Συνδυάζοντας εικόνες που ελήφθησαν χιλιόμετρα πάνω από τη Γη με τα τελωνειακά αρχεία της Κίνας, η αναλύτρια ηλιακής ενέργειας της BloombergNEF, Jenny Chase και η ομάδα της ανακάλυψαν φέτος ότι οι στέγες των σπιτιών και των εργοστασίων σε όλο το Πακιστάν είναι καλυμμένες με ηλιακά πάνελ. Αιφνιδιάζοντας την ίδια τους την κυβέρνηση, οι Πακιστανοί εγκαθιστούν συσσωρεύουν τεράστιες ποσότητες ηλιακής ενέργειας.

Το Πακιστάν αθόρυβα πέρασε από μια ασήμαντη αγορά σχετικά με ζητήματα ηλιακής ενέργειας στην έκτη μεγαλύτερη στον κόσμο. Η χώρα των 242 εκατομμυρίων έχει ένα δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας με μέγιστη χωρητικότητα 46 GW, δηλαδή λιγότερο από το 4% της ηλεκτρικής παραγωγής των ΗΠΑ για μια χώρα με πληθυσμό που αντιστοιχεί στα δύο τρίτα του αμερικανικού πληθυσμού. Τα τελευταία τρία χρόνια οι Πακιστανοί έχουν εισαγάγει περισσότερα από 25 GW ηλιακών πάνελ από την Κίνα. Αυτή η ακατανόητη ενδεχομένως άνθηση από τα κάτω προς τα πάνω έχει αυξήσει την ηλεκτρική ικανότητα του Πακιστάν κατά 50%.

Η έκρηξη τιμών της ηλιακής ενέργειας οφείλεται στο υψηλό κόστος τοπικής ηλεκτρικής ενέργειας. Με 16,6 σεντς ανά κιλοβατώρα το τιμολόγιο ηλεκτρικής ενέργειας για τις επιχειρήσεις στο Πακιστάν είναι κατά 37% υψηλότερο από εκείνο της γειτονικής Ινδίας και υπερδιπλάσιο του μέσου όρου στην Ασία. Συμφωνίες που έγιναν τη δεκαετία του 1990 έχουν καθηλώσει το κράτος σε ακριβά συμβόλαια με ανεξάρτητους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ τα εργοστάσια καίνε μεγάλες ποσότητες υγροποιημένου φυσικού αερίου που έγινε ακριβότερο μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022. Την ίδια χρονιά το Πακιστάν βυθίστηκε σε κρίση συναλλάγματος , καθώς τα δολαριακά αποθέματα της χώρας κατέρρευσαν – γεγονός που έκανε τα πάντα πιο ακριβά.

Όλα αυτά δημιούργησαν μία διέξοδο για τις επιχειρήσεις και τους πιο εύπορους Πακιστανούς να αρχίσουν να μεταφέρουν ηλιακά πάνελ από την Κίνα, τα οποία μπορούν να αποσβέσουν την αξία τους σε μόλις δύο χρόνια και να απελευθερώσουν τους χρήστες τους. Η μεσαία τάξη έχει αρχίσει να κάνει το ίδιο. Το κράτος βρίσκεται υπό πίεση να αυξήσει τα τιμολόγια του παραδοσιακού δικτύου για να ικανοποιήσει τα συμβόλαιά του με τους παραγωγούς ενέργειας. Καταναλωτές που έχουν κάνει τη μετάβαση στα ηλιακά πάνελ, όπως ο ιδιοκτήτης ενός εργοστασίου που κατασκευάζει μπάλες ποδοσφαίρου στη Σιάλκοτ, δήλωσαν στους Financial Times: «Ο Αλλάχ μας έδωσε αυτό το δώρο για να βγούμε από αυτό το χάος».

Πέρα από τα προβλήματα μιας χώρας με το δίκτυο ηλεκτροδότησής της. Αυτό που συμβαίνει στο Πακιστάν είναι το πιο πρόσφατο σημάδι ότι οι αρχές ενέργειας υποτιμούν πόση καθαρή ενέργεια απαιτεί ο κόσμος και ότι τα ενεργειακά μοντέλα χρειάζονται εκ νέου προσαρμογή. Αυτές οι αποτυχίες στους υπολογισμούς δεν είναι απλώς αφηρημένες. Η αποτυχία να κατανοηθεί πόση ενέργεια χρειάζεται και τι είναι διατεθειμένοι να κάνουν οι άνθρωποι σε μέρη όπως το Πακιστάν για να την αποκτήσουν αφήνει τον κόσμο απροετοίμαστο να κατασκευάσει, να χρηματοδοτήσει και να σχεδιάσει ένα καθαρότερο μέλλον.

Οι αναλυτές προσπαθούν να προβλέψουν πόση ενέργεια θα απαιτηθεί στο μέλλον, αλλά συχνά αποτυγχάνουν να διαχωρίσουν πόση ενέργεια χρειάζεται από το πόση επιθυμείται. Πιθανώς αυτό οφείλεται στην «υπεραπόδοση» της ηλιακής ενέργειας, της οποίας την ανάπτυξη ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (IEA), μια διακυβερνητική οργάνωση που εποπτεύει τον παγκόσμιο ενεργειακό τομέα έχει υποτιμήσει δραστικά κάθε χρόνο από το 2006. Η έκθεση του IEA “Net Zero by 2050”, ένα σχέδιο για την εξάλειψη των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου μέχρι τα μέσα του 21ου αιώνα θεωρήθηκε φιλόδοξη όταν δημοσιεύτηκε το 2021. Ζήτησε από τον κόσμο να προσθέσει 630 GW ηλιακής ενέργειας ετησίως μέχρι το 2030. Αυτό όμως αποδεικνύεται ένας πολύ εύκολος στόχος: Ο κόσμος βρίσκεται ήδη σε τροχιά να προσθέσει σχεδόν 600 GW το 2024 — 334 GW στην Κίνα, 53 GW στις ΗΠΑ και τουλάχιστον 16 GW στο Πακιστάν.

Oι Δυτικοί συνεχώς αιφνιδιάζονται από το πόση ενέργεια θα καταναλώσουν οι άνθρωποι στις αναπτυσσόμενες χώρες. Καθώς χώρες όπως το Πακιστάν γίνονται πλουσιότερες, οι πολίτες τους θα απαιτήσουν τις ίδιες εξαρτώμενες από την ενέργεια ανέσεις που ήδη απολαμβάνουν οι άνθρωποι στις πλούσιες χώρες και οι προβλέψεις μας για την ενέργεια πρέπει να αντικατοπτρίζουν αυτή την πραγματικότητα.

Συνεργαζόμενη με τις αρχές ενέργειας του Πακιστάν, η Δανέζικη Υπηρεσία Ενέργειας εξέτασε το 2023 πώς θα μπορούσε να εξελιχθεί ο τομέας ηλεκτρικής ενέργειας του Πακιστάν ώστε να ευθυγραμμιστεί με την πορεία προς μηδενικές εκπομπές καθαρού άνθρακα του IEA μέχρι το 2050. Υπολόγισε ότι η πακιστανική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας θα φτάσει περίπου τις 350.000 γιγαβατώρες (μια μονάδα κατανάλωσης ενέργειας σε βάθος χρόνου) το 2045, διπλασιάζοντας την παραγωγή του 2022 που ήταν 173.000 γιγαβατώρες.

Αυτή η εκτίμηση αποτυγχάνει να λάβει υπόψη της τη μεσαία τάξη του Πακιστάν, η οποία αριθμεί σχεδόν 100 εκατομμύρια ανθρώπους, με εκατομμύρια άλλους να βρίσκονται στο κατώφλι της εξόδου από τη φτώχεια για να ενταχθούν στις τάξεις της. Όσο οι άνθρωποι πλουτίζουν ζητούν και χρησιμοποιούν περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια. Σήμερα, μόνο το 11% των πακιστανικών νοικοκυριών διαθέτει κλιματισμό. Σε έξι μέρες φέτος τον Ιούνιο, όταν οι θερμοκρασίες στο νότιο μέρος της χώρας έφτασαν τους 120 βαθμούς Φαρενάιτ (49 βαθμούς Κελσίου), τουλάχιστον 568 άνθρωποι πέθαναν. Είτε η ανερχόμενη μεσαία τάξη του Πακιστάν θα συνεχίσει να υπομένει καύσωνες σαν αυτόν του φετινού έτους χωρίς να χρησιμοποιεί τεχνολογία για να μετριάσει τα δεινά της, είτε θα καταλήξει να χρησιμοποιεί πολύ περισσότερη ενέργεια από ό,τι υποθέτουν οι επίσημες προβλέψεις κατανάλωσης ενέργειας.

Υπάρχει προηγούμενο για αυτό: Η παγκόσμια ζήτηση ενέργειας για κλιματισμό και άλλα μέτρα ψύξης αυξήθηκε από 300 τεραβατώρες τη δεκαετία του 1990 σε 800 τεραβατώρες το 2023, κάτι που αποτελεί έναν από τους λόγους για τους οποίους οι παγκόσμιες εκπομπές άνθρακα δεν έχουν ακόμα κορυφωθεί.

Όταν ένας ενεργειακός οργανισμός στο Παρίσι ή την Κοπεγχάγη υποθέτει ότι ο κόσμος μπορεί να φτάσει σε μηδενικές εκπομπές καθαρού άνθρακα με εκατομμύρια Πακιστανούς να έχουν απλώς αρκετή ενέργεια για να γυρίζουν ανεμιστήρες οροφής, θέτουν ορισμένα όρια στο πόση ενέργεια μπορεί να εγκατασταθεί στο Πακιστάν και στο πόσο θα μπορούσαν να μειώσουν τις εκπομπές τους οι Ευρωπαίοι για να αφήσουν χώρο ανάπτυξης στο Πακιστάν. Όταν φαινομενικά ολοκληρωμένα μοντέλα αξιολόγησης που εξετάζουν τα οικονομικά αποτελέσματα της κλιματικής αλλαγής λένε στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής ποιοι στόχοι θερμοκρασίας είναι εφικτοί ή επιθυμητοί αποκαλύπτουν πολιτικές παραδοχές που συχνά είναι λανθασμένες.

Μοντέλα όπως αυτό του Νόρντχαους (Βραβείο Νόμπελ 2018) υποθέτουν ότι η οικονομική ανάπτυξη μπορεί να προστατεύσει τους ανθρώπους από την κλιματική αλλαγή που προκαλεί η ίδια η οικονομική δραστηριότητα. Αυτή η σκέψη υποθέτει ότι υπάρχει όριο στο πόσο μπορούν οι πλούσιες χώρες του κόσμου να επιβραδύνουν (ή να «πρασινίσουν») την κατανάλωση ενέργειας τους για να αναχαιτίσουν την κλιματική αλλαγή και συνεπώς υπάρχει όριο στο πόση νέα ενέργεια μπορεί να διατεθεί για τις φτωχότερες χώρες με τις ταχέως αναπτυσσόμενες οικονομίες τους. Η αυξανόμενη μεσαία τάξη του κόσμου δεν περιμένει άδεια για να αγοράσει κλιματιστικά. Το καθήκον τώρα είναι να διασφαλιστεί ότι η ενέργεια που τα τροφοδοτεί είναι καθαρή και αυτό σημαίνει να υπάρχουν περισσότερα ηλιακά πάνελ τόσο για τη Λαχώρη όσο και για την Κοπεγχάγη.

*Με στοιχεία από το Vox.

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.