Ξανάριξε μιὰ ματιὰ στὴν ἐφημερίδα: ἡ Ἰνδοκίνα, ἡ «Κοσμικὴ Κίνησις», τὸ ρεσιτὰλ πιάνου, οἱ δυὸ αὐτοκτονίες γιὰ οἰκονομικοὺς λόγους, οἱ «Μικρὲς Ἀγγελίες»…
ΖΗΤΕΙΤΑΙ γραφομηχανή…
ΖΗΤΕΙΤΑΙ ραδιογραμμόφωνον…
ΖΗΤΕΙΤΑΙ τζὶπ ἐν καλῇ καταστάσει…
ΖΗΤΕΙΤΑΙ τάπης γνήσιος περσικὸς…
Ἔβγαλε τὴν ἀτζέντα του, ἔκοψε ἕνα φύλλο κι ἔγραψε μὲ τὸ μολύβι του:
ΖΗΤΕΙΤΑΙ ἐλπίς

Ὕστερα πρόσθεσε τὸ ὄνομά του καὶ τὴ διεύθυνσή του. Φώναξε τὸ γκαρσόνι. Ἤθελε νὰ πληρώσει, νὰ πάει κατευθείαν στὴν ἐφημερίδα, νὰ δώσει τὴν ἀγγελία του, νὰ παρακαλέσει, νὰ ἐπιμείνει νὰ μπεῖ ὁπωσδήποτε στὸ αὐριανὸ φύλλο.

Το φτωχοτυπωμένο βιβλιαράκι, μόλις 76 σελίδες, που έλεγε κι ο Αντώνης Σαμαράκης για το Ζητείται Ελπίς, είναι ένα λογοτεχνικό ανάγνωσμα που συνήθως πέφτει στα χέρια μας προς το τέλος του Γυμνασίου. Πρόκειται για εκείνα τα σπουδαία που δίνουν μπόλικα σπόρια σε όσους φιλολόγους επιλέξουν να θέσουν όχι από καθέδρας, αλλά επιχειρώντας το διάλογο με τους μαθητές. Σε κάποιες περιπτώσεις ενδέχεται να οδηγήσουν τα γυμνασιόπαιδα στο περαιτέρω ξεψάχνισμα με εργασίες που θα έχουν υπότιτλο «συνδυασμός κοινωνικού προβληματισμού και ψυχολογικής παρατήρησης μέσα από την ατμόσφαιρα ιδεολογικής κρίσης και υπαρξιακού άγχους, που χαρακτηρίζει τη μεταπολεμική εποχή». Σε κάποιες άλλες ενδέχεται να αποτελέσουν συνθηματικό αποκούμπι, τσιτάτο για τους λογογράφους των πολιτικών.

Υποθέτω πως ο Αλέξης Τσίπρας βαστά εντός του μερικά από τα διηγήματα του Σαμαράκη για αυτό και μας υπενθυμίζει με έμφαση το Ζητείται Ελπίς στο αποχαιρετιστήριο του βιντεάκι ως βουλευτής. Ίσως να μην τον έβγαλε ποτέ από το μυαλό του γιατί τα χρόνια που ήταν πρωθυπουργός, το οπτικό του πεδίο συναντούσε κάπως φευγαλέα τον Σαμαράκη, έστω και ως όνομα σε μια πλακέτα του Δήμου Αθηναίων. Βλέπετε, υπήρχαν μέρες που λίγο πιο πέρα από τα σχολεία της Γκράβας, επί της οδού Ταϋγέτου, η κυκλοφορία σταματούσε για να περάσει η αυτοκινητιστική πομπή που τον συνόδευε. Ταϋγέτου και Ιππολύτου, ήταν το σπίτι που έζησε ο συγγραφέας από το 1935 έως το 1987. Το σπίτι που ήταν κοντά στην Πατησίων, περίπου στο ύψος της Πλατείας Κολιάτσου,  όπου ο μικρός Σαμαράκης είδε τα πρώτα ναζιστικά τμήματα να μπαίνουν στην Αθήνα, το πρωί της 21ης Απριλίου του 1941.

«Ζητείται Ελπίς» λοιπόν μας λέει ο Αλέξης Τσίπρας (ή Hope όπως το iconic stencil πορτραίτο του Barack Obama), σημαίνοντας και το τυπικό τέλος της όποιας δυναμικής των ΣΥΡΙΖΑ και Νέα Αριστέρα, παρουσιάζοντας την παραίτηση του ως «απόφαση συνείδησης» και προδιαθέτοντας μας «για την επιστροφή του στην ελπιδοφόρα ανασφάλεια της κοινωνικής δράσης, όχι για να καθοδηγήσει από τα πάνω, αλλά για να αφουγκραστεί καλύτερα τη κοινωνία και τις ανάγκες της». Περί του τελευταίου, ο αντίλογος έχει δοθεί από τον Ζωρζ Πιλαλί («Η επανάσταση αρχίζει από πάνω προς τα κάτω. Οι μπουρζουάδες κάνουν την επανάσταση»), αλλά προτείνω αυτό να συζητηθεί μεταξύ των στελεχών που θα συγκροτήσουν τη νέα ομάδα Τσίπρα, διότι αυτό που τελικά ενδιαφέρει είναι η όποια συμβολή του στα τεκταινόμενα. Το Ελπίδα 2.0 που ευαγγελίζεται θα έχει νόημα μόνο αν απαντήσει συμβάλλοντας στη στασιμότητα και το τέλμα που μας έχει οδηγήσει η παρούσα ταξική διακυβέρνηση. Αλλιώς θα πρόκειται για ένα ακόμη καιροσκοπικό αφηγήμα, χωρίς περιεχόμενο.

Όπως και να το κάνεις, όσο κατανοητό κι αν είναι να αντιμετωπίζει ο καθένας τις καταστάσεις με γνώμονα τους δικούς του χρόνους, άλλο τόσο ακατανόητο είναι να μιλά ο πρώην πρωθυπουργός για απόφαση συνείδησης, ενώ όλο αυτό το διάστημα πορεύτηκε χωρίς ουσιαστική κοινοβουλευτική δράση. Κυριότερα όμως εξίσου ακατάληπτο, ή καλύτερα παραπειστικό, ακούγεται το «αν δεν μπορούν όσοι έχουν την ευθύνη της δημοκρατικής αντιπολίτευσης να παραμερίσουν τις ιδιοτέλειές τους για να προκύψει η αλλαγή, τότε θα πρέπει να γίνουμε όλοι εμείς η αλλαγή που προσδοκούμε». Εκτός κι αν πράγματι θεωρείτε πως αυτή η τοποθέτηση-παραίτησης προκύπτει ως ανυστερόβουλη, συμβολική πολιτική πράξη. Too little too late, θα αντιτείνει κανείς, ακόμη κι αν δεν ανήκει στους καταστροφολόγους που με την «επανεμφάνιση» Τσίπρα προοικονομούν νέες Πληγές του Φαραώ.

Με αφορμή το βίντεο του πρώην πρωθυπουργού, ανέτρεξα περαιτέρω στο Σαμαράκη και σε μια συνέντευξη του στον Άρη Σκιαδόπουλου που μπορείτε να βρείτε στο αρχείο της ΕΡΤ, όπου μιλούσε για τη διάψευσή του από τις ηγεσίες της αριστεράς, δίχως όμως να χάνει την πίστη του στα ιδανικά αυτής, χωρίς να πάψει να διψά για κοινωνική δικαιοσύνη. Αποχώρησε, χάνοντας όπως έλεγε το χώμα κάτω από τα πόδια του, γιατί έως τότε είχε οδηγό μια ιδεολογία. Σε αυτή του τη συνέντευξη, στάθηκε στο «αρχή άνδρα δείκνυσι», στο πως δηλαδή η εξουσία φανερώνει για αυτούς που την ασκούν τι καπνό φουμάρουν. Και στην περίπτωση του πρώην πρωθυπουργού, μιας και προσκάλεσε «σύντομα να ταξιδέψουμε πάλι μαζί σε πιο όμορφες θάλασσες», αν μη τι άλλο και χωρίς φόβο και πάθος, μπορούμε πια να υποθέσουμε, τι καπνό θα βγάλει το φουγάρο του πλοίου με το οποίο επιχειρεί να σαλπάρει.

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.