Ο Τζο Στράμερ (Joe Strummer) δεν ήταν απλώς ένας σπουδαίος «ροκάς» με αψεγάδιαστα punk διαπιστευτήρια. Ήταν κάτι πολύ περισσότερο: ένας άνθρωπος με μια πολιτική ηθική που ξεπερνούσε την ταυτότητά του ως άτομο ή μουσικός, μεταμορφώνοντάς τον σε μια φιγούρα με δόγμα και πολιτική φιλοσοφία που ενέπνευσε πολλούς. Μια φιλοσοφία που μπορείς σχεδόν να «συλλάβεις» ή να περιγράψεις, ακόμα και ακαδημαϊκά.
Ήταν ο κλασικός ροκ τύπος της δεκαετίας του ’70, που είτε τότε είτε, σίγουρα εκ των υστέρων, δεν φάνταζε πάντα cool. Το γεγονός ότι προερχόταν από τη μεσαία τάξη (σίγουρα όχι από την αριστοκρατία, όπως κάποιοι υποστηρίζουν) και υιοθέτησε την πιο γνωστή πια, εργατικό-λαϊκή προφορά του Λονδίνου είναι ένα στοιχείο πώς κατάφερε να επιβιώσει ως ένας επαναστάτης χαμαιλέοντας, που έζησε μέσα σε διαφορετικές περσόνες. Από το αβέβαιο μεσοαστό νέο (John Mellor), στον ‘Woody’ τραγουδοποιό που παράτησε τη σχολή καλών τεχνών για να παίζει μουσική στον δρόμο· από τον ροκά των 70s με τους 101ers, με τις rockabilly/Teddy Boy επιρροές, στον καλύτερό του εαυτό ως frontman των Clash, έναν εκπρόσωπο μιας ολόκληρης γενιάς· και τελικά στον ώριμο μεσήλικα που είχε τη σοφία να παραδεχτεί πως δεν είχε όλες τις απαντήσεις.
Ο Τζο Στράμερ, ο αιώνιος αντάρτης της μουσικής, έσβησε ξαφνικά, σαν μια μελωδία που κόπηκε απότομα, στις 22 Δεκεμβρίου 2002, στο σπίτι του στο Μπλούμφιλντ, στη νοτιοδυτική Αγγλία. Η καρδιά του, που χτυπούσε στους ρυθμούς της επανάστασης, πρόδωσε τη φλόγα του, αφήνοντας πίσω του μια σιωπή γεμάτη απόηχους.
Ήταν σύντροφος στη ζωή και πατέρας δύο παιδιών, ένα κομμάτι του κόσμου που αγωνίστηκε να αλλάξει. Ο θάνατός του ήρθε σαν σκιά σε μια στιγμή ελπίδας, όταν οι φωνές των πρώην μελών των The Clash συναντιόντουσαν ξανά, κουβαλώντας την προσδοκία μιας επανασύνδεσης που δεν πρόλαβε να γίνει πραγματικότητα. Έφυγε, αφήνοντας ένα κενό, αλλά και μια κληρονομιά που συνεχίζει να δονεί τις καρδιές όσων ονειρεύονται έναν καλύτερο κόσμο.
✥ Η εξουσία, θεωρητικά, στηρίζεται στη σοφία. Αλλά από πολύ νωρίς κατάλαβα ότι δεν ήταν τίποτα παραπάνω από ένας μηχανισμός ελέγχου, χωρίς καμιά απολύτως σοφία. Συνειδητοποίησα, λοιπόν, γρήγορα ότι είτε γίνεσαι εσύ η δύναμη, είτε την αφήνεις να σε τσακίσει.
✥ Θέλω να πω κάτι απλό: οι άνθρωποι μπορούν να αλλάξουν ό,τι θέλουν. Και όταν λέω «ό,τι», εννοώ τα πάντα. Οι περισσότεροι από εμάς απλά τρέχουμε στους ίδιους μικρούς δρόμους, ακολουθώντας τα ίδια μονοπάτια – κι εγώ μαζί τους. Αλλά πρέπει να σταματήσουμε να είμαστε απλοί θεατές της ίδιας μας της ζωής. Οι άνθρωποι έχουν τη δύναμη να κάνουν τα πάντα, και αυτό είναι κάτι που αρχίζω να καταλαβαίνω. Κι όμως, βλέπω ανθρώπους να κάνουν κακό ο ένας στον άλλον. Γιατί; Γιατί έχουν απογυμνωθεί από την ανθρώπινη υπόστασή τους. Είναι ώρα να φέρουμε ξανά την ανθρωπιά στο κέντρο της σκηνής και να την ακολουθήσουμε, έστω για λίγο. Όσο για την απληστία; Αυτή δεν πρόκειται να φύγει ποτέ. Θα έπρεπε να το γράψουν με τεράστια γράμματα σε μια πινακίδα στην Times Square. Χωρίς ανθρώπους, είσαι ένα τίποτα. Αυτό είναι όλο.
✥ Αν είχα πέντε εκατομμύρια λίρες, θα έφτιαχνα έναν ραδιοφωνικό σταθμό, γιατί κάτι πρέπει να αλλάξει. Θα ήταν ωραίο να ανοίγεις το ραδιόφωνο και να ακούς κάτι που να μη σε κάνει να θες να τα σπάσεις όλα στην κουζίνα και να πνίξεις τη γάτα.
✥ Βλέπετε, δεν είμαι σαν τον Paul (Simonon) ή τους άλλους. Είχα την ευκαιρία να γίνω «κανονικός», ξέρετε, ένας «καλός άνθρωπος» με ωραίο αμάξι και σπίτι στα προάστια. Αλλά είδα καλύτερα όλο αυτό. Τι ήταν; Μια κενή ζωή. Τον πατέρα μου τον έβλεπα μόνο μία φορά τον χρόνο (από τη στιγμή που με έστειλαν σε οικοτροφείο). Ήταν αυστηρός, πάντα με λόγια για το πώς ανέβηκε μόνος του, με ιδρώτα και επιμονή: ένας τύπος που έλεγε «όλα γίνονται με κότσια και θέληση». Στην πραγματικότητα, αυτό που ήθελε να πει ήταν: «Αν ακολουθήσεις τους κανόνες, θα καταλήξεις σαν κι εμένα». Κι εγώ, από την πρώτη στιγμή, ήξερα ότι δεν ήθελα να γίνω σαν κι αυτόν. Όταν τελικά βρέθηκα μόνος μου, κατάλαβα ότι είχα δίκιο. Είδα πώς λειτουργούσαν οι κανόνες και, πολύ απλά, δεν μου άρεσαν.
✥ Αν ο Χίτλερ εμφανιζόταν σήμερα, θα του έστελναν μια λιμουζίνα να τον παραλάβει.
✥ Πρέπει να πω ότι όταν κάνουμε κάτι, συχνά δεν ξέρουμε πραγματικά τι κάνουμε – κι ίσως γι’ αυτό βγαίνει καλό. Κάπου ανάμεσα στη διαίσθηση και το ένστικτο – και πολύ μακριά από τον διανοουμενισμό – βρίσκεται η αληθινή νοημοσύνη. Οι Clash, ό,τι πέτυχαν, το άντλησαν από έναν άλλο τύπο νοημοσύνης, έναν που ακόμα δεν έχει αναγνωριστεί επίσημα, γιατί δεν διδάσκεται σε πανεπιστήμια. Δεν είναι η διανοητική νοημοσύνη. Είναι η ενστικτώδης, διαισθητική νοημοσύνη – και είναι ασύγκριτα πιο ισχυρή.
✥ Μην ξεχνάς ότι είσαι ζωντανός. Γιατί, ξέρεις, κάποιες φορές, όταν περπατάς στην πόλη με κακή διάθεση, μπορεί να σου περάσει ξαφνικά η σκέψη: «Στάσου, είμαι ζωντανός!». Δεν έχουμε ιδέα τι θα φέρει το επόμενο δευτερόλεπτο, και μόνο αυτό είναι απίστευτο. Είναι όμως τόσο εύκολο να το ξεχάσουμε μέσα στη ρουτίνα της καθημερινότητας. Προσπαθώ να το υπενθυμίζω συνεχώς στον εαυτό μου. Μην ξεχνάς ότι είσαι ζωντανός. Δεν είμαστε νεκροί, καταλαβαίνεις; Και αυτό είναι το πιο σπουδαίο πράγμα.
✥ Όταν ξεκίνησα, μου είπαν ότι χρειάζομαι μόνο 3 ακόρντα και την αλήθεια… Τελικά, αποδείχτηκε ότι μπορούσα να τη βγάλω και με 2 ακόρντα και μερικές ασαφείς ιδέες.
✥ Όλη η δύναμη είναι στα χέρια αυτών που έχουν αρκετά λεφτά για να την αγοράσουν.
✥ Όλοι πρέπει να καταλάβουν πως αν θες να έχεις μέλλον, δεν μπορείς να κρατιέσαι από το παρελθόν. Κάθε δευτερόλεπτο πρέπει να σε πηγαίνει στο επόμενο.
✥ Μπορούμε τουλάχιστον να είμαστε αισιόδοξοι στο ότι οι δύσκολες καταστάσεις αναγκάζουν τους «αντάρτες» και το underground να οργανωθούν. Όσο χειρότερα γίνονται τα πράγματα, τόσο πιο ενδιαφέρον γίνεται το underground. Γι’ αυτό πάντα έχω μια δόση ελπίδας. Πιστεύω στους ανθρώπους. Δεν θα αφήσουμε να γίνει αυτό. Δεν θα καταλήξουμε όλοι ρομπότ να δουλεύουμε για κάποια McGiant Corp ή όπως θες να το πεις. Απλά δεν γίνεται.
✥ Το punk δεν είναι οι μπότες ή τα βαμμένα μαλλιά. Μ’ έχουν ρωτήσει πολλές φορές τι σημαίνει, οπότε το σκέφτηκα για λίγο. Είναι η στάση που έχεις – το πώς προσεγγίζεις τα πάντα στη ζωή με αυτή τη νοοτροπία. Punk σημαίνει να έχεις ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟΥΣ ΤΡΟΠΟΥΣ απέναντι στους συνανθρώπους σου. Σιγά μην είναι το να είσαι ένας μαλάκας που φωνάζει, όπως νόμιζαν μερικοί πριν είκοσι χρόνια.
✥ Το μόνο μήνυμα που έχω είναι αυτό: μην ξεχνάς ότι είσαι ζωντανός.
➥ Διαβάστε επίσης: Joe Strummer: «Το Λονδίνο βουλιάζει, κι εγώ ζω δίπλα από το ποτάμι»
Ο Τζο Στράμερ (Joe Strummer) δεν ήταν απλώς ένας σπουδαίος «ροκάς» με αψεγάδιαστα punk διαπιστευτήρια. Ήταν κάτι πολύ περισσότερο: ένας άνθρωπος με μια πολιτική ηθική που ξεπερνούσε την ταυτότητά του ως άτομο ή μουσικός, μεταμορφώνοντάς τον σε μια φιγούρα με δόγμα και πολιτική φιλοσοφία που ενέπνευσε πολλούς. Μια φιλοσοφία που μπορείς σχεδόν να «συλλάβεις» ή να περιγράψεις, ακόμα και ακαδημαϊκά.
Ήταν ο κλασικός ροκ τύπος της δεκαετίας του ’70, που είτε τότε είτε, σίγουρα εκ των υστέρων, δεν φάνταζε πάντα cool. Το γεγονός ότι προερχόταν από τη μεσαία τάξη (σίγουρα όχι από την αριστοκρατία, όπως κάποιοι υποστηρίζουν) και υιοθέτησε την πιο γνωστή πια, εργατικό-λαϊκή προφορά του Λονδίνου είναι ένα στοιχείο πώς κατάφερε να επιβιώσει ως ένας επαναστάτης χαμαιλέοντας, που έζησε μέσα σε διαφορετικές περσόνες. Από το αβέβαιο μεσοαστό νέο (John Mellor), στον ‘Woody’ τραγουδοποιό που παράτησε τη σχολή καλών τεχνών για να παίζει μουσική στον δρόμο· από τον ροκά των 70s με τους 101ers, με τις rockabilly/Teddy Boy επιρροές, στον καλύτερό του εαυτό ως frontman των Clash, έναν εκπρόσωπο μιας ολόκληρης γενιάς· και τελικά στον ώριμο μεσήλικα που είχε τη σοφία να παραδεχτεί πως δεν είχε όλες τις απαντήσεις.
Ο Τζο Στράμερ, ο αιώνιος αντάρτης της μουσικής, έσβησε ξαφνικά, σαν μια μελωδία που κόπηκε απότομα, στις 22 Δεκεμβρίου 2002, στο σπίτι του στο Μπλούμφιλντ, στη νοτιοδυτική Αγγλία. Η καρδιά του, που χτυπούσε στους ρυθμούς της επανάστασης, πρόδωσε τη φλόγα του, αφήνοντας πίσω του μια σιωπή γεμάτη απόηχους.
Ήταν σύντροφος στη ζωή και πατέρας δύο παιδιών, ένα κομμάτι του κόσμου που αγωνίστηκε να αλλάξει. Ο θάνατός του ήρθε σαν σκιά σε μια στιγμή ελπίδας, όταν οι φωνές των πρώην μελών των The Clash συναντιόντουσαν ξανά, κουβαλώντας την προσδοκία μιας επανασύνδεσης που δεν πρόλαβε να γίνει πραγματικότητα. Έφυγε, αφήνοντας ένα κενό, αλλά και μια κληρονομιά που συνεχίζει να δονεί τις καρδιές όσων ονειρεύονται έναν καλύτερο κόσμο.
✥ Η εξουσία, θεωρητικά, στηρίζεται στη σοφία. Αλλά από πολύ νωρίς κατάλαβα ότι δεν ήταν τίποτα παραπάνω από ένας μηχανισμός ελέγχου, χωρίς καμιά απολύτως σοφία. Συνειδητοποίησα, λοιπόν, γρήγορα ότι είτε γίνεσαι εσύ η δύναμη, είτε την αφήνεις να σε τσακίσει.
✥ Θέλω να πω κάτι απλό: οι άνθρωποι μπορούν να αλλάξουν ό,τι θέλουν. Και όταν λέω «ό,τι», εννοώ τα πάντα. Οι περισσότεροι από εμάς απλά τρέχουμε στους ίδιους μικρούς δρόμους, ακολουθώντας τα ίδια μονοπάτια – κι εγώ μαζί τους. Αλλά πρέπει να σταματήσουμε να είμαστε απλοί θεατές της ίδιας μας της ζωής. Οι άνθρωποι έχουν τη δύναμη να κάνουν τα πάντα, και αυτό είναι κάτι που αρχίζω να καταλαβαίνω. Κι όμως, βλέπω ανθρώπους να κάνουν κακό ο ένας στον άλλον. Γιατί; Γιατί έχουν απογυμνωθεί από την ανθρώπινη υπόστασή τους. Είναι ώρα να φέρουμε ξανά την ανθρωπιά στο κέντρο της σκηνής και να την ακολουθήσουμε, έστω για λίγο. Όσο για την απληστία; Αυτή δεν πρόκειται να φύγει ποτέ. Θα έπρεπε να το γράψουν με τεράστια γράμματα σε μια πινακίδα στην Times Square. Χωρίς ανθρώπους, είσαι ένα τίποτα. Αυτό είναι όλο.
✥ Αν είχα πέντε εκατομμύρια λίρες, θα έφτιαχνα έναν ραδιοφωνικό σταθμό, γιατί κάτι πρέπει να αλλάξει. Θα ήταν ωραίο να ανοίγεις το ραδιόφωνο και να ακούς κάτι που να μη σε κάνει να θες να τα σπάσεις όλα στην κουζίνα και να πνίξεις τη γάτα.
✥ Βλέπετε, δεν είμαι σαν τον Paul (Simonon) ή τους άλλους. Είχα την ευκαιρία να γίνω «κανονικός», ξέρετε, ένας «καλός άνθρωπος» με ωραίο αμάξι και σπίτι στα προάστια. Αλλά είδα καλύτερα όλο αυτό. Τι ήταν; Μια κενή ζωή. Τον πατέρα μου τον έβλεπα μόνο μία φορά τον χρόνο (από τη στιγμή που με έστειλαν σε οικοτροφείο). Ήταν αυστηρός, πάντα με λόγια για το πώς ανέβηκε μόνος του, με ιδρώτα και επιμονή: ένας τύπος που έλεγε «όλα γίνονται με κότσια και θέληση». Στην πραγματικότητα, αυτό που ήθελε να πει ήταν: «Αν ακολουθήσεις τους κανόνες, θα καταλήξεις σαν κι εμένα». Κι εγώ, από την πρώτη στιγμή, ήξερα ότι δεν ήθελα να γίνω σαν κι αυτόν. Όταν τελικά βρέθηκα μόνος μου, κατάλαβα ότι είχα δίκιο. Είδα πώς λειτουργούσαν οι κανόνες και, πολύ απλά, δεν μου άρεσαν.
✥ Αν ο Χίτλερ εμφανιζόταν σήμερα, θα του έστελναν μια λιμουζίνα να τον παραλάβει.
✥ Πρέπει να πω ότι όταν κάνουμε κάτι, συχνά δεν ξέρουμε πραγματικά τι κάνουμε – κι ίσως γι’ αυτό βγαίνει καλό. Κάπου ανάμεσα στη διαίσθηση και το ένστικτο – και πολύ μακριά από τον διανοουμενισμό – βρίσκεται η αληθινή νοημοσύνη. Οι Clash, ό,τι πέτυχαν, το άντλησαν από έναν άλλο τύπο νοημοσύνης, έναν που ακόμα δεν έχει αναγνωριστεί επίσημα, γιατί δεν διδάσκεται σε πανεπιστήμια. Δεν είναι η διανοητική νοημοσύνη. Είναι η ενστικτώδης, διαισθητική νοημοσύνη – και είναι ασύγκριτα πιο ισχυρή.
✥ Μην ξεχνάς ότι είσαι ζωντανός. Γιατί, ξέρεις, κάποιες φορές, όταν περπατάς στην πόλη με κακή διάθεση, μπορεί να σου περάσει ξαφνικά η σκέψη: «Στάσου, είμαι ζωντανός!». Δεν έχουμε ιδέα τι θα φέρει το επόμενο δευτερόλεπτο, και μόνο αυτό είναι απίστευτο. Είναι όμως τόσο εύκολο να το ξεχάσουμε μέσα στη ρουτίνα της καθημερινότητας. Προσπαθώ να το υπενθυμίζω συνεχώς στον εαυτό μου. Μην ξεχνάς ότι είσαι ζωντανός. Δεν είμαστε νεκροί, καταλαβαίνεις; Και αυτό είναι το πιο σπουδαίο πράγμα.
✥ Όταν ξεκίνησα, μου είπαν ότι χρειάζομαι μόνο 3 ακόρντα και την αλήθεια… Τελικά, αποδείχτηκε ότι μπορούσα να τη βγάλω και με 2 ακόρντα και μερικές ασαφείς ιδέες.
✥ Όλη η δύναμη είναι στα χέρια αυτών που έχουν αρκετά λεφτά για να την αγοράσουν.
✥ Μπορούμε τουλάχιστον να είμαστε αισιόδοξοι στο ότι οι δύσκολες καταστάσεις αναγκάζουν τους «αντάρτες» και το underground να οργανωθούν. Όσο χειρότερα γίνονται τα πράγματα, τόσο πιο ενδιαφέρον γίνεται το underground. Γι’ αυτό πάντα έχω μια δόση ελπίδας. Πιστεύω στους ανθρώπους. Δεν θα αφήσουμε να γίνει αυτό. Δεν θα καταλήξουμε όλοι ρομπότ να δουλεύουμε για κάποια McGiant Corp ή όπως θες να το πεις. Απλά δεν γίνεται.
✥ Το punk δεν είναι οι μπότες ή τα βαμμένα μαλλιά. Μ’ έχουν ρωτήσει πολλές φορές τι σημαίνει, οπότε το σκέφτηκα για λίγο. Είναι η στάση που έχεις – το πώς προσεγγίζεις τα πάντα στη ζωή με αυτή τη νοοτροπία. Punk σημαίνει να έχεις ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟΥΣ ΤΡΟΠΟΥΣ απέναντι στους συνανθρώπους σου. Σιγά μην είναι το να είσαι ένας μαλάκας που φωνάζει, όπως νόμιζαν μερικοί πριν είκοσι χρόνια.
✥ Το μόνο μήνυμα που έχω είναι αυτό: μην ξεχνάς ότι είσαι ζωντανός.
➥ Διαβάστε επίσης: Joe Strummer: «Το Λονδίνο βουλιάζει, κι εγώ ζω δίπλα από το ποτάμι»
