Είναι πολλές οι αιτίες που η ζωή ενός ανθρώπου μπορεί να πάρει λάθος τροπή και στην πορεία να εκτροχιαστεί. Συχνά μία αλληλουχία αρνητικών γεγονότων μας οδηγεί στη ψυχολογική εξάντληση και τότε ευάλωτοι «παραδινόμαστε» σε ουσίες που νομίζουμε πως μπορούν να δώσουν λύσεις στα αδιέξοδά μας και να φωτίσουν ξανά την καθημερινότητά μας. Τέτοια παραδείγματα μπορεί να είναι ένα τροχαίο ατύχημα, μία περιπέτεια που αφορά την υγεία, μία ερωτική απογοήτευση, μία απόλυση στον εργασιακό τομέα που έχει υπαρξιακό χαρακτήρα για τους περισσότερους στην εποχή μας.
Λύπη, κατάθλιψή, αίσθημα μοναξιάς σε μία διαδρομή με ολοένα λιγότερους συνοδοιπόρους. «Μετά η ηρωίνη, και μετά ήρθε το φαιντανύλιο». Σήμερα αναζητούνται υποκατάστατα που αφορούν στα κομμάτια του εθισμού και της εξάρτησης, προκειμένου οι άνθρωποι να κάνουν το μεγάλο βήμα και να επιστρέψουν ξανά στη ζωή από το παράλληλο σύμπαν που έχουν οδηγηθεί βιώνοντας στα αρχικά στάδια μία όμορφη εμπειρία (χαρακτηριστικό του εθισμού, καθώς αναπτύσσεται).
Τα παραπάνω αντικατοπτρίζουν την κρίση που οφείλεται στη χρήση των οπιοειδών στην Αμερική. Ξεκινώντας πριν από δύο δεκαετίες με την υπερσυνταγογράφηση παυσίπονων από φαρμακευτικές εταιρείες, κλιμακώθηκε μέσω της ηρωίνης και πιο πρόσφατα του φαιντανύλιου, ενός συνθετικού οπιοειδούς τόσο ισχυρού που το 0,2% ενός γραμμαρίου μπορεί να σκοτώσει. Πάνω από ένα εκατομμύριο Αμερικανοί έχουν πεθάνει από υπερβολικές δόσεις από το 2000. Μόνο το 2022 καταγράφηκαν 108.000 θάνατοι.
Ας δούμε τι είναι τα οπιοειδή…
Τα οπιοειδή είναι ουσίες που μοιάζουν με τη μορφίνη και είναι διαθέσιμα εδώ και αιώνες για την ανακούφιση από τον πόνο. Ο όρος οπιοειδές προέρχεται από το όπιο, το οποίο παράγεται από την παπαρούνα. Υπάρχουν φυσικά οπιοειδή, συνθετικά και ημισυνθετικά. Επίσης από το 1975 έχει αποδειχτεί ότι ο οργανισμός παράγει ενδογενώς τα δικά του οπιοειδή, τις εγκεφαλίνες, τις ενδορφίνες και τις δυνορφίνες.
Ο οργανισμός του ανθρώπου διαθέτει υποδοχείς οπιοειδών σε ολόκληρο σχεδόν το σώμα του. οι οποίοι όταν ενεργοποιηθούν από τη σύνδεση τους με τα οπιοειδή, προκαλούν αναλγησία άλλα και άλλες ανεπιθύμητες δράσεις.
Τα οπιοειδή χωρίζονται στα «οπιοειδή αγωνιστές» και στα «οπιοειδή με μικτή δράση αγωνιστή και ανταγωνιστή» ανάλογα με το πώς συμπεριφέρονται στον υποδοχέα οπιοειδούς με τον οποίο συνδέονται.
Ένας άλλος διαχωρισμός αφορά την ταχύτητα της έναρξης δράσης και τη διάρκεια δράσης του οπιοειδούς. Η ισχύς, η ταχύτητα έναρξης δράσης και διάρκεια δράσης είναι μοναδικά για κάθε ένα οπιοειδές φάρμακο. Ο τρόπος λήψης των οπιοειδών μπορεί να γίνει με διαφορετικές οδούς, όπως από το στόμα, διαδερμικά, υποδόρια, ενδοφλεβίως, με απορρόφηση από το βλεννογόνο του στόματος και της μύτης, από το ορθό (υπόθετο) και επισκληριδίως ή υπαραχνοειδώς (κεντρικό νευρικό σύστημα).
Βελτίωση – Η κατάσταση σήμερα
Σήμερα υπάρχουν λόγοι να πιστεύουμε ότι η κατάσταση μπορεί να αλλάζει και να αισιοδοξούμε. Δεδομένα που δημοσίευσαν τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων δείχνουν με σαφήνεια ότι οι θάνατοι κορυφώθηκαν περίπου τον Αύγουστο του περασμένου έτους. Μέσα στο 2024 υπάρχει σαφής μείωση όσον αφορά τους θανάτους που οφείλονται στη χρήση οπιοειδών. Θα μπορούσε η Αμερική να πλησιάζει στο σημείο να λυτρωθεί από την «κρίση οπιεοειδών»;
Τα δεδομένα για τον αριθμό των ατόμων που κάνουν χρήση οπιοειδών είναι περιορισμένα, όπως και τα στοιχεία για τις τιμές και την καθαρότητά (ποιότητά) τους. Η θεραπεία της εξάρτησης συμβαίνει εδώ και χρόνια, αλλά η μείωση των θανάτων είναι πολύ ξαφνική και ευρεία (σχεδόν σε όλες οι πολιτείες) για να εξηγείται μόνο από αυτήν. Περισσότερα κιτ ναλοξόνης (μια ένεση ειδικού αντιδότου μπορεί να αναστρέψει μια υπερβολική δόση, γνωστή με την εμπορική ονομασία Narcan) διανέμονται κάτι που σίγουρα βοηθά, αλλά ούτε αυτό μπορεί να εξηγήσει πλήρως την πτώση των ανθρώπων που καταλήγουν.
Σύμφωνα με τη Διοίκηση Ελέγχου Ναρκωτικών (DEA), η ποσότητα φαιντανύλιου σε χάπια που κατασχέθηκαν έχει μειωθεί. Ορισμένες αναφορές υποστηρίζουν ότι το καρτέλ Σιναλόα, μια μεγάλη μεξικανική ομάδα οργανωμένου εγκλήματος έχει μειώσει τη διακίνηση φαιντανύλιου λόγω της πίεσης των ΗΠΑ. Τον Ιούλιο συνελήφθησαν δύο υψηλόβαθμα μέλη του καρτέλ, συμπεριλαμβανομένου του γιου του Ελ Τσάπο, ενός από τους ιδρυτές του.
Μια άλλη πιθανότητα είναι ότι η μείωση αντανακλά μια επιστροφή στους κανόνες πριν την πανδημία. Όταν ξέσπασε η COVID-19, οι υπερβολικές δόσεις οπιοειδών αυξήθηκαν κατακόρυφα (κι όχι μόνο στην Αμερική). Είναι δύσκολο να πει κανείς με σαφήνεια το γιατί, αλλά φαίνεται ως ένα βαθμό «λογικό»: τα νοσοκομεία ήταν γεμάτα με ασθενείς COVID, πολλά κέντρα θεραπείας είχαν κλείσει και περισσότεροι άνθρωποι βίωναν τραυματικές απώλειες που τους έστρεφαν στα οπιοειδή ως μία διέξοδος λύτρωσης. Αν αυτή είναι η κύρια αιτία, η τρέχουσα μείωση πιθανότατα θα σταθεροποιηθεί και είναι απίθανο να συνεχίσει να μειώνεται εκθετικά.
Αντίθετα αν πρόκειται για μια διαρκή μείωση, υπάρχει ένα ακόμα σενάριο που αξίζει να βάλουμε στην εξίσωσή μας. Παρόλο που οι θάνατοι έχουν μειωθεί σε μεγάλο μέρος της χώρας, η βέλτιστη μείωση σημειώθηκε σε περιοχές που επλήγησαν νωρίτερα, ιδιαίτερα στη Μεσοδυτική Αμερική. Στο Οχάιο για παράδειγμα οι θάνατοι μειώθηκαν κατά ένα τέταρτο τον χρόνο έως τον Ιούλιο του 2024. Η επιδημία οπιοειδών ίσως απλά «καίγεται». Η θεωρία είναι ότι οι πιο ευάλωτοι έχουν ήδη πεθάνει, όσοι απέμειναν κατανοούν τον κίνδυνο και έτσι νέοι «εθισμένοι» δεν τους αντικαθιστούν.
Οι χρήστες το γνωρίζουν ολοένα και περισσότερα και ακόμα και όσοι δεν αποφασίζουν να θεραπευτούν παίρνουν “προφυλάξεις”. Πριν από μερικά χρόνια ο κύριος τρόπος λήψης φαιντανύλιου ήταν με ένεση. Τώρα οι εθισμένοι παίρνουν χάπια ή το καπνίζουν, κάτι που μπορεί να κάνει πιο εύκολο τον έλεγχο της δόσης και της ταχύτητας της δράσης στον οργανισμό. Ορισμένοι έχουν στραφεί στη μεθαμφεταμίνη, είτε ως υποκατάστατο είτε για να μετριάσουν την επιθυμία για συνεχή λήψη. Παρά την τοξικότητά της είναι φθηνή, διαρκεί πολύ και ο κίνδυνος υπερβολικής δόσης είναι μικρότερος συγκριτικά με τα οπιοειδή. Παρά την «αγριότητα» της επιδημίας, η μείωση των θανάτων δίνει ελπίδα ότι περισσότεροι εθισμένοι μπορούν να βρουν βοήθεια κι αυτό μας κάνει να ατενίζουμε το μέλλον με αισιοδοξία.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Inst
Είναι πολλές οι αιτίες που η ζωή ενός ανθρώπου μπορεί να πάρει λάθος τροπή και στην πορεία να εκτροχιαστεί. Συχνά μία αλληλουχία αρνητικών γεγονότων μας οδηγεί στη ψυχολογική εξάντληση και τότε ευάλωτοι «παραδινόμαστε» σε ουσίες που νομίζουμε πως μπορούν να δώσουν λύσεις στα αδιέξοδά μας και να φωτίσουν ξανά την καθημερινότητά μας. Τέτοια παραδείγματα μπορεί να είναι ένα τροχαίο ατύχημα, μία περιπέτεια που αφορά την υγεία, μία ερωτική απογοήτευση, μία απόλυση στον εργασιακό τομέα που έχει υπαρξιακό χαρακτήρα για τους περισσότερους στην εποχή μας.
Λύπη, κατάθλιψή, αίσθημα μοναξιάς σε μία διαδρομή με ολοένα λιγότερους συνοδοιπόρους. «Μετά η ηρωίνη, και μετά ήρθε το φαιντανύλιο». Σήμερα αναζητούνται υποκατάστατα που αφορούν στα κομμάτια του εθισμού και της εξάρτησης, προκειμένου οι άνθρωποι να κάνουν το μεγάλο βήμα και να επιστρέψουν ξανά στη ζωή από το παράλληλο σύμπαν που έχουν οδηγηθεί βιώνοντας στα αρχικά στάδια μία όμορφη εμπειρία (χαρακτηριστικό του εθισμού, καθώς αναπτύσσεται).
Τα παραπάνω αντικατοπτρίζουν την κρίση που οφείλεται στη χρήση των οπιοειδών στην Αμερική. Ξεκινώντας πριν από δύο δεκαετίες με την υπερσυνταγογράφηση παυσίπονων από φαρμακευτικές εταιρείες, κλιμακώθηκε μέσω της ηρωίνης και πιο πρόσφατα του φαιντανύλιου, ενός συνθετικού οπιοειδούς τόσο ισχυρού που το 0,2% ενός γραμμαρίου μπορεί να σκοτώσει. Πάνω από ένα εκατομμύριο Αμερικανοί έχουν πεθάνει από υπερβολικές δόσεις από το 2000. Μόνο το 2022 καταγράφηκαν 108.000 θάνατοι.
Ας δούμε τι είναι τα οπιοειδή…
Τα οπιοειδή είναι ουσίες που μοιάζουν με τη μορφίνη και είναι διαθέσιμα εδώ και αιώνες για την ανακούφιση από τον πόνο. Ο όρος οπιοειδές προέρχεται από το όπιο, το οποίο παράγεται από την παπαρούνα. Υπάρχουν φυσικά οπιοειδή, συνθετικά και ημισυνθετικά. Επίσης από το 1975 έχει αποδειχτεί ότι ο οργανισμός παράγει ενδογενώς τα δικά του οπιοειδή, τις εγκεφαλίνες, τις ενδορφίνες και τις δυνορφίνες.
Ο οργανισμός του ανθρώπου διαθέτει υποδοχείς οπιοειδών σε ολόκληρο σχεδόν το σώμα του. οι οποίοι όταν ενεργοποιηθούν από τη σύνδεση τους με τα οπιοειδή, προκαλούν αναλγησία άλλα και άλλες ανεπιθύμητες δράσεις.
Τα οπιοειδή χωρίζονται στα «οπιοειδή αγωνιστές» και στα «οπιοειδή με μικτή δράση αγωνιστή και ανταγωνιστή» ανάλογα με το πώς συμπεριφέρονται στον υποδοχέα οπιοειδούς με τον οποίο συνδέονται.
Ένας άλλος διαχωρισμός αφορά την ταχύτητα της έναρξης δράσης και τη διάρκεια δράσης του οπιοειδούς. Η ισχύς, η ταχύτητα έναρξης δράσης και διάρκεια δράσης είναι μοναδικά για κάθε ένα οπιοειδές φάρμακο. Ο τρόπος λήψης των οπιοειδών μπορεί να γίνει με διαφορετικές οδούς, όπως από το στόμα, διαδερμικά, υποδόρια, ενδοφλεβίως, με απορρόφηση από το βλεννογόνο του στόματος και της μύτης, από το ορθό (υπόθετο) και επισκληριδίως ή υπαραχνοειδώς (κεντρικό νευρικό σύστημα).
Βελτίωση – Η κατάσταση σήμερα
Σήμερα υπάρχουν λόγοι να πιστεύουμε ότι η κατάσταση μπορεί να αλλάζει και να αισιοδοξούμε. Δεδομένα που δημοσίευσαν τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων δείχνουν με σαφήνεια ότι οι θάνατοι κορυφώθηκαν περίπου τον Αύγουστο του περασμένου έτους. Μέσα στο 2024 υπάρχει σαφής μείωση όσον αφορά τους θανάτους που οφείλονται στη χρήση οπιοειδών. Θα μπορούσε η Αμερική να πλησιάζει στο σημείο να λυτρωθεί από την «κρίση οπιεοειδών»;
Τα δεδομένα για τον αριθμό των ατόμων που κάνουν χρήση οπιοειδών είναι περιορισμένα, όπως και τα στοιχεία για τις τιμές και την καθαρότητά (ποιότητά) τους. Η θεραπεία της εξάρτησης συμβαίνει εδώ και χρόνια, αλλά η μείωση των θανάτων είναι πολύ ξαφνική και ευρεία (σχεδόν σε όλες οι πολιτείες) για να εξηγείται μόνο από αυτήν. Περισσότερα κιτ ναλοξόνης (μια ένεση ειδικού αντιδότου μπορεί να αναστρέψει μια υπερβολική δόση, γνωστή με την εμπορική ονομασία Narcan) διανέμονται κάτι που σίγουρα βοηθά, αλλά ούτε αυτό μπορεί να εξηγήσει πλήρως την πτώση των ανθρώπων που καταλήγουν.
Σύμφωνα με τη Διοίκηση Ελέγχου Ναρκωτικών (DEA), η ποσότητα φαιντανύλιου σε χάπια που κατασχέθηκαν έχει μειωθεί. Ορισμένες αναφορές υποστηρίζουν ότι το καρτέλ Σιναλόα, μια μεγάλη μεξικανική ομάδα οργανωμένου εγκλήματος έχει μειώσει τη διακίνηση φαιντανύλιου λόγω της πίεσης των ΗΠΑ. Τον Ιούλιο συνελήφθησαν δύο υψηλόβαθμα μέλη του καρτέλ, συμπεριλαμβανομένου του γιου του Ελ Τσάπο, ενός από τους ιδρυτές του.
Μια άλλη πιθανότητα είναι ότι η μείωση αντανακλά μια επιστροφή στους κανόνες πριν την πανδημία. Όταν ξέσπασε η COVID-19, οι υπερβολικές δόσεις οπιοειδών αυξήθηκαν κατακόρυφα (κι όχι μόνο στην Αμερική). Είναι δύσκολο να πει κανείς με σαφήνεια το γιατί, αλλά φαίνεται ως ένα βαθμό «λογικό»: τα νοσοκομεία ήταν γεμάτα με ασθενείς COVID, πολλά κέντρα θεραπείας είχαν κλείσει και περισσότεροι άνθρωποι βίωναν τραυματικές απώλειες που τους έστρεφαν στα οπιοειδή ως μία διέξοδος λύτρωσης. Αν αυτή είναι η κύρια αιτία, η τρέχουσα μείωση πιθανότατα θα σταθεροποιηθεί και είναι απίθανο να συνεχίσει να μειώνεται εκθετικά.
Αντίθετα αν πρόκειται για μια διαρκή μείωση, υπάρχει ένα ακόμα σενάριο που αξίζει να βάλουμε στην εξίσωσή μας. Παρόλο που οι θάνατοι έχουν μειωθεί σε μεγάλο μέρος της χώρας, η βέλτιστη μείωση σημειώθηκε σε περιοχές που επλήγησαν νωρίτερα, ιδιαίτερα στη Μεσοδυτική Αμερική. Στο Οχάιο για παράδειγμα οι θάνατοι μειώθηκαν κατά ένα τέταρτο τον χρόνο έως τον Ιούλιο του 2024. Η επιδημία οπιοειδών ίσως απλά «καίγεται». Η θεωρία είναι ότι οι πιο ευάλωτοι έχουν ήδη πεθάνει, όσοι απέμειναν κατανοούν τον κίνδυνο και έτσι νέοι «εθισμένοι» δεν τους αντικαθιστούν.
Οι χρήστες το γνωρίζουν ολοένα και περισσότερα και ακόμα και όσοι δεν αποφασίζουν να θεραπευτούν παίρνουν “προφυλάξεις”. Πριν από μερικά χρόνια ο κύριος τρόπος λήψης φαιντανύλιου ήταν με ένεση. Τώρα οι εθισμένοι παίρνουν χάπια ή το καπνίζουν, κάτι που μπορεί να κάνει πιο εύκολο τον έλεγχο της δόσης και της ταχύτητας της δράσης στον οργανισμό. Ορισμένοι έχουν στραφεί στη μεθαμφεταμίνη, είτε ως υποκατάστατο είτε για να μετριάσουν την επιθυμία για συνεχή λήψη. Παρά την τοξικότητά της είναι φθηνή, διαρκεί πολύ και ο κίνδυνος υπερβολικής δόσης είναι μικρότερος συγκριτικά με τα οπιοειδή. Παρά την «αγριότητα» της επιδημίας, η μείωση των θανάτων δίνει ελπίδα ότι περισσότεροι εθισμένοι μπορούν να βρουν βοήθεια κι αυτό μας κάνει να ατενίζουμε το μέλλον με αισιοδοξία.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Inst
