Οι Αμερικανοί κατάσκοποι καμαρώνουν για τα ισχυρά εργαλεία συλλογής πληροφοριών που διαθέτουν. Kάθε ημέρα έχουν τα τεχνικά μέσα να παρακολουθούν τηλεφωνικά αρχεία υπόπτων για τρομοκρατία ή να εντοπίζουν τις κινήσεις των ρωσικών στρατευμάτων στην Ουκρανία. Αυτές τις μέρες, ωστόσο, οι κατάσκοποι παρακολουθούν έναν στόχο πολύ πιο κοντά στο “σπίτι”: τη Γροιλανδία. Σύμφωνα με πρόσφατο ρεπορτάζ της Wall Street Journal, η κυβέρνηση Τραμπ έδωσε εντολή στις υπηρεσίες πληροφοριών της, περιλαμβανομένων της CIA και της Εθνικής Υπηρεσίας Ασφαλείας (NSA), να εντείνουν την παρακολούθηση του κινήματος ανεξαρτησίας της Γροιλανδίας και να εντοπίσουν ντόπιους που είναι θετικά διακείμενοι προς τα αμερικανικά σχέδια για το αρκτικό νησί. Σύγχρονη διπλωματία ή δυστοπία;
Πρόκειται για την τελευταία εξέλιξη που αφορά την επιθυμία του προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ να αγοράσει ή να κατακτήσει την αυτόνομη επικράτεια των 56.000 κατοίκων, η οποία αποτελεί μέρος του βασιλείου της Δανίας. Επίσκεψη του αντιπροέδρου Τζ. Ντ. Βανς τον Μάρτιο, κατά την οποία δήλωσε ότι η Δανία «δεν φέρθηκε καλά στον λαό της Γροιλανδίας» είχε ήδη ανεβάσει τους τόνους. Όμως οι καταγγελίες περί κατασκοπείας προκάλεσαν γενικευμένη οργή τόσο στους Γροιλανδούς όσο και στους Δανούς. «Η κατασκοπεία εναντίον ενός συμμάχου και εταίρου είναι απολύτως απαράδεκτη» δήλωσε ο πρωθυπουργός της Γροιλανδίας, Γενς-Φρέντρικ Νίλσεν. Η κυβέρνηση της Δανίας κάλεσε άμεσα τον Αμερικανό πρέσβη για εξηγήσεις, ενώ βουλευτές εξετάζουν το ενδεχόμενο να κλείσει το αμερικανικό προξενείο στη Νουούκ, την πρωτεύουσα.
Το αρχικό ενδιαφέρον του Τραμπ για τη Γροιλανδία και ο θόρυβος που προκλήθηκε στα ΜΜΕ αναζωπύρωσαν το ενδιαφέρον για την ανεξαρτησία του νησιού. Όμως οι συνεχιζόμενες επεμβάσεις φαίνεται τώρα να έχουν το αντίθετο αποτέλεσμα: η Γροιλανδία και η Δανία έρχονται πιο κοντά, συσπειρώνονται. Οι εκλογές που διεξήχθησαν τον Μάρτιο για το 31μελές κοινοβούλιο της Γροιλανδίας ανέδειξαν νικητές τους Δημοκράτες της αντιπολίτευσης, που τάσσονται υπέρ στενότερων σχέσεων με τη Δανία και μιας πιο αργής πορείας προς την ανεξαρτησία. Ο νέος κυβερνητικός συνασπισμός δήλωσε ότι θα προσεγγίσει το ζήτημα της ανεξαρτησίας «με προσοχή». Είναι προφανές πως αυτή τη στιγμή προέχει το φλέγον ζήτημα της “επέμβασης” της Αμερικής. Όλες οι πλευρές κερδίζουν χρόνο και προετοιμάζονται.
Οι σχέσεις μεταξύ Γροιλανδίας και Δανίας θερμαίνονται περισσότερο από ποτέ τα τελευταία χρόνια. Κατά την επίσκεψή του στην Κοπεγχάγη στα τέλη Απριλίου, ο κ. Νίλσεν συμφώνησε με την πρωθυπουργό της Δανίας Μέτε Φρεντέρικσεν να ενώσουν τις δυνάμεις τους απέναντι στις «προσβλητικές» αμερικανικές απειλές. Ο κ. Νίλσεν επέστρεψε στη Γροιλανδία μαζί με τον βασιλιά της Δανίας, Φρέντερικ Ι, σε μια επίσκεψη με σκοπό να προβληθεί η ενότητα των δύο πλευρών. Φορώντας παλτό διακοσμημένο με τις σημαίες της Δανίας και της Γροιλανδίας, ο βασιλιάς συναντήθηκε με εκατοντάδες ντόπιους στο πολιτιστικό κέντρο της Νουούκ για έναν καφέ. Η κυβέρνηση της Δανίας συμφώνησε να αυξήσει τις χαμηλές δαπάνες της για την άμυνα στην Αρκτική. Η Πιπαλούκ Λίνγκε, πρόεδρος της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων του κοινοβουλίου της Γροιλανδίας, καλωσόρισε τη συνεργασία με τη Δανία για την αποτροπή των αμερικανικών απειλών: «Δεν μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε μόνοι μας».
Οι υποστηρικτές της ανεξαρτησίας αισθάνονται ότι χάνουν τη δυναμική τους. Ο Κούνο Φένκερ, ένας μαχητικός βουλευτής εκφράζει τη λύπη του για αυτήν την εξέλιξη. «Οι Γροιλανδοί έχουν φοβηθεί πολύ για μια πιθανή αμερικανική εισβολή» τονίζει κι αναστενάζει, κατηγορώντας τον διεθνή Τύπο ότι καλλιεργεί μια παράνοια. Η συνήθως ήπια πολιτική σκηνή του νησιού έχει επίσης γίνει πιο δηλητηριώδης. Ο κ. Φένκερ, που είχε ταξιδέψει στην ορκωμοσία του Τραμπ τον Ιανουάριο υπέβαλε μήνυση για συκοφαντική δυσφήμηση κατά της Άαγια Κέμνιτς, επίσης Γροιλανδής και μέλος του κοινοβουλίου της Δανίας, αφότου εκείνη χαρακτήρισε το ταξίδι του στην Ουάσινγκτον ως απειλή για το εθνικό συμφέρον.
Προς το παρόν οι επανειλημμένες απειλές του Τραμπ έχουν συσκοτίσει κάπως την απογοήτευση πολλών Γροιλανδών για την αποικιακή κληρονομιά της Δανίας. Όμως οι παλιές πληγές είναι βαθιές. Ένα ιδιαίτερα ευαίσθητο ζήτημα παραμένει η υπόθεση των 4.500 Ινουίτ κοριτσιών και γυναικών που υποβλήθηκαν αναγκαστικά σε τοποθέτηση σπιράλ αντισύλληψης από Δανούς γιατρούς κατά τη δεκαετία του 1960 και του 1970. Πολλοί στη Γροιλανδία θεωρούν ότι αυτό συνιστά μορφή γενοκτονίας. Η κυβέρνηση της Δανίας δεν έχει ακόμα εκδώσει επίσημη απολογία. Τα αποτελέσματα μιας κοινής έρευνας αναμένονται τον Σεπτέμβριο, γεγονός που ενδέχεται να αναζωπυρώσει την υποστήριξη προς την ανεξαρτησία.
«Χάσαμε μια μάχη» παραδέχεται ο κ. Φένκερ. «Αλλά ο πόλεμος δεν έχει τελειώσει».
*Με στοιχεία από τον Economist.
