Ήταν περίπου το 2016 που η Ευρώπη ήταν σαν ένα φρούριο. Στους δρόμους των μεγάλων πόλεων έβλεπες στρατό κατά κύριο λόγο και όχι αστυνομία. Θυμάμαι σε ένα ταξίδι που είχα κάνει στην Ιταλία, στις εισόδους μετρό, μεγάλων τουριστικών αξιοθέατων, στρατιωτικοί με όπλα και φουλ εξοπλισμό ήλεγχαν κόσμο και οριοθετούσαν το πλήθος.
Τέτοιο κλιμα ανασφάλειας και έντονης στρατιωτικοποιημένης κοινωνίας είχα συναντήσει στην επίσκεψή μου στο Ισραήλ, όπου τυχαίοι έλεγχοι από στρατιωτικούς είναι κάτι σύνηθες και μετά από λίγο απλά συνηθίζεις την παρουσία τους που είναι απλά παντού.
Στην Ευρώπη όμως μία τέτοια εικόνα δεν είναι κάτι γνώριμο. Ήταν την περίοδο που πολλά τρομοκρατικά χτυπήματα έλαβαν χώρα σε ευρωπαϊκό έδαφος, σε στάδια στη Γαλλία, σε αγορές, σε μετρό και αεροδρόμια του Βελγίου.
Ένα έντονο αίσθημα ανασφάλειας επικρατούσε ενώ συχνές ήταν οι συμβουλές από δικούς σου ανθρώπους, να αποφεύγεις μέρη με συνωστισμό, συναυλίες και θέατρα. Μα πώς είναι δυνατόν να αποφεύγεις τέτοια μέρη; Πώς είναι δυνατόν να πατήσεις παύση στη ζωή σου;
Αύξηση επιπέδου συναγερμού στην Ευρώπη
Δύο τρομοκρατικές επιθέσεις πραγματοποιήθηκαν στη Γαλλία και το Βέλγιο αυτήν την εβδομάδα, με αποτέλεσμα και οι δύο χώρες να αυξήσουν τον συναγερμό τους για τρομοκρατική απειλή στο μέγιστο επίπεδο.
Στη βόρεια Γαλλία, ένας δάσκαλος σκοτώθηκε και αρκετοί άνθρωποι τραυματίστηκαν όταν ένας άνδρας με μαχαίρι που είχε ορκιστεί πίστη στο Ισλαμικό κράτος επιτέθηκε σε σχολείο σε αυτό που οι Γάλλοι αξιωματούχοι περιέγραψαν ως «ισλαμιστική τρομοκρατική επίθεση».
Μέρες αργότερα, κατά τη διάρκεια ενός αγώνα ποδοσφαίρου Βελγίου-Σουηδίας για τα προκριματικά του Euro 2024 στις Βρυξέλλες, ένας άνδρας σκότωσε δύο Σουηδούς υπηκόους σε αυτό που οι αρχές χαρακτήρισαν «τρομοκρατική πράξη». Το παιχνίδι διεκόπη και οι οπαδοί κρατήθηκαν στο γήπεδο. Ο δράστης πυροβολήθηκε αργότερα από την αστυνομία.
«Αν και οι αρχές δεν έχουν εντοπίσει καμία σχέση μεταξύ της σύγκρουσης Ισραήλ-Χαμάς και των επιθέσεων στην Ευρώπη, η άκρως φορτισμένη και διχαστική φύση της σύγκρουσης θα μπορούσε να προκαλέσει πρόσθετες επιθέσεις τις επόμενες εβδομάδες», δήλωσε ο James Wood, διευθυντής ασφαλείας στο International SOS, εταιρεία διαχείρισης κινδύνων υγείας και ασφάλειας.
«Οι αναφορές δείχνουν επίσης ότι τα εγκλήματα μίσους έχουν αυξηθεί παγκοσμίως από τότε που ξεκίνησε η σύγκρουση», πρόσθεσε.
Τουριστικές τοποθεσίες και συγκοινωνιακοί κόμβοι στη Γαλλία δέχθηκαν πολλαπλές απειλές για βόμβες αυτή την εβδομάδα, με αποτέλεσμα οι τουρίστες να εκκενώσουν το Μουσείο του Λούβρου και το Παλάτι των Βερσαλλιών. Την Τετάρτη, οκτώ γαλλικά αεροδρόμια εκκενώθηκαν μετά από απειλές. Έκτοτε οι τοποθεσίες άνοιξαν ξανά.
«Όλα τα ευρωπαϊκά κράτη είναι ευάλωτα και υπάρχει πράγματι μια αναζωπύρωση της ισλαμιστικής τρομοκρατίας», δήλωσε ο Γάλλος Πρόεδρος Emmanuel Macron μετά από συνομιλίες με τον Αλβανό πρωθυπουργό Edi Rama στα Τίρανα. «Η ασφάλεια του Ισραήλ, ο αγώνας εναντίον όλων των τρομοκρατικών ομάδων, καθώς και η ειρηνευτική διαδικασία και η πολιτική λύση, είναι όλα αλληλένδετα», είπε. «Αυτή είναι η ατζέντα που πρέπει να ξαναβρούμε.
Σε «υψηλό» αυξήθηκε το επίπεδο συναγερμού για τρομοκρατική απειλή και στην Αυστρία, λόγω των εξελίξεων στη Μέση Ανατολή.
Ο επικεφαλής της Διεύθυνσης Κρατικής Ασφαλείας και Πληροφοριών (DSN) Omar Haijawi-Pirchner δήλωσε σήμερα ότι η σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς ενδεχομένως να οδηγήσει σε έξαρση της προπαγάνδας με σκοπό τον προσηλυτισμό ισλαμιστών στην Αυστρία.
Παράλληλα ο επικεφαλής της της βρετανικής υπηρεσίας αντικατασκοπείας MI5 υποστήριξε ότι η σύγκρουση στη Γάζα μπορεί να εμπνεύσει τρομοκρατικές ενέργειες στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Οι τρομοκρατικές αυτές ενέργειες ξυπνούν μνήμες μιας περιόδου που η ανασφάλεια και ο τρόμος ήταν καθημερινός για πολλές μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και φέρνουν πάλι στην επιφάνεια συζητήσεις σχετικά με την τρομοκρατία και τους τρόπους αντιμετώπισής της.
Παγκόσμια Τζιχαντιστική Τρομοκρατία και Χαμάς
Η κοινή πεποίθηση είναι ότι οι τζιχαντιστικές τρομοκρατικές ομάδες έχουν ηττηθεί παγκοσμίως.
Η εξόντωση του ηγέτη της Αλ Κάιντα, Ayman al Zawahiri, στο Αφγανιστάν το 2022, των τριών τελευταίων ηγετών του ISIS στη Συρία σε στρατιωτικές επιχειρήσεις των ΗΠΑ το 2019, το 2020 και το 2021, ο περιορισμός του ISIS στην επαρχία Dayr az Zohr της Συρίας και ο δραματικά μειωμένος αριθμός αξιοσημείωτων επιθέσεων των τζιχαντιστών υποδηλώνει ότι η τζιχαντιστική τρομοκρατία δεν αποτελεί απειλή.
Η αλλαγή άλλωστε της ανάλυσης απειλών των ΗΠΑ που αντικαθιστά την παγκόσμια τρομοκρατία με την διευρυνόμενη επιρροή της Ρωσίας και της Κίνας ενίσχυσε την κοινή αντίληψη ότι οι τζιχαντιστικές ομάδες δεν αποτελούν πλέον απειλές για την παγκόσμια ασφάλεια.
Επιπρόσθετα οι βάσεις δεδομένων για την τρομοκρατία αναφέρουν μείωση των τρομοκρατικών επιθέσεων συνολικά στον κόσμο. Για παράδειγμα, οι τρομοκρατικές επιθέσεις μειώθηκαν από 10.167 το 2020 σε 8.354 το 2021.
Ωστόσο, βάσει μελετών φαίνεται να υπάρχει μία ανησυχητική αύξηση των δράσεων των τζιχαντιστικών οργανώσεων
Υπάρχουν 4 κύριες ενεργές ομάδες που συνδέονται με την al-Qaeda ,η Hay’at Tahrir al-Sham (HTS), η Jama’at Nasr al-Islam wal Muslimin (JNIM), η al-Shabaab και η al-Qaeda στην Αραβική Χερσόνησο ( AQAP). Οι επιθέσεις του ISIS και των συνδεδεμένων με αυτό οργανώσεων μεταξύ 2018 και 2022 φαίνεται να αυξήθηκαν κατά 37% από το 2018 έως το 2022.
Η μόνιμη παρουσία της al-Qaeda στο Αφγανιστάν και η σύνδεσή της με την κυβέρνηση των Ταλιμπάν καθιστά την οργάνωση ακόμα μια σημαντική απειλή.
Ομοίως, η Χαμάς και άλλες τζιχαντιστικές τρομοκρατικές ομάδες στη Μέση Ανατολή έχουν επίσης αυξήσει τις ικανότητές τους και οι πρόσφατες επιτυχημένες επιθέσεις της Χαμάς έφεραν ερωτήματα σχετικά με την αποτυχία των ισραηλινών πληροφοριών.
Το Ισραηλινό μοντέλο αντιτρομοκρατίας βασίζεται στην έγκαιρη πρόληψη, απαγόρευση και αντιμετώπιση των πηγών τρομοκρατίας. Θεωρήθηκε επιτυχημένη, δεδομένου ότι οι παλαιστινιακές ομάδες απέτυχαν να κάνουν αξιοσημείωτες επιθέσεις από τις αρχές της δεκαετίας του 2010.
Ωστόσο, οι ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες δεν κατάφεραν να προβλέψουν και να αποτρέψουν τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου, που σίγουρα χρειάστηκαν καιρό για να σχεδιαστούν καθώς ο συνδυασμός επίθεσης αέρα, ξηράς, θάλασσας και πυραύλων έδειξε ότι ο κύκλος της γνώσης ήταν εκτεταμένος.
Τα δεδομένα που συλλέχθηκαν τους πρώτους οκτώ μήνες του 2023 από το GTTAC (Global Terrorism Trends and Analysis Centre) Records of Incidents Database (GRID) τρομοκρατική βάση δεδομένων έδειξαν αυξανόμενο κίνδυνο επιθέσεων στην περιοχή.
Ένας συνδυασμός αυξημένου αριθμού επιθέσεων όχι μόνο από ομάδες Χαμάς, όπως η Παλαιστινιακή Ισλαμική Τζιχάντ (PIJ) και η Ταξιαρχία Μαρτύρων al-Aqsa (AAMB) και η εμφάνιση σχετικά νέων παλαιστινιακών τρομοκρατικών ομάδων όπως το Lion’s Den (AAMB και το Lion’s Den δραστηριοποιούνται κυρίως στη Δυτική Όχθη) φαινόταν να υποδηλώνει αυξημένο κίνδυνο επίθεσης .
Το γράφημα αποτυπώνει τον αυξανόμενο αριθμό τρομοκρατικών επιθέσεων και ανθρώπων που σκοτώθηκαν και τραυματίστηκαν σαπό το 2021 συνεχίστηκε και το πρώτο οκτάμηνο του 2023 στην περιοχή του Ισραήλ, της Γάζας και της Δυτικής Όχθης
Τόσο η Χαμάς όσο και η Ισλαμική Τζιχάντ της Παλαιστίνης (PIJ) διεύρυναν τις ικανότητές τους και ήταν οι δράστες των αυξανόμενων τρομοκρατικών επιθέσεων στην περιοχή.
Ο αριθμός των επιθέσεων της Χαμάς από το 2022 έως τους πρώτους οκτώ μήνες του 2023 αυξήθηκε σχεδόν 300%. Επιπλέον, και οι δύο ομάδες έκαναν κοινές επιθέσεις και στόχευσαν τις ισραηλινές δυνάμεις την ίδια χρονιά.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι τάσεις των τελευταίων δύο ετών κατέγραψαν την εμφάνιση μιας νέας ομάδας, τη Lion’s Den, και έναν αυξανόμενο αριθμό επιθέσεων της Ταξιαρχίας Μαρτύρων al-Aqsa (AAMB) στην περιοχή. Οι επιθέσεις της AAMB αυξήθηκαν από 6 περιστατικά το 2022 σε 31 τους πρώτους οκτώ μήνες του 2023.
Λαμβάνοντας υπόψη αυτές τις πρόσφατες τάσεις, η αποτυχία της ισραηλινής υπηρεσίας πληροφοριών να εντοπίσει την πρόσφατη επίθεση έχει αφήσει πολλά ερωτηματικά.
Κίνδυνος μίμησης της τακτικής της Χαμάς
Οι τρομοκρατικές οργανώσεις αντιγράφουν επιτυχημένες τακτικές και στρατηγικές. Οποιαδήποτε επίθεση που φέρνει περισσότερη δημοτικότητα, στρατολογήσεις και χρηματοδότηση θεωρείται επιτυχημένη τακτική.
Οι Ταλιμπάν δημιούργησαν προηγούμενο για άλλους τζιχαντιστικές ομάδες και προσπαθούν να επιτύχουν το μοντέλο τους που βασίζεται στην επιμονή, στη χρήση πολύπλοκων τεχνικών τρομοκρατίας, στην υποστήριξη κρατών που υποστηρίζουν την τρομοκρατία και στην ανάπτυξη τεχνολογικών όπλων.
Παρόμοια με τους Ταλιμπάν, η Χαμάς θα δημιουργήσει ένα άλλο προηγούμενο για τρομοκρατικές ομάδες.
Αναγκασμένη να ζει υπό αυστηρή πολιορκία, η ομάδα έχει χρησιμοποιήσει κάθε ευκαιρία για να λάβει την υποστήριξη άλλων κρατών αλλά και των ίδιων των Παλαιστικίων. Αυτή η υποστήριξη έφερε τη νίκη στις εκλογές για την οργάνωση. Οι στενές σχέσεις της με το Ιράν, το Κατάρ και την Τουρκία παρείχαν όπλα, εκρηκτικά και πολιτική υποστήριξη, ικανά να οργανώσουν μια σχεδιασμένη επίθεση.
Ριζοσπαστικοποίηση από την καταπίεση και τις ένοπλες συγκρούσεις.
Οι συγκρούσεις στο Ισραήλ και την Παλαιστίνη, το Τζαμού και το Κασμίρ στην Ινδία και τη Μιανμάρ χρησιμεύουν ως περιπτώσεις αναφοράς για αυτές τις ομάδες που παρακολουθούν στενά τις συνεχιζόμενες ένοπλες αντιπαραθέσεις, χρησιμοποιούν την καταπίσεση που ασκείται στο λαό και τις παράπλευρες απώλειες για να ριζοσπαστικοποιήσουν τον κόσμο και να στρατολογήσουν περισσότερους ανθρώπους.
Φαίνεται ότι το ISIS και η al-Qaeda θα έχουν στόχο να επωφεληθούν από τις συνεχιζόμενες αντιπαραθέσεις και να αναδυθούν ξανά στις περιοχές όπου τα δικτατορικά καθεστώτα έχουν καταστείλει τις μουσουλμανικές κοινότητες.
Οι ισραηλινές δυνάμεις πρέπει να στοχεύουν στην τιμωρία της Χαμάς και των πόρων της, όχι αθώους Παλαιστίνιους.
Οι αμφιλεγόμενες αντιτρομοκρατικές στρατηγικές του Ισραήλ έχουν δεχθεί επικρίσεις ότι είναι υπερβολικά τιμωρητικές και παραβιάζουν το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο. Αυτές οι σκληρές πολιτικές έχουν αποτρέψει τρομοκρατικές επιθέσεις, αλλά προκάλεσαν αυξανόμενα παράπονα των Παλαιστινίων που ζουν κάτω από δύσκολες συνθήκες.
Οι ριζοσπαστικοποιημένες απόψεις ενισχύονται από χτυπήματα σε άμαχο πληθυσμό στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης θα εξυπηρετήσουν μόνο τους στόχους των τζιχαντιστικών τρομοκρατικών ομάδων, θα αυξήσουντην την οργή κατά του δυτικού κόσμου και θα βλάψουν τις προσπάθειες του παγκόσμιου συνασπισμού για την καταπολέμηση της τζιχαντιστικής τρομοκρατίας.
Η παγκόσμια τρομοκρατία μπορεί να νικηθεί μόνο με τη μείωση τη εκμετάλλευσης και της καταπίεσης λαών. Η βία φέρνει βία και άνθρωποι που δεν έχουν ελπίδα και μέλλον είναι πολύ εύκολο να ριζοσπαστικοποιηθούν από ακραίες οργανώσεις που προωθούν το μίσος και τον τρόμο.
Με πληροφορίες από: Small Wars Journal, The New York Times, Times
