Έφτασα στο ραντεβού μας ακριβώς στην ώρα μου. Τον βρήκα να με περιμένει μόνος του σε μία αίθουσα των αθλητικών εγκαταστάσεων Tae Kwon Do Φαλήρου, εκεί που αμέσως μετά τη συνέντευξη μας θα είχε μία ακόμη πρόβα με το θίασο του τσεχωφικού “Platonov”. Μαζί ήταν και το δεξί χέρι του στη χώρα μας, η κυρία Ντίνα Σαράντη, η μεταφράστρια, αλλά και ο Έλληνας βοηθός του, ο νεαρός ρωσοσπουδαγμένος ηθοποιός και σκηνοθέτης Θεοδόσης Σκαρβέλης. Τρομερά φιλικός και προσηνής, μου ζήτησε να κάνουμε τη συνέντευξη έξω, στον ήλιο, εκεί που δεν υπήρχε κανένα κάθισμα και γι’ αυτό μεταφέραμε καρέκλες. Από την πρώτη στιγμή ήταν ομιλητικός, εξομολογητικός σχεδόν, με χιούμορ και με μία εξαιρετική διαύγεια πνεύματος για τα 85 του χρόνια (είναι γεννημένος το 1939). Ύστερα από μία ώρα ασταμάτητης συζήτησης, που αν δεν είχε πρόβα σίγουρα θα λέγαμε και άλλα πράγματα, με ευχαρίστησε κι εγώ έφυγα πετώντας σχεδόν, έχοντας στα χέρια μου μία δυνατή – θέλω να πιστεύω – αποκλειστική συνέντευξη για το Olafaq. Κυρίες και κύριοι, απολαύστε τον δημόσιο λόγο του Άντολφ Σαπίρο, ενός αυθεντικού διανοούμενου του παγκόσμιου θεάτρου.

– Περιγράψτε μου αν μπορείτε το συναίσθημα της πρώτης ανάγνωσης ενός έργου του Τσέχοφ για πρώτη φορά στη ζωή σας.
Για να σας πω την αλήθεια, αυτό δεν το θυμάμαι. Όχι, όχι, μάλλον δεν θυμάμαι με ακρίβεια σε τι ηλικία πρωτοδιάβασα κείμενο του Τσέχοφ. Υποθέτω, πάντως, πως μόλις το διάβασα, σκέφτηκα πως πρέπει να πάω να φάω και να πιώ κάτι (γέλια).

– Σε ποια ηλικία αποφασίσατε να γίνετε σκηνοθέτης και ποια ανάγκη σας θέλατε να καλύψετε;
Περίπου στην ηλικία των εφτά ετών και δεν κάνω πλάκα. Για πρώτη φορά παρακολούθησα μία παράσταση, ενός μπαλέτου συγκεκριμένα και μου άρεσε τόσο πολύ ώστε φαντασιωνόμουν πως θα φτιάξω κι εγώ έναν τέτοιο διαφορετικό κόσμο. Φυσικά όταν ένας άνθρωπος μιλάει για το επάγγελμα του, δεν ξέρει που θα τον οδηγήσει η ζωή, ειδικά όταν βρίσκεται στην ηλικία των εφτά ετών. Αυτό παραμένει ένα μεγάλο μυστήριο, ίσως μια εσωτερική φωνή είναι αυτή που μας λέει προς τα που θα πάμε. Όταν ένας άνθρωπος λέει ότι θα γίνει γιατρός στα δέκα ή στα δώδεκα του, και πάλι μιλάει χωρίς να γνωρίζει αν θα φοβάται ή δεν θα φοβάται το αίμα, λόγου χάριν. Εμένα πάλι η ανάγκη να γίνω σκηνοθέτης ήταν η ευχή και η επιθυμία, όλο αυτό που έβλεπα, να το είχα κάνει εγώ. Και, ξέρετε, εκείνη την εποχή μετά το σχολείο δεν ήταν εύκολο να σπουδάσεις σκηνοθέτης. Έπρεπε να έχεις κάνει πρακτική πρώτα ως ηθοποιός, γι’ αυτό και στην αρχή έγινα δεκτός σε δραματική σχολή. Στη συνέχεια μεταπήδησα στο τμήμα της σκηνοθεσίας, κάτι που θα γινόταν ούτως ή άλλως.

– Έχετε ασχοληθεί και διδάξει τη μέθοδο Στανισλάφσκι. Πιστεύετε ότι η σχολή Στανισλάφσκι έχει υποστεί αλλοιώσεις μέσα στα χρόνια, έτσι όπως ακολουθείται;
Είναι πολύ δύσκολη αυτή η ερώτηση. Δεν υπάρχει τίποτα πιο τρομακτικό για κάθε παιδαγωγό απ’ τους μαθητές του τους ίδιους.

– Πως εννοείτε το «τρομακτικό»;
Εννοώ το πώς οι μαθητές ερμηνεύουν τη διδασκαλία του παιδαγωγού τους. Είναι συνηθισμένη η ιστορία όταν φεύγει ο δάσκαλος ν’ αρχίζουν οι μαθητές να προσπαθούν ν’ αποδείξουν ότι γνώριζαν καλύτερα από τον δάσκαλο τους. Η μία πλευρά είναι ότι ο καθένας γνωρίζει το δάσκαλο του με το δικό του τρόπο. Η άλλη πλευρά είναι πως όταν υπήρχε η Σοβιετική Ένωση, τον είχαν σχεδόν αγιοποιήσει τον Στανισλάφσκι. Τον μετέτρεψαν σ’ ένα νεκρό σχήμα. Ο Στάλιν αγαπούσε να ορίζει κάποιον βασικό σ’ όλους τους τομείς της ζωής, όπως τους στρατηγούς του ας πούμε. Υπήρχε ο στρατηγός – συγγραφέας της χώρας, ο στρατηγός – σκηνοθέτης του κινηματογράφου και έτσι έδωσαν στον Στανισλάφσκι το ρόλο του στρατηγού του θεάτρου. Ο ίδιος δεν το ήθελε καθόλου αυτό. Την εποχή εκείνη βρισκόταν σε μια ηλικία που δεν καταλάβαινε και πολύ καλά τι γινόταν γύρω του.

– Μιλάμε για γεροντική άνοια;
Όχι, όχι, δεν είχε καθόλου άνοια. Μέχρι την τελευταία μέρα της ζωής του αναζητούσε νέους τρόπους διδασκαλίας και μπορούσε να αποκηρύσσει πράγματα που είχε κάνει στα νιάτα του. Απλά όταν αναφέρονται στον Στανισλάφσκι όλοι νομίζουν πως μιλάνε για έναν πολύ σταθερό και αμετακίνητο άνθρωπο. Στην πραγματικότητα ο ίδιος ο Στανισλάφσκι πειραματιζόταν καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του.

– Είναι κλισέ να λέμε ότι μέσα από το θέατρο μπορούμε να γνωρίσουμε τον κόσμο;
Δεν είναι καθόλου κλισέ. Κλισέ είναι να λέμε ότι με τη βοήθεια του θεάτρου μπορούμε ν’ αλλάξουμε τον κόσμο. Αναμφισβήτητα μπορείς να γνωρίσεις τον κόσμο κι αυτό είναι το μεγαλύτερο ενδιαφέρον στο να κάνεις θέατρο: Ο καθένας έχει έναν καθορισμένο σκοπό ζωής και στο χώρο και στο χρόνο. Να μάθει τι υπήρχε πριν ή να κοιτάξει προς το μέλλον και να ονειρευτεί. Αυτήν ακριβώς τη δυνατότητα δίνει το θέατρο. Μέσω αυτού, μαθαίνεις τη φιλοσοφία άλλων λαών, ακόμη και το πως να αντιλαμβάνεσαι πράγματα στην καθημερινότητα σου. Το θέατρο διευρύνει όλες τις δυνατότητες του ανθρώπου.

– Τι άλλαξε στη ζωή σας μέσα από τα πολλά διεθνή βραβεία και τις διακρίσεις;
Για μένα δεν άλλαξε τίποτα. Ξέρετε κάτι; Πολλές φορές παίρνεις βραβεία και διακρίσεις όχι για το καλύτερο που έχεις κάνει ή γι’ αυτό που εσύ θεωρείς καλύτερο. Άλλες φορές πάλι, κάτι που είναι πολύτιμο για σένα, δεν αναγνωρίζεται και δεν βραβεύεται. Πιστεύω πως τα βραβεία είναι συμπτώσεις και τίποτα παραπάνω. Η σύμπτωση αυτού που κάνεις μ’ έναν καθορισμένο χρόνο. Εδώ μπαίνει και η κατάσταση στην οποία βρίσκεται η κοινωνία, αλλά και ο κόσμος ολόκληρος.

– Το θέατρο είναι διεθνής γλώσσα; Η γλώσσα που υπερβαίνει τη μετάφραση συνήθως;
Ναι, υπάρχει αφενός η γλώσσα του θεάτρου και, αφετέρου, η σκηνοθετική γλώσσα. Όπως κάθε άλλη γλώσσα, έτσι κι αυτή αναπτύσσεται και μετασχηματίζεται. Φυσικά τους σκηνοθέτες τους βοηθά να συνεννοούνται με το περιβάλλον και με τους ηθοποιούς τους αν όλοι γνωρίζουν και τις δύο γλώσσες κι αυτό δεν το συναντάς συχνά (μου ζητάει συγγνώμη που μου μιλάει κρύβοντας με το χέρι το πρόσωπο του για να κάνει αντηλιά). Δεν μπορείς να τα μετράς όλα με τα δάχτυλα του χεριού σου – εγώ, ας πούμε, έχω μαζί μου τη Χριστίνα, τη μεταφράστρια μου, όλα αυτά τα χρόνια και δεν θα δούλευα με κανέναν άλλο. Γνώρισα δηλαδή ανθρώπους εδώ που μιλάνε και τα ελληνικά και τα ρωσικά, αλλά σίγουρα η παρουσία τους δίπλα μου θα με ενοχλούσε. Διότι, εδώ ξέρετε, πέρα απ’ τη γλώσσα και τη γραμματική της, ο άλλος θα πρέπει και να γνωρίζει τι ακριβώς κάνει ένας σκηνοθέτης. Πάλι δηλαδή μπαίνουν λίγο η διπλωματία και η κατανόηση του τρόπου σκέψης ενός σκηνοθέτη ξέχωρα απ’ τη γνώση της ξένης γλώσσας. Το μεγαλύτερο ταλέντο είναι να μεταφέρεις από μία γλώσσα σε μία άλλη τον τρόπο που σκέφτεται ένας άνθρωπος. Και εννοείται πως το να πεις «δώσε μου ένα ποτήρι νερό» δεν είναι πρόβλημα στο να το μεταφράσει ένας άλλος. Τα πράγματα γίνονται δύσκολα όταν μιλάς για δύσκολα θέματα.

– Σκοπός της ζωής σας ήταν η τελειοποίηση στην τέχνη σας πρωτίστως και μετά στον εαυτό σας ή το αντίστροφο;
(σκέφτεται για ώρα) Ξέρετε, στη βάση της σχολής του Στανισλάφσκι υπάρχει η αίσθηση του θεάτρου ως ενός τρόπου τελειοποίησης του εαυτού σου. Θεωρώ αυτή την αρχή τρομερά πολύτιμη για μένα. Το άσχημο είναι ότι το καλό θέατρο σε βοηθά να βελτιώσεις τον εαυτό σου, ενώ το κακό θέατρο σε καταστρέφει. Δεν είμαι σε θέση, πάντως, να μιλάω για πράγματα που ίσως ούτε κι εγώ μπορώ να συνειδητοποιήσω. Αρκούμαι να σας πω ότι στην ηλικία που βρίσκομαι, μου αρέσει πάρα πολύ να είμαι στο θέατρο. Εγώ ο ίδιος ακόμη ξαφνιάζομαι. Τόσο στο θέατρο, όσο και στη ζωή, η έκπληξη και το ξάφνιασμα είναι κύρια αίσθηση του ανθρώπου. Όταν οι άνθρωποι σταματούν να εκπλήσσονται, είναι σαν να έχουν πεθάνει.

– Έχετε επισκεφτεί πολλές φορές την Ελλάδα. Οι Έλληνες ποια σχέση έχουν λέτε με την ιστορία τους σήμερα;
Νομίζω πως αυτό θα έπρεπε να σας το απαντήσει κάποιος άλλος. Πιστεύω πως οι Έλληνες έχουν τόση σχέση με την ιστορία τους όση έχουν και οι Ρώσοι. Βέβαια, τώρα που το σκέφτομαι, μάλλον οι Έλληνες έχουν μεγαλύτερη σχέση απ’ ότι οι Ρώσοι. Βλέπω στην καθημερινότητα τους να εντάσσουν μυθολογικούς ήρωες και πρόσωπα από την αρχαιότητα.

– Με εντυπωσιάζετε. Δεν το είχα σκεφτεί…
Μα το βλέπεις να γίνεται ακόμη και σε μία απλή συζήτηση με Έλληνες, γι’ αυτό και το παρατήρησα και το αναφέρω τώρα στη δική μας κουβέντα.

– Η τέχνη αποτέλεσε για σας μια δικλίδα ασφαλείας;
Ναι, ασφαλώς, και νομίζω πως μέχρι σήμερα μου συμβαίνει. Πολύ συχνά σκέφτομαι το εξής: «Πολύ ωραία, πέθανα! Και τι παράσταση θα ανεβάσω εκεί που θα είμαι;»

– Πιστεύετε ότι τη γνωρίζετε καλά τη ζωή ή ακόμη μαθαίνετε;
Δεν την ξέρω τη ζωή και ούτε τη μαθαίνω. Αυτή, η ίδια η ζωή, με μαθαίνει. Δεν θα έλεγα ωστόσο ότι είμαι και πολύ καλός μαθητής. Θα μπορούσα να είμαι πιο προσεκτικός. Πέρασα ατελείωτες ώρες μέσα στις σχολικές τάξεις, ξέρετε, κοιτάζοντας απλά έξω απ’ το παράθυρο.

– Πιστεύετε πως όσο περνάνε τα χρόνια πράγματα που γίνονται από ευχαρίστηση, μετατρέπονται σε καθήκον;
Μα είναι τόσο προσωπική αυτή σας η ερώτηση, πολύ προσωπική για καθέναν άνθρωπο! Υπάρχει ένα τέτοιο σημείο: Σε κάποια φάση, δεν ξέρεις τι συμβαίνει, το χάμστερ γυρίζει τη ρόδα μες το κλουβί του ή η ρόδα γυρίζει το χάμστερ; Τη θεωρώ τόσο προσωπική ερώτηση, που πραγματικά δυσκολεύομαι να απαντήσω. Ένας άνθρωπος που κάνει μηχανικά σήμερα ότι αγαπούσε χθες, ισοδυναμεί με θάνατο των κυττάρων του εκεί που σε κάποιον άλλο συνεχώς γεννιούνται νέα κύτταρα. Μιλάω για καινούργια ενδιαφέροντα – δεν το περιορίζω μόνο στο θέατρο – που ισοδυναμούν με τη σειρά τους με τη χαρά του ξεκινήματος.

– Πιο πολύ τρεφόμαστε από το μέλλον ή από το παρελθόν;
Από την αγωνία και την ανησυχία για το μέλλον.

– Συμφωνείτε πως τη μεγαλύτερη μοναξιά ο καλλιτέχνης τη βιώνει στην επιτυχία του;
Ναι, έχετε δίκιο, αλλά γιατί όμως; Νομίζω πως όταν είσαι καλά δεν έχεις και ανάγκη από κανέναν.

– Συνεχίζετε να με εκπλήσσετε…
Κι εγώ τώρα το σκέφτηκα και μου άρεσε (γέλια) Κανείς μέχρι τώρα δεν μου έκανε αυτή την ερώτηση και έχει μεγάλο ενδιαφέρον.

– Χαίρομαι. Υπάρχει κάτι που σας φοβίζει;
(σκέφτεται πολύ) Ούτε κι αυτό το έχω σκεφτεί, αλλά μάλλον δεν γνωρίζω άλλη εποχή σαν αυτή που να μη με φοβίζει κάτι. Ο άνθρωπος πρέπει να νιώθει φόβο και πρέπει να φοβάται πολλά πράγματα. Διαφορετικά θα’ναι ο Τζέιμς Μποντ, που ακόμη κι εκείνος φοβόταν. Πως μπορείς να μη φοβάσαι για τους δικούς σου, για τους γονείς σου, για τα παιδιά σου, για το θέατρο, για όλα όσα γίνονται σήμερα γύρω σου; Ένας νορμάλ άνθρωπος οφείλει να φοβάται.

– Τι γίνεται με την αληθινή ζωή; Τι θα λέγαμε όλοι εμείς στους ανθρώπους εκεί έξω που διψούν για επικοινωνία, αδιαφορώντας όμως για τέχνη και θέατρο;
Να ζουν όπως ζουν μια χαρά! Να ασχοληθούν με άλλα πράγματα, αυτό θα τους έλεγα εγώ: Κοιτάξτε τη θάλασσα, χαϊδέψτε τα δέντρα σας, υπάρχουν τόσα άλλα πράγματα ωραία και ωφέλιμα. Ο άνθρωπος μπορεί να ζήσει και χωρίς το θέατρο, γιατί όχι; Κατά μία άποψη μου, βέβαια, η ζωή του μπορεί να’ναι λιγότερο ενδιαφέρουσα. Πάντως μπορεί να ζει και χωρίς την τέχνη, ενώ άνθρωποι που ζούσαν μακριά απ’ τα κέντρα, οι νησιώτες ας πούμε, πάλι είχαν με ένα τρόπο επαφή με την τέχνη. Όταν η μητέρα λέει παραμύθια σ’ ένα παιδί ή όταν ένας μεγαλύτερος αδερφός αφηγείται στον μικρότερο μια ιστορία, αυτό είναι ήδη τέχνη, θέατρο! Του λέει πως ήταν ο λύκος, το τέρας, κάνει με τα χέρια του τις κινήσεις όλες, αλλάζει τη φωνή του, επομένως λειτουργεί σαν ένας ηθοποιός ερήμην του.

– Σας αρέσει η πειθαρχία, τόσο στη ζωή, όσο και στην τέχνη;
Ακούστε, υπάρχει η στρατιωτική, υπάρχει και η δημιουργική πειθαρχία. Είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Η πειθαρχία από μόνη της με εκνευρίζει αφάνταστα, το «ένα – δύο – τρία, μαρς»! Αυτού του είδους η πειθαρχία μου δημιουργεί μειδίαμα και αποστροφή. Η δημιουργική πειθαρχία, απ’ την άλλη, οργανώνει τον άνθρωπο και χωρίς αυτήν δεν θα πρέπει κανείς να κάνει θέατρο.

– Πως τα καταφέρνετε, έτσι όπως σας έχω τώρα απέναντι μου, και δείχνετε τουλάχιστον μία δεκαετία νεότερος;
Κάθε μέρα πηγαίνω σε ινστιτούτο ομορφιάς (γέλια). Δουλεύω, δουλεύω συνέχεια και πιστεύω πως αυτός είναι ο λόγος. Κι αν εγώ έχω τη δουλειά μου για να με κάνει να μοιάζω νεότερος, για έναν άλλον ίσως είναι κάτι άλλο. Εγώ, ας πούμε, δεν διαθέτω βίλα να παραθερίζω, ενώ αυτοκίνητο οδήγησα μόνο για ένα χρόνο και τώρα πια δεν έχω. Να σας πω κάτι; Δεν μου αρέσει να παλεύω για τη ζωή! Πάντα είχα τόσα λεφτά, όσα για να περνούσα μόνο, για να αγοράσω κάποια βιβλία και να κάνω ορισμένα ταξίδια ή για να βοηθήσω άλλους ανθρώπους. Δεν ασχολήθηκα με το να φτιάξω τη ζωή μου, έτσι όπως το σκέφτονται οι πολλοί.

– Κι έτσι έχετε και την ηρεμία σας.
Πράγματι, εν τοιαύτη περιπτώσει έχω την ηρεμία μου και με βοηθάει πολύ. Μου αρέσει όμως να έχω να κάνω με επαγγελματίες στη δουλειά μου και δεν μου αρέσουν καθόλου οι τεμπέληδες. Πολλοί άνθρωποι κάνουν μια δουλειά που δεν θα έπρεπε να την κάνουν. Ο τσαγκάρης μπορεί να μαγειρεύει σε μία κουζίνα και ο μάγειρας να φτιάχνει παπούτσια. Αν ο άνθρωπος έχει ταλέντο κάπου, μ’ αυτό θα πρέπει ν’ ασχοληθεί. Και, εδώ που είμαστε, φυσικά να καταλαβαίνει αυτόν που του λέει κάτι σημαντικό και σπουδαίο από το θέατρο. Και αυτός που καταλαβαίνει από θέατρο, οφείλει να κατανοεί και αυτούς που οργανώνουν τα χρήματα τους και την ίδια τους τη ζωή. Για μένα ο ιδανικός κόσμος είναι αυτός του επαγγελματία, ο οποίος όμως σέβεται τη δουλειά που κάνει ένας άλλος επαγγελματίας.

– Ποιο θεωρείτε μεγαλύτερο σας απόκτημα;
Τον γιο μου. Με εσάς τελικά θα έπρεπε να μιλάγαμε για ώρες, μου αρέσουν πάρα πολύ οι ερωτήσεις σας. Μάλλον ο γιος μου, λοιπόν, δεν έχω άλλη απάντηση.

– Έναν γιο έχετε, ένα παιδί;
Έχω και μια κόρη και έναν άλλο γιο, μόνο που αυτοί έχουν γεννηθεί 38 χρόνια πριν απ’ αυτόν που σας ανάφερα. Τα αγαπώ εξίσου, αλλά αυτός ο γιος μου, ο μικρότερος, μου δημιουργεί ένα είδος αισιοδοξίας για τις μελλοντικές γενιές. Πολλοί βρίζουν τη νεολαία και το βρίσκω εντελώς άδικο.

– Και μικρόψυχο, δεν νομίζετε;
Θέλουν να νουθετήσουν τους νέους με τον τρόπο τους, αλλά δεν καταλαβαίνουν πως η ξένη πείρα δεν γίνεται μάθημα για κανέναν. Δεν μπορείς σ’ ένα ξένο βιβλίο να διαβάσεις τη δική σου ζωή. Και τι σημαίνει πείρα, εδώ που τα λέμε; Πείρα είναι η ιστορία των λαθών σου, όταν κι εδώ κι εκεί και παραπέρα μπορεί να έκανες λάθη. Οι άνθρωποι αυτοί θέλουν να πατρονάρουν τη νέα γενιά και όχι να μαθαίνουν απ’ αυτή. Έχουν μεγάλη ιδέα για τις εμπειρίες τους, υπερβολική θα έλεγα, που τους κάνει αυτάρεσκους. Ίσως αυτό σημαίνει και την ανάγκη τους να παραμένουν ακόμη, να υπάρχουν, ακόμη και ενόσω βρίσκονται στο κατώφλι του βιολογικού τους θανάτου. Στην τέχνη δεν μπορείς να μαθαίνεις τον άλλους, αλλά μόνο να μαθαίνεις απ’ τους άλλους.

– Εσείς τα αγαπάτε, βλέπω, τα λάθη σας.
Δεν ανατρέχω στα λάθη μου πολύ συχνά, αν και σαφώς τα γνωρίζω. Πριν, παρατηρήσατε ότι μοιάζω πιο νέος. Δεν μου αρέσει καθόλου η αίσθηση του αποτελέσματος και τη διώχνω τελείως και πάντα. Δεν μπορούμε να βγάζουμε συμπεράσματα για το που έχουμε φτάσει ο καθένας μας. Ακόμη και στις δικές σας ερωτήσεις, που δεν είναι συνηθισμένες για συνέντευξη, δεν οφείλω να βγάζω συμπεράσματα για τον εαυτό μου. Ας το κάνουν άλλοι για μένα.

– Ελπίζετε σε μια επανάσταση, όποια κι αν είναι αυτή;
(η μεταφράστρια του Shapiro, η κυρία Ντίνα, σκύβει και μου λέει χαμογελαστή: «Είμαι κι εγώ περίεργη για να δω τι θα πει»…). Είτε ελπίζω, είτε δεν ελπίζω, οι επαναστάσεις πάντα θα υπάρχουν. Έτσι είναι η ζωή, έτσι και οι επαναστάσεις ήταν ανέκαθεν μεγάλο κομμάτι της ιστορίας της ανθρωπότητας. Τίποτα δεν θα προσφέρει η δική μου άποψη, ούτε σε μένα, ούτε σε κάποιον άλλον. Οι επαναστάσεις θα γίνονται και αυτό δεν προέρχεται από έναν άνθρωπο μόνο. Έτσι προχωρά ο κόσμος όλος.

– Θα περίμενα πριν, πάντως, να μου λέγατε πως ένα μεγάλο απόκτημα σας, αν όχι το μεγαλύτερο, είναι το ότι ακόμη γυρνάτε τον κόσμο και σκηνοθετείτε έργα κλασικού και σύγχρονου ρεπερτορίου (τη στιγμή αυτή ένας συνεργάτης του, από τον θίασο του “Platonov”, που αγνοεί πως κάνουμε συνέντευξη, πάει μπροστά στον Shapiro και υποκλίνεται. Ο Shapiro σηκώνεται από την καρέκλα του, πέφτει στα γόνατα και υποκλίνεται κι αυτός στον συνεργάτη του).
Ναι, αλλά δεν έχει να κάνει με την αγάπη για τη ζωή. Ας πούμε, δεν θα ήθελα να πάω να σκηνοθετήσω στη βόρεια Κορέα.

– Το 2011 δουλέψατε με μια Ελληνίδα σταρ, τη Ζωή Λάσκαρη. Με την τόση εμπειρία σας, μπορείτε να διακρίνετε διαφορά στη στάση ενός ηθοποιού σταρ απέναντι σ’ έναν σκηνοθέτη απ’ ότι ενός οπουδήποτε άλλου ηθοποιού;
Συνεργαστήκαμε στο “Rose” του φίλου μου και φίλου σας, του Martin Sherman. Θα απαντήσω πως αν αυτοί οι ηθοποιοί – σταρ είναι νηφάλιοι, κάνουν και ωραίες πρόβες. Κανείς δεν με ανάγκασε, όμως, να δουλέψω με τη Ζωή και δούλεψα με μεγάλη ικανοποίηση. Μου άρεσε πολύ ο τύπος της, η στόφα της και ένιωθα ότι κουβαλά ένα ανθρώπινο δράμα αυτή η γυναίκα. Είχε ένα μυστήριο που ομολογώ πως δεν μπόρεσα να το αποκρυπτογραφήσω.

– Ανέκαθεν σας ενδιέφερε να αποκρυπτογραφείτε τα μυστήρια των ηθοποιών σας;
Είναι το πιο σημαντικό. Γίνεται σχεδόν απ’ το casting. Τους κοιτάζω και μου αρέσει να επιλέγω κάποιους ηθοποιούς, στους οποίους διακρίνω ένα μυστήριο. Όταν μου είναι πολύ «κατανοητός» ένας ηθοποιός, παύει να έχει ενδιαφέρον για μένα.

– Και πως κατακτιέται αυτό; Ακόμη και βλέποντας εξ όψεως έναν ηθοποιό;
Και εξ όψεως και μιλώντας μαζί του. Από μια πρώτη γνωριμία, θα έλεγα, αλλά όπως είχα δηλώσει και παλιότερα, απλά θέλω ο ηθοποιός να μου προκαλεί ένα ενδιαφέρον, τόσο σαν άνθρωπος, όσο και σαν ηθοποιός. Όπως σας είπα για τη Ζωή Λάσκαρη ότι με ενδιέφερε η στόφα της και το δράμα της, τέτοιους ανθρώπους δεν τους βρίσκεις στο δρόμο.

– Και γι’ αυτό γίνονται ηθοποιοί;
Όχι, γι’ αυτό προκαλούν το ενδιαφέρον. Και δεν είναι απαραίτητο να σου προκαλεί με τη μία ο άλλος θετικά συναισθήματα. Μιλάμε πάντα για δημιουργικά συναισθήματα, όποια κι αν είναι.

– Κύριε Shapiro, σας ευχαριστώ πάρα πολύ γι’ αυτή τη συνέντευξη και ελπίζω να μην σας κούρασα.
Εγώ σας ευχαριστώ. Ήταν πολύ, μα πάρα πολύ ενδιαφέρουσες οι ερωτήσεις σας και δεν συμβαίνει αυτό συχνά ειδικά τα τελευταία χρόνια. Μόνο που αισθάνομαι λίγο άβολα γιατί τόση ώρα σας μιλούσα, προσπαθώντας να κρύψω τα μάτια μου από τον ήλιο.

 

Ακολουθήστε το OLAFAQ
στο Google News