Μαρμαρινός, ο Λευτέρης Βογιατζής και ο Γιάννης Χουβαρδάς είναι μακρά και γεμάτη.

Από μικρή ηλικία η ηθοποιός βρισκόταν πίσω από τις θεατρικές σκηνές και τις βελούδινες κόκκινες κουρτίνες, στις κουΐντες και στα καμαρίνια, κοντά στη μητέρα της, Νόνικα Γαληνέα και τον πατριό της, Αλέκο Αλεξανδράκη, και η απόφασή της ακολουθήσει αυτό το δρόμο, μόνο τυχαία δεν ήταν. Έχοντας βραβευτεί αρκετές φορές για τις ερμηνείες της αρκετές φορές τόσο στο θέατρο, όσο και στον κινηματογράφο, το μόνο σίγουρο είναι ότι οι ερμηνείες της Αμαλίας Μουτούση δεν ξεχνιούνται για αρκετό καιρό.

Το αέρινο παρουσιαστικό της αποπνέει μία αίγλη, που σπανίζει στην εποχή της εικόνας και του photoshop και στην οποία επικρατεί μια εχθρότητα απέναντι στο χρόνο. Η ηθοποιός έχει επιλέξει να συμπορεύεται μαζί του, αλλά και να είναι διαθέσιμη να υπηρετεί όλους τους φανταστικούς κόσμους της υποκριτικής, ακόμα κι αν δεν ταυτίζεται μαζί τους.

Τώρα πρωταγωνιστεί στη παράσταση μουσικού θεάτρου “Ο αποτυχημένος“, που κάνει πρεμιέρα σήμερα και είναι βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του κορυφαίου Αυστριακού συγγραφέα Τόμας Μπέρνχαρντ. Το έργο παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα σε σκηνοθεσία και διασκευή Έκτορα Λυγίζου στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ, στο ΚΠΙΣΝ. Εκεί, θα ζωντανέψει μια επινοημένη ιστορία γύρω από έναν από τους σημαντικότερους πιανίστες του 20ού αιώνα, τον Γκλεν Γκουλντ.

– Πρώτα θα ήθελα να μου μιλήσετε για τη συμμετοχή σας στον “Αποτυχημένο” σε σκηνοθεσία Έκτορα Λυγίζου. Βρισκόμαστε σχεδόν σε απόσταση αναπνοής από την πρεμιέρα.
Οι πρόβες ξεκίνησαν από τα τέλη Ιανουαρίου και ο χρόνος πέρασε σα νεράκι. Ο λόγος που εκφέρουμε πάνω στη σκηνή συνομιλεί με κομμάτια από τις Παραλλαγές Γκόλντμπεργκ του Μπαχ. Γι’ αυτό είναι μουσική και θεατρική η παράσταση. Το έργο αναφέρεται στον Γκλεν Γκουλντ, τον Καναδό πιανίστα που ήταν ιδιοφυΐα και είχε μία ιδιαίτερη σχέση τόσο με τον Μπαχ όσο και με τις Παραλλαγές Γκόλντμπεργκ. Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα του Μπέρνχαρντ το οποίο έχει όλη τη γλύκα και τη θαλπωρή που μας κάνουν να νιώθουμε τα όμορφα μυθιστορήματα. Αυτά που μας κάνουν να θέλουμε να τα πάρουμε αγκαλιά και να μη τα αποχωριστούμε. Κάπως έτσι πέρασαν αυτοί οι μήνες. Δεν καταλάβαμε πόσο μαλακά γλίστρησαν καθώς εμείς γινόμασταν τα πρόσωπα στην ιστορία του “Αποτυχημένου”. Το «μία φορά και έναν καιρό» είναι πολύ έντονο στο συγκεκριμένο έργο και νομίζω ότι αυτό το στοιχείο το διαφοροποιεί από ένα αμιγώς θεατρικό έργο. Η όλη συνθήκη εξελίσσεται σε ένα ξενοδοχείο και εγώ είμαι η ιδιοκτήτριά του, η ξενοδόχος δηλαδή. Στην παράσταση υπάρχει αυτή η κλειστή συντροφιά των καλλιτεχνών, οι οποίοι είναι όλοι άντρες και βασανίζονται με τα αδιέξοδά τους, τους δαίμονές τους, την αγάπη και το φόβο τους για τη ζωή και την τέχνη. Ο Γκλεν Γκουλντ για παράδειγμα πήγε ενάντια στην ίδια του τη φύση προκειμένου να πλησιάσει τον Μπαχ και το ύψιστο στην τέχνη. Το δικό μου πρόσωπο βρίσκεται στον αντίποδα αυτών των πραγμάτων, γιατί για την ξενοδόχο όλα αυτά είναι “ακαταλαβίστικα”. Απλά ζει και δουλεύει για να επιβιώσει εκείνη και το παιδί της και αυτό έρχεται σε αντίθεση με τους πλούσιους καλλιτέχνες που συχνάζουν στο ξενοδοχείο της. Αυτό το ταξικό ζήτημα αναδεικνύεται με έναν χιουμοριστικό και λεπτό τρόπο. Βλέπει τα πράγματα πιο γειωμένα. Δεν αυτοαναλύεται, δεν έχει χρόνο να αναλύσει τα αδιέξοδά της, είναι ανακατεμένη με την πραγματική ζωή και αγωνίζεται γενναία για να τα βγάλει πέρα. Στη γειωμένη φάση της ξενοδόχου μπορώ να δω τον εαυτό μου κατά την τρέχουσα περίοδο της ζωής μου και αυτή η γειωμένη φάση με ξεκουράζει. Ο Έκτορας διασκεύασε εξαιρετικά το μυθιστόρημα, το οποίο είναι αρκετά μεγάλο σε έκταση. Στη συνάντησή μου μαζί του και με αυτό το έργο ήρθα σε επαφή με έναν ωραίο κόπο που είχα επιθυμήσει στη δουλειά και συγχρόνως ένιωσα μία βαθιά ξεκούραση.

– Ποιος είναι Αποτυχημένος σύμφωνα με τον Τόμας Μπέρνχαρντ;
Ο Μπέρνχαρντ καταφέρνει να μιλάει για τα πιο βαριά πράγματα με χιούμορ. Αυτό το θέμα έχει πολύ παιχνίδι μέσα του και ταυτόχρονα έχει και πολύ βάθος. Τα πρόσωπα του έργου καθηλώνονται στο προσωπικό τους αδιέξοδο σε μία εποχή που υπήρχε η παρακμή της μεταπολεμικής Αυστρίας -προηγουμένως ήταν ο Ναζισμός- και ήταν εμποτισμένη με κυνισμό και σκληρότητα. Είναι ένα τρομερό υλικό για τον συγγραφέα και του δίνει την ευκαιρία να μιλήσει για τη σημασία του νικητή και του αποτυχημένου. Συνεχώς θέτει ερωτήματα τα οποία έχουν πολλαπλές απαντήσεις αναλόγως από την οπτική του καθενός και αυτό έχει πολύ ενδιαφέρον. Δεν μπορείς να πεις με βεβαιότητα, λοιπόν, ποιος είναι Αποτυχημένος ή γιατί είναι. Είναι επειδή πραγματικά απέτυχε ή επειδή απλά πίστεψε ότι είναι αποτυχημένος και έζησε όλη του τη ζωή με μία αυτολύπηση -θεωρούσε ότι δεν μπορεί να καταφέρει ό,τι και οι άλλοι. Το «εγώ δεν μπορώ» μπορεί εύκολα να γίνει εμμονικό και η ευφυΐα του Γκλεν Γκουλντ, το ερεθίζει αυτό το αίσθημα και τον οδηγεί στην αυτοκτονία. Το έργο έχει τη δύναμη να σε κάνει να ασχοληθείς και να σκεφτείς παραπάνω για τη στάση που έχουμε για την ίδια της ζωή. Δεν έχει σημασία τόσο τι κάνει η ζωή, όσο τι κάνεις εσύ με αυτό που σου κάνει.

– Τι σημαίνει επιτυχία για εσάς;
Υπάρχουν πολλά είδη επιτυχίας και αναγνώρισης. Για ποια επιτυχία μιλάμε; Μιλάμε γι’ αυτό που νομίζουν οι άλλοι ότι είναι επιτυχία για εμάς; Την επιτυχία της αναγνωρισιμότητας; Την επιτυχία που φέρνει η πληρότητα όταν εκπληρώνουμε τους δικούς μας, προσωπικούς στόχους; Ο καθένας μπορεί να ορίσει την επιτυχία διαφορετικά. Η επιτυχία όπως και η αποτυχία έχουν πολλές ερμηνείες. Προσωπικά, νιώθω ότι αποτυγχάνω συνεχώς στη ζωή, αλλά πραγματική αποτυχία πιστεύω ότι θα ήταν τότε που θα έχεις πέσει και δεν θα κάνεις προσπάθεια να ξανασηκωθείς. Η ζωή αυτή είναι. Όταν αποτυγχάνεις, να ξανασηκώνεσαι.

– Η μουσική του Μπαχ συνομιλεί συνεχώς με τον λόγο στην παράσταση. Τι προσδίδει αυτή η συνθήκη στην παράσταση;
Τα κομμάτια από τις Παραλλαγές Γκόλντμπεργκ του Μπαχ που παίζονται ζωντανά από τον Γιάννη Νιάρρο συνομιλούν διαρκώς με τον λόγο μας. Εμένα μου αρέσει πάρα πολύ να δουλεύω στο θέατρο μουσικά με τον λόγο. Νομίζω ότι αυτή η συνθήκη δίνει ένα αληθινό περιεχόμενο και έτσι μπορεί να βγει στην επιφάνεια το αληθινό νόημα των πραγμάτων. Ο λόγος κατά τη διάρκεια της συνομιλίας του με τη μουσική βγάζει και αυτός τη δική του μουσικότητα. Παράγει μία μεγάλη ευχαρίστηση και στη ψυχή και στο αυτί μας.

– Μετά τη πρόσφατη απώλεια της μητέρας σας, τι είναι αυτό που θυμάστε συνεχώς από εκείνη;
Είναι πολύ πρόσφατος ο θάνατος της μητέρας μου και όλα είναι πίσω από ένα πέπλο.

– Είστε σταθερή στις συνεργασίες σας. Για πολλά χρόνια κατά τη διάρκεια της καλλιτεχνικής σας πορείας συνεργαζόσασταν και με τον Μιχαήλ Μαρμαρινό και με τον Λευτέρη Βογιατζή. Τι αποκομίσατε από αυτή τη σταθερότητα;
Ο ένας από τους δύο ανθρώπους δεν είναι εν ζωή, αλλά υπάρχει ακόμα με έναν τρόπο. Αυτοί οι άνθρωποι επειδή είναι αυτοί που είναι, διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στην ωρίμανσή μου στη δουλειά. Χάρη σε αυτούς κατάφερα να ανακαλύψω κάτι πιο οικείο για την καλλιτεχνική μου ιδιοσυγκρασία και να έρθω πιο κοντά με αυτό. Ήμουν μικρό κορίτσι όταν ξεκίνησα να συνεργάζομαι με τον Μιχαήλ και φτιάξαμε μία ομάδα μαζί. Έτσι γνώρισα το θέατρο. Από αυτή την μικρή ομάδα. Τα κάναμε όλα μόνοι μας. Μέχρι και τον χώρο στον οποίο παίζαμε, τον φτιάξαμε μόνοι μας. Εκείνη την εποχή η ομάδα είχε άλλη σημασία. Δεν ήταν μία αυτονόητη ή δεδομένη συνθήκη, διότι συνέβαινε σπάνια. Μέσα από αυτή την “εστία” -γιατί η ομάδα ήταν εστία- έμαθα πολλά και έτσι έγινα ηθοποιός. Η δουλειά με τη ζωή μου συνδέονταν άμεσα και διαρκώς. Ήταν ένα. Συμπορεύονταν μαζί. Το ένα γλιστρούσε μέσα στο άλλο. Δεν ήταν δύο ξεχωριστά πράγματα. Μαζί λοιπόν, φτιάξαμε το στούντιο Ιλίσια, το τωρινό θέατρο Ιλίσια – Βολανάκη. Από πάνω ήταν και είναι το θέατρο Ιλίσια, το οποίο είχε νοικιάσει για κάποια χρόνια η μητέρα μου και το διαχειριζόταν. Πήραμε ένα χώρο που περίσσευε στο γκαράζ αυτού του θεάτρου τον οποίο χρησιμοποιούσαν ως αποθήκη, τον αδειάσαμε και τον φτιάξαμε για να ανεβαίνουν οι παραστάσεις μας. Μετά από χρόνια καταφέραμε και πήραμε το θέατρο Θησείον. Όλο αυτά τα γεγονότα διαδραματίστηκαν σε μία εικοσαετία και καταλαμβάνουν μεγάλο μέρος της ζωής μου. Εκεί έγινα, εκεί “φτιάχτηκα”.

– Νοσταλγείτε εκείνη την εποχή;
Συμβαίνουν τεράστιες αλλαγές μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα. Η συνεργασία μου με τον Μιχαήλ ήταν τη δεκαετία του ‘90 -που δεν είναι και τόσο παλιά. Τότε τα πράγματα ήταν πολύ διαφορετικά. Πιο καθαρά και λιγότερο μπλεγμένα σε σχέση με σήμερα. Στην εποχή μας είναι όλα μέσα σε όλα και όλοι μέσα σε όλα. Έχει χαθεί κάπως το κριτήριο. Δεν μπορείς να ξεχωρίσεις ακριβώς τι είναι τι. Υπάρχει πολύ έντονη πληροφορία και γίνονται πάρα πολλά πράγματα. Τότε, υπήρχε μία ησυχία στον τρόπο που δουλεύαμε και προσλαμβάναμε τα πράγματα. Εκείνη η εποχή είχε μία πολύ διαφορετική ενέργεια. Υπήρχε ένα όραμα και οι στόχοι ήταν συγκεκριμένοι. Σίγουρα αυτές οι σχέσεις σταθερότητας με βοήθησαν πάρα πολύ και μέσα από αυτές ευχαριστήθηκα τη ζωή και τη δουλειά μου. Έκανα αυτά που σκεφτόμουν μαζί με ανθρώπους που είχα διαλέξει. Γι’ αυτό είμαι γεμάτη από τις συνεργασίες μου. Το να μπαίνεις κάθε φορά στον κόσμο ενός άλλου ανθρώπου έχει και αυτό τη γλύκα του, αλλά νομίζω ότι είναι καλύτερα να συμβαίνει πιο περιστασιακά. Σε κάθε περίπτωση ο ηθοποιός πρέπει να είναι διαθέσιμος να υπηρετήσει όλους τους κόσμους, ακόμα κι αν δεν ταυτίζεται μαζί τους.

– Πώς σας έχει βοηθήσει το θέατρο στη ζωή σας;
Η συνθήκη που ανέφερα μόλις με έχει βοηθήσει πολύ. Όταν στη δουλειά σου καλείσαι να βρεθείς με άγνωστους για εσένα ανθρώπους, που δεν τους διάλεξες να είναι στη ζωή σου ή που δεν είναι ο κόσμος που θα ήθελες, μέσα από αυτή τη διαδικασία καλείσαι να υπηρετήσεις έναν άλλο κόσμο όσο καλύτερα μπορείς και εννοείται να τον υποστηρίξεις. Αυτό το κομμάτι του θεάτρου σε βοηθάει και στη ζωή σου. Έτσι, μετά στη ζωή σου, καταφέρνεις να είσαι περισσότερο ελεύθερος. Έχεις προετοιμαστεί κατάλληλα ώστε να αντιμετωπίσεις καταστάσεις που μπορεί να μη συνάδουν με τα όνειρά σου και υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες να μη γίνεις “αποτυχημένος”. Δεν θα σκεφτείς ότι δεν ήρθαν τα πράγματα έτσι όπως τα ήθελες, γιατί θα ξέρεις ότι θα πρέπει να είσαι διαθέσιμος να κάνεις ό,τι μπορείς ακόμα κι αν δεν είναι εύκολο -γιατί δεν υποστηρίζω ότι είναι. Αυτή τη συνθήκη τη συναντάμε συνεχώς μέσα στη ζωή. Αν είχαμε ένα παιδί δεν θα θέλαμε να του την μάθουμε; Να μπορεί να είναι ελεύθερος άνθρωπος χωρίς να περιορίζεται τόσο πολύ από τα προσωπικά του γούστα; Η δουλειά του θεάτρου απαιτεί μία αληθινή συνύπαρξη με τον άλλον ή τους άλλους και, αυτή σου μαθαίνει τη ζωή. Είναι μία δουλειά πολύ κοντά στη ζωή. Έχει ένα αλισβερίσι που χρειάζεται να είσαι ανοιχτός σε αυτό.

– Ποιο είναι το χρέος της τέχνης σήμερα; Υπάρχει “χρέος”;
Το χρέος είναι μία λέξη με πολλαπλές αναγνώσεις. Καμιά φορά οι λέξεις έχουν ένα ειδικό βάρος και φορτίο και αυτή είναι μία τέτοια περίπτωση. Προσωπικά, πιστεύω ότι πρέπει να προσπαθήσεις να εκπληρώσεις τη βαθύτερη ανάγκη σου, να είσαι αληθινός και τίμιος. Το “χρέος” το εντοπίζω σε μία περιοχή τρυφερότητας και μαλακότητας.

– Η εικόνα της σύγχρονης Ελλάδας τι σας δείχνει; Ο πολιτισμός έχει τη δύναμη να μας ενώσει;
Ο πολιτισμός δεν είναι ανεξάρτητος από εμάς. Εμείς είτε είμαστε, είτε δεν είμαστε ο πολιτισμός. Αυτό είναι στο χέρι μας. Αν θέλουμε να ενωθούμε, θα το κάνουμε. Η σύγχρονη Ελλάδα πιστεύω ότι πιο πολύ τραυματίζει, παρά επουλώνει. Αυτό νιώθω αυτή τη στιγμή για τη χώρα. Οι τραυματισμένοι είναι παντού πια και γίνονται ή φοβισμένοι ή οργισμένοι. Επίσης, τα αποτελέσματα του φόβου τα βλέπουμε καθημερινά και αυτό είναι κάτι που δεν αφορά μόνο την Ελλάδα. Συμβαίνει σε παγκόσμια κλίμακα. Είναι η σύγχρονη πραγματικότητα του κόσμου. Αυτό ζούμε. Μέσα σε αυτό είμαστε και μέσα σε αυτό τον στίβο πρέπει να αγωνιστούμε.

– Ζούμε στην εποχή της αψεγάδιαστης εικόνας και του photoshop. Η δική σας σχέση με την εικόνα και το χρόνο ποια είναι;
Επειδή μέσω της μητέρας μου είδα ένα πρότυπο ομορφιάς και εικόνας να νικιέται από το χρόνο, αυτό με βοήθησε πάρα πολύ και κατάλαβα εμπράκτως ότι δεν μπορώ να τα βάλω με το χρόνο. Προτιμώ να συμπορεύομαι μαζί του, παρά να τον φοβάμαι και να τον εχθρεύομαι. Το να μην κρύβομαι με δυναμώνει, ενώ το να κρύβομαι με αποδυναμώνει. Εξάλλου δεν έχω κάτι να κρύψω. Φτάνει πια με την εικόνα.

➳ Info για την παράσταση “Ο αποτυχημένος” του Τόμας Μπέρνχαρντ

Μετάφραση:
Βασίλης Τομανάς

Θεατρική διασκευή, σκηνοθεσία:
Έκτορας Λυγίζος

Μουσικός σύμβουλος, φωνητική διδασκαλία:
Χαράλαμπος Γωγιός

Σκηνικό:
Μυρτώ Λάμπρου

Κοστούμια:
Άλκηστη Μάμαλη

Χορογραφίες, συνεργασία στην κίνηση
Δημήτρης Μυτιληναίος

Σχεδιασμός φωτισμών:
Δημήτρης Κασιμάτης

Σχεδιασμός μακιγιάζ, κομμώσεων:
Ιωάννα Λυγίζου

Σχεδιασμός ήχου:
Μπράιαν Κουν

Πιανιστική διδασκαλία:
Χρήστος Σακελλαρίδης

Βοηθός σκηνοθέτη:
Εύα Βλασσοπούλου

Βοηθός σκηνογράφου
Φιλάνθη Μπουγάτσου

Βοηθός φωτιστή
Σοφία Αδαμοπούλου

Βέρτχαϊμερ: Άρης Μπαλής
Γκλεν Γκουλντ: Γιάννης Νιάρρος
Ξενοδόχος: Αμαλία Μουτούση
Αφηγητής: Έκτορας Λυγίζος

Ημερομηνίες παραστάσεων: 11, 12, 13, 14, 18, 19, 20, 21, 24, 25, 26 Απριλίου  | Ώρες: 20.30 (Κυριακή: 19.30)

Μουσικό θέατρο • Πρώτη πανελλήνια παρουσίαση

Εναλλακτική Σκηνή Εθνικής Λυρικής Σκηνής
Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος

Εισιτήρια θα βρείτε εδώ.

Ακολουθήστε το OLAFAQ
στο Google News