Την περασμένη εβδομάδα, μαχητές υπό την ηγεσία της Χαμάς ξεκίνησαν μια αστραπιαία εισβολή στο Ισραήλ, από αέρα, θάλασσα και ξηρά, σκοτώνοντας εκατοντάδες και κρατώντας ομήρους, συμπεριλαμβανομένων παιδιών, γυναικών και ηλικιωμένων.

Ένοπλοι μαχητές της Χαμάς έχουν εκτοξεύσει αδιάκριτα χιλιάδες ρουκέτες εναντίον ισραηλινών πόλεων, προκαλώντας θανάτους και τραυματισμούς. Πολλά κράτη τη χαρακτηρίζουν ως τρομοκρατική οργάνωση ενώ πολλές οργανώσεις την κατηγορούν για πολλαπλά εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.

Όμως τα εγκλήματα πολέμου από το ένα μέρος δεν δικαιολογούν εγκλήματα πολέμου από το άλλο.

Σε απάντηση στις επιθέσεις υπό την ηγεσία της Χαμάς, οι ισραηλινές αρχές διεξήγαγαν μαζικές αεροπορικές επιδρομές σε πυκνοκατοικημένες γειτονιές στη Γάζα που έχουν σκοτώσει περισσότερους από 2.400 ανθρώπους.

Βομβαρδισμοί και άμαχος πληθυσμός

Οι δεκαήμεροι ανηλεείς βομβαρδισμοί της Γάζας από το Ισραήλ προκάλεσαν εκτεταμένες καταστροφές σε σχολεία και νοσοκομεία και εκτόπισαν σχεδόν ένα εκατομμύριο ανθρώπους, με τις ανθρωπιστικές υπηρεσίες να προειδοποιούν για «καταστροφική» έλλειψη ιατρικών προμηθειών στον πολιορκημένο θύλακα.

Ενώ οι ισραηλινές δυνάμεις λένε ότι οι αεροπορικές επιδρομές τους στοχεύουν στρατηγικά στοιχεία της Χαμάς, η ισραηλινή Πολεμική Αεροπορία ανακοίνωσε ότι έχει ρίξει περίπου 6.000 βόμβες σε πυκνοκατοικημένες περιοχές που αδιαμφισβήτητα έχουν πλήξει αμάχους και αυξάνουν τον κίνδυνο παράνομων αδιάκριτων επιθέσεων.

Δεδομένου του πόσο βαθιά είναι ενσωματωμένη η Χαμάς στις μη στρατιωτικές υποδομές στη Γάζα, με επιχειρησιακά κεντρικά γραφεία κάτω από νοσοκομεία και εκτοξευτές πυραύλων σε πολυκατοικίες, μια πλήρης χερσαία εισβολή θα οδηγήσει σε υψηλές απώλειες αμάχων. Περισσότεροι από 2,3 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν στη Λωρίδα της Γάζας, καθιστώντας τη μία από τις πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές του κόσμου.

Τα παιδιά αποτελούν σχεδόν το ήμισυ του πληθυσμού αυξάνοντας την πιθανότητα να τραυματιστούν θανάσιμα σε περιόδους έντασης. Το υπουργείο Υγείας της Γάζας ανακοίνωσε το Σάββατο ότι περισσότεροι από 700 από τους νεκρούς είναι παιδιά.

«Σήμερα, όλοι οι ασθενείς που δεχθήκαμε στην κλινική μας στην πόλη της Γάζας ήταν παιδιά μεταξύ 10 και 14 ετών», δήλωσε ο Ayman Al-Djaroucha, αναπληρωτής συντονιστής του προγράμματος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στη Γάζα την Τετάρτη. «Αυτό συμβαίνει επειδή η πλειοψηφία των τραυματιών στη Γάζα είναι γυναίκες και παιδιά, καθώς είναι αυτοί που βρίσκονται πιο συχνά στα σπίτια που καταστρέφονται στις αεροπορικές επιδρομές».

Οι προμήθειες τελειώνουν

Τη Δευτέρα το Ισραήλ διέκοψε τις προμήθειες τροφίμων, καυσίμων και ηλεκτρισμού στη Γάζα και εμπόδισε την είσοδο βοήθειας. Όπως έχουν δηλώσει τα Ηνωμένα Έθνη, τέτοια μέτρα ισοδυναμούν με μια μορφή συλλογικής τιμωρίας, η οποία είναι έγκλημα πολέμου και απαγορεύεται από την Τέταρτη Σύμβαση της Γενεύης.

Η Διεθνής Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού (ICRC) χαρακτήρισε την κατάσταση στη Γάζα ως «απεχθή», καθώς οι κάτοικοι αγωνίζονται για βασικές ανάγκες, όπως φαγητό και νερό και αγωνίζονται να λάβουν ιατρική περίθαλψη και φάρμακα  στα νοσοκομεία στο οριακό σημείο. Το μεγαλύτερο μέρος του νερού της Γάζας ήταν έτσι και αλλιώς μη πόσιμο και τα κρούσματα χολέρας είναι συνηθισμένα.

«Μέχρι την Τρίτη, ένα νοσοκομείο των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στη βόρεια Γάζα είχε χρησιμοποιήσει προμήθειες τριών εβδομάδων», είπε ο Ottens-Patterson στο Vox. Οποιοδήποτε απόθεμα σε καύσιμα, τρόφιμα, φάρμακα και ιατρικές προμήθειες είχαν τα νοσοκομεία πριν από τις 7 Οκτωβρίου μειώνεται γρήγορα. «Μπορείτε να φανταστείτε μέσα σε ένα μήνα, θα έχουν αδειάσει ή σε ακόμη μικρότερο χρονικό διάστημα», είπε.

Την Παρασκευή, ο ισραηλινός στρατός διέταξε περισσότερους από 1 εκατομμύριο ανθρώπους – τον μισό πληθυσμό – να εγκαταλείψουν τη βόρεια Γάζα εντός 24 ωρών, πριν από μια επικείμενη στρατιωτική χερσαία επιχείρηση.

Με τους ανθρώπους να απομακρύνονται προς το νότο, αυτά τα προβλήματα εντείνονται. Δεν υπάρχει τρόπος να απομακρυνθούν με ασφάλεια οι ασθενείς από τα νοσοκομεία . Οι δρόμοι που έχουν υποστεί ζημιά από αυτή και από προηγούμενες συγκρούσεις το κάνουν αυτό δύσκολο. Πολλά ασθενοφόρα και γιατροί έχουν επίσης χτυπηθεί από αεροπορικές επιδρομές την περασμένη εβδομάδα.

Πολλά πτώματα είναι θαμμένα κάτω από τα ερείπια και οι κάτοικοι αναγκάζονται με τα χέρια τους να σκάβουν για να τα βγάλουν ενώ ο κίνδυνος μεταδοτικών ασθενειών είναι πλέον τεράστιος.

Αν και αυτή η αρχική προθεσμία παρήλθε, οι απειλές για μια πλήρη χερσαία εισβολή και η βίαιη μετακίνηση εγείρει φόβους για την ασφάλεια των αμάχων καθώς βρίσκονται σε πανικό σε μία περιοχή που αντιμετωπίζει οικονομική δυσπραγία καθώς επί 16 έτη είναι αποκλεισμένη προς τον έξω κόσμο από φράχτες, τείχη και το ισραηλινό ναυτικό, το οποίο περιπολεί τα ύδατα της Γάζας και η πρόσβαση σε βασικά αγαθά, συμπεριλαμβανομένων τροφίμων και φαρμάκων, είναι διαθέσιμη μόνο μέσω του ΟΗΕ και μη κυβερνητικών οργανώσεων.

Εντολή εκκένωσης χωρίς καταφύγια

Τουλάχιστον δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει τη βόρεια Γάζα, χρησιμοποιώντας τις διαδρομές που ορίζει ο ισραηλινός στρατός, αλλά οι αεροπορικές επιδρομές και οι ρουκέτες συνεχίζονται χωρίς παύση. Ήδη, 70 άνθρωποι, κυρίως γυναίκες και παιδιά, σκοτώθηκαν στην προσπάθειά τους να διαφύγουν σύμφωνα με το παλαιστινιακό υπουργείο Υγείας

Η μετακίνηση περισσότερων από ένα εκατομμύριο ανθρώπων σε μια πυκνοκατοικημένη εμπόλεμη ζώνη σε ένα μέρος χωρίς φαγητό, νερό ή κατάλυμα, όταν ολόκληρη η επικράτεια είναι υπό πολιορκία, είναι εξαιρετικά επικίνδυνο -και σε ορισμένες περιπτώσεις, απλά δεν είναι δυνατό. Ηνωμένα Έθνη António Guterres

Η εκκένωση περισσότερων από ένα εκατομμύριο ανθρώπων σε μια πυκνοκατοικημένη περιοχή είναι εξαιρετικά δύσκολη. Και λαμβάνοντας υπόψη ότι τα περάσματα της Λωρίδας της Γάζας στα σύνορα με την Αίγυπτο και το Ισραήλ είναι κλειστά, η μετακίνηση σε υπερπλήρη σπίτια συγγενών και φίλων στη νότια Γάζα είναι επί του παρόντος η μόνη επιλογή.

Οι δρόμοι, που είναι σπαρμένοι με μπάζα και διαλυμένοι από τις τρέχουσες και προηγούμενες αεροπορικές επιδρομές, καθιστούν την εκκένωση αργή και επικίνδυνη. Τα καύσιμα είναι λιγοστά. Για πολλούς ηλικιωμένους, άτομα με αναπηρίες και νοσοκομειακούς ασθενείς, η εκκένωση είναι αδύνατη.

Το κύριο Νοσοκομείο Al-Shifa της Γάζας αγωνίζεται να περιθάλψει το μεγαλύτερο μέρος των 9.000 Παλαιστινίων που έχουν τραυματιστεί μέχρι στιγμής και η απομάκρυνση των ασθενών του δεν αποτελεί επιλογή.

Προστασία αμάχων στις ένοπλες συγκρούσεις

Το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο, καθορίζει τις υποχρεώσεις που έχουν τα μέρη σε μια σύγκρουση έναντι των αμάχων, ανεξάρτητα από το τι κάνει η άλλη πλευρά. Το γεγονός ότι μαχητές υπό την ηγεσία της Χαμάς στόχευαν αμάχους δεν επιτρέπει στον ισραηλινό στρατό να στοχεύει αμάχους ή να αψηφά τις υποχρεώσεις του να τους προστατεύει.

Η εντολή εκκένωσης δημιουργεί τουλάχιστον τρεις ανησυχίες βάσει του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου.

Πρώτον, τα μέρη σε σύγκρουση θα πρέπει να εκδίδουν αποτελεσματικές προειδοποιήσεις στους πολίτες, ικανές να τους βοηθήσουν να προστατευτούν και να αποφύγουν τα πυρά. Αλλά η ειδοποίηση των πολιτών για εκκένωση, όταν δεν υπάρχει ασφαλές μέρος ή καταφύγιο όπου μπορούν να πάνε μέσα από ασφαλείς οδούς, ούτε αρκεί ούτε τους προστατεύει πραγματικά.

Οι άμαχοι που παραμένουν στη θέση τους μετά από μια προειδοποίηση για εκκένωση – συμπεριλαμβανομένων εκείνων που φοβούνται το επικίνδυνο ταξίδι στο νότο και τις συνθήκες που θα βρουν εκεί – δεν χάνουν την προστασία του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου.

Ανεξάρτητα από τις αδύνατες επιλογές που θα καταφέρουν ή όχι να κάνουν οι οικογένειες στη Γάζα, ο ισραηλινός στρατός είναι υποχρεωμένος να μην στοχεύει ποτέ αμάχους ή μη στρατιωτικές υποδομές και να λάβει όλα τα μέτρα για να ελαχιστοποιήσει τη ζημιά σε πολίτες και αστικές εγκαταστάσεις, όπως σπίτια, σχολεία και νοσοκομεία.

Δεύτερον, οι νόμοι του πολέμου απαγορεύουν «απειλές βίας ο πρωταρχικός σκοπός των οποίων είναι η διάδοση του τρόμου στον άμαχο πληθυσμό». (άρθρο 13, παράγραφος 2)

Απαγορεύονται οι εντολές για εκκένωση που ουσιαστικά δεν προσφέρουν βοήθεια αλλά έχουν ως κύριο σκοπό να προκαλέσουν πανικό στους κατοίκους ή να τους αναγκάσουν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους για άλλους λόγους εκτός από την ασφάλειά τους.

Ο σαρωτικός χαρακτήρας της εντολής της ισραηλινής κυβέρνησης και η αδυναμία ασφαλούς συμμόρφωσης εγείρουν ανησυχίες ότι ο σκοπός δεν είναι να προστατευθούν οι άμαχοι, αλλά μάλλον θέλουν να ασκήσουν ψυχολογικό πόλεμο ώστε να τρομοκρατήσουν το λαό.

Η δήλωση ενός εκπροσώπου των ισραηλινών αμυντικών δυνάμεων ότι όσοι εκκένωσαν τη βόρεια Γάζα «έκαναν έξυπνη κίνηση» εντείνει τις ανησυχίες για το πώς οι ισραηλινές δυνάμεις θα συμπεριφέρονται στους αμάχους που μένουν στη θέση τους.

Τρίτον, η εντολή αυτή, ωθεί τον κόσμο σε αναγκαστικό εκτοπισμό, που θεωρείται έγκλημα πολέμου.

Πολλοί από τους ηλικιωμένους στη βόρεια Γάζα θυμούνται πολύ καλά τη φυγή τους από τον ισραηλινό στρατό πριν από 75 χρόνια — και την επακόλουθη άρνηση του Ισραήλ να τους επιτρέψει να επιστρέψουν. Οι δηλώσεις Ισραηλινών αξιωματούχων που καλούν τους κατοίκους της Γάζας να καταφύγουν στην Αίγυπτο εντείνουν τους φόβους πολλών Παλαιστίνιων προσφύγων στη Γάζα ότι θα χάσουν ξανά τα σπίτια τους.

Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες είπε ότι η εντολή εκκένωσης εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων σε σύντομο χρονικό διάστημα, όταν δεν υπάρχει ασφαλές μέρος για να πάνε, θα έχει καταστροφικές ανθρωπιστικές συνέπειες. Οι διεθνείς και οι ανθρωπιστικοί φορείς συμφωνούν.

Ανάγκη δημιουργίας ανθρωπιστικού διαδρόμου

Αν και αξιωματούχοι των ΗΠΑ φέρεται να έχουν αρχίσει να προειδοποιούν το Ισραήλ να ελαχιστοποιήσει τους θανάτους αμάχων κατά τις επερχόμενες επιχειρήσεις, οι κάτοικοι της Γάζας είναι ήδη ευάλωτοι.

Αμερικανοί αξιωματούχοι συνεργάζονται με τις αιγυπτιακές αρχές για να ανοίξουν ανθρωπιστικό διάδρομο στο πέρασμα της Ράφα στα νότια σύνορα της Γάζας, έτσι ώστε τα Ηνωμένα Έθνη να μπορούν να φέρουν προμήθειες στην περιοχή.

Η κυβέρνηση των ΗΠΑ, η οποία παρέχει ετήσια στρατιωτική βοήθεια 3,8 δισεκατομμυρίων δολαρίων στο Ισραήλ, αλλά και η διεθνής κοινότητα θα πρέπει να επιμείνει επειγόντως στην ακύρωση της εντολής εκκένωσης από την ισραηλινή κυβέρνηση, να επιτρέψει την ανθρωπιστική βοήθεια στη Γάζα και να εκπληρώσει τις άλλες υποχρεώσεις της για την προστασία των αμάχων, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που παραμένουν στη βόρεια Γάζα.

Η βία φέρνει βία

Η ισραηλινή στρατιωτική πολιτική εδώ και χρόνια ασκεί δυσανάλογη βία στη Γάζα στη λογική της αποτρεπτικής στρατηγικής. Μέχρι στιγμής όμως, φαίνεται πως αυτή η καταπίεση έχει αποτύχει να θεσπίσει βιώσιμη ασφάλεια, να περιορίσει την ικανότητα της Χαμάς να χτυπήσει το Ισραήλ ή να δώσει χώρο στην ισραηλινή πολιτική για κάθε είδους πολιτική διαπραγμάτευση που θα μπορούσε να οδηγήσει σε πιο ειρηνικό μέλλον.

Αντίθετα είχε ως αποτέλεσμα καταστροφικές απώλειες αμάχων από την παλαιστινιακή πλευρά και αύξηση της βίας από τις ένοπλες ομάδας της καταπιεσμένες Παλαιστινιακής πλευράς.

Το 2014, η σύγκρουση που βράζει στη Γάζα εξερράγη σε μια μεγάλη επίθεση με ρουκέτες της Χαμάς στο Ισραήλ, το οποίο απάντησε με χερσαία εισβολή 19 ημερών. Αν και υπήρξε κατάπαυση του πυρός με τη μεσολάβηση της Αιγύπτου τον Αύγουστο του ίδιου έτους, 2.251 Παλαιστίνιοι – συμπεριλαμβανομένων 1.462 αμάχων – και 73 Ισραηλινοί, κυρίως στρατιώτες, σκοτώθηκαν στις μάχες, σύμφωνα με το Γραφείο Συντονισμού Ανθρωπιστικών Υποθέσεων των Ηνωμένων Εθνών.

Αυτός ο φρικτός κύκλος διαρκώς κλιμακούμενης βίας και αιματοχυσίας πρέπει να τελειώσει.

Μία χερσαία επιδρομή θα σημαίνει το τέλος κάθε Παλαιστινίου στην περιοχή της Γάζας, ενισχύοντας ακόμα περισσότερο την οργή και την επιθυμία τιμωρίας των ισλαμιστικών τρομοκρατικών οργανώσεων.  Μία διαπραγμάτευση με πιθανή λύση δύο κρατών είναι ο μόνος τρόπος για να σωθεί οποιαδήποτε ευκαιρία ασφάλειας και ειρήνης τόσο για τους Ισραηλινούς όσο και για τους Παλαιστίνιους.

➪ Με πληροφορίες από: The New York Times, Vox, Human Rights Watch