Η μοναξιά είναι ένα παγκόσμιο ανθρώπινο συναίσθημα που είναι τόσο περίπλοκο όσο και μοναδικό για κάθε άτομο.

Ενώ οι κοινοί ορισμοί της μοναξιάς την περιγράφουν ως την κατάσταση του να είναι κάποιος μόνος/η,  η μοναξιά είναι στην πραγματικότητα μια κατάσταση του νου. Η μοναξιά κάνει τους ανθρώπους να αισθάνονται άδειοι, μόνοι και ανεπιθύμητοι. Οι άνθρωποι που είναι μοναχικοί συχνά λαχταρούν την ανθρώπινη επαφή, αλλά η ψυχική τους κατάσταση καθιστά πιο δύσκολη τη δημιουργία δεσμών με τους άλλους.

Επειδή δεν έχει ενιαία κοινή αιτία, η πρόληψη και η θεραπεία αυτής της δυνητικά επιβλαβούς κατάστασης του νου μπορεί να ποικίλλει δραματικά.

Η πρόσφατη έρευνα της Gallup που αποκαλύπτει ότι πάνω από 1 στους 5 ανθρώπους παγκοσμίως βιώνουν συχνά μοναξιά, έχει ρίξει φως σε ένα αυξανόμενο και διάχυτο ζήτημα. Αυτό το εύρημα υπογραμμίζει τις σημαντικές συναισθηματικές και κοινωνικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα άτομα σε διαφορετικές περιοχές και δημογραφικά στοιχεία.

Η έρευνα δείχνει ότι το 21% των ανθρώπων παγκοσμίως αναφέρει ότι αισθάνεται μοναξιά «πολλές φορές». Αυτή η στατιστική μεταφράζεται σε πάνω από 1,6 δισεκατομμύρια άτομα, υπογραμμίζοντας το μέγεθος του ζητήματος. Η μοναξιά δεν περιορίζεται σε κάποια περιοχή ή δημογραφική περιοχή, αλλά είναι μια παγκόσμια εμπειρία που επηρεάζει ανθρώπους από όλα τα κοινωνικά στρώματα.

Λιγότεροι άνθρωποι βιώνουν μοναξιά από τα περισσότερα από τα άλλα αρνητικά συναισθήματα που παρακολουθεί η Παγκόσμια Δημοσκόπηση — που περιλαμβάνουν σωματικό πόνο, ανησυχία, λύπη, άγχος και θυμό — αλλά αν βιώσουν μοναξιά, κάνει όλα τα άλλα χειρότερα.

Οι άνθρωποι που ένιωθαν μοναξιά είχαν 36 ποσοστιαίες μονάδες περισσότερες πιθανότητες να βιώσουν θλίψη από εκείνους που είπαν ότι δεν αισθάνονταν μοναξιά. Είχαν επίσης 31 και 30 βαθμούς περισσότερες πιθανότητες να βιώσουν ανησυχία και άγχος, αντίστοιχα, από τους ομολόγους τους που δεν ένιωθαν πολλή μοναξιά.

Ενώ λιγότεροι από τους μισούς από αυτούς που ένιωθαν πολλή μοναξιά δήλωσαν επίσης ότι ένιωθαν θυμό (43%) ή σωματικό πόνο (46%), αυτά τα ποσοστά εξακολουθούσαν να είναι 26 και 20 μονάδες υψηλότερα από τα αντίστοιχα ποσοστά μεταξύ εκείνων που δεν ένιωθαν μοναξιά.

Αυτά τα ευρήματα υπογραμμίζουν τις σοβαρές επιπτώσεις στη σωματική και ψυχική υγεία που μπορεί να προκύψουν από τα συχνά αισθήματα μοναξιάς — ένα ζήτημα που πρόσφατα έχει λάβει μεγαλύτερη προσοχή δεδομένης της μακροπρόθεσμης αύξησης της παγκόσμιας δυστυχίας.

Παράγοντες που συμβάλλουν στη μοναξιά

Κοινωνική απομόνωση

Καθώς οι πόλεις μεγαλώνουν, η αίσθηση της κοινότητας συχνά μειώνεται. Οι κάτοικοι των πόλεων μπορεί να βρεθούν περιτριγυρισμένοι από ανθρώπους που όμως δεν έχουν ουσιαστικές συνδέσεις. Ενώ η τεχνολογία έχει βηθήσει στην ολοένα αυξανόμενη συνδεσιμότητα, οι πραγματικές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις έχουν μειωθεί. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να δημιουργήσουν μια ψευδαίσθηση σύνδεσης ενώ βαθαίνουν τα συναισθήματα της απομόνωσης.

Πολιτιστικές και οικονομικές επιρροές

Οι παραδοσιακές οικογενειακές δομές και οι κοινοτικοί δεσμοί εξασθενούν σε πολλές κοινωνίες, οδηγώντας σε λιγότερα συστήματα υποστήριξης ενώ η οικονομική αστάθεια και το εργασιακό άγχος συμβάλλουν στη συναισθηματική πίεση και την απομόνωση, καθώς τα άτομα δίνουν προτεραιότητα στην οικονομική επιβίωση έναντι της κοινωνικής δέσμευσης.

Υγεία και ευεξία

Καταστάσεις όπως η κατάθλιψη και το άγχος μπορούν να επιδεινώσουν τα συναισθήματα της μοναξιάς. Αντίθετα, η χρόνια μοναξιά μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα ψυχικής υγείας, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο. Οι ηλικιωμένοι συχνά βιώνουν μοναξιά λόγω απώλειας αγαπημένων προσώπων, συνταξιοδότησης και ζητημάτων υγείας που περιορίζουν τις κοινωνικές δραστηριότητες.

Η μοναξιά έχει βαθιές επιπτώσεις τόσο σε ατομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. 

Σωματική και ψυχική υγεία

Η μοναξιά έχει συνδεθεί με διάφορα προβλήματα υγείας, συμπεριλαμβανομένων των καρδιακών παθήσεων, του εγκεφαλικού και του εξασθενημένου ανοσοποιητικού συστήματος. Μπορεί να είναι τόσο επιβλαβές για την υγεία όσο το κάπνισμα ή η παχυσαρκία. Η μοναξιά, σύμφωνα με πολλούς ειδικούς, δεν είναι απαραίτητα το να είσαι μόνος. Αντίθετα, αν νιώθετε μόνοι και απομονωμένοι, τότε η μοναξιά παίζει ρόλο στην ψυχική σας κατάσταση. Η ψυχική ευεξία είναι  βαθιά συνυφασμένη με τις κοινωνικές συνδέσεις. Η επίμονη μοναξιά μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη, άγχος και αυξημένο κίνδυνο αυτοκτονίας.

Οικονομικές επιπτώσεις

Η οικονομική επιβάρυνση της μοναξιάς είναι σημαντική, με αυξημένο κόστος υγειονομικής περίθαλψης και μειωμένη παραγωγικότητα. Οι εταιρείες αναγνωρίζουν την ανάγκη να αντιμετωπίσουν την ευημερία των εργαζομένων για να διατηρήσουν ένα υγιές εργατικό δυναμικό.

Το 2023, το ποσοστό των ατόμων που αισθάνονταν συχνά μοναξιά κατά τη διάρκεια της ημέρας τους διέφερε παγκοσμίως. Ωστόσο, καμία χώρα δεν ήταν απρόσβλητη σε αυτό το πρόβλημα, το οποίο θεωρείται όλο και περισσότερο όχι μόνο ως προσωπική πρόκληση αλλά και ως πρόκληση δημόσιας πολιτικής. Επιπλέον, ο προσδιορισμός του «ποιος» είναι πιο πιθανό να βιώσει μεγάλη μοναξιά, όσον αφορά το δημογραφικό προφίλ, είναι δύσκολος — υποδηλώνοντας μια ευρύτητα αυτού του φαινομένου που μπορεί να καταστήσει πιο δύσκολη την αντιμετώπισή του από πολιτική άποψη.

Η έρευνα της Gallup υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη αντιμετώπισης της παγκόσμιας επιδημίας μοναξιάς. Κατανοώντας τους παράγοντες που συμβάλλουν στη μοναξιά και τις εκτεταμένες επιπτώσεις της, μπορούμε να λάβουμε μέτρα για να προωθήσουμε μια πιο συνδεδεμένη και υποστηρικτική κοινωνία. Καθώς προχωράμε, είναι ζωτικής σημασίας να δίνουμε προτεραιότητα στις κοινωνικές συνδέσεις και την ψυχική ευημερία στην προσωπική μας ζωή και στις δημόσιες πολιτικές μας.

Αποτελεί συλλογική ευθύνη, που περιλαμβάνει άτομα, κοινότητες και κυβερνήσεις, να δημιουργήσουμε περιβάλλοντα όπου όλοι νιώθουν ότι έχουν αξία και συνδέονται και να οικοδομήσουμε έναν κόσμο με συμπερίληψη και χωρίς αποκλεισμούς.