Το 2023 ήταν μία χρονιά γεμάτη μαζικές απολύσεις. Εταιρείες κολοσσοί, από κάθε κλάδο ανακοίνωσαν την αποχώρηση χιλιάδων εργαζομένων δημιουργώντας μία άνευ προηγουμένου αναστάτωση στην αγορά. Μιλώντας με ανθρώπους σε σημαντικές θέσεις μεγάλων εταιρειών τεχνολογίας και επικοινωνίας, παρατηρείται γενικά μία επαναπροσέγγιση των στόχων και ένας επαναπροσδιορισμός των προτεραιοτήτων προκειμένου να μειώσουν το ρίσκο σε περίπτωση κατακύλας της οικονομίας.
Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη δημοσκόπηση της Wall Street Journal, οι οικονομολόγοι δεσμεύουν τις πιθανότητες να σημειωθεί ύφεση τους επόμενους 12 μήνες στο 61%. Αυτό δεν αποτελεί εγγύηση, αλλά αν κάποιος σας έλεγε ότι υπάρχουν 6 στις 10 πιθανότητες να έχουμε μία τρομακτική κακοκαιρία με πλημμύρες, σίγουρα θα προσπαθούσατε να προφυλάξετε το σπίτι σας και την περιουσία σας.
Αυτό λοιπόν κάνουν και οι εταιρικοί CEO. Περίπου το 93% από αυτούς αναφέρει ότι προετοιμάζεται για ύφεση τους επόμενους 12 έως 18 μήνες, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα από το Conference Board.
Από την 1η Ιανουαρίου 2023, 5487+ εταιρείες έχουν ανακοινώσει μαζικές απολύσεις ενώ από την 1η Ιανουαρίου 2024 περισσότερες από 776 εταιρείες έχουν ανακοινώσει μαζικές απολύσεις.
- 8 Φεβρουαρίου 2024 – Getaround απέλυσε το 30% του προσωπικού της Βόρειας Αμερικής.
- 7 Φεβρουαρίου 2024 – Η JPL σχεδιάζει να απολύσει εκατοντάδες υπαλλήλους λόγω έλλειψης χρηματοδότησης
- 6 Φεβρουαρίου 2024 – Η Snap απολύει το 10% του εργατικού δυναμικού της, περικόπτοντας περίπου 500 θέσεις εργασίας.
- 5 Φεβρουαρίου 2024 – Η Societe Generale SA σχεδιάζει να περικόψει περίπου 900 θέσεις εργασίας στα κεντρικά της γραφεία στη Γαλλία.
- 3 Φεβρουαρίου 2024 – Το Zoom απολύει 150 υπαλλήλους και η Okta περικόπτει 400 θέσεις εργασίας.
- 2 Φεβρουαρίου 2024 – Η Riot Games, η εταιρεία πίσω από το δημοφιλές MOBA League of Legends, απέλυσε περισσότερους από 500 υπαλλήλους.
- 1 Φεβρουαρίου 2024 – Η Deutsche Bank καταργεί 3.500 θέσεις εργασίας και επιβραβεύει μετόχους.
Ενώ υπήρξε μία συγκρατημένη αισιοδοξία τόσο στην ευρωπαϊκή όσο και στην αμερικάνικη οικονομία στις αρχές του 2023, καθώς αποφεύχθηκε η οικονομική ύφεση και ο πληθωρισμός δεν είχε σημαντικές διακυμάνσεις, ο ρυθμός ανάπτυξης επιβραδύνθηκε. Οι εκθέσεις για το ΑΕΠ καθ’ όλη τη διάρκεια του 2023 παρείχαν ενθαρρυντικά σημάδια ότι η Fed μπορεί να πέτυχε μια «ήπια προσγείωση» για την οικονομία, αποτρέποντας την ύφεση. Αν και πολλοί πιστεύουν ότι η οικονομία κινδυνεύει, εξακολουθούμε όμως να έχουμε ισχυρή απασχόληση, ισχυρές καταναλωτικές δαπάνες και ανοδική χρηματιστηριακή αγορά. Πρόκειται για μία μπερδεμένη εικόνα με μικτά σήματα που μπορούν να παρομοιαστούν με αυτό που οι οικονομολόγοι περιγράφουν ως «κυλιόμενες υφέσεις».
Κατά τη διάρκεια μιας κυλιόμενης ύφεσης, οι τομείς της οικονομίας παρουσιάζουν ύφεση σε διαφορετικές χρονικές στιγμές. Μετά την ανάκαμψη αυτών των τομέων, η επιβράδυνση «κυλά» σε άλλους τομείς. Συνήθως, η αγορά εργασίας παραμένει σχετικά ισχυρή σε μια κυλιόμενη ύφεση. Με αυτόν τον τρόπο, η οικονομία στο σύνολό της καταφέρνει να αποφύγει μια πλήρη ύφεση. Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια της πανδημίας, πολλές επιχειρήσεις που προσέφεραν υπηρεσίες μπήκαν σε περίοδο ύφεσης. Έστι οι καταναλωτές συνέρρεαν στην αγορά αγαθών, το real estate και τη remote εργασία. Μόλις το lockdown σταμάτησε, οι υπηρεσίες σημείωσαν σημαντική άνοδο με ραγδαία πτώση στα καταναλωτικά αγαθά. Έτσι όταν η ύφεση δεν είναι παράλληλη, η συνολική οικονομία γλιτώνει από μία κατακόρυφη βουτιά.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, όλα τα συστατικά για τη συνεχιζόμενη οικονομική αβεβαιότητα παραμένουν παρόντα. Καθώς η αβεβαιότητα είναι απίθανο να εκτονωθεί σύντομα, πολλές εταιρείες θεώρησαν κρίσιμο να προετοιμαστούν για μια σειρά από οικονομικά και γεωπολιτικά σενάρια.
Το 2024 λοιπόν, θεωρείται μία χρονιά reset για την παγκόσμια οικονομία με εκλογές να διενεργούνται σε κάθε σημείο του πλανήτη, την κλιματική κρίση να αναμοχλεύει τις πολιτικές αποφάσεις, την ενεργειακή κρίση να απειλεί κάθε τομέα της καθημερινότητάς μας.
Πόλεμοι και ενεργειακή κρίση
Οι γεωπολιτικές και οικονομικές προκλήσεις του 2023, δημιούργησαν αναστάτωση στους επενδυτικούς κύκλους καθώς υπάρχει έντονη αβεβαιότητα σε μία περίοδο ανακατατάξεων των μεγάλων δυνάμεων. Δεδομένου του συνεχιζόμενου πολέμου στην Ουκρανία και των εξελισσόμενων συγκρούσεων στη Μέση Ανατολή, οι εταιρείες βρίσκονται μόνιμα σε εγρήγορση για τη γεωπολιτική ευθραυστότητα. Η πιθανότητα μιας ευρύτερης σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή παραμένει και ο αντίκτυπός της θα μπορούσε να φτάσει σε ολόκληρο τον κόσμο, άμεσα μέσω μιας παρακώλυσης στη ναυτιλία μέσω της Διώρυγας του Σουέζ ή της ραγδαίας αύξησης των τιμών του πετρελαίου. Αβεβαιότητα για το μέλλον σημαίνει οικονομική επιβράδυνση, καθώς το επενδυτικό ρίσκο αυξάνεται ραγδαία και οι κίνδυνοι για αυξήσεις στην ενέργεια και τις μεταφορές κατακρεμνύζουν τους οικονομικούς κύκλους που ανθίζουν μόνο σε σταθερό περιβάλλον.
«Φαίνεται πιθανό η οικονομία να αποφύγει μια ύφεση βραχυπρόθεσμα, αν και μπορούμε να περιμένουμε ότι η αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ θα παραμείνει μέτρια με την πάροδο του χρόνου», λέει ο Matt Schoeppner, ανώτερος οικονομολόγος στην U.S. Bank. «Μπορεί να χαρακτηριστεί ως αυτό που ονομάζουμε «ύφεση ανάπτυξης», όπου βλέπουμε μια αργή οικονομία, αλλά με λίγες συνέπειες για την αγορά εργασίας».
Ευρώπη σε αβεβαιότητα
Οι διαρθρωτικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρώπη – από τη γήρανση του πληθυσμού έως τις υψηλές τιμές ενέργειας- παρουσιάζονται αυτή τη στιγμή χωρίς χωρίς σαφή λύση. Ο ρυθμός ανάπτυξης της ευρωζώνης συνεχίζει να επιβραδύνεται, με την αύξηση του ΑΕΠ το τέταρτο τρίμηνο να διαμορφώνεται στο 0,1% σε ετήσια βάση (και λιγότερο από 0,1% αύξηση συνολικά από το τρίτο τρίμηνο του 2022).
Ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη εκτοξεύτηκε ελαφρά, από 2,4% τον Νοέμβριο σε 2,9% τον Δεκέμβριο, υποδηλώνοντας ότι μπορεί να είναι δύσκολο για τον πληθωρισμό να επιστρέψει στα επίπεδα-στόχους γύρω στο 2%. Το Ηνωμένο Βασίλειο αντιμετωπίζει επίσης προβλήματα να θέσει υπό έλεγχο τον πληθωρισμό.
Αυξημένα επιτόκια
Μετά από μια ραγδαία σειρά αυξήσεων των επιτοκίων για να μετριαστεί ο πληθωρισμός, οι κεντρικές τράπεζες των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου και της ευρωζώνης έχουν σταματήσει τις αυξήσεις επιτοκίων προς το παρόν, δεδομένης της πτώσης των αντίστοιχων δεικτών τιμών καταναλωτή των περιφερειών από τα κορυφαία τους το 2022. Ωστόσο, οι κεντρικοί τραπεζίτες παραμένουν επιφυλακτικοί και ενδέχεται να διατηρήσουν τα επιτόκια υψηλά για κάποιο χρονικό διάστημα.
Παρόλο που η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ αναμένεται να αρχίσει να τα μειώνε κάποια στιγμή φέτος, δεν υπάρχει σαφής εικόνα ότι θα επιστρέψουν σχεδόν στο μηδέν. Οι τελευταίες οικονομικές προβλέψεις των αξιωματούχων της Fed που δημοσιεύθηκαν τον περασμένο μήνα δείχνουν ότι αναμένουν τα επιτόκια μακροπρόθεσμα να υποχωρήσουν ελαφρώς κάτω από το 3%. Αν και αυτό είναι χαμηλότερο από το τρέχον εύρος 5,25-5,5%, το υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 23 ετών, είναι πολύ πάνω από τα σχεδόν μηδενικά επιτόκια στις πρώτες ημέρες της πανδημίας, τα οποία η Fed είχε μειώσει για να κρατήσει την οικονομία από την κατακόρυφη πτώση.
Αυτό θα μπορούσε να γίνει πρόβλημα όταν οι εταιρείες που έλαβαν επιχειρηματικό δάνειο το 2020 χρειαστεί να αναχρηματοδοτήσουν, κάτι που θα μπορούσε να γίνει φέτος για πολλούς. «Αυτό σίγουρα θα ανατροφοδοτήσει μέσω των χρηματοπιστωτικών αγορών, μέσω των οντοτήτων που τους δάνεισαν τα χρήματα, καθώς και μέσω επενδυτών που κατέχουν επίσης αυτούς τους τίτλους. Αυτές οι οικονομικές πιέσεις μπορούν να μειώσουν την προθυμία των τραπεζών να δανείσουν σε άλλες επιχειρήσεις αλλά και σε καταναλωτές», είπε η Dana Peterson, επικεφαλής οικονομολόγος στο The Conference Board
Η Τράπεζα της Αγγλίας διέκοψε επίσης τις αυξήσεις των επιτοκίων τον Δεκέμβριο και αναμένεται να διατηρήσει τα ίδια επιτόκια στη συνεδρίασή της τον Φεβρουάριο. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα διατήρησε σταθερά τα επιτόκια και στη συνεδρίασή της τον Ιανουάριο.
Οι επιπτώσεις αυτών των υψηλότερων επιτοκίων και η αβεβαιότητα σχετικά με το πόσο καιρό θα διαρκέσουν θα συνεχίσουν να επηρεάζουν την παγκόσμια οικονομία.
Πολιτικές προκλήσεις
Η εταιρική Αμερική φαίνεται επίσης να είναι επιφυλακτική για τους κινδύνους που ενέχει το συνεχές αδιέξοδο και η πόλωση στο Κογκρέσο. «Ο μόνος κίνδυνος που λένε οι επιχειρήσεις ότι επιδεινώνεται είναι ο κίνδυνος που προέρχεται από τη δική μας κυβέρνηση», δήλωσε την Πέμπτη η Suzanne Clark, πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος του Εμπορικού Επιμελητηρίου των ΗΠΑ, κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης State of American Business του επιμελητηρίου. «Είμαστε εγκλωβισμένοι σε αυτόν τον κύκλο υπερκομματισμού και εναλλαγών πολιτικής εξουσίας»
Πέρυσι, ένα πολιτικό αδιέξοδο στο Κογκρέσο σχεδόν είχε ως αποτέλεσμα οι ΗΠΑ να αθετήσουν το χρέος τους για πρώτη φορά στην ιστορία, γεγονός που θα είχε πυροδοτήσει μια οικονομική καταιγίδα τεράστιων διαστάσεων. Οι σκληροπυρηνικοί συντηρητικοί προσπαθούν επί του παρόντος να υπονομεύσουν μια πρόσφατη δικομματική συμφωνία που συνήφθη μεταξύ του Προέδρου της Βουλής Μάικ Τζόνσον και του ηγέτη της πλειοψηφίας της Γερουσίας Τσακ Σούμερ για ένα πακέτο δαπανών, με μια προθεσμία για το κλείσιμο της κυβέρνησης μόλις λίγες ημέρες μακριά.
Η φιλονικία μεταξύ των νομοθετών του Κογκρέσου ήταν ένας μεγάλος λόγος για τον οποίο η Fitch Ratings, μια εταιρεία αξιολόγησης κινδύνου, υποβάθμισε την αξιολόγηση χρέους των ΗΠΑ από την υψηλότερη βαθμολογία AAA σε AA+, επικαλούμενη «μια σταθερή επιδείνωση των προτύπων διακυβέρνησης». Ο Moody’s Investors Service, ένας άλλος οργανισμός αξιολόγησης, άλλαξε την προοπτική για το χρέος της χώρας σε αρνητική τον Νοέμβριο.
Οικονομική αστάθεια στην Ασία
Στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού, η ανάπτυξη της Κίνας παραμένει αργή, παρά τα πρόσφατα μικρά μέτρα τόνωσης. Δεν είναι σαφές εάν η οικονομία θα επανέλθει σημαντικά μετά από μια απογοητευτική ανάκαμψη μετά την Covid-19, τις μετατοπίσεις των κυβερνητικών προτεραιοτήτων και τις διαρθρωτικές προκλήσεις. Ο πληθωρισμός της Κίνας -ο οποίος είναι σχεδόν μηδενικός από τον Απρίλιο του 2023- ήταν -0,3% τον Δεκέμβριο, τον τρίτο συνεχόμενο μήνα αποπληθωρισμού. Αντίθετα, η Ιαπωνία σημείωσε πρόσφατα τον υψηλότερο πληθωρισμό της σε τέσσερις δεκαετίες και από τον Δεκέμβριο του 2023, το επιτόκιο είναι 2,6% σε ετήσια βάση, αν και η Τράπεζα της Ιαπωνίας διατήρησε αρνητικά βραχυπρόθεσμα επιτόκια. Ο πληθωρισμός στην Ινδία, ήταν 5,7% τον Δεκέμβριο, παρέμεινε στο υψηλότερο άκρο του εύρους του την τελευταία δεκαετία, αλλά κάτω από τα επίπεδα στις αρχές της δεκαετίας του 2010. Πιο πρόσφατα, η αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ της Ινδίας ήταν 7,6% από τον Ιούλιο έως τον Σεπτέμβριο του 2023, γεγονός που την θέτει σε τροχιά να είναι η ταχύτερα αναπτυσσόμενη από οποιαδήποτε χώρα της G20 για το 2023.
Η τεχνητή νοημοσύνη και οι εφαρμογές της φαίνεται να έχουν σημαντική θέση καθώς έχει θέσει μεγάλους κολοσσούς σε ένα άνευ προηγουμένου tech race με τις ΗΠΑ να κινδυνεύουν να χάσουν την πρωτοκαθεδρία από την Κίνα. Σύμφωνα με έρευνα που παρουσιάστηκε στο φόρουμ Νταβός, περίπου 69 εκατ. θέσεις εργασίας θα δημιουργηθούν και 83 εκατ. θα καταργηθούν μέχρι το 2027.
Ένα είναι το ερώτημα των εκατομμυρίων λοιπον: θα έχουμε μία ακόμα οικονομική κρίση;
Φυσικά κανένας δεν μπορεί με σιγουριά να προβλέψει κάτι τέτοιο. Αλλά σύμφωνα με τον οικονομολόγο και πρόεδρο της Yardeni Research, Ed Yardeni, : «Εάν έχουμε ύφεση, θα είναι η πιο ευρέως αναμενόμενη ύφεση όλων των εποχών».
Συνήθως τα οικονομικά κραχ έρχονται απροειδοποίητα, ξαφνιάζοντας επενδυτές, εταιρείες και επιχειρήσεις. Έχοντας γνώση της αγοράς όμως και μία πιο εμπεριστατωμένη εικόνα των αντιδράσεών της από τις πρόσφατες υφέσεις, πλέον η αγορά δε βασίζεται σε υποθετικές τιμές ανάπτυξης παρά έχει πιο ρεαλιστικά αντανακλαστικά. Δεδομένου ότι πολλές εταιρείες έχουν ήδη αρχίσει να προετοιμάζονται με τα πρώτα σημάδια της αδυναμίας της αγοράς, και οι γεωπολιτικές προκλήσεις λαμβάνονται πιο σοβαρά υπόψιν, ίσως μία συνολική ραγδαία ύφεση να αποφευχθεί.
Το 2023 ήταν μία χρονιά γεμάτη μαζικές απολύσεις. Εταιρείες κολοσσοί, από κάθε κλάδο ανακοίνωσαν την αποχώρηση χιλιάδων εργαζομένων δημιουργώντας μία άνευ προηγουμένου αναστάτωση στην αγορά. Μιλώντας με ανθρώπους σε σημαντικές θέσεις μεγάλων εταιρειών τεχνολογίας και επικοινωνίας, παρατηρείται γενικά μία επαναπροσέγγιση των στόχων και ένας επαναπροσδιορισμός των προτεραιοτήτων προκειμένου να μειώσουν το ρίσκο σε περίπτωση κατακύλας της οικονομίας.
Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη δημοσκόπηση της Wall Street Journal, οι οικονομολόγοι δεσμεύουν τις πιθανότητες να σημειωθεί ύφεση τους επόμενους 12 μήνες στο 61%. Αυτό δεν αποτελεί εγγύηση, αλλά αν κάποιος σας έλεγε ότι υπάρχουν 6 στις 10 πιθανότητες να έχουμε μία τρομακτική κακοκαιρία με πλημμύρες, σίγουρα θα προσπαθούσατε να προφυλάξετε το σπίτι σας και την περιουσία σας.
Αυτό λοιπόν κάνουν και οι εταιρικοί CEO. Περίπου το 93% από αυτούς αναφέρει ότι προετοιμάζεται για ύφεση τους επόμενους 12 έως 18 μήνες, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα από το Conference Board.
Από την 1η Ιανουαρίου 2023, 5487+ εταιρείες έχουν ανακοινώσει μαζικές απολύσεις ενώ από την 1η Ιανουαρίου 2024 περισσότερες από 776 εταιρείες έχουν ανακοινώσει μαζικές απολύσεις.
- 8 Φεβρουαρίου 2024 – Getaround απέλυσε το 30% του προσωπικού της Βόρειας Αμερικής.
- 7 Φεβρουαρίου 2024 – Η JPL σχεδιάζει να απολύσει εκατοντάδες υπαλλήλους λόγω έλλειψης χρηματοδότησης
- 6 Φεβρουαρίου 2024 – Η Snap απολύει το 10% του εργατικού δυναμικού της, περικόπτοντας περίπου 500 θέσεις εργασίας.
- 5 Φεβρουαρίου 2024 – Η Societe Generale SA σχεδιάζει να περικόψει περίπου 900 θέσεις εργασίας στα κεντρικά της γραφεία στη Γαλλία.
- 3 Φεβρουαρίου 2024 – Το Zoom απολύει 150 υπαλλήλους και η Okta περικόπτει 400 θέσεις εργασίας.
- 2 Φεβρουαρίου 2024 – Η Riot Games, η εταιρεία πίσω από το δημοφιλές MOBA League of Legends, απέλυσε περισσότερους από 500 υπαλλήλους.
- 1 Φεβρουαρίου 2024 – Η Deutsche Bank καταργεί 3.500 θέσεις εργασίας και επιβραβεύει μετόχους.
Ενώ υπήρξε μία συγκρατημένη αισιοδοξία τόσο στην ευρωπαϊκή όσο και στην αμερικάνικη οικονομία στις αρχές του 2023, καθώς αποφεύχθηκε η οικονομική ύφεση και ο πληθωρισμός δεν είχε σημαντικές διακυμάνσεις, ο ρυθμός ανάπτυξης επιβραδύνθηκε. Οι εκθέσεις για το ΑΕΠ καθ’ όλη τη διάρκεια του 2023 παρείχαν ενθαρρυντικά σημάδια ότι η Fed μπορεί να πέτυχε μια «ήπια προσγείωση» για την οικονομία, αποτρέποντας την ύφεση. Αν και πολλοί πιστεύουν ότι η οικονομία κινδυνεύει, εξακολουθούμε όμως να έχουμε ισχυρή απασχόληση, ισχυρές καταναλωτικές δαπάνες και ανοδική χρηματιστηριακή αγορά. Πρόκειται για μία μπερδεμένη εικόνα με μικτά σήματα που μπορούν να παρομοιαστούν με αυτό που οι οικονομολόγοι περιγράφουν ως «κυλιόμενες υφέσεις».
Κατά τη διάρκεια μιας κυλιόμενης ύφεσης, οι τομείς της οικονομίας παρουσιάζουν ύφεση σε διαφορετικές χρονικές στιγμές. Μετά την ανάκαμψη αυτών των τομέων, η επιβράδυνση «κυλά» σε άλλους τομείς. Συνήθως, η αγορά εργασίας παραμένει σχετικά ισχυρή σε μια κυλιόμενη ύφεση. Με αυτόν τον τρόπο, η οικονομία στο σύνολό της καταφέρνει να αποφύγει μια πλήρη ύφεση. Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια της πανδημίας, πολλές επιχειρήσεις που προσέφεραν υπηρεσίες μπήκαν σε περίοδο ύφεσης. Έστι οι καταναλωτές συνέρρεαν στην αγορά αγαθών, το real estate και τη remote εργασία. Μόλις το lockdown σταμάτησε, οι υπηρεσίες σημείωσαν σημαντική άνοδο με ραγδαία πτώση στα καταναλωτικά αγαθά. Έτσι όταν η ύφεση δεν είναι παράλληλη, η συνολική οικονομία γλιτώνει από μία κατακόρυφη βουτιά.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, όλα τα συστατικά για τη συνεχιζόμενη οικονομική αβεβαιότητα παραμένουν παρόντα. Καθώς η αβεβαιότητα είναι απίθανο να εκτονωθεί σύντομα, πολλές εταιρείες θεώρησαν κρίσιμο να προετοιμαστούν για μια σειρά από οικονομικά και γεωπολιτικά σενάρια.
Το 2024 λοιπόν, θεωρείται μία χρονιά reset για την παγκόσμια οικονομία με εκλογές να διενεργούνται σε κάθε σημείο του πλανήτη, την κλιματική κρίση να αναμοχλεύει τις πολιτικές αποφάσεις, την ενεργειακή κρίση να απειλεί κάθε τομέα της καθημερινότητάς μας.
Πόλεμοι και ενεργειακή κρίση
Οι γεωπολιτικές και οικονομικές προκλήσεις του 2023, δημιούργησαν αναστάτωση στους επενδυτικούς κύκλους καθώς υπάρχει έντονη αβεβαιότητα σε μία περίοδο ανακατατάξεων των μεγάλων δυνάμεων. Δεδομένου του συνεχιζόμενου πολέμου στην Ουκρανία και των εξελισσόμενων συγκρούσεων στη Μέση Ανατολή, οι εταιρείες βρίσκονται μόνιμα σε εγρήγορση για τη γεωπολιτική ευθραυστότητα. Η πιθανότητα μιας ευρύτερης σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή παραμένει και ο αντίκτυπός της θα μπορούσε να φτάσει σε ολόκληρο τον κόσμο, άμεσα μέσω μιας παρακώλυσης στη ναυτιλία μέσω της Διώρυγας του Σουέζ ή της ραγδαίας αύξησης των τιμών του πετρελαίου. Αβεβαιότητα για το μέλλον σημαίνει οικονομική επιβράδυνση, καθώς το επενδυτικό ρίσκο αυξάνεται ραγδαία και οι κίνδυνοι για αυξήσεις στην ενέργεια και τις μεταφορές κατακρεμνύζουν τους οικονομικούς κύκλους που ανθίζουν μόνο σε σταθερό περιβάλλον.
«Φαίνεται πιθανό η οικονομία να αποφύγει μια ύφεση βραχυπρόθεσμα, αν και μπορούμε να περιμένουμε ότι η αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ θα παραμείνει μέτρια με την πάροδο του χρόνου», λέει ο Matt Schoeppner, ανώτερος οικονομολόγος στην U.S. Bank. «Μπορεί να χαρακτηριστεί ως αυτό που ονομάζουμε «ύφεση ανάπτυξης», όπου βλέπουμε μια αργή οικονομία, αλλά με λίγες συνέπειες για την αγορά εργασίας».
Ευρώπη σε αβεβαιότητα
Οι διαρθρωτικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρώπη – από τη γήρανση του πληθυσμού έως τις υψηλές τιμές ενέργειας- παρουσιάζονται αυτή τη στιγμή χωρίς χωρίς σαφή λύση. Ο ρυθμός ανάπτυξης της ευρωζώνης συνεχίζει να επιβραδύνεται, με την αύξηση του ΑΕΠ το τέταρτο τρίμηνο να διαμορφώνεται στο 0,1% σε ετήσια βάση (και λιγότερο από 0,1% αύξηση συνολικά από το τρίτο τρίμηνο του 2022).
Ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη εκτοξεύτηκε ελαφρά, από 2,4% τον Νοέμβριο σε 2,9% τον Δεκέμβριο, υποδηλώνοντας ότι μπορεί να είναι δύσκολο για τον πληθωρισμό να επιστρέψει στα επίπεδα-στόχους γύρω στο 2%. Το Ηνωμένο Βασίλειο αντιμετωπίζει επίσης προβλήματα να θέσει υπό έλεγχο τον πληθωρισμό.
Αυξημένα επιτόκια
Μετά από μια ραγδαία σειρά αυξήσεων των επιτοκίων για να μετριαστεί ο πληθωρισμός, οι κεντρικές τράπεζες των ΗΠΑ, του Ηνωμένου Βασιλείου και της ευρωζώνης έχουν σταματήσει τις αυξήσεις επιτοκίων προς το παρόν, δεδομένης της πτώσης των αντίστοιχων δεικτών τιμών καταναλωτή των περιφερειών από τα κορυφαία τους το 2022. Ωστόσο, οι κεντρικοί τραπεζίτες παραμένουν επιφυλακτικοί και ενδέχεται να διατηρήσουν τα επιτόκια υψηλά για κάποιο χρονικό διάστημα.
Παρόλο που η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ αναμένεται να αρχίσει να τα μειώνε κάποια στιγμή φέτος, δεν υπάρχει σαφής εικόνα ότι θα επιστρέψουν σχεδόν στο μηδέν. Οι τελευταίες οικονομικές προβλέψεις των αξιωματούχων της Fed που δημοσιεύθηκαν τον περασμένο μήνα δείχνουν ότι αναμένουν τα επιτόκια μακροπρόθεσμα να υποχωρήσουν ελαφρώς κάτω από το 3%. Αν και αυτό είναι χαμηλότερο από το τρέχον εύρος 5,25-5,5%, το υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 23 ετών, είναι πολύ πάνω από τα σχεδόν μηδενικά επιτόκια στις πρώτες ημέρες της πανδημίας, τα οποία η Fed είχε μειώσει για να κρατήσει την οικονομία από την κατακόρυφη πτώση.
Αυτό θα μπορούσε να γίνει πρόβλημα όταν οι εταιρείες που έλαβαν επιχειρηματικό δάνειο το 2020 χρειαστεί να αναχρηματοδοτήσουν, κάτι που θα μπορούσε να γίνει φέτος για πολλούς. «Αυτό σίγουρα θα ανατροφοδοτήσει μέσω των χρηματοπιστωτικών αγορών, μέσω των οντοτήτων που τους δάνεισαν τα χρήματα, καθώς και μέσω επενδυτών που κατέχουν επίσης αυτούς τους τίτλους. Αυτές οι οικονομικές πιέσεις μπορούν να μειώσουν την προθυμία των τραπεζών να δανείσουν σε άλλες επιχειρήσεις αλλά και σε καταναλωτές», είπε η Dana Peterson, επικεφαλής οικονομολόγος στο The Conference Board
Η Τράπεζα της Αγγλίας διέκοψε επίσης τις αυξήσεις των επιτοκίων τον Δεκέμβριο και αναμένεται να διατηρήσει τα ίδια επιτόκια στη συνεδρίασή της τον Φεβρουάριο. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα διατήρησε σταθερά τα επιτόκια και στη συνεδρίασή της τον Ιανουάριο.
Οι επιπτώσεις αυτών των υψηλότερων επιτοκίων και η αβεβαιότητα σχετικά με το πόσο καιρό θα διαρκέσουν θα συνεχίσουν να επηρεάζουν την παγκόσμια οικονομία.
Πολιτικές προκλήσεις
Η εταιρική Αμερική φαίνεται επίσης να είναι επιφυλακτική για τους κινδύνους που ενέχει το συνεχές αδιέξοδο και η πόλωση στο Κογκρέσο. «Ο μόνος κίνδυνος που λένε οι επιχειρήσεις ότι επιδεινώνεται είναι ο κίνδυνος που προέρχεται από τη δική μας κυβέρνηση», δήλωσε την Πέμπτη η Suzanne Clark, πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος του Εμπορικού Επιμελητηρίου των ΗΠΑ, κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης State of American Business του επιμελητηρίου. «Είμαστε εγκλωβισμένοι σε αυτόν τον κύκλο υπερκομματισμού και εναλλαγών πολιτικής εξουσίας»
Πέρυσι, ένα πολιτικό αδιέξοδο στο Κογκρέσο σχεδόν είχε ως αποτέλεσμα οι ΗΠΑ να αθετήσουν το χρέος τους για πρώτη φορά στην ιστορία, γεγονός που θα είχε πυροδοτήσει μια οικονομική καταιγίδα τεράστιων διαστάσεων. Οι σκληροπυρηνικοί συντηρητικοί προσπαθούν επί του παρόντος να υπονομεύσουν μια πρόσφατη δικομματική συμφωνία που συνήφθη μεταξύ του Προέδρου της Βουλής Μάικ Τζόνσον και του ηγέτη της πλειοψηφίας της Γερουσίας Τσακ Σούμερ για ένα πακέτο δαπανών, με μια προθεσμία για το κλείσιμο της κυβέρνησης μόλις λίγες ημέρες μακριά.
Η φιλονικία μεταξύ των νομοθετών του Κογκρέσου ήταν ένας μεγάλος λόγος για τον οποίο η Fitch Ratings, μια εταιρεία αξιολόγησης κινδύνου, υποβάθμισε την αξιολόγηση χρέους των ΗΠΑ από την υψηλότερη βαθμολογία AAA σε AA+, επικαλούμενη «μια σταθερή επιδείνωση των προτύπων διακυβέρνησης». Ο Moody’s Investors Service, ένας άλλος οργανισμός αξιολόγησης, άλλαξε την προοπτική για το χρέος της χώρας σε αρνητική τον Νοέμβριο.
Οικονομική αστάθεια στην Ασία
Στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού, η ανάπτυξη της Κίνας παραμένει αργή, παρά τα πρόσφατα μικρά μέτρα τόνωσης. Δεν είναι σαφές εάν η οικονομία θα επανέλθει σημαντικά μετά από μια απογοητευτική ανάκαμψη μετά την Covid-19, τις μετατοπίσεις των κυβερνητικών προτεραιοτήτων και τις διαρθρωτικές προκλήσεις. Ο πληθωρισμός της Κίνας -ο οποίος είναι σχεδόν μηδενικός από τον Απρίλιο του 2023- ήταν -0,3% τον Δεκέμβριο, τον τρίτο συνεχόμενο μήνα αποπληθωρισμού. Αντίθετα, η Ιαπωνία σημείωσε πρόσφατα τον υψηλότερο πληθωρισμό της σε τέσσερις δεκαετίες και από τον Δεκέμβριο του 2023, το επιτόκιο είναι 2,6% σε ετήσια βάση, αν και η Τράπεζα της Ιαπωνίας διατήρησε αρνητικά βραχυπρόθεσμα επιτόκια. Ο πληθωρισμός στην Ινδία, ήταν 5,7% τον Δεκέμβριο, παρέμεινε στο υψηλότερο άκρο του εύρους του την τελευταία δεκαετία, αλλά κάτω από τα επίπεδα στις αρχές της δεκαετίας του 2010. Πιο πρόσφατα, η αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ της Ινδίας ήταν 7,6% από τον Ιούλιο έως τον Σεπτέμβριο του 2023, γεγονός που την θέτει σε τροχιά να είναι η ταχύτερα αναπτυσσόμενη από οποιαδήποτε χώρα της G20 για το 2023.
Η τεχνητή νοημοσύνη και οι εφαρμογές της φαίνεται να έχουν σημαντική θέση καθώς έχει θέσει μεγάλους κολοσσούς σε ένα άνευ προηγουμένου tech race με τις ΗΠΑ να κινδυνεύουν να χάσουν την πρωτοκαθεδρία από την Κίνα. Σύμφωνα με έρευνα που παρουσιάστηκε στο φόρουμ Νταβός, περίπου 69 εκατ. θέσεις εργασίας θα δημιουργηθούν και 83 εκατ. θα καταργηθούν μέχρι το 2027.
Ένα είναι το ερώτημα των εκατομμυρίων λοιπον: θα έχουμε μία ακόμα οικονομική κρίση;
Φυσικά κανένας δεν μπορεί με σιγουριά να προβλέψει κάτι τέτοιο. Αλλά σύμφωνα με τον οικονομολόγο και πρόεδρο της Yardeni Research, Ed Yardeni, : «Εάν έχουμε ύφεση, θα είναι η πιο ευρέως αναμενόμενη ύφεση όλων των εποχών».
Συνήθως τα οικονομικά κραχ έρχονται απροειδοποίητα, ξαφνιάζοντας επενδυτές, εταιρείες και επιχειρήσεις. Έχοντας γνώση της αγοράς όμως και μία πιο εμπεριστατωμένη εικόνα των αντιδράσεών της από τις πρόσφατες υφέσεις, πλέον η αγορά δε βασίζεται σε υποθετικές τιμές ανάπτυξης παρά έχει πιο ρεαλιστικά αντανακλαστικά. Δεδομένου ότι πολλές εταιρείες έχουν ήδη αρχίσει να προετοιμάζονται με τα πρώτα σημάδια της αδυναμίας της αγοράς, και οι γεωπολιτικές προκλήσεις λαμβάνονται πιο σοβαρά υπόψιν, ίσως μία συνολική ραγδαία ύφεση να αποφευχθεί.
