«Κοιτάζω τη Γη και είναι τόσο όμορφη»: Οι πρώτες λέξεις που ακούστηκαν ποτέ στο διάστημα. Ήταν από τον κοσμοναύτη Yuri Gagarin από την Σοβιετική Ένωση που τον Απρίλιο του 1961  γίνεται ο πρώτος άνθρωπος που ταξιδεύει στο διάστημα και μπαίνει σε τροχιά γύρω από τη Γη. Και ενώ οι πιθανότητες επιβίωσής του ήταν μόλις 5% και η επιστροφή του στη Γη έμοιαζε απίθανη καθώς κανείς δε γνώριζε αν θα μπορούσε να επιβιώσει στο διάστημα ο Gagarin δε δίστασε να μπει σε τροχιά καταφέρνοντας ένα ένα τεράστιο επιστημονικό και τεχνολογικό άλμα για την ανθρωπότητα.

63 χρόνια μετά, Απρίλη πάλι, η NASA  μας ενημερώνει ότι το Voyager 1, ο διαστρικός εξερευνητής της, κατάφερε να επικοινωνήσει επιτέλους με τον επίγειο έλεγχο. Το Σάββατο (20 Απριλίου), το Voyager 1 ενημέρωσε τον έλεγχο εδάφους σχετικά με την κατάσταση λειτουργίας των συστημάτων μηχανικής του για πρώτη φορά σε 5 μήνες

Το Voyager 1 εκτοξεύτηκε στο διάστημα το 1977, 16 δηλαδή χρόνια μετά το ταξίδι του Yuri Gagarin, και έγινε το πρώτο ανθρωπογενές αντικείμενο που εγκατέλειψε το ηλιακό σύστημα και εισήλθε στο διαστρικό διάστημα. Το 2018, το ταξίδι αυτό έξω από τις κοσμικές μας συνοικίες, ακολούθησε το διαστημικό αδελφάκι του, το Voyager 2 το οποίο εξακολουθεί να λειτουργεί και να επικοινωνεί καλά με τη Γη.

Ο πρωταρχικός στόχος του ζευγαριού ήταν να ερευνήσει τους πλανήτες Δία, Κρόνο, Ουρανό και Ποσειδώνα – μια εργασία που ολοκλήρωσαν το 1989. Στη συνέχεια κατευθύνθηκαν προς το βαθύ διάστημα, προς τη γενική κατεύθυνση του κέντρου του γαλαξία μας.

Πηγή: NASA

Καθώς η τροχιά τους τα οδηγεί τόσο μακριά από τον ήλιο, οι ανιχνευτές Voyager δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν ηλιακούς συλλέκτες, αλλά μετατρέπουν τη θερμότητα που παράγεται από τη φυσική ραδιενεργή διάσπαση του πλουτωνίου σε ηλεκτρική ενέργεια για να τροφοδοτήσουν τα συστήματα του διαστημικού σκάφους.

Τα δύο διαστημόπλοια παραμένουν τα μόνα ανθρωπογενή αντικείμενα που εξερευνούν το διάστημα πέρα από την επίδραση του ήλιου.

Ωστόσο, στις 14 Νοεμβρίου 2023, μετά από 11 χρόνια εξερεύνησης του διαστρικού χώρου και ενώ βρισκόταν σε απόσταση 15 δισεκατομμυρίων μιλίων (24 δισεκατομμυρίων χιλιομέτρων) από τη Γη, ο δυαδικός κώδικας του Voyager 1 — γλώσσα υπολογιστή που αποτελείται από 0 και 1 που χρησιμοποιεί για να επικοινωνεί με η ομάδα πτήσης της στη NASA — σταμάτησε να βγάζει νόημα.

Οι ελεγκτές αποστολής μπόρεσαν να προσδιορίσουν ότι το Voyager 1 εξακολουθούσε να λαμβάνει εντολές από τη Γη και λειτουργούσε κανονικά, αλλά τα επιστημονικά δεδομένα δεν μπορούσαν να διαβαστούν και οι ερευνητές δεν γνώριζαν την κατάσταση των συστημάτων μηχανικής του σκάφους.

Η ομάδα μηχανικών του σκάφους μπόρεσε να επιβεβαιώσει ότι το ζήτημα σχετίζεται με έναν από τους τρεις ενσωματωμένους υπολογιστές που αποτελούν το υποσύστημα δεδομένων πτήσης του Voyager 1. Αυτό το σύστημα είναι αυτό που συσκευάζει δεδομένα επιστήμης και μηχανικής σε μια αναγνώσιμη μορφή πριν τα στείλει στη Γη. Η ομάδα διαπίστωσε ότι «ένα μεμονωμένο τσιπ υπεύθυνο για την αποθήκευση ενός τμήματος της μνήμης (του συστήματος), συμπεριλαμβανομένου κάποιου κώδικα λογισμικού υπολογιστή, δεν λειτουργούσε.

Ο συνταξιούχος Καναδός αστροναύτης Chris Hadfield, ο οποίος πέταξε δύο αποστολές διαστημικού λεωφορείου και ενήργησε ως διοικητής του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού, συνέκρινε την αποστολή JPL με ένα εξ αποστάσεως service σε ένα vintage αυτοκίνητο.

Στις 18 Απριλίου 2024, η ομάδα άρχισε να στέλνει τον κωδικό στη νέα της θέση στη μνήμη FDS. Αυτή ήταν μια επίπονη διαδικασία, καθώς ένα ραδιοφωνικό σήμα χρειάζεται 22,5 ώρες για να διανύσει την απόσταση μεταξύ της Γης και του Voyager 1, και στη συνέχεια χρειάζονται άλλες 22,5 ώρες για να πάρει πίσω ένα σήμα από το σκάφος.

Μέχρι το Σάββατο (20 Απριλίου), ωστόσο, η ομάδα επιβεβαίωσε ότι η τροποποίησή της είχε λειτουργήσει. Για πρώτη φορά μετά από πέντε μήνες, οι επιστήμονες μπόρεσαν να επικοινωνήσουν με το Voyager 1 και να ελέγξουν την κατάστασή του. Τις επόμενες εβδομάδες, η ομάδα θα εργαστεί για την προσαρμογή του υπόλοιπου λογισμικού FDS και θα επιδιώξει να ανακτήσει τις περιοχές του συστήματος που είναι υπεύθυνες για τη συσκευασία και την επιστροφή ζωτικής σημασίας επιστημονικών δεδομένων πέρα από τα όρια του ηλιακού συστήματος.

Το Voyager 1 αποτελεί το πιο μακρινό αντικείμενο της ανθρωπότητας ενώ μέχρι σήμερα έχει διανύσει περισσότερα από 46.000.000.000 μίλια.

Μαζί με το αδελφάκι του, Voyager  2 έχουν κάνει πολλές επιστημονικές ανακαλύψεις, συμπεριλαμβανομένης της λήψης λεπτομερών καταγραφών του Κρόνου και της αποκάλυψης ότι ο Δίας έχει επίσης δακτυλίους, καθώς και ενεργό ηφαέστειο σε ένα από τα φεγγάρια του, την Io. Αργότερα ανακάλυψαν και 23 νέα φεγγάρια γύρω από τους εξωτερικούς πλανήτες.

Η NASA ελπίζει να συνεχίσει να συλλέγει δεδομένα από τα δύο διαστημόπλοια Voyager για αρκετά ακόμη χρόνια, αλλά οι μηχανικοί αναμένουν ότι οι ανιχνευτές θα είναι πολύ μακριά από την εμβέλεια για να επικοινωνήσουν σε περίπου μια δεκαετία, ανάλογα με το πόση ενέργεια μπορούν να παράγουν.

Σε περίπου 40.000 χρόνια, οι ανιχνευτές θα περάσουν σχετικά κοντά, σε αστρονομικούς όρους, σε δύο αστέρια. Το Voyager 1 θα έρθει σε απόσταση 1,7 ετών φωτός από ένα αστέρι στον αστερισμό της Μικρής Άρκτου, ενώ το Voyager 2 θα έρθει σε παρόμοια απόσταση από ένα αστέρι που ονομάζεται Ross 248 στον αστερισμό της Ανδρομέδας.

Ο πλανήτης μας είναι μια μικροσκοπική κουκκίδα

Το πόσο ακόμη μπορούν να συνεχίσουν τα Voyagers είναι αβέβαιο. Το σίγουρο είναι ότι καθώς εξερευνούμε το διάστημα, και έχουμε πλέον φτάσει πιο πέρα από το ηλιακό μας σύστημα, εντυπωσιαζόμαστε από το πόσα περισσότερα έχουμε να μάθουμε.

Κατασκευάστηκαν πριν από 47 χρόνια και έκτοτε ταξιδεύουν στo βαθύ διάστημα. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη απόδειξη της ανθρώπινης δύναμης και θέλησης να εξερευνήσει και να θριαμβεύσει προσπαθώντας να κατανοήσει γαλαξίες πέρα από το ηλιακό μας σύστημα, αλλά και της ασημαντότητάς μας σε ένα αχανές και άγνωστο σύστημα γαλαξιών.

Πριν από έναν αιώνα, ο φιλόσοφος Bertrand Russell έγραψε ότι «ο πλανήτης μας είναι μια μικροσκοπική κουκκίδα» μέσα στην «αδιανόητη απεραντοσύνη» του σύμπαντος. Η φωτογραφία που έχει ανεβάσει η NASA που δείχνει τον πλανήτη Γη από το σημείο που το Voyager 1 βρισκόταν στις 14 Φεβρουαρίου 1990, πριν δηλαδή 34 χρόνια, αποτυπώνει αυτή την πραγματικότητα όσο καμία άλλη και αποτελεί μία  σημαντική υπενθύμιση της ασημαντότητάς μας. Στο απέραντο διάστημα, που ακόμα δεν έχουμε εξερευνήσει και δεν μπορούμε καν να φανταστούμε τι μπορεί να υπάρχει, η Γη αποτελεί μία κουκίδα και οι ζωές μας ένα μικροσκοπικό υποσύνολο της κουκίδας αυτής, αποκαλύπτοντας τις αυταπάτες μας περί κυριαρχίας στη φύση. 

Γνωρίζουμε πολύ λίγα, και όμως είναι εκπληκτικό το γεγονός ότι γνωρίζουμε τόσα πολλά, και ακόμη πιο εκπληκτικό το ότι τόσο λίγη γνώση μπορεί να μας δώσει τόση δύναμη.

Η γη από το Voyager 1
Πηγή: NASA/JPL-Caltech

 

«Στον ορατό κόσμο, ο Γαλαξίας είναι ένα μικροσκοπικό θραύσμα. μέσα σε αυτό το θραύσμα, το ηλιακό σύστημα είναι ένας απειροελάχιστος κόκκος, και από αυτό το σημείο ο πλανήτης μας είναι μια μικροσκοπική κουκκίδα. Πάνω σε αυτή την κουκκίδα, μικροσκοπικά κομμάτια ακάθαρτου άνθρακα και νερού, πολύπλοκης δομής, με κάπως ασυνήθιστες φυσικές και χημικές ιδιότητες, σέρνονται για μερικά χρόνια, μέχρι να διαλυθούν ξανά στα στοιχεία από τα οποία συνδυάζονται». Bertrand Russell.