Από τη δημιουργία της πρώτης οργανωμένης κοινότητας, η ανάγκη κάθε ηγεμόνα να μάθει τι κάνουν, πώς σκέφτονται και τι σχεδιάζουν οι εχθροί του πρωτοστατούσε για να εξασφαλίσει την μακροημέρευσή του στην εξουσία. Η γνώση ήταν πάντα δύναμη γι΄ αυτό και η αρχαία τέχνη της κατασκοπείας έχει περιγραφεί ως «το δεύτερο αρχαιότερο επάγγελμα
Μία από τις μεγαλύτερες μυστικές οργανώσεις στον πλανήτη, η CIA ιδρύθηκε το 1947 σε μία περίοδο ιδιαίτερα τεταμένη, με τις δύο υπερδυνάμεις, ΗΠΑ και ΕΣΣΔ να ανταγωνίζονται να κυριαρχήσουν σε γεωπολιτικό, στρατιωτικό και οικονομικό επίπεδο.
Με τεράστιες επιτυχίες αλλά και αμφιλεγόμενες αποτυχίες στο ιστορικό της, η CIA έχει αποκτήσει τεράστια φήμη ενώ οι δραστηριότητές καλύπτονται από ένα υποβλητικό πέπλο μυστηρίου. Ωστόσο, κάθε τόσο οι δραστηριότητές του αποχαρακτηρίζονται και τα έγγραφα και οι πράξεις των υπαλλήλων που υπηρέτησαν σε αυτά τα προγράμματα αποκαλύπτουν αποστολές που είναι είναι τόσο ασυνήθιστες και περίεργες που ούτε σε ταινίες δε θα μπορούσαν να παρουσιαστούν ως αληθινές.
• Operation Acoustic Kitty
Αν υπάρχει ένα πράγμα που γνωρίζουμε για τις γάτες, είναι ότι κάνουν ό,τι θέλουν, όποτε θέλουν. Είναι εξαιρετικά δύσκολο να εκπαιδεύσεις μία γάτα, γι’ αυτό πιθανώς η CIA σκέφτηκε ότι θα ήταν εξαιρετικοί πράκτορες, καθώς κανείς δε θα μπορούσε να υποψιαστεί τον διπλό ρόλο τους.
Έτσι τη δεκαετία του ‘60 η CIA αποφάσισε να ξεκινήσει την επιχείρηση “Acoustic Kitty” με την βοήθεια της Διεύθυνσης Επιστήμης και Τεχνολογίας . Σκοπός της επιχείρηση ήταν να χρησιμοποιήσει γάτες για να κατασκοπεύσει το Κρεμλίνο και τις σοβιετικές πρεσβείες. Με χειρουργικές επεμβάσεις, εμφυτεύτηκε στο αυτί της γάτας ένα μικρόφωνο και ένας ραδιοπομπός στη βάση του κρανίου της.
Ο χειρουργός έπλεξε επίσης μια κεραία στη γούνα της γάτας, γράφει η επιστημονική δημοσιογράφος Emily Anthes στο Frankenstein’s Cat: Cuddling Up to Biotech’s Brave New Beasts. Οι πράκτορες της CIA ήλπιζαν ότι θα μπορούσαν να εκπαιδεύσουν τη γάτα να κάθεται κοντά σε σε ανθρώπους που θα της όριζαν. Με αυτόν τον τρόπο, η γάτα θα μπορούσε να μεταδώσει κρυφά τις προσωπικές τους συνομιλίες σε στελέχη της CIA.
Η πρώτη αποστολή Acoustic Kitty ήταν να κρυφακούσει δύο άντρες σε ένα πάρκο έξω από το σοβιετικό συγκρότημα στη λεωφόρο Wisconsin στην Ουάσιγκτον, D.C. Η γάτα αφέθηκε ελεύθερη, αλλά χτυπήθηκε και φέρεται να σκοτώθηκε από ένα ταξί σχεδόν αμέσως κάτι που αμφισβητήθηκε το 2013 από τον Robert Wallace, πρώην Διευθυντή του Γραφείου Τεχνικής Υπηρεσίας της CIA, ο οποίος είπε ότι το έργο εγκαταλείφθηκε λόγω της δυσκολίας εκπαίδευσης της γάτας να συμπεριφέρεται όπως απαιτείται και «ο εξοπλισμός αφαιρέθηκε από η γάτα; Έγιναν ξανά οι απαραίτητες χειρουργικές επεμβάσεις για δεύτερη φορά και μετά έζησε μια μακρά και ευτυχισμένη ζωή».
Ο Victor Marchetti, πρώην αξιωματικός της CIA, είπε ότι το Project Acoustic Kitty κόστισε περίπου 20 εκατομμύρια δολάρια, αλλά σύντομα εγκαταλείφθηκε καθώς οι δοκιμές απέτυχαν να εξασφαλίσουν την πολυπόθητη καταγραφή συνομιλιών.
• Επιχείρηση Argo
Το Νοέμβριο του 1979, εξαγριωμένοι Ισλαμιστές της επανάστασης, διαδηλώνουν στους δρόμους του Ιράν, και απαιτούν τη επιστροφή του Σάχη στη χώρα ώστε να δικαστεί, καθώς μετά την ανατροπή του, βρήκε άσυλο στις ΗΠΑ. Οι διαδηλωτές, καταλαμβάνουν την πρεσβεία των ΗΠΑ στην Τεχεράνη και κρατούν όμηρους τους υπαλλήλους. Έξι από αυτούς καταφέρνουν να δραπετεύσουν εγκαίρως και βρίσκουν καταφύγιο στο σπίτι του Καναδού Πρέσβη, όπου και από εκεί ξεκίνησε η κρίση των ομήρων που διήρκησε 444 μέρες.
Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης έθεσε την Ουάσιγκτον σε πλήρη συναγερμό. Ενώ οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων εξέταζαν επιλογές για την αντιμετώπιση της κρίσης, ο Tony Mendez, ένας αξιωματικός της CIA που ειδικευόταν στην υποστήριξη μυστικών επιχειρήσεων, ήταν ο εγκέφαλος του περίπλοκου σχεδίου που επιλέχθηκε τελικά.
Η επιχείρηση θα περιλάμβανε μια μικρή ομάδα ειδικών μεταμφίεσης, ψευδούς τεκμηρίωσης και γραφικών της CIA, καθώς και έναν έμπειρο σύμβουλο κινηματογραφικών ταινιών. Όσο απίθανο και αν φαίνεται ο Mendez πρότεινε να πάει στην Τεχεράνη σαν κινηματογραφικός παραγωγός που θέλει να γυρίσει στο Ιράν μία ταινία επιστημονικής φαντασίας με το όνομα «Argo» ώστε να καταφέρει να επιστρέψει μαζί του ως μέλη του συνεργείου και τα 6 άτομα της πρεσβείας. Επικοινώνησε με τον καταξιωμένο μακιγιέρ του Χόλιγουντ και εργολάβο της CIA, John Chambers, ο οποίος δημιούργησε τις μάσκες για την ταινία Planet of the Apes (1968) και του μετέφερε την τρελή ιδέα του να περάσει τους έξι Αμερικανούς ως καναδικό κινηματογραφικό συνεργείο, το οποίο βρισκόταν μόνο λίγες μέρες στο Ιράν με σκοπό να εντοπίσει τοποθεσίες της ερήμου για την επικείμενη ταινία.
Πρώτα, ίδρυσαν μια εταιρεία παραγωγής ψεύτικων ταινιών, το Studio Six Productions, για να χρησιμεύσει ως κάλυψη για την επιχείρηση. Έστησαν γραφεία στο παλιό οικόπεδο του Columbia Studio που παλαιότερα καταλάμβανε ο Michael Douglas, ο οποίος μόλις είχε ολοκληρώσει την παραγωγή του θρίλερ The China Syndrome (1979).
Για να κάνει το εξώφυλλο να φαίνεται ακόμα πιο αυθεντικό, ο Tony σχεδίασε ένα λογότυπο Studio Six Productions για επαγγελματικές κάρτες με έναν αριθμό τηλεφώνου που καλούσε υπαλλήλους της CIA που είχαν εκπαιδευτεί να απαντούν αναλόγως. Πραγματοποιήθηκαν αναγνώσεις σεναρίων. Ήταν όλα τόσο ρεαλιστικά που οι πραγματικοί παραγωγοί – ανάμεσά τους, ο Steven Spielberg – έστειλαν κινηματογραφικές προτάσεις. Το Studio Six θα μπορούσε να ήταν ένα επικερδές εγχείρημα!
Η επιχείρηση τελικα στέφθηκε με επιτυχία! Οι Αμερικανοί υπάλληλοι της πρεσβείας κατάφεραν να γυρίσουν ασφαλείς πίσω ενώ η CIA είχε καταφέρει να φέρει εις πέρας μία από τις πιο δύσκολες και απίθανες επιχειρήσεις στην ιστορία της, κάτι που αργότερα ο Ben Affleck έκανε ταινία.
• Φουσκωτές κούκλες του σεξ
Το ταλέντο και η εμπειρία του John Chambers χρειάστηκαν ακόμα μία φορά για μια αποστολή στη Μόσχα. Ο Walter McIntosh, επικεφαλής του τμήματος μεταμφίεσης της CIA από το 1977 έως το 1979, ζήτησε τη βοήθειά του όταν οι αξιωματικοί των επιχειρήσεων της CIA, δυσκολεύονταν να ταξιδέψουν σε όλη τη Ρωσία, επειδή πάντα καταδιώκονταν από τις ομάδες παρακολούθησης της KGB.
Έτσι η CIA σκέφτηκε να χρησιμοποιήσει φουσκωτές κούκλες του σεξ για να κρύψει τις κινήσεις των αξιωματικών της από άγρυπνα μάτια των σοβιετικών.
Η υπόθεση ήταν να καθίσει ο αξιωματικός της CIA στη θέση του συνοδηγού ενός οχήματος, κρατώντας μια συνηθισμένη βαλίτσα στην αγκαλιά του. Όταν θα ξεγλιστρούσε για μία κρυφή αποστολή, θα έβαζε τη βαλίτσα στη θέση του. Στη συνέχεια, η βαλίτσα θα άνοιγε σαν αερόσακος για να αποκαλύψει την φουσκωτή κούκλα του σεξ. Από μακριά θα φαινόταν σαν να βρίσκονταν ακόμα δύο αστυνομικοί σε ένα όχημα, αλλά στην πραγματικότητα, θα ήταν μόνο ο οδηγός και ο ασυνήθιστος σύντροφός του.
Η σεξουαλική κούκλα θα μπορούσε να φαίνεται ανθρώπινη για λίγο, τουλάχιστον από πίσω, και τη νύχτα, από ένα αυτοκίνητο της KGB. Αλλά το δύσκολο μέρος του κόλπου ήταν να κάνουν την κούκλα να εμφανιστεί με το πάτημα ενός κουμπιού. Η CIA στράφηκε σε μια ιδιωτική εταιρεία στο Σεντ Λούις που κατασκεύαζε αερόσακους. «Ήταν αρκετά δύσκολο, καθώς έπρεπε να βγει από έναν χαρτοφύλακα, να μην είναι πολύ ελαστικό ή σαν μπαλόνι, αλλά ούτε να ξεχειλώσει ή να κρεμάσει», λέει ο McIntosh. Μετά από πολλές δοκιμές, οι μηχανικοί ήταν σίγουροι ότι θα λειτουργούσε.
Τα πρωτότυπα ονομάστηκαν JIB – για “jack-in-the-box” – και ήταν εκπληκτικά επιτυχημένα. «Το jack-in-the box… λειτούργησε», γράφει ο David E. Hoffman, συγγραφέας του The Billion Dollar Spy, μιας εκθαμβωτικής νέας περιγραφής μιας από τις πιο πολύτιμες κατασκοπευτικές επιχειρήσεις της CIA στον Ψυχρό Πόλεμο.
Ένα βράδυ τον Δεκέμβριο του 1982, δύο αξιωματικοί της CIA χρησιμοποίησαν την κούκλα σε ένα αυτοκίνητο που ακολουθούσε η KGB. Καθώς έστριψαν σε μια γωνία του δρόμου της Μόσχας ο άνδρας της CIA στη θέση του συνοδηγού άνοιξε την πόρτα του και πήδηξε έξω. Σχεδόν ταυτόχρονα, ο οδηγός πάτησε το κουμπί και η κούκλα του σεξ ξεπήδησε από το κουτί της που στην προκειμένη περίπτωση μια ψεύτικη τούρτα γενεθλίων. Σύμφωνα με το βιβλίο του Hoffman οι πράκτορες της KGB παραπλανήθηκαν και συνέχισαν να ακολουθούν το αυτοκίνητο μέχρι να επιστρέψει στην αμερικανική πρεσβεία.
• Πορνογραφική ταινία
Η χρήση ιστοριών ακολασίας και κραιπάλης για την απαξίωση των πολιτικών ηγετών είναι μια παράδοση που χρονολογείται τουλάχιστον από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. . Δεν είναι περίεργο, λοιπόν, ότι η CIA δοκίμασε μια παρόμοια τακτική κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, παραγγέλνοντας στην πραγματικότητα μια πορνογραφική ταινία τη δεκαετία του 1950 με πρωταγωνιστή έναν πορνοστάρ που φορούσε μια μάσκα που ομοίαζε με τον Ινδονήσιο πρόεδρο Σουκάρνο, του οποίου το αντιδυτικό αίσθημα και οι φιλοκομμουνιστικές τακτικές άρχισαν να ταράζουν τα ανώτερα στελέχη στις ΗΠΑ.
Σύμφωνα με ορισμένες πηγές, το όλο θέμα γυρίστηκε στην πραγματικότητα στο Χόλιγουντ και οι εικόνες από την παραγωγή κυκλοφόρησαν σε όλες τις πολιτικές ομάδες στην Ινδονησία. Αλλά η CIA δεν υπολόγισε σωστά. Αντί να εκφράσουν έκπληξη και αγανάκτηση για τα φαινομενικά βίο ακολασίας του αρχηγού τους, οι Ινδονήσιοι έδειξαν μηδαμινό ενδιαφέρον.. Ανεπιτυχής στο να αποδυναμώσει τον Σουκάρνο από την εξουσία, η CIA έστειλε βομβαρδιστικά B-26 στην Ινδονησία για να υποστηρίξει μια εξέγερση των συνταγματαρχών το 1958.
Ένας από τους πιλότους της CIA καταρρίφθηκε και συνελήφθη. Ντροπιασμένος, ο Allen Dulles, τότε διευθυντής του πρακτορείου, δήλωσε ότι «πρέπει να απεμπλακούμε». Ωστόσο, το 1965, μία αιματηρή σύγγρουση άφησε δεκάδες χιλιάδες νεκρούς, το Κομμουνιστικό Κόμμα Ινδονησίας καταστράφηκε και ο Σουκάρνο καθαιρέθηκε. Η CIA βέβαια αρνήθηκε τη συνενοχή στην αναταραχή.
• Περιστέρια κατάσκοποι της CIA
Τι κοινό έχει κάθε πόλη σχεδόν ολόκληρου του κόσμου; Τα περιστέρια. Είναι τόσο κοινά πουλιά που θα τα δεις σε κάθε πλατεία, σε κάθε χωριό, σε κάθε μέρος που υπάρχει ανθρώπινη δραστηριότητα. Έτσι η CIA αποφάσισε να τα εκμεταλλευτεί. Το Γραφείο Έρευνας και Ανάπτυξης της δημιούργησε μια κάμερα τόσο μικροσκοπική και ελαφριά που μπορούσε να τη μεταφέρει ένα περιστέρι. Η κάμερα ήταν δεμένη στο στήθος του πουλιού με ένα μικρό λουρία. Η κάμερα τραβούσε φωτογραφίες καθώς το πουλί πετούσε.
Ποιος θα πίστευε ποτέ ότι ένα περιστέρι ήταν στην πραγματικότητα μυστικός κατάσκοπος που φωτογραφίζει για τη CIA; Το περιστέρι ήταν σε θέση να κρυφτεί ως πλατφόρμα συλλογής πληροφοριών ανάμεσα σε χιλιάδες άλλα πουλιά.
Οι εικόνες περιστεριών λήφθηκαν από εκατοντάδες πόδια πάνω από τον στόχο, ενώ αεροπλάνα όπως το A-12 OXCART και το U-2 τράβηξαν φωτογραφίες από δεκάδες χιλιάδες πόδια και οι δορυφόροι αναγνώρισης όπως το Corona ήταν μίλια πάνω από τον στόχο. Τα περιστέρια με κάμερες επέτρεψαν στις ΗΠΑ να έχουν μια πολύ πιο λεπτομερή εικόνα του τι συνέβαινε σε μια συγκεκριμένη περιοχή.
Τέτοιες απίθανες και περίεργες ιδέες δεν χρησιμοποιούνται πλέον. Η κατασκοπεία και η συλλογή πληροφοριών έχει εντελώς διαφορετικό σχήμα, μέγεθος και εύρος σήμερα, με εκατομμύρια σημεία δεδομένων να συλλέγονται κάθε στιγμή εν ριπή οφθαλμού. Οι πληροφορίες ταξιδεύουν με πολύ μεγαλύτερη ταχύτητα και ο αριθμός των φορέων που συλλέγουν αυτές τις πληροφορίες έχει αυξηθεί σημαντικά. Το Facebook, το Twitter και η Google επεξεργάζονται εκατοντάδες petabyte δεδομένων κάθε μέρα και νέοι δορυφόροι εμπορικής επιτήρησης εκτοξεύονται σε τακτική βάση.
Ο σύγχρονος κόσμος της πανταχού παρούσας ηλεκτρονικής επιτήρησης και της τεχνητής νοημοσύνης — κάμερες κυκλοφορίας και εμπορικών κέντρων, παρακολούθηση email, εντοπισμός GPS σε πραγματικό χρόνο, ψηφιακές σαρώσεις αμφιβληστροειδούς και δακτυλικά αποτυπώματα — έχουν υποβιβάσει λίγο πολύ τα τεχνάσματα, τις περούκες και τα εμφυτεύματα προσώπου της CIA. «Πρέπει να είναι απίστευτα δύσκολο να χρησιμοποιήσεις ψευδώνυμα και μεταμφιέσεις», λέει ο πρώην πράκτορας της CIA Patrick Skinner, τώρα διευθυντής ειδικών έργων για την ομάδα Soufan, μια ιδιωτική οργάνωση πληροφοριών με επικεφαλής τους βετεράνους του FBI, της CIA και της MI6.
