Τα αφράτα λευκά σκυλιά — ο Ρωμύλος, ο Ρέμος και η Καλίσι — που παρουσίασε αυτή την εβδομάδα η εταιρεία Colossal Biosciences μοιάζουν περισσότερο με σκυλιά… σχεδιασμένα κατά παραγγελία. Πιο συγκεκριμένα πρόκειται για γενετικά τροποποιημένους, υβριδικούς σύγχρονους λύκους που κυοφορήθηκαν στη μήτρα ενός οικόσιτου σκύλου.
Χιλιάδες χρόνια πριν οι άνθρωποι κατανοήσουν τη γενετική, ήδη άλλαζαν τα γονίδια των λύκων και των απογόνων τους μέσω εξημέρωσης και επιλεκτικής αναπαραγωγής — γι’ αυτό είναι ιδιαίτερα κατάλληλοι για το φιλόδοξο, θεαματικό εγχείρημα της Colossal. Επεξεργαζόμενη το DNA γκρίζων λύκων, ώστε να περιλαμβάνει χαρακτηριστικά από τους εξαφανισμένους dire wolves (όπως το λευκό τρίχωμα και το μεγάλο μέγεθος), και δημιουργώντας βιώσιμα έμβρυα με τεχνολογία κλωνοποίησης η Colossal υποστηρίζει ότι έχει δημιουργήσει «το πρώτο επιτυχημένα επανα-εξαφανισμένο ζώο στον κόσμο», ένα ζώο «γνωστό από τη σειρά του HBO Game of Thrones». Η αναφορά στη φανταστική τηλεόραση είναι μάλλον υπερβολικά ταιριαστή.
Η Colossal, η κορυφαία εταιρεία στον τομέα της επανα-εξαφάνισης, προσπαθεί να φέρει πίσω εξαφανισμένα είδη όπως τα μαμούθ, τα ντόντο και τις τίγρεις της Τασμανίας. Για να το πετύχει ανασυνθέτει τα γονιδιώματα αυτών των ζώων — μια ιδιαίτερα δύσκολη διαδικασία για αρχαία είδη των οποίων το DNA έχει κατακερματιστεί με την πάροδο των αιώνων — και τα συγκρίνει με εκείνα συγγενικών ειδών, όπως οι ελέφαντες ή οι σύγχρονοι λύκοι. Οι ερευνητές εντοπίζουν γονίδια μοναδικά στα εξαφανισμένα είδη, τα ενσωματώνουν σε κύτταρα των σύγχρονων ειδών και δημιουργούν έμβρυα που, αν όλα πάνε καλά, θα αναπτυχθούν σε «επανα-εξαφανισμένα» υβριδικά ζώα.
Στην περίπτωση των «dire wolves» της Colossal, τα κύτταρα προήλθαν από αίμα γκρίζων λύκων, με 20 γενετικές τροποποιήσεις που θεωρούνται υπεύθυνες για τα χαρακτηριστικά των προϊστορικών λύκων. Τα έμβρυα κυοφορήθηκαν από μεγαλόσωμα σκυλιά και γεννήθηκαν με καισαρική τομή.
Το πρώτο στοιχείο είναι ότι αυτές οι 20 αλλαγές είναι ελάχιστες σε σχέση με τις εκατομμύρια γενετικές διαφορές μεταξύ των γκρίζων και των προϊστορικών λύκων. Όπως εξηγεί ο παλαιοντολόγος Nic Rawlence, ακόμα και αν οι αλλαγές αφορούν βασικά χαρακτηριστικά, το αποτέλεσμα είναι ακόμα ένας… γκρίζος λύκος. Με άλλα λόγια, η Colossal επέλεξε λίγα εντυπωσιακά χαρακτηριστικά που ενθουσιάζουν τα μάτια του 21ου αιώνα — αρκετά για να πείσουν το κοινό ότι ανέστησαν ένα εξαφανισμένο είδος.
Αν ρωτήσεις την Colossal, ο στόχος είναι η ανάπτυξη τεχνολογιών γενετικής επεξεργασίας και κλωνοποίησης που ενδέχεται να βοηθήσουν στη διάσωση απειλούμενων ειδών. Το αφήγημα της εταιρείας είναι πως «Η εξαφάνιση είναι ένα τεράστιο πρόβλημα. Και η Colossal είναι η εταιρεία που θα το λύσει». Παράλληλα με την ανακοίνωση για τους «λύκους dire», η Colossal αποκάλυψε πως έχει κλωνοποιήσει τέσσερα λυκόπουλα του απειλούμενου κόκκινου λύκου, με πιθανό όφελος για τη διατήρηση ενός είδους που έχει λιγότερα από 20 άτομα στην άγρια φύση.
Η Colossal ισχυρίζεται ότι «επιστρέφει τον dire wolf στη θέση του στο οικοσύστημα». Όμως αυτό δεν έχει νόημα: το οικοσύστημα στο οποίο ζούσαν έχει εξαφανιστεί εδώ και χιλιάδες χρόνια. Και — επαναλαμβάνουμε — αυτοί δεν είναι dire wolves.
Η τεχνολογία αυτή εγκυμονεί έναν ηθικό κίνδυνο: θα μπορούσε να ενισχύσει την ιδέα ότι δεν πειράζει να εξαφανιστούν είδη — γιατί στο μέλλον θα μπορούμε απλά να τα «φέρουμε πίσω». Και αυτό ήδη βρίσκει πολιτική υποστήριξη: η κυβέρνηση Τραμπ χαιρέτισε την τεχνολογία και πρότεινε την αφαίρεση νομικών προστασιών για απειλούμενα είδη.
Οι επικριτές τονίζουν ότι η επανα-εξαφάνιση απαιτεί όχι μόνο τη διατήρηση θηλυκών υποκατάστατων από συγγενικά είδη σε αιχμαλωσία και περιορισμό, αλλά και τη μεταφορά εμβρύων — μια επεμβατική διαδικασία. Η κλωνοποίηση έχει γίνει ασφαλέστερη από τα πρώτα της βήματα, αλλά εξακολουθεί να ενέχει υψηλό κίνδυνο αποτυχιών και αποβολών.
Τα νεογέννητα κλωνοποιημένα ζώα συχνά αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα υγείας. Ας μην ξεχνάμε ότι οι λύκοι της Colossal μοιάζουν μόνο λίγο με τους προϊστορικούς dire wolves: το γεγονός ότι ο Ρωμύλος, ο Ρέμος και η Καλίσι έχουν επιβιώσει για μερικούς μήνες είναι μεν ενθαρρυντικό, αλλά δεν αποκλείει πιθανά προβλήματα υγείας στο μέλλον, αφού πρόκειται για ένα είδος με τροποποιημένο φαινότυπο που μιμείται άλλο είδος παρόλο που το μεγαλύτερο μέρος του DNA του παραμένει ίδιο. Όποιο βάσανο υποστούν αυτά τα ζώα, η ευθύνη ανήκει στην εταιρεία που τα δημιούργησε.
Για την Colossal, προκύπτουν και εμπορικές ευκαιρίες από τον έλεγχο της πρόσβασης σε καινούργια, «χαρισματικά» ζώα. Ίσως το πιο ανησυχητικό είναι πως η επανα-εξαφάνιση θα μπορούσε απλώς να καταλήξει σε γνωστά, κερδοσκοπικά μοντέλα εκμετάλλευσης των ζώων — όπως η έκθεσή τους σε ζωολογικούς κήπους. Ο καθηγητής γενετικής του Χάρβαρντ και συνιδρυτής της Colossal, Τζορτζ Τσερτς έχει δηλώσει ότι τα επανα-εξαφανισμένα μαμούθ θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για «τουρισμό, κρέας, τρίχωμα (με εποχική συγκομιδή όπως στα πρόβατα) και ίσως για νόμιμο ελεφαντόδοντο». Τα σχέδια της Colossal για την «αναβίωση» των μαμούθ — που στην πραγματικότητα σημαίνει δημιουργία ελεφάντων με ορισμένα γονίδια μαμούθ — εγείρουν εξίσου σοβαρές ανησυχίες για αυτά τα έξυπνα, ευαίσθητα και κοινωνικά πλάσματα.
*Με στοιχεία από το Vox.
