Η Lego έχει χτίσει μια αυτοκρατορία από πλαστικό. Τα τουβλάκια δεν ήταν ποτέ κατασκευασμένα από ξύλο, μέταλλο ή κάποιο άλλο υλικό. Από τότε που ο ιδρυτής της εταιρείας, Ole Kirk Christiansen, αγόρασε την πρώτη μηχανή χύτευσης με έγχυση πλαστικού στη Δανία το 1946, τα κομμάτια Lego προέρχονται από ορυκτό καύσιμο, το πετρέλαιο.

Τα χαρακτηριστικά μικρά τουβλάκια που παράγει κατά δισεκατομμύρια η εταιρεία κάθε χρόνο – κατασκευάζονται σήμερα κυρίως από ακρυλονιτρίλιο-βουταδιένιο-στυρόλιο ή ABS.
Πρόκειται για ένα υλικό που δεν βιοδιασπάται, ούτε ανακυκλώνεται εύκολα.

Εάν μια από τις εμβληματικές Lego φιγούρες εισέλθει στο περιβάλλον, πιθανότατα θα διασπαστεί πολύ αργά σε εξαιρετικά ρυπογόνα μικροπλαστικά.

Αυτό που κάποτε θεωρούνταν θαυματουργό υλικό, τόσο ευέλικτο, σκληρό και εύκολα διαχειρίσιμο, ικανό να βαφτεί σε μια έντονη σειρά τεχνικών αποχρώσεων, έχει στοιχειώσει τη Lego, μια εταιρεία που εκτιμάται πρόσφατα στα 7,4 δισεκατομμύρια δολάρια.

Η ανάγκη για δημιουργία μιας πιο φιλικής προς το περιβάλλον εναλλακτικής έκανε την εταιρεία να αναζητήσει άλλους τρόπους παραγωγής για τα τουβλάκια της. Η πλαστική ρύπανση είναι τρομακτική σε μία εποχή που η κλιματική αλλαγή καταστρέφει τον πλανήτη η απόρριψη των ορυκτών καυσίμων είναι παραπάνω από επιτακτική.

Αυτή την εβδομάδα όμως η Lego αποκάλυψε στους Financial Times ότι το πολυδιαφημισμένο έργο της να απομακρυνθεί από το ABS και να φτιάξει τουβλάκια από ανακυκλωμένα πλαστικά μπουκάλια έληξε με απογοήτευση.

«Είναι σαν να προσπαθείς να φτιάξεις ένα ποδήλατο από ξύλο αντί για ατσάλι», δήλωσε ο Tim Brooks, επικεφαλής βιωσιμότητας της Lego, αναφερόμενος στο γεγονός ότι το υλικό που δεν βασίζεται στο πετρέλαιο είναι πιο μαλακό και απαιτεί επιπλέον συστατικά για να αποκτήσει ανθεκτικότητα, καθώς και μεγαλύτερη ενέργεια για την επεξεργασία και την ξήρανσή του.

«Είχαμε δουλέψει πολύ σκληρά για αυτό. Είναι δύσκολο να χρωματίσεις, είναι δύσκολο να κλιμακώσεις την παραγωγή του».

Ισχυρίστηκε επίσης ότι οι εκτενείς δοκιμές της εταιρείας αποκάλυψαν ότι η αντικατάσταση απαιτεί πρόσθετα βήματα παραγωγής και ότι η επένδυση σε νέο εξοπλισμό θα προκαλούσε στην πραγματικότητα περισσότερη ρύπανση από τις τρέχουσες λειτουργίες της Lego.

«Το επίπεδο διαταραχής του περιβάλλοντος κατασκευής ήταν τέτοιο που έπρεπε να αλλάξουμε τα πάντα στα εργοστάσιά μας προκειμένου για να αυξήσουμε τη χρήση ανακυκλωμένου PET», είπε. «Μετά από όλα αυτά, το αποτύπωμα άνθρακα θα ήταν υψηλότερο. Ήταν απογοητευτικό».

Η Lego αρνήθηκε να διευκρινίσει στο WIRED πόσο μεγαλύτερο θα είναι το αποτύπωμα άνθρακα του rPET, ανά κιλό τούβλων παιχνιδιού, έναντι του ABS, αλλά είπε ότι το ABS απαιτεί 2 κιλά πετρελαίου για κάθε 1 κιλό πλαστικών παιχνιδιών που παράγονται.

Σχεδόν 200 πιο μαλακά κομμάτια στην τρέχουσα σειρά της Lego είναι κατασκευασμένα από πλαστικό βιολογικής βάσης, που προέρχεται από ζαχαροκάλαμο Βραζιλίας.

Ο Brooks λέει ότι η εταιρεία παραμένει πρόθυμη να επιδιώξει την ανάπτυξη μιας πιο φιλικής προς το περιβάλλον έκδοσης του ABS για τα πολλά πιο άκαμπτα μέρη του, για παράδειγμα ενσωματώνοντας σε αυτά πλαστικό με βιολογική βάση. Αλλά αυτό είναι ακόμα σε εξέλιξη.

Ο Paolo Taticchi, ειδικός εταιρικής βιωσιμότητας στο University College του Λονδίνου, λέει ότι η Lego μπορεί να θεωρηθεί «αρκετά αξιόπιστη» στις προσπάθειές της να μειώσει τις εκπομπές άνθρακα, επειδή η εταιρεία έχει επενδύσει τόσα πολλά σε αυτήν την προσπάθεια. Για παράδειγμα, το 2015 η Lego κατέθεσε 155 εκατομμύρια δολάρια για τη δημιουργία ενός Κέντρου Βιώσιμων Υλικών.

Αλλά ο Taticchi δεν μασάει τα λόγια του. Σήμερα, η απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές δεν είναι απλά μία πρόταση: «Δεν πρόκειται να επιβιώσουν ως οργανισμός εάν δεν βρουν μια λύση». Παρεμπιπτόντως, τον περασμένο μήνα, η Lego ανέφερε ότι τα λειτουργικά της κέρδη μειώθηκαν κατά 19%, η μεγαλύτερη πτώση από το 2004.

Η παγκόσμια παραγωγή πλαστικού προβλέπεται να διπλασιαστεί τα επόμενα 20 χρόνια, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ.

Η ανάγκη για αλλαγή και υιοθέτηση μιας πιο οικολογικής εναλλακτικής αυξάνεται από τα δεδομένα για το πώς το πλαστικό μπορεί να παραμείνει στο φυσικό περιβάλλον.

Tο 95% του πλαστικού, δεν ανακυκλώνεται ποτέ, αφήνοντας μεγάλο αποτύπωμα στον πλανήτ, καταστρέφοντας τα οικοσυστήματα και τους υδροφόρους ορίζοντες.

Ξεχασμένα παιχνίδια από πλαστικά υλικά, συμπεριλαμβανομένων πιθανών κομματιών Lego, εμφανίστηκαν ακόμη και σε μια πρώην βάση πυρηνικών πυραύλων στην Πολωνία, όπου κάποτε ζούσαν μυστικά οι οικογένειες των Σοβιετικών αξιωματικών.

Και μην ξεχνάτε όλα τα Lego στον ωκεανό. Κάθε μήνα περίπου, η Tracey Williams, συγγραφέας και ιδρυτής του έργου Lego Lost at Sea, συναντά ντόπιους ψαράδες στην Κορνουάλη της Αγγλίας, οι οποίοι σώζουν κομμάτια Lego που έχουν παγιδευτεί στα δίχτυα τους.

Το 2020, συνέγραψε μια μελέτη  που πρότεινε ότι τα μικρά κομμάτια ABS Lego θα μπορούσαν να παραμείνουν στη θάλασσα, δημιουργώντας μικροπλαστικά σωματίδια, για 100 έως 1.300 χρόνια.

Μερικά από τα μέρη που συνέλεξε η Williams είναι ηλικίας έως και 50 ετών. Ωστόσο, τα περισσότερα προέρχονται από ένα χαμένο κοντέινερ αποστολής που ήταν γεμάτο με σχεδόν πέντε εκατομμύρια κομμάτια Lego. Ένα κύμα έπληξε το πλοίο Tokio Express το 1997, προκαλώντας το φορτίο να πέσει στο νερό.

Η διάβρωση των κομματιών που ανακτήθηκαν ποικίλλει, αλλά, αξιοσημείωτα, ορισμένα είναι σε αρκετά καλή κατάσταση για να χρησιμοποιηθούν ξανά, παρά τη μακρά παραμονή τους κάτω από τα κύματα ή κολλημένα σε αμμόλοφους. Και αυτό, η απόλυτη ανθεκτικότητα του ABS, μπορεί απλώς να δώσει στη Lego μια απάντηση ή μέρος μιας απάντησης στα προβλήματά της.

«Θέλουμε να διασφαλίσουμε ότι τα τουβλάκια έχουν τη μεγαλύτερη δυνατή διάρκεια ζωής», λέει ο Brooks, καθώς εκθέτει τους στόχους της πρωτοβουλίας Lego’s Replay, στην οποία τα μεταχειρισμένα κομμάτια Lego επιστρέφονται στην εταιρεία, ταξινομούνται, πλένονται, επανασυσκευάζονται και δίνονται δωρεά σε παιδιά.

Αυτό που ξεχωρίζει το Lego από πολλά άλλα παιχνίδια είναι ότι συχνά, αν όχι πάντα, τα τουβλάκια μπορούν να διατηρηθούν από μια οικογένεια για πολλά χρόνια. Ίσως και να περνάνε από γενιά σε γενιά. Τα τούβλα που κατασκευάστηκαν πριν από δεκαετίες παραμένουν συμβατά με αυτά που παράγονται σήμερα.

Πολλοί άνθρωποι που μίλησαν στο WIRED ανέφεραν ότι έχουν κρατήσει Lego για πολλά χρόνια ή ακόμη και το πούλησαν. Ο καλλιτέχνης Andy Morris με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο, ο οποίος φτιάχνει έργα τέχνης από Lego, πούλησε τη δική του παιδική συλλογή για να πληρώσει για το πανεπιστήμιο. Τώρα σχεδιάζει προσαρμοσμένα σετ και διοράματα που οι άνθρωποι αγοράζουν ως δώρα.

Πέρυσι, η Christie Klimas, που σπουδάζει βιωσιμότητα στο Πανεπιστήμιο DePaul, συνέγραψε μια εργασία που εκτιμά τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις διαφόρων παιδικών παιχνιδιών, συμπεριλαμβανομένων τριών σετ Lego, μιας κούκλας Barbie, ενός παιχνιδιού Jenga και δύο βελούδινων παιχνιδιών για σκύλους.

Η μελέτη έκανε πολλαπλές υποθέσεις, συμπεριλαμβανομένης της μεταφοράς που απαιτείται για κάθε αντικείμενο, και υπολόγισε ότι το μεγαλύτερο σετ Lego, ένα μαχητικό πλοίο του Star Wars, είχε τις υψηλότερες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου από όλα τα παιχνίδια-λόγω του όγκου του ABS.

Το 2021, οι οικονομολόγοι στη Ρωσία υπολόγισαν ότι η αξία των μεταχειρισμένων σετ Lego αυξήθηκε κατά 11 % από έτος σε έτος, κατά μέσο όρο, με μερικά να φτάνουν πολλές φορές την αρχική τους τιμή μετά από λίγα μόλις χρόνια, υποδεικνύοντας περαιτέρω ότι δεν είναι πολύ δίκαιο τα Lego να κρίνονται με τον ίδιο τρόπο με τα πιο εφήμερα παιχνίαδια ή αυτά μιας χρήσης από πλαστικό πλαστικό.

➸ Πηγή: WIRED, CNN