Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν τα δίνουν όλα, λίγες ώρες πριν τις επαναληπτικές εκλογές στην Τουρκία, την Κυριακή, για να κινητοποιήσουν τους τούρκους ψηφοφόρους ώστε να προσέλθουν στις κάλπες και να τους στηρίξουν.

Η νίκη του Ερντογάν στον πρώτο γύρο του δίνει έναν άλλο «αέρα» στον τούρκο πρόεδρο, με πολλά κράτη της αφρικανικής ηπείρου που διατηρούν στενές σχέσεις πάσης φύσεως με την Τουρκία, να έχουν τα μάτια τους στραμμένα στις εκλογές της Κυριακής και την πιθανή επανεκλογή του Ερντογάν.

Από τότε που ο Ερντογάν ανέλαβε την εξουσία στην Τουρκία το 2003, έχει δείξει μεγάλο ενδιαφέρον για την Αφρική, καθώς είδε στην αφρικανική ήπειρο πολλές οικονομικές, στρατιωτικές και διπλωματικές ευκαιρίες. Το άρθρο του BBC υποστηρίζει εμφατικά ότι «οι δεσμοί μεταξύ της Αγκυρας και της Αφρικής είναι πιθανό να γίνουν ακόμη πιο ισχυροί, αν ο Ερντογάν επανεκλεγεί».

Από την πλευρά του, ο Κιλιτσντάρογλου έχει το βλέμμα του στραμμένο περισσότερο στην Ευρώπη και γενικά τη Δύση και είναι λιγότερο πιθανό να θέσει ως προτεραιότητά του τις σχέσεις της Τουρκίας με την Αφρική σε σχέση με τον «ευρωπαϊκό προσανατολισμό» της Τουρκίας. Οπότε, είναι λογικό πολλά κράτη στη «Μαύρη Ήπειρο» να αγωνιούν για το αποτέλεσμα της ερχόμενης Κυριακής.

Οι πρώτοι «σπόροι» για την επαυξημένη συνεργασία μεταξύ της Αφρικής και της Τουρκίας «φυτεύτηκαν» όταν ο Ερντογάν ήταν πρωθυπουργός, το 2003, όταν ο Ερντογάν διέβλεψε στην Αφρική πιθανά οικονομικά κέρδη.

«Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, η τουρκική οικονομία γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη και αναζητούσε νέες αγορές. Μια ποικιλόμορφη αγορά με περισσότερες από 50 χώρες και περισσότερους από 1,2 δισεκατομμύρια ανθρώπους προσφέρει προσοδοφόρες ευκαιρίες για τους τούρκους εξαγωγείς και επιχειρηματίες», λέει στο BBC ο ειδικός σε θέματα εξωτερικής πολιτικής Σερκάν Ντεμιρτάς, επικεφαλής του γραφείου της εφημερίδας «Χουριέτ» στην Αγκυρα.

Πράγματι, αμέσως το ετήσιο εμπόριο της Τουρκίας με την ήπειρο αυξήθηκε από 5,4 δισ. δολάρια σε 34,5 δισ. δολάρια μεταξύ 2003 και 2021, με κύριες εξαγωγές τα χημικά, τον χάλυβα και τα δημητριακά. Από την πλευρά της η Αγκυρα έσπευδε να ξεκαθαρίσει το τοπίο, τονίζοντας επίσημα ότι «αυτή δεν ήταν μια εκμεταλλευτική σχέση» και το 2013 τον τότε πρωθυπουργό Ερντογάν να δηλώνει σε επίσκεψή του στη Γκαμπόν ότι «η Αφρική ανήκει στους Αφρικανούς. Δεν είμαστε εδώ για τον χρυσό σας».

Οι πωλήσεις όπλων στην Αφρική επί Ερντογάν

Ο Ερντογάν επίσης προχώρησε και σε μερικές πολύ επικερδείς συμφωνίες όσον αφορά πωλήσεις όπλων – ευρύτερα γνωστή στην Τουρκία και ως «διπλωματία των drones».

«Αφού απέδειξε την “αξία” του στη Λιβύη, την Αρμενία και την Ουκρανία, το drone με την ονομασία Bayraktar TB-2 παρουσιάζεται τώρα ως το τέλειο όπλο για τη στόχευση των τζιχαντιστικών ομάδων που κρύβονται στο Σαχέλ της Δυτικής Αφρικής. Τον Μάρτιο, 12 από τα τουρκικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη έφτασαν στην πρωτεύουσα του Μάλι, το Μπαμακό. Παρουσία του επικεφαλής της χούντας του Μάλι, του πολεμοχαρούς συνταγματάρχη Ασίμι Γκοϊτά, και λίγων τούρκων διπλωματών, ο υπουργός Αμυνας του Μάλι καλωσόρισε τη νέα παρτίδα των όπλων λέγοντας ότι “μπορούν να βοηθήσουν για να γίνουν πιο ακριβείς οι επιθέσεις του πυροβολικού και της αεροπορίας”. Εκτός από το Μάλι, η Τουρκία έχει πουλήσει drones στην Μπουρκίνα Φάσο, το Τόγκο και τον Νίγηρα, ήτοι τα τέσσερα κράτη του Σαχέλ, που προσπαθούν να καταπολεμήσουν την άνοδο των ισλαμιστικών ομάδων στην ευρύτερη περιοχή. Η Τουρκία έχει επίσης εμπλακεί σε συνομιλίες με το Μπενίν, το οποίο μέχρι πρόσφατα δεν είχε πληγεί από την ισλαμιστική εξέγερση, αλλά τώρα βλέπει αύξηση των επιθέσεων και των εισβολών στο έδαφός του. Το Μαρόκο, η Τυνησία, η Αιθιοπία, η Νιγηρία και η Σομαλία επίσης έχουν αγοράσει τα drone Bayraktar», σημειώνει το δημοσίευμα.

Η Τουρκία έχει φυσικά έναν ανταγωνιστή στην ήπειρο: την Κίνα, η οποία εξακολουθεί να κυριαρχεί σε αυτή την αγορά, όμως η Τουρκία δίνει στις αφρικανικές χώρες μια πιο προσιτή επιλογή οπλικών συστημάτων με μικρότερη λίστα αναμονής. Η Αγκυρα προσφέρει επίσης και άλλο στρατιωτικό υλικό, όπως τεθωρακισμένα οχήματα, συστήματα εκκαθάρισης ναρκών και αισθητήρες επιτήρησης που αποτελούν κομμάτι των πολλών εξοπλιστικών συμφωνιών που έχει υπογράψει πρόσφατα η Τουρκία με αφρικανικές χώρες.

Συνολικά, 30 κράτη της ηπείρου έχουν μια κάποιου είδους συμφωνία με την Τουρκία που σχετίζεται με την ασφάλεια, ενώ οι 21 από αυτές επικυρώθηκαν το 2017.

Εδραίωση της σχέσης Τουρκίας-Αφρικής

Πλην των όποιων στρατιωτικών και εμπορικών συμφωνιών, ο Ερντογάν κινείται εδώ και χρόνια δυναμικά ως προς στην εδραίωση της σχέσης Τουρκίας-Αφρικής. Το 2005, η Τουρκία έγινε μέλος-παρατηρητής της Αφρικανικής Ενωσης, προτού αναβαθμιστεί στο ρόλο του στρατηγικού εταίρου τρία χρόνια αργότερα. Η Τουρκία αναφέρει ότι έχουν πραγματοποιηθεί 50 επίσημες επισκέψεις τούρκων αξιωματούχων σε περίπου 30 αφρικανικές χώρες από το 2014.

Ο ίδιος ο Ερντογάν έχει επισκεφθεί τη Σενεγάλη τέσσερις φορές, δηλαδή όσο συχνά έχει πάει στην Κίνα ή τη Γερμανία. Και όπου πηγαίνει, τον συνοδεύει μια αντιπροσωπεία, με στόχο την σύναψη συμφωνιών ανάμεσα σε τουρκικές εταιρείες και τα αφρικανικά κράτη πάνω σε βασικά έργα υποδομής, όπως το Ολυμπιακό κολυμβητήριο του Ντακάρ ή το στάδιο Κιγκάλι στη Ρουάντα, το μεγαλύτερο της ανατολικής Αφρικής.

Πιο πρόσφατα, η Ουγκάντα έριξε «πόρτα» στη Κίνα καθώς κατήγγειλε τη σύμβασή της με μια κινεζική εταιρεία που ήταν υπεύθυνη για την κατασκευή σιδηροδρομικής γραμμής στα σύνορα με την Κένυα και πλέον εξετάζει σοβαρά το ενδεχόμενο να συνάψει μια έτερη συμφωνία με μια τουρκική εταιρεία.

Ίσως το πιο χαρακτηριστικό γεγονός είναι ο αριθμός των τουρκικών πρεσβειών στην αφρικανική ήπειρο: διαθέτει 44 σε όλη την Αφρική – αντίστοιχα, οι ΗΠΑ έχουν 49, η Γαλλία 46 και η Κίνα 53.

Η Τουρκία έχει επίσης προσπαθήσει να αυξήσει το «αποτύπωμά» της στην αφρικανική ήπειρο και με άλλους τρόπους, πολύ πιο… εκπαιδευτικούς και ψυχαγωγικούς. Το πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι η έναρξη λειτουργίας του TRT Afrika, μία ψηφιακή πλατφόρμα ειδήσεων στα αγγλικά, γαλλικά, σουαχίλι και χάουσα του δημόσιου ραδιοτηλεοπτικού φορέα της Τουρκίας, ο οποίος προβάλλει τουρκικές σαπουνόπερες σε πολλές αφρικανικές χώρες, από την Αιθιοπία έως τη Σενεγάλη.