Το 2024 θεωρείται ότι είναι ένα έτος που θα κρίνει το μέλλον της δημοκρατίας καθώς σε τουλάχιστον 64 χώρες θα διεξαχθούν εθνικές εκλογές.  Η Ρωσία αποτελεί μία από αυτές, καθώς οι πολίτες της θα προσέλθουν στις κάλπες στις 15-17 Μαρτίου για την εκλογή του Προέδρου τους και πιθανότατα θα δουν τον Πρόεδρο Vladimir Putin να παρατείνει την εικοσαετή κυριαρχία του στη χώρα.

Μπορεί η χώρα να θεωρείται Ομοσπονδιακή Ημιπροεδρική δημοκρατία, η δύναμη όμως που ο Ρώσος Πρόεδρος έχει συγκεντρώσει υποδηλώνουν ότι το καθεστώς κάθε άλλο παρά δημοκρατικό είναι. Ο διαχωρισμός των εξουσιών δεν υφίσταται ενώ ο Putin κατέχει απεριόριστη δύναμη και μπορεί και την ασκεί στη χώρα του, κάτι που προσομοιάζει περισσότερο σε ένα απολυταρχικό πολίτευμα. Οι εκλογές βέβαια θα διεξαχθούν κανονικά, και για πρώτη φορά μάλιστα θα είναι διαθέσιμο σύστημα ψηφοφορίας μέσω διαδικτύου, αλλά πόσο ελεύθερη είναι η διαδικασία όταν οι αντικρεμλινικές φωνές φιμώνονται, οι δημοσιογράφοι που δεν υπηρετούν τα συμφέροντα του Putin δολοφονούνται ή εκδιώκονται και κάθε πολιτικός αντίπαλος εξοντώνεται μεταφορικά και κυριολεκτικά; 

Ουσιαστικά, όπως συμβαίνει σε πολλά κράτη, η Ρωσία βιώνει εδώ και χρόνια μία κατ’ επίφαση δημοκρατία που ελέγχει κάθε ΜΜΕ, προπαγανδίζει και επιβάλλει την κρεμλινική ιδεολογία με κάθε τρόπο.

Ο Putin κυβερνά τη Ρωσία από τις αρχές του αιώνα – κερδίζοντας τέσσερις προεδρικές θητείες με ένα σύντομο διάλειμμα ως πρωθυπουργός. Ο 71χρονος έχει καταλύσει μεθοδικά κάθε μορφή αντιπολίτευσης τα τελευταία χρόνια καθώς έχει φυλακίσει, εξορίσει ή εξολοθρεύσει αντικρεμλινικά στοιχεία. Ο πιο αξιόλογος αντίπαλός του, ο Αλεξέι Ναβάλνι, πέθανε πρόσφατα κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες σε μια σωφρονιστική αποικία βόρεια της Αρκτικής, κάτι που καθιστά την προσπάθειά του Putin για μια πέμπτη προεδρική θητεία να είναι περισσότερο αυτοκρατορική στέψη παρά αναμέτρηση.

Kremlin Leaks

Εσωτερικά έγγραφα του Κρεμλίνου που διέρρευσαν και έγιναν γνωστά μέσω του εσθονικού ειδησεογραφικού ιστότοπου Delfi αποκάλυψαν πως έχουν αφιερωθεί 1 δις ευρώ (με στρογγυλοποιημένη συναλλαγματική ισοτιμία 1 ρούβλι = 0,01 ευρώ) για τη λειτουργία ενός πανρωσικού δικτύου προπαγάνδας και ενός μηχανισμού λογοκρισίας στο διαδίκτυο με σκοπό να εξασφαλιστεί μία ακόμα εκλογική νίκη του Putin και να προωθηθεί ο ρωσικός εθνικισμός στο εσωτερικό μέτωπο.

Τα έγγραφα «Kremlin Leaks» δείχνουν πώς η Μόσχα διεξάγει αυτό που αποκαλεί «πληροφοριακό πόλεμο» στο εσωτερικό της Ρωσίας. Τα πιο πρόσφατα έγγραφα που έλαβε η Delfi – σε συνεργασία με περίπου 10 άλλα διεθνή μέσα ενημέρωσης (VSquare και Frontstory.pl (Πολωνία), Expressen (Σουηδία), Meduza και iStories (ανεξάρτητα ρωσικά πρακτορεία), Paper Trail Media, Der Spiegel και ZDF (Γερμανία), Der Standard (Αυστρία) και εκδόσεις Tamedia (Ελβετία).
– χρονολογούνται από τον Δεκέμβριο του 2023.

Το Vsquare συμβουλεύτηκε αρκετούς Ρώσους αναλυτές για να ελέγξει τη γνησιότητα των εγγράφων που διέρρευσαν. Συνέκριναν επίσης το περιεχόμενό τους με τα δημόσια διαθέσιμα στοιχεία του ρωσικού κρατικού προϋπολογισμού και βρέθηκαν αρκετά έργα που συμπίπτουν (σε αντίθεση με τα αρχεία που διέρρευσαν, ωστόσο, ο δημόσιος προϋπολογισμός δεν αποκαλύπτει τον σκοπό αυτών των ποσών). Αναζήτησαν επίσης αναφορές στην υλοποίηση των έργων που έλαβαν χρηματοδότηση από δημόσιες πηγές και, σε πολλές περιπτώσεις, η σύνδεση βρέθηκε.

Τα έγγραφα αυτά είναι σημαντικά για δύο λόγους. Πρώτον, επιβεβαιώνουν ακριβώς τον τρόπο με τον οποίο [το Κρεμλίνο προσπαθεί] να αναδιαμορφώσει ολόκληρη την ιδεολογία του ρωσικού κράτους. Αλλά δεύτερον, δείχνουν πώς αυτό πραγματοποιείται σε μικροεπίπεδο, δήλωσε ο αναλυτής της Ρωσίας Mark Galeotti, ο οποίος εξέτασε τα έγγραφα που διέρρευσαν.
.

Προπαγάνδα και ρωσικές αξίες

Τα «Kremlin Leaks» , πάνω απ’ όλα, αποκαλύπτουν τις οικονομικές λεπτομέρειες του οικοσυστήματος που δημιουργήθηκε για να προωθήσει την αφήγηση που επιθυμεί η ρωσική εξουσία», λέει ο Βλαντ Στρούκοφ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Λιντς και ειδικός στον ρωσικό κινηματογράφο. Ο συνολικός προγραμματισμένος προϋπολογισμός για αυτόν τον «πληροφοριακό πόλεμο» που χρηματοδοτείται από το κράτος πριν από τις προεδρικές εκλογές ήταν 1,1 δισεκατομμύρια ευρώ.

Περίπου 631 εκατομμύρια ευρώ διατέθηκαν για τον πόλεμο πληροφοριών του Κρεμλίνου, σύμφωνα με το Vsquare, έναν ιστότοπο ερευνητικής δημοσιογραφίας που ειδικεύεται στις ειδήσεις της Ανατολικής Ευρώπης που επίσης εργάστηκε στα έγγραφα. Ταυτόχρονα, το Κρεμλίνο δίνει ιδιαίτερη προσοχή σε αυτό που αποκαλεί “νέα εδάφη”, δηλαδή στις κατεχόμενες περιοχές στην Ουκρανία, όπου έχει ρίξει δισεκατομμύρια ρούβλια για να εξασφαλίσει την αφοσίωση του τοπικού πληθυσμού.

Το περιεχόμενο θα πρέπει να επιδιώκει να εξυμνεί τους «μοντέρνους [Ρώσους] ήρωες για τους οποίους όλοι μπορούν να είναι περήφανοι» και θα πρέπει επίσης να στοχεύει στην προώθηση της ενότητας της χώρας προσφέροντας μια αίσθηση εθνικής ιδιοκτησίας στους «κατοίκους των νέων εδαφών», όπως αναφέρονται στα έγγραφα. κατοίκους της ρωσοκρατούμενης ανατολικής Ουκρανίας.

Ο τομέας της ψυχαγωγίας από την άλλη– τηλεόραση, κινηματογράφος και διαδικτυακό περιεχόμενο – παίρνει τη μερίδα του λέοντος αυτού του προϋπολογισμού, σημειώνει η Meduza, ένας ανεξάρτητος ρωσικός ερευνητικός ιστότοπος που ήταν συνεργάτης στο έργο. Τα αρχεία που είδε η Meduza αποκαλύπτουν την εστίαση της κυβέρνησης Putin σε δημιουργικά έργα που αναδεικνύουν «παραδοσιακές αξίες​» και δείχνουν ότι «οι θετικές αλλαγές στον τρόπο ζωής των Ρώσων είναι θεμελιώδεις τάσεις».

Περίπου 15 οργανισμοί και ενώσεις έλαβαν σχεδόν 600 εκατομμύρια ευρώ για την παραγωγή περιεχομένου σύμφωνα με τους στόχους που σκιαγράφησαν οι ρωσικές αρχές. Ο μεγάλος κερδισμένος αυτής της χρηματοδότησης, σύμφωνα με τα αρχεία που διέρρευσαν, είναι το Ινστιτούτο Ανάπτυξης Διαδικτύου (IID),το οποίο έχει λάβει περισσότερα από 400 εκατομμύρια ευρώ από τις αρχές του 2023 και πλέον αντιπροσωπεύει μία από τις κύριες πηγές χρηματοδότησης για ταινίες και τηλεοπτικές εκπομπές στη Ρωσία, σύμφωνα με το Meduza.

Λογοκρισία

Ο ενεργός πόλεμος προπαγάνδας της Ρωσίας δεν περιορίζεται στη διάδοση των δικών της μηνυμάτων και στη δημιουργία ενός νέου χώρου πληροφόρησης. Περιλαμβάνει επίσης το μπλοκάρισμα και τη λογοκρισία ακατάλληλου και, κατά τη γνώμη του Κρεμλίνου, εχθρικού περιεχομένου – ειδικά στο διαδίκτυο. Σύμφωνα με τα έγγραφα, χρηματοδοτείται ένα ειδικό σύστημα αποκλεισμού του διαδικτύου τόσο σε σχέση με τις προεδρικές εκλογές όσο και με τον έλεγχο του χώρου της πληροφόρησης στα κατεχόμενα εδάφη. Σύμφωνα με το ρωσικό του ακρωνύμιο, ονομάζεται ASBI ή “Αυτοματοποιημένο σύστημα ασφάλειας του διαδικτύου” (автоматизированная система безопасности Интернета), το οποίο λειτουργεί υπό το Κύριο Ρωσικό Κέντρο Ραδιοσυχνοτήτων.

Οι διαρροές αναφέρονται επίσης σε διάφορα άλλα σχέδια που σχεδιάζει να δημιουργήσει ή να αναπτύξει η κυβέρνηση Πούτιν για τον εντοπισμό “απαγορευμένου περιεχομένου” στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Μέρος του συστήματος που βασίζεται στην τεχνητή νοημοσύνη θα εντοπίζει απαγορευμένο περιεχόμενο σε εικόνες με δυνατότητα ανάλυσης τουλάχιστον 200.000 εικόνων την ημέρα. Έθεσαν επίσης ως στόχο να διατηρηθεί ένα επίπεδο τουλάχιστον 70 τοις εκατό φιλορωσικών σχολίων στο κανάλι Telegram “ChP Donetsk

Προπαγάνδα με ανθρωπιστικό κάλυμμα

Το «Kremlin Leaks» αποκαλύπτει πώς η κυβέρνηση Πούτιν σχεδιάζει να επεκτείνει την επιρροή του Ρωσικού Ερυθρού Σταυρού σε όλο τον κόσμο, κρυμμένο πίσω από τον Διεθνή Ερυθρό Σταυρό. Το Διεθνές Κίνημα Ερυθρού Σταυρού και Ερυθράς Ημισελήνου (γαλλικά: Mouvement International de la Croix-Rouge et du Croissant-Rouge), που ονομάζεται χάριν συντομίας Ερυθρός Σταυρός, αποτελεί ανθρωπιστικό κίνημα που παραμένει ανεξάρτητο και ουδέτερο από οποιαδήποτε κυβερνητική επιρροή με μόνο στόχο την προώθηση της ανθρωπιστικής βοήθειας και στήριξης.

Ένα από τα εμπιστευτικά έγγραφα του προϋπολογισμού του Κρεμλίνου περιλαμβάνει μια γραμμή για τη χρηματοδότηση του ρωσικού κεφαλαίου του Ερυθρού Σταυρού με κρατικούς πόρους.

Όπως περιγράφεται στο σχέδιο, το Κρεμλίνο σκοπεύει να διαθέσει εκατομμύρια ευρώ στον Ρωσικό Ερυθρό Σταυρό (RRC) για να διευκολύνει την ίδρυση τεσσάρων νέων περιφερειακών και 62 τοπικών παραρτημάτων σε όλο το Ντονμπάς και τις περιοχές που το Κρεμλίνο αναφέρει ως «απελευθερωμένα εδάφη». Αυτή η χρηματοδότηση θα υποστηρίξει επίσης την εκπαίδευση συντονιστών και εθελοντών, με στόχο, μεταξύ άλλων, «να αντικαταστήσει τις ανθρωπιστικές δραστηριότητες της Διεθνούς Επιτροπής του Ερυθρού Σταυρού στο Ντονμπάς».

Τελικά, στον Ρωσικό Ερυθρό Σταυρό διατέθηκαν 6,7 εκατομμύρια ευρώ από τον κρατικό προϋπολογισμό της Ρωσίας για το 2024.

Εμπειρογνώμονες με τους οποίους επικοινώνησε το Vsquare, υπογράμμισαν ότι εάν το σχέδιο υλοποιούνταν, θα παραβίαζε τις βασικές αρχές του Διεθνούς Κινήματος του Ερυθρού Σταυρού, σύμφωνα με τις οποίες οποιοδήποτε εθνικό παράρτημα του Ερυθρού Σταυρού επιτρέπεται να δραστηριοποιείται σε άλλη χώρα μόνο με την άδεια αυτής της χώρας. Ο Ερυθρός Σταυρός της Ουκρανίας επιβεβαίωσε ότι δεν έχει δώσει τέτοια άδεια. Επιπλέον, μόνο η Διεθνής Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού (ICRC) επιτρέπεται να δραστηριοποιείται σε ζώνες συγκρούσεων.

Η κομβική σύνδεση μεταξύ του Κρεμλίνου και του Ρωσικού Ερυθρού Σταυρού (RRC) είναι ο 29χρονος Pavel Savchuk, ο οποίος εξελέγη στο διοικητικό συμβούλιο της Διεθνούς Ομοσπονδίας Ερυθρών Σταυρών και Ερυθρών Ημισελήνου (IFRC) το καλοκαίρι του 2022, επιτρέποντάς του να ταξιδέψει στην έδρα της Γενεύης. Η καριέρα του Savchuk προχώρησε σημαντικά το 2018, όταν, μόλις σε ηλικία 24 ετών, διορίστηκε μέλος του κεντρικού επιτελείου του «Πανρωσικού Λαϊκού Μετώπου» (ρωσικά: Общероссийский народный фронт, ή ONF). Αρχειακές εικόνες από εκείνη την περίοδο αποτυπώνουν τον Savchuk σε ένα στρογγυλό τραπέζι με τον Vladimir Putin και τον Sergey Kiriyenko.

Τα έγγραφα που διέρρευσαν αποκαλύπτουν ότι ο ρόλος του Savchuk είναι να επεκτείνει όχι μόνο την επιρροή της Ρωσίας αλλά και τη χρήση της ρωσικής γλώσσας στα έγγραφα του Ερυθρού Σταυρού.

Η Ουκρανία έχει επιβάλει κυρώσεις στο RRC και στο Savchuk για τις δραστηριότητές τους, τη μοναδική χώρα που το έχει κάνει μέχρι σήμερα. Ο Διαμεσολαβητής της Ουκρανίας, Ντμίτρο Λούμπινετς, απηύθυνε έκκληση στη ICRC να εκδιώξει το RRC μετά τη δολοφονία Ουκρανών αιχμαλώτων πολέμου στην Olenivka το 2022. Το προσωπικό του RRC έχει κάνει δημόσιες δηλώσεις υπέρ του πολέμου της Ρωσίας, προωθώντας αφηγήσεις ρωσικής προπαγάνδας. Η πιστή ηγεσία του RRC βοηθά επίσης τη Ρωσία να επεκτείνει την επιρροή της στο εξωτερικό, δηλαδή στο διεθνές δίκτυο του Ερυθρού Σταυρού.

«Θα πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι σε αντίθεση με οποιονδήποτε άλλο παγκόσμιο ηγέτη, ίσως με εξαίρεση τον [Τούρκο Ρετζέπ Ταγίπ] Ερντογάν, ή τουλάχιστον σε αντίθεση με οποιονδήποτε δυτικό ηγέτη, ο Πούτιν δεν περιορίζεται απολύτως από το κοινοβούλιο, δεν περιορίζεται απολύτως από κανένα άλλο όργανο. Ο Πούτιν δεν εμποδίζεται από κανένα όργανο δημκρατικού ελέγχου» υποστηρίζει ο Nikolay Petrov είναι καθηγητής και επικεφαλής του Εργαστηρίου Μεθοδολογίας Αξιολόγησης της Περιφερειακής Ανάπτυξης στην Ανώτατη Σχολή Οικονομικών Επιστημών της Μόσχας.

«Η ψήφος είναι ένα καταπίστευμα πιο ευαίσθητο από κάθε άλλο», έγραψε ο Κουβανέζος ποιητής του 19ου αιώνα José Marti σύμβολο του αγώνα για την ανεξαρτησία της πατρίδας του., «γιατί δεν αφορά μόνο τα συμφέροντα του ψηφοφόρου, αλλά και τη ζωή, την τιμή και το μέλλον του.»

Και στη Ρωσία αυτό το μέλλον είναι δυστυχώς προδιαγεγραμμένο από άλλους εδώ και καιρό.