«One pill makes you larger / And one pill makes you small / And the ones that mother gives you / Don’t do anything at all / Go ask Alice / When she’s ten feet tall».

Αυτοί είναι κάποιοι από τους στίχους του τραγουδιού White Rabbit των Jefferson Airplane -στίχοι εμπνευσμένοι από το θρυλικό βιβλίο του 19ου αιώνα “Alice In Wonderland”.

Προσέξτε τους στίχους: «Ένα χάπι σε κάνει μεγαλύτερο / Και ένα χάπι σε κάνει μικρό / Και αυτά που σου δίνει η μητέρα / Δεν κάνουν τίποτα απολύτως / Πήγαινε να ρωτήσεις την Αλίκη / Όταν θα είναι τρία μέτρα ψηλή».

Πριν από καμιά εικοσαριά και κάτι χρόνια, ο, σήμερα 37χρονος, Γιώργος Τ. βρισκόταν στο αυτοκίνητο με τους γονείς του όταν παρατήρησε ότι κάτι περίεργο συνέβαινε στα κτίρια εκατέρωθεν του οχήματος: έμοιαζαν να μεγαλώνουν και να μεγαλώνουν και να μεγαλώνουν.

Όταν το είπε στη μητέρα του, εκείνη έμεινε άναυδη. Κατά την άποψή της, τα κτίρια έμοιαζαν τα ίδια όπως πάντα. «Καθώς το αυτοκίνητο κινούνταν, τα κτίρια και στις δύο πλευρές ξαφνικά μεγάλωσαν και ένιωσε σαν να απειλούν να πέσουν πάνω του, να τον καταβροχθίσουν», λέει η μητέρα του.

Δεν ήταν η μόνη φορά που θα συνέβαινε αυτό. Αφού επέστρεψε από το λύκειο μια μέρα, ο Γιώργος είπε στη μητέρα του πώς «τα πρόσωπα των δασκάλων του έγιναν μεγαλύτερα, δυσανάλογα με το σώμα τους και οι τοίχοι της σχολικής αίθουσας επιμηκύνθηκαν και έμοιαζαν σαν να απομακρύνονταν από αυτόν».

Επίσης, ο ίδιος λέει ότι σε μια περίπτωση που έπαιζε σκάκι με τον πατέρα του, ξαφνικά παρατήρησε ότι «τα δάχτυλά του γίνονταν όλο και πιο πλατιά και μεγάλα σε σημείο που ένιωθε ότι δεν μπορούσε να σηκώσει τα πιόνια του σκακιού».

Αυτά τα παράξενα αυτά επεισόδια ήταν πιο τρομακτικά για τον Γιώργο μέσα στη νύχτα, όταν «οι γωνίες του δωματίου του άλλαζαν, οι τοίχοι γίνονταν στραβοί και ήταν σαν να έκλιναν και να έπεφταν πάνω του», οδηγώντας σε «νυχτερινούς τρόμους», τα γνωστά night terrors.

«Και επίσης, όταν η μητέρα μου ερχόταν έντρομη στο δωμάτιό μου για να δει τι έχω και να με ηρεμήσει, η φωνή της της ακουγόταν πολύ διαφορετική και την άκουγα να μιλάει σε χαμηλότερο τόνο και πιο αργό ρυθμό, σαν να ήταν σε slow motion ή μεθυσμένη», λέει ο Γιώργος.

Χρειάστηκαν σχεδόν δύο χρόνια για να ανακαλύψει η οικογένειά του τι συνέβαινε. Ο Γιώργος έμαθε, μετά από μια σειρά εξετάσεων, ότι πάσχει από μια σπάνια διαταραχή γνωστή ως σύνδρομο Alice In Wonderland, που μερικές φορές ονομάζεται επίσης σύνδρομο Todd.

Τι είναι το σπάνιο σύνδρομο “Alice In Wonderland”

Το σύνδρομο της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων, γνωστό και ως σύνδρομο Τοντ, και ως δυσμετροψία, είναι μια σπάνια νευρολογική ασθένεια που δημιουργεί διαστρέβλωση της αντίληψης. Αναφέρεται όταν η αίσθηση της εικόνας του σώματος, της όρασης, της ακοής, της αφής και του χώρου/χρόνου ενός ατόμου είναι διαστρεβλωμένη.

Τα άτομα με την πάθηση αυτή συνήθως βιώνουν τα αντικείμενα ως μικρότερα από ό,τι είναι στην πραγματικότητα, ενώ οι άνθρωποι φαίνονται μεγαλύτεροι από ό,τι είναι. Ή το αντίθετο: τα αντικείμενα γίνονται αντιληπτά ως μεγαλύτερα από ό,τι είναι και οι άνθρωποι φαίνονται μικρότεροι. Αυτές οι εμπειρίες μπορεί να συνοδεύονται από αισθήματα παράνοιας.

Λίγα είναι γνωστά για το πόσο συχνή είναι αυτή η διαταραχή. Οι πάσχοντες είναι συνήθως παιδιά και πάσχοντες από ημικρανίες. Η αιτία πρόκλησης αυτής της νευρολογικής ασθένειας είναι ακόμα άγνωστη. Ωστόσο, θεωρείται ότι η ασθένεια επιδεινώνεται με την υπερβολική έκθεση σε ηλεκτρονικές συσκευές , η οποία οδηγεί στη μη φυσιολογική ροή του αίματος στα μέρη του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνα για την επεξεργασία οπτικής αντίληψης και υφής.

Ονομάζεται και σύνδρομο Τοντ γιατί το πρώτο καταγεγραμμένο περιστατικό αναγνωρίστηκε από τον Βρετανό ψυχίατρο Τζον Τοντ, κατά την δεκαετία 1950. Κατέγραψε τα συμπτώματα και παρατήρησε πως είναι παρόμοια με τις εμπειρίες της Αλίκης στο λογοτεχνικό σύγγραμμα του Λιούις Κάρρολ, Οι Περιπέτειες της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων.

Παρά το γεγονός ότι περιγράφηκε επίσημα από τους γιατρούς ως ξεχωριστό σύνδρομο το 1955 και ότι ορισμένα συμπτώματα καταγράφηκαν από τους γιατρούς ακόμη και νωρίτερα από αυτό, τα ακριβή αίτια του συνδρόμου «Η Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων» εξακολουθούν να καλύπτονται από ένα μυστήριο που η ίδια η Αλίκη θα μπορούσε να βρει όλο και πιο περίεργο.

Υπάρχει θεραπεία για τον Γιώργο;

Οι πάσχοντες από το σύνδρομο μπορεί να τρομάξουν και να πανικοβληθούν, οπότε η επιτυχής θεραπεία συχνά περιλαμβάνει ξεκούραση και χαλάρωση. Στις περισσότερες περιπτώσεις, πρόκειται για μια σχετικά βραχύβια κατάσταση. Η πιο πρόσφατη έρευνα σχετικά με το σύνδρομο της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων ανέφερε ότι σχεδόν οι μισοί από τους πάσχοντες αντιμετωπίζονται με επιτυχία.

Τι κάνει ο Γιώργος; «Ενας γιατρός μού είπε ότι καλό θα ήταν να κουβαλάω πλέον μαζί του έναν καθρέφτη για όποτε χρειάζεται να κάνω έναν έλεγχο του μεγέθους μου όταν αρχίζω να εμφανίζει συμπτώματα. Αλλά δεν είναι εύκολο να κουβαλάς έναν καθρέπτη στο σινεμά, έτσι δεν είναι; Οπότε έχω πάντα μαζί μου έναν καθρέπτη μεσαίου μεγέθους στο backpack μου και αν χρειαστεί, τον βγάζω από την τσάντα και προσπαθώ έστω με αυτόν να καταλάβω τι παίζει με μένα ανά πάσα στιγμή».

Αυτό που πραγματικά μου κάνει εντύπωση, σε καθαρά σημειολογικό επίπεδο, είναι το ότι το συγκεκριμένο σύνδρομο είναι κάπως σαν να μας λέει ο εξής: ότι ο καθένας από εμάς αντιλαμβάνεται τον κόσμο με διαφορετικό τρόπο από τον άλλον. Όλοι υπάρχουμε στη δική μας μοναδική πραγματικότητα.

«Η αντίληψη δεν είναι μια παθητική διαδικασία που απλώς βλέπουμε, ακούμε, αισθανόμαστε, γευόμαστε ή μυρίζουμε. Είναι μια ενεργητική διαδικασία. Ο εγκέφαλος ενεργεί σε σχέση με τα εισερχόμενα αισθητηριακά ερεθίσματα, με βάση τις προηγούμενες εμπειρίες και προκαταλήψεις μας. Ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τα πράγματα, επηρεάζει αντίστοιχα και τον τρόπο με τον οποίο ενεργούμε, και ο τρόπος με τον οποίο ενεργούμε επηρεάζει αυτό που αντιλαμβανόμαστε», λέει ο Mοχέμπ Κοστάντι, νευροεπιστήμονας με έδρα το Λονδίνο, ο οποίος εξετάζει το σύνδρομο της «Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων».

Όμως, μερικές φορές η αντίληψή μας μπορεί να διαταραχθεί, όπως όταν οι άνθρωποι υποφέρουν από παραισθήσεις ή ψευδαισθήσεις. Όταν η αντίληψη του εαυτού μας και του κόσμου στον οποίο ζούμε διαστρεβλώνεται, κινδυνεύουμε να χάσουμε την αίσθηση του εαυτού μας και να υποφέρουμε από την λεγόμενη «αποπροσωποποίηση». Μπορεί ακόμη και να καταλήξουμε να βιώνουμε τον ίδιο τον κόσμο ως κάτι… εξωπραγματικό.

Είναι κάπως σαν αυτό που περιγράφουν οι στίχοι του έτερου τραγουδιού, του Empire State Human των Human League (γιατί η μουσική έχει μιλήσει για όλα…):

«Since I was very young I’ve realised / I never wanted to be human size / So I avoid the crowds and traffic jams / They just remind me of how small I am / Tall, tall, tall, I want to be tall, tall, tall / As big as a wall, wall, wall, as big as a wall, wall, wall».

Δηλαδή: «Από πολύ μικρός συνειδητοποίησα / ότι ποτέ δεν ήθελα να έχω το ανθρώπινο μέγεθος / Έτσι αποφεύγω τα πλήθη και τα μποτιλιαρίσματα / Γιατί απλά μου θυμίζουν πόσο μικρός είμαι / Ψηλός, θέλω να είμαι ψηλός, ψηλός, ψηλός / Τόσο μεγάλος όσο ένας τοίχος».

Στο παρελθόν, το σύνδρομο της «Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων» έχει χαρακτηριστεί από τους επιστήμονες ως μια – σε μεγάλο βαθμό – ακίνδυνη κατάσταση που δεν απαιτεί ιατρική παρέμβαση. Κάποιου βαθμού συμπτώματα αναφέρονται στο γενικό πληθυσμό, με έως και 30% των εφήβων να αναφέρουν ήπιες ή παροδικές εμπειρίες του συνδρόμου.

Ορισμένα φάρμακα για το βήχα και κάποιες παράνομες παραισθησιογόνες ουσίες είναι επίσης γνωστό ότι το προκαλούν. Μερικές φορές, ωστόσο, οι αλλαγές στην αντίληψή μας για τον κόσμο προκαλούνται από κάτι άλλο που κρύβεται πίσω από αυτές. Ένα ευρύ φάσμα αιτιών έχει προταθεί για το σύνδρομο της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων τόσο σε παιδιά όσο και σε ενήλικες, συμπεριλαμβανομένων εγκεφαλικών επεισοδίων, όγκων στον εγκέφαλο, ανευρυσμάτων, ιογενών λοιμώξεων, επιληψίας, ημικρανιών, οφθαλμικών παθήσεων και ψυχιατρικών διαταραχών όπως η κατάθλιψη και η σχιζοφρένεια.

Έχει επίσης συσχετιστεί με ορισμένες λοιμώξεις όπως η νόσος του Lyme, η γρίπη H1N1 και ο ιός Coxsackievirus B1. Μια μελέτη την αναγνώρισε ακόμη και ως εκδήλωση της νόσου Creutzfeldt-Jacob (CJD), μιας ταχέως εξελισσόμενης και συχνά θανατηφόρας νευροεκφυλιστικής διαταραχής.

«Το σίγουρο είναι ότι δεν πρέπει να απορρίπτεται από τους γιατρούς με ελαφρά τη καρδία», λέει ο Γιώργος, προσθέτοντας ότι μέχρι να βρει έναν νευροεπιστήμονα που να του δώσει την δέουσα προσοχή και το ενδιαφέρον που απαιτείται, του πήρε… χρόνια.

«Αλλαξα πάνω από 5-6 γιατρούς μέχρι να βρω εκείνον που με κατεύθυνε σωστά. Μιλάμε και για άλλη εποχή βέβαια, πριν από 22-23 χρόνια, που η διαταραχή δεν ήταν καθόλου γνωστή στην Ελλάδα».

Ο Γιαν Ντιρκ Μπλομ, καθηγητής κλινικής ψυχοπαθολογίας στο Πανεπιστήμιο Leiden της Ολλανδίας, ο οποίος είναι ένας από τους λίγους ερευνητές που έχει αφιερωθεί στη μελέτη του συνδρόμου, τονίζει την ανάγκη οι γιατροί να λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τους ασθενείς που περιγράφουν αυτά τα συμπτώματα.

Ο Μπλομ λέει ότι η διάγνωση και η αναγνώριση του συνδρόμου της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων έχει μόλις και μετά βίας βελτιωθεί τα τελευταία χρόνια.

Οι λίγες έρευνες που υπάρχουν, ωστόσο, αρχίζουν να παρέχουν κάποιες ενδείξεις σχετικά με το γιατί το σύνδρομο της «Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων» πλήττει κάποιους συγκεκριμένους ασθενείς – αλλά όχι κάποιους άλλους.

«Η γενετική μπορεί ίσως να παίζει ρόλο στη δημιουργία μιας ευαισθησίας απέναντι στο σύνδρομο της “Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων” σε ορισμένους ανθρώπους, αν και αυτό χρειάζεται περαιτέρω εμπειρική επιβεβαίωση», λέει ο Μπλομ.

Στα παιδιά, η εγκεφαλίτιδα που προκαλείται κυρίως από τον ιό Epstein-Barr είναι η πιο συχνή αιτία του συνδρόμου της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων, ενώ στους ενήλικες συνδέεται συχνότερα με χρόνιες ημικρανίες.

Η απεικόνιση του εγκεφάλου προσφέρει επίσης κάποιες χρήσιμες πληροφορίες. Αυτές υποδηλώνουν ότι το σύνδρομο της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων μπορεί να προκαλείται από μια συγκεκριμένη δυσλειτουργία μιας περιοχής του εγκεφάλου που ονομάζεται κροταφο-βρεγματο-ινιακή συμβολή, όπου οι οπτικές και χωρικές πληροφορίες συνδυάζονται με σήματα σχετικά με την αφή, τη θέση του σώματος και τον πόνο.

Οι αλλαγές σε αυτό το βασικό σημείο συνάντησης των αισθητηριακών πληροφοριών που προκαλούνται από βλάβες, νευρολογικές βλάβες ή πρήξιμο μπορεί να μεταβάλλουν τον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος ερμηνεύει τα διάφορα σήματα.

«Υπάρχει ακόμη πολλή δουλειά που πρέπει να γίνει για να κατανοήσουμε τι ακριβώς συμβαίνει στον εγκέφαλο των ασθενών με το σύνδρομο της “Αλίκης στη χώρα των θαυμάτων”», λέει ο Μπλομ, προσθέτοντας εμφατικά ότι «το εν λόγω σύνδρομο μπορεί να μας διδάξει πόσο πιο περίπλοκη, πολύπλοκη και συνάμα ισορροπημένη είναι η όλη διαδικασία της αντίληψης, σε αντίθεση με αυτό που συνήθως θεωρούμε δεδομένο».

Ο Γιώργος δεν έχει πλέον, στα 37 του χρόνια, τον ίδιο αριθμό επεισοδίων όπως παλιότερα. Αυτό δεν σημαίνει, ωστόσο, ότι τα επεισόδια έχουν σταματήσει. Απλά έχουν αραιώσει κατά πολύ, όπως λέει.

«Το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν μπορώ να περάσω το υπόλοιπο της ζωής μου κοιτώντας καθρέπτες προκειμένου να διαπιστώσω αν μεγάλωσα ή μίκρυνα σε μέγεθος», συνοψίζει ο ίδιος, καταλήγοντας με νόημα ότι «αλλά ακόμη και αν χρειαστεί, είμαι πλέον προετοιμασμένος για όλα».