Ο Αύγουστος με έφερε στην πόλη της Σητείας, στην ανατολική Κρήτη. Μία παραλιακή πόλη με πληθυσμό περίπου 10.000 κατοίκων. Περπατώντας στην κεντρική αμμουδερή παραλία, παρατήρησα σηματοδοτημένα, περιφραγμένα σημεία με ταμπέλες που έγραφαν “Προσοχή χελώνες”.

Η Caretta caretta φαίνεται να έρχεται στον τόπο αυτό να εναποθέσει τα αυγά της και οι ντόπιοι έχουν δημιουργήσει ένα παραπέτασμα γύρω από τη φωλιά για να την προστατέψουν.

Ο ήλιος έχει σχεδόν δύσει και φτάνοντας στο τελευταίο σημείο της παραλίας, παρατηρώ κόσμο να είναι μαζεμένος γύρω από μία προστατευμένη φωλιά. Παιδάκια κοιτούν με ενθουσιασμό και ενήλικες με γαλάζιες μπλούζες συζητούν και δείχνουν την άμμο. «Αποκλείεται να είμαι τόσο τυχερή, σκέφτηκα».

Πλησίασα και συνειδητοποίησα ότι περίμεναν χελωνάκια να βγουν προς το μεγάλο τους ταξίδι για τη θάλασσα. Εμπειρία που μπορεί να μην ξαναζήσω ποτέ στη ζωή μου.

Επτά είδη θαλάσσιων χελωνών συνεχίζουν να κολυμπάνε στις θάλασσες του πλανήτη μας για περισσότερα από 100 εκατομμύρια χρόνια!

Ένα από αυτά είναι η χελώνα καρέτα (Caretta caretta) που έχουμε την τύχη να φωλιάζει στις ελληνικές θάλασσες. 

Διαβάζω στις γαλάζιες μπλούζες, “Εθελοντες προστασίας θαλάσσιας χελώνας καρέτα καρέτα Σητείας”, είναι η ομάδα που έχει φροντίσει για τη σηματοδότηση και παρακολούθηση των φωλιών. Ξεκίνησα να μιλάω με τον κ. Νίκο Μαράκη, τον είδα πολύ ενεργό και είχα απορία πώς καταλαβαίνουν σε ποιο σημείο έχει γεννήσει η χελώνα και το σηματοδοτούν.

«Πολύ νωρίς κάθε πρωί οι εθελοντές περπατάμε κατά μήκος της παραλίας για να εντοπίσουμε τα σημάδια της χελώνας. Βγαίνοντας από το νερό για να γεννήσει, αφήνει συγκεκριμένα ίχνη. Έτσι ξέρουμε ότι έχει επισκεφτεί την άμμο για να εναποθέσει τα αυγά της. Τα μπροστινά πόδια δουλεύουν μόνο για να κολυμπά και τα πίσω σαν τιμόνι. Με αυτόν τον τρόπο ανοίγει τον λάκκο».

«Έχουμε βρει φωλιά μέχρι και στους 62 πόντους. Τα αυγά είναι σχεδόν δερμάτινα, δεν σπάνε, πέφτουν στη λακκούβα, στο τέλος θα ρίξει από πάνω την άμμο και θα ξεκινήσει ένα είδος ζυμώματος για να τα καλύψει. Μετά θα ξεκινήσει την παραπλάνηση για να μπερδέψει τον θηρευτή, κάνοντας πιο δίπλα άλλη λακούβα. Έπειτα ξεκινά την κατάβαση προς τη θάλασσα και εκεί αφήνει πάλι ίχνη».

Με αυτόν τον τρόπο, ακολουθώντας τα σημάδια,  γνωρίζουν από ποιο σημείο βγήκε από το νερό και σε ποιο σημείο μπήκε.

«Στο σημείο που θα ξεκινήσει να κατεβαίνει προς τη θάλασσα σημαίνει ότι εκεί είχε αφήσει τα αυγά της. Μπορεί να κάνει και 3 προσπάθειες μέχρι να βρει το σωστό σημείο. Μπορεί το πρώτο σημείο να μην την βόλεψε, στο 2ο να ενοχλήθηκε από κάποια γάτα/ σκύλο, και στο 3ο να εναποθέσει τελικά τα αυγά της, στην τελευταία προσπάθεια και μετά μπαίνει στο νερό. Αν ενοχληθεί, μπερδευτεί, τότε θα κάνει τα αυγά της στο νερό και εκεί χάθηκαν. Και αν ξέρουμε ότι 1 ζει στα 1000, ένα δηλαδή θα επιβιώσει να γίνει ενήλικο, είναι πολύ σημαντικό κάθε ένα αυγό να καταφέρνει να εκκολαφθεί».

Ο κύριος Νίκος Μαράκης, ασχολείται με την προστασία της χελώνας Caretta caretta πάνω από 25 χρόνια. Τα τελευταία 15, έχει δημιουργήσει μία εθελοντική ομάδα στη Σητεία προστασίας θαλάσσιας χελώνας Caretta caretta. Ο ίδιος είχε κάνει την εκπαίδευσή του στο Ρέθυμνο στην ομάδα ΑΡΧΕΛΩΝ η οποία συνεργάζεται με την εθελοντική ομάδα Σητείας και καταγράφει όλη τη διαδικασία.

Το ίδιο ζώο γεννάει 3 φορές μέσα στο χρόνο κατά μέσο όρο, ανά 15 μέρες. Τα αυγά μένουν 2 μήνες περίπου να εκκολαφθούν, και σύμφωνα με τον κ. Μαράκη, σε αυτή τη διαδικασία παίζει ρόλο η κλίση της άμμου, η σύνθεση της άμμου και η θερμοκρασία.

«Οι έξοδοι της Caretta caretta ξεκινούν από τον Μάιο στην περιοχή της Σητείας αλλά και γενικά στην Ελλάδα. Μέχρι τον Αύγουστο έχουμε 3 μήνες που βγαίνουν στην παραλία. Επιλέγει το πιο ψηλό σημείο στις αμμοθίνες γιατί είναι στεγνό το μέρος, και δεν πρέπει να έχουν υγρασία τα αυγά καθώς 2 μήνες θα μείνουν θαμένα μέχρι να εκκολαφθούν».

«Βγήκαν;» φωνάζει κάποια στιγμή σταματώντας την κουβέντα. Τρέχει προς τη φωλιά.

Τα παιδιά και οι εθελοντές εντόπισαν κινητικότητα στην άμμο. Περίμεναν κάποια χελωνάκια να πάρουν το δρόμο προς τη θάλασσα. «Βγήκαν πολύ νωρίτερα κάποια, είχαν αφυδατωθεί και ήταν απενεργοποιημένα», μου εξηγεί ενώ στρώνει την άμμο γύρω από τη φωλιά

«Η διαδικασία απαιτεί να τα θάψουμε με συγκεκριμένο τρόπο στην υγρασία κοντά στο νερό ώστε να μπορέσουν να πάρουν το χρόνο τους και να “ξυπνήσουν” να μπουν στο νερό.»

Το μικρό χελωνάκι είχε ξυπνήσει και ξεκινούσε το επικίνδυνο και συναρπαστικό του ταξίδι προς τη ζωή. Συγκίνηση.

Βρίσκονται όλοι σε επιφυλακή, στρώνοντας την άμμο να μη βρει εμπόδια, αφαιρώντας πέτρες, ξυλαράκια. Προσπαθούν να βεβαιωθούν ότι δε θα μπερδευτεί να ξεκινήσει να περπατά προς το δρόμο, ή πως δε θα κινδυνεύσει από άλλο εξωτερικό παράγοντα.

Καθημερινά, ελέγχουν τις φωλιές αναμένοντας τις γεννήσεις λειτουργώντας ως “φύλακες-προστάτες” του είδους. Θέλουν να είναι κοντά στο μεγάλο και σημαντικό ταξίδι προς τη θάλασσα ώστε να μπορούν να βοηθήσουν με οποιονδήποτε τρόπο τα μικρά χελωνάκια. Είναι φωτοττακτικά ζώα και τα τραβάει το φως, οπότε αν η φωλιά είναι κοντά σε δρόμο με φώτα ή που περνούν αμάξια, τα χελωνάκια μπορεί μόλις βγουν από το αυγό, να πάρουν λάθος πορεία προς την πηγή φωτός.

Η κάθοδος είχε ξεκινήσει. Με μικρές και γρήγορες κινήσεις το χελωνάκι ακολουθούσε το “μονοπάτι” που είχε σκαφτεί από τους εθελοντές στην άμμο για αυτό και τα αδέλφια του.

Ένα μονοπάτι σωτήριο που θα το οδηγούσε στο νερό και εκεί θα ξεκινούσε το επόμενο δύσκολο και απαιτητικό ταξίδι της επιβίωσης και της ενηλικίωσης. Και αν όλα πήγαιναν καλά, σε 15 με 30 χρόνια, το ίδιο χελωνάκι θα επιστρέψει σε αυτά τα νερά, σε αυτήν την άμμο για να γεννήσει τα δικά του αυγά.

«Είναι σημαντικό όμως να υπογραμμίσουμε ότι δεν επιτρέπεται να τα αγγίξουμε», μου εξηγεί.

«Κουβαλάμε μικρόβια και μπορεί να κλονιστεί η υγεία τους. Επίσης μετά από τόσο καιρό μέσα στο αυγό κλεισμένα, πρέπει να περπατήσουν μέχρι τη θάλασσα για να ενισχυθούν οι μυς τους, να κάνουν κάτι σαν γυμναστική στους τένοντες για την επιβίωσή τους. Καταγράφοντας την πορεία όμως προς τη θάλασσα, πιάνει μυρωδιές και σαν gps καταγράφει τον τόπο, και μετά από 25 χρόνια που θα ωριμάσει, θα έρθει πάλι στο ίδιο μέρος να γεννήσει. Μεταναστεύουν σαν ζώα, μπορεί να ταξιδέψει μέχρι τη Λιβύη, την Αίγυπτο, την Αδριατική, την Κύπρο και να επιστρέψει στον τόπο της γέννησής τους. Έτσι μπορούμε να λέμε ότι οι χελώνες αυτές είναι Σητειακές, Ζακυνθινές κλπ. »

Ζει 100 χρόνια, ζυγίζει 100 κιλά, τρώει 100 μέδουσες σε μία ώρα και γεννά 100 αυγά. Περίπου δηλαδή, όλα γυρίζουν γύρω από το 100 εξηγεί ο κ. Μαράκης.

Θα κάτσουν στην παραλία μέχρι να εκκολαφθούν όλα. Μία διαδικασία που μπορεί να κρατήσει όλη τη νύχτα. «Και δεν το έχουμε χορτάσει. Κάθε φορά υπάρχει ο ίδιος ενθουσιασμός και συγκίνηση! Αν χαθεί αυτό, πάει ο εθελοντισμός», μου υπογραμμίζει. «Η σπίθα αυτή για τη νέα ζωή είναι που σου δίνει κίνητρο και δύναμη».

«Δυστυχώς ο άνθρωπος νομίζει ότι είναι αφέντης των πάντων, το εγώ μας, μας έχει ρημάξει. Δεν καταλαβαίνουμε ότι ακόμα και από το κουνούπι εξαρτόμαστε. Είμαστε μέρος μιας αλυσίδας, όλα πρέπει να υπάρχουν. Δεν μπορείς να λες, θα χτίσω μες την παραλία, θα κάνω ανεμογεννήτριες όπου μου έρθει, θα καίω τα βουνά. Δεν μπορούμε να υπάρχουμε χωρίς το περιβάλλον. Η ανάπτυξή τους είναι παράξενη. Πρέπει να αφήσουμε κάτι για τους επόμενους».

«Κύριε Νίκο, αυτό το χελωνάκι γύρισε ανάποδα», φωνάζει ένα πιτσιρίκι.

«Σιγά σιγά, σπρώχνοντας την άμμο, σπρώξτε το και γυρίστε το. Δεν το ακουμπάμε! Με την άμμο ουσιαστικά το σπρώχνουμε». Δίνει οδηγίες στα παιδιά ώστε να γίνουν η αρωγοί στο έργο τους. «Μπράβο παιδιά! Μπράβο, είστε οι συνοδοί του και δώστε του και ένα όνομα».

Εκτός από χελώνες Caretta caretta, οι εθελοντές έχουν δημιουργήσει ομάδες που παρακολουθούν και τις φώκιες μονάχους μονάχους αλλά και γύπες και συμβάλουν στην προστασία τους.

Οι προσπάθειες των Εθελοντών Προστασίας της Θαλάσσιας Χελώνας Σητείας είναι συνεχείς. Όχι μόνο κάνουν αισθητή την παρουσία τους καθημερινά στην παραλία από τον Μάιο έως τον Οκτώβριο, περίοδο που γίνεται κάθε χρόνο η καταγραφή, αλλά συμμετέχουν σε τοπικές δράσεις κι εκδηλώσεις, όπως το Παιδικό και το Μεσογειακό Φεστιβάλ Σητείας, ενημερώνουν και ευαισθητοποιούν για την προστασία της χελώνας Caretta caretta.

«Πάμε στα σχολεία για ενημερώσεις και στα ξενοδοχεία σε όλη την επαρχία Σητείας. Είναι σημαντικό να υπάρχει από μικρή ηλικία ευαισθητοποίηση και να ξέρουν τη σημασία της προστασίας του περιβάλλοντος και της πανίδας του. »

Και πράγματι, η ευαισθητοποίηση αυτή φαίνεται πως έχει ουσία καθώς πολλές φορές παιδιά του τόπου βοήθησαν και ενημέρωσαν όταν είδαν χελωνάκια να ξεπροβάλουν στην άμμο.

Η φετινή περίοδος ωοτοκίας της θαλάσσιας χελώνας στην περιοχή της Σητείας ήταν καλή, καθώς κατά πολύ αυξήθηκαν οι επισκέψεις χελωνών και κατ’ επέκταση οι φωλιές και οι έξοδοι των νεογέννητων προς τη θάλασσα.

«Η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση σίγουρα παίζει ρόλο στην επιβίωσή τους στον τόπο. Οι καταστηματάρχες πλέον γνωρίζουν, και κάθε βράδυ μαζεύουν τις ξαπλώστρες για να κάνουν χώρο για να περάσουν οι χελώνες να γεννήσουν. Δυστυχώς όμως έχουμε και πολλές απώλειες τον χρόνο, κάπου χίλιες χελώνες χάνονται, από πλαστικά αλλά και από τους ψαράδες που τις εχθρεύονται. »

Εστιάζοντας στην αυξανόμενη ευαισθητοποίηση των πολιτών για την προστασία της θαλάσσιας χελώνας, ο κ. Μαράκης τόνισε: «Είναι πολύ θετικό. Έτσι κι αλλιώς η χελώνα ήταν στην ζωή πριν από εμάς και θα είναι μετά από εμάς. Αν το αποτύπωμά μας είναι το μικρότερο δυνατό και μάλιστα στην κατεύθυνση αρωγής αυτού του σπάνιου είδους, νομίζω ότι κάτι θα έχουμε κάνει για αυτόν τον τόπο».

Ακολουθήστε το OLAFAQ
στο Google News