Πριν από δύο δεκαετίες, στις 11 Ιανουαρίου 2002, ο στρατός των ΗΠΑ άρχισε να κρατά κρατούμενους του Παγκόσμιου Πολέμου κατά της Τρομοκρατίας στον Κόλπο του Guantanamo, στην Κούβα, ανοίγοντας ένα από τα πιο σκοτεινά κεφάλαια συστηματικών καταχρήσεων της CIA και του αμερικανικού στρατού

Εκατοντάδες μουσουλμάνοι άντρες και αγόρια, έχουν φυλακίσει παράνομα στην αμερικανική ναυτική βάση για μήνες ή χρόνια, σχεδόν όλοι χωρίς να τους αποδοθεί κατηγορία. Παρ΄όλες τις υποσχέσεις για έλεγχο και περιορισμό των παραβάσεων, το Guantanamo παραμένει ένα από τα πιο διαρκή και σκοτεινά σύμβολα των καταχρήσεων των ΗΠΑ.

Όπως σημειώνει μια έκθεση του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, οι συνεχιζόμενες κρατήσεις και οι παράνομες διώξεις στο Guantanamo είναι βαθιά επιζήμιες με μυριάδες τρόπους. Με τη συμμετοχή τουλάχιστον 54 κυβερνήσεων, η CIA μετέφερε κρυφά και εξωδικαστικά τουλάχιστον 119 αλλοδαπούς μουσουλμάνους από τη μια ξένη χώρα στην άλλη για κράτηση και σκληρή ανάκριση σε διάφορους χώρους της CIA.

Τουλάχιστον 39 από τους άντρες υποβλήθηκαν σε βασανιστήρια, σωματική και ψυχολογική κακοποίηση (waterboarding, walling, ορθική σίτιση –μια μορφή βιασμού) ενώ ο αμερικανικός στρατός κρατούσε επίσης χιλιάδες αλλοδαπούς μουσουλμάνους κρατούμενους ασφαλείας και αιχμαλώτους πολέμου – συμπεριλαμβανομένων μερικών γυναικών και αγοριών – στα κέντρα κράτησής του στο εξωτερικό, όπως το Abu Ghraib στο Ιράκ, η αεροπορική βάση Bagram στο Αφγανιστάν.

Οι τελευταίοι 30 κρατούμενοι στον Κόλπο του Γκουαντάναμο, συμπεριλαμβανομένων των ανδρών που κατηγορούνται για σχεδίαση των επιθέσεων της 11ης Σεπτεμβρίου, κρατούνται από τις Ηνωμένες Πολιτείες υπό συνθήκες που συνιστούν «σκληρή, απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο», δήλωσε ένας ερευνητής των Ηνωμένων Εθνών για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Το Guantanamo των βασανιστηρίων και της φρίκης

Η Fionnuala Ni Aolain, καθηγήτρια νομικής στη Μινεσότα που υπηρετεί ως ειδική εισηγήτρια για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και τα ανθρώπινα δικαιώματα, συμπεριέλαβε το εύρημα σε μια έκθεση που προέκυψε από μια τετραήμερη επίσκεψη στη φυλακή τον Φεβρουάριο, η οποία περιελάμβανε συναντήσεις με κρατούμενους και συνεντεύξεις με δικηγόρους και πρώην κρατούμενους.

Ανέφερε συγκεκριμένα τις σωρευτικές επιπτώσεις της ανεπαρκούς υγειονομικής περίθαλψης, της απομόνωσης, των περιορισμών και της χρήσης βίας για την απομάκρυνση των κρατουμένων από τα κελιά τους. Είπε ότι οι συνθήκες στη φυλακή «μπορεί επίσης να πληρούν το νόμιμο όριο για βασανιστήρια».

Η κ. Aolain ήταν η πρώτη ερευνήτρια των Ηνωμένων Εθνών στην οποία παραχωρήθηκε πρόσβαση στο κέντρο κράτησης στην ιστορία των δύο δεκαετιών του Guantanamo. Η έκθεση αποκάλεσε τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, «έγκλημα κατά της ανθρωπότητας».

Ωστόσο, η κ. Aolain αποκάλεσε εύστοχα τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη χρήση βασανιστηρίων στους άνδρες που αντιμετωπίζουν τώρα ποινικές διώξεις στον Κόλπο του Guantanamo «το πιο σημαντικό εμπόδιο για την εκπλήρωση των δικαιωμάτων των θυμάτων στη δικαιοσύνη και τη λογοδοσία».

Πρόσφατο δημοσίευμα του Guardian αποκάλυψε τα ανατριχιαστικά σκίτσα που ζωγράφισε ο Abu Zubaydah, γνωστός και ως «αιώνιος κρατούμενος» αποδεικνύοντας για ακόμη μία φορά την απάνθρωπη αντιμετώπιση των κρατούμενων.

Ο Abu Zubaydah έχει δημιουργήσει μια σειρά από 40 σχέδια που εξιστορούν τα βασανιστήρια που υπέστη σε μια σειρά σκοτεινών τοποθεσιών της CIA μεταξύ 2002 και 2006 και στον Κόλπο του Guantanamo. Ελλείψει μιας πλήρους επίσημης καταγραφής του προγράμματος βασανιστηρίων, το οποίο η CIA και το FBI μόχθησαν επί χρόνια για να κρατήσουν μυστικό, οι εικόνες δίνουν μια μοναδική και καταιγιστική εικόνα μιας φρικτής περιόδου στην ιστορία των ΗΠΑ.

Σε απάντηση, όπως αναφέρουν οι New York Times, η κυβέρνηση Biden δημοσίευσε μια μονοσέλιδη υπεράσπιση της επιχείρησης κράτησης, λέγοντας ότι οι σημερινοί κρατούμενοι στη φυλακή του «ζουν κοινοτικά και ετοιμάζουν γεύματα μαζί. λαμβάνουν εξειδικευμένη ιατρική και ψυχιατρική φροντίδα, έχουν πλήρη πρόσβαση σε νομικό σύμβουλο· και επικοινωνούν τακτικά με τα μέλη της οικογένειας».

Σύμφωνα με το αφιέρωμα των New York Times, η κ. Aolain προσέφερε την πιο πρόσφατη διεθνή κριτική για την υγειονομική περίθαλψη που παρέχεται στους κρατούμενους, ιδιαίτερα την ανεπάρκεια των εγκαταστάσεων στη βάση για τη θεραπεία «έναν ηλικιωμένο, ευάλωτο πληθυσμό» και την απουσία «συνολικής ολιστικής αποκατάστασης βασανιστηρίων».

Προέτρεψε τις Ηνωμένες Πολιτείες να δημιουργήσουν ένα ανεξάρτητο, μη στρατιωτικό πρόγραμμα υγειονομικής περίθαλψης για κρατούμενους που βασανίστηκαν από τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η κ. Aolain υποστηρίζει ότι κρατούμενοι έχουν μόνιμες αναπηρίες, τραυματικές βλάβες στον εγκέφαλο και χρόνιο πόνο – συμπεριλαμβανομένων των προβλημάτων των αρθρώσεων, του γαστρεντερικού και του ουροποιητικού – καθώς και διαταραχή μετατραυματικού στρες χωρίς θεραπεία.

Κατηγόρησε τα βασανιστήρια και τα προγράμματα παράδοσης για ορισμένα από τα ιατρικά ζητήματα. Απέδωσε μερικά από αυτά στη μακροχρόνια κράτηση, απεργία πείνας και αναγκαστική σίτιση στον Κόλπο του Guantanamo. Η επίσκεψη της κας Aolain ήταν η πρώτη γνωστή επίσκεψη στην υποδομή της φυλακής από ανεξάρτητο παρατηρητή από τότε που το προσωπικό του κέντρου κράτησης διέλυσε τις σχέσεις με τα μέσα ενημέρωσης τον Απρίλιο του 2019.

Μέχρι φέτος, διαδοχικές κυβερνήσεις των ΗΠΑ είχαν δώσει μόνο στον Ερυθρό Σταυρό και στους δικηγόρους υπεράσπισης πρόσβαση στις εγκαταστάσεις και να μιλήσουν με τους κρατούμενους. Η κυβέρνηση Biden πρόσφερε στον εισηγητή μια επίσκεψη στο πλαίσιο μιας πρωτοβουλίας για πιο ενεργή συνεργασία με τα ερευνητικά όργανα του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Η έκθεση επέκρινε τις Ηνωμένες Πολιτείες επειδή δεν παρείχαν θεραπεία τραύματος και δεν διασφάλισαν τα δικαιώματα των περισσότερων από 700 πρώην κρατουμένων του Guantanamo.

Περιέγραψε τους αποφυλακισμένους ως στιγματισμένους από την κράτησή τους, σε ορισμένες περιπτώσεις στερούμενους βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων που απαιτούν αποζημίωση.
Ο Λευκός Οίκος δεν έδωσε απάντηση στις δηλώσεις της κας Aolain τη Δευτέρα.

Αλλά ο Πρόεδρος Biden εξέδωσε μια δήλωση σημειώνοντας ότι ήταν η Παγκόσμια Ημέρα Υποστήριξης Θυμάτων Βασανιστηρίων και δηλώνοντας «την αντίθεση των Ηνωμένων Πολιτειών σε όλες τις μορφές απάνθρωπης μεταχείρισης και τη δέσμευσή μας να εξαλείψουμε τα βασανιστήρια και να βοηθήσουμε τους επιζώντες βασανιστηρίων καθώς θεραπεύουν και στις αναζητήσεις τους για δικαιοσύνη».

Ο κ. Biden επέκρινε τα βασανιστήρια στη Ρωσία, τη Συρία και τη Βόρεια Κορέα, προσθέτοντας: «Καλώ όλα τα έθνη σε όλο τον κόσμο να συμμετάσχουν μαζί μου για να υποστηρίξουμε την αποκατάσταση και τη δικαιοσύνη για τους επιζώντες βασανιστηρίων και να αναλάβουμε δράση για την οριστική εξάλειψη των βασανιστηρίων και της απάνθρωπης μεταχείρισης».

Θα πρέπει λοιπόν να δείξει έμπρακτα την αντίθεσή του σε τέτοιες πρακτικές, στηρίζοντας τα θύματα και αντιμετωπίζοντας τη μακρά παράδοση βασανιστηρίων των ΗΠΑ. «Δεν υπάρχει νόμος για περιορισμούς στα βασανιστήρια», είπε η κ. Aolain. «Αυτοί που διέπραξαν, απέκρυψαν και συμμετείχαν σε βασανιστήρια… παραμένουν υπεύθυνοι για όλη τους τη ζωή».

 

Με πληροφορίες από: The New York Times, Human Rights Watch, Al Jazeera