Χθες το βράδυ παρακολούθησα ένα τρομερό ντοκιμαντέρ, το οποίο πραγματικά πιστεύω ότι αξίζει να δείτε, και θα σας εξηγήσω τους λόγους. Αφορά ένα πραγματικό κάλεσμα να σκεφτούμε έξω από τη στενή αντίληψη για το πού πάει ο κόσμος μας. Η ταινία “The Territory”, του σκηνοθέτη Alex Pritz, προσφέρει μια καθηλωτική επιτόπια ματιά στον ακούραστο αγώνα των ιθαγενών Uru-eu-wau-wau ενάντια στην καταχρηστική αποψίλωση των δασών που προκαλούν οι αγρότες και οι παράνομοι έποικοι στον Αμαζόνιο της Βραζιλίας. Με μια εντυπωσιακή κινηματογράφηση που αναδεικνύει το ομώνυμο τοπίο και τον πλούσιο ηχητικό σχεδιασμό της, η ταινία μεταφέρει τους θεατές βαθιά μέσα στην κοινότητα των ιθαγενών και παρέχει αποκαλυπτικές πληροφορίες για τους αγρότες και τους εποίκους που καίνε και αποψιλώνουν παράνομα την προστατευόμενη γη των ιθαγενών. Η ταινία, η οποία γυρίστηκε εν μέρει από τους ίδιους τους Uru-eu-wau-wau, βασίζεται σε vérité υλικό που καταγράφηκε στο διάστημα τριών ετών, καθώς η κοινότητα με κίνδυνο την ίδια της τη ζωή, έχει δημιουργήσει τη δική της ομάδα ειδησεογραφικών μέσων ενημέρωσης με την ελπίδα να αποκαλύψει την αλήθεια.

Οι αυτόχθονοι πολιτισμοί είναι η φωνή του μέλλοντος, όχι του παρελθόντος και μας λένε: «Το δάσος είναι η ζωή μας. Ο Αμαζόνιος δεν είναι μόνο η καρδιά της Βραζιλίας, αλλά του κόσμου όλου. Χωρίς αυτό δεν είμαστε τίποτα.» Από τη άλλη, οι φτωχοί αγρότες λένε: «Για μας το βραζιλιάνικο όνειρο είναι να έχουμε δικιά μας γη. Έτσι κτίστηκε η Βραζιλία κι o κόσμος όλος από τους πρωτοπόρους προγόνους μας. Θα γίνει δικιά μας! Είναι δικιά μας! Το λέει και η Βίβλος». Ποιοι είναι όμως πίσω από τους φτωχούς αγρότες; Οι φτωχοί  που στη προσπάθεια τους να ξεφύγουν από την άγρια εκμετάλλευση των τσιφλικάδων ή να πραγματώσουν το «Βραζιλιάνικο όνειρο», όταν καίνε το δάσος για να αρπάξουν και ιδιωποιηθούν τα κοινά, είναι το κεφάλαιο της ανάπτυξης και της καταστροφής.

Ας μην πάμε όμως πολύ μακριά. Στην περιοχή της Χαλκιδικής η εταιρία Ελληνικός Χρυσός, θυγατρική της Καναδικής EL DORADO GOLD, εκμεταλλεύεται εδώ και σχεδόν δύο δεκαετίες τα μεταλλεία της Κασσάνδρας όπου τα παρθένα δάση του βουνού Κάκαβος μετατρέπονται σε έναν απέραντο «κρανίου τόπο», καθώς τα τεράστια λατομία στις Σκουριές εκπέμπουν χημικά απόβλητα, θειούχα μεταλλεύματα, μολύνοντας την περιοχή, καθώς παράλληλα αυξάνονται οι εναποθέσεις τοξικών στον Κοκκινόλακκα, που βρίσκεται πάνω σε σεισμικό ρήγμα. Επί σειρά ετών η εταιρία προσπάθησε να πείσει την κυβέρνηση και τους ντόπιους που ξεσηκώθηκαν ότι το έργο θα αποφέρει θέσεις εργασίας και οικονομική ανάπτυξη στην τοπική (και όχι μόνο) κοινωνία. Το τραγικό της υπόθεσης είναι ότι η εταιρία δεν παράγει εδώ τον χρυσό ώστε να φορολογείται και ανάλογα. Το προϊόν της εταιρείας είναι συμπυκνώματα τα οποία μεταφέρονται στο εξωτερικό για να παραχθεί το πολύτιμο μέταλλο.

Η υφαρπαγή της γης των κοινών αποτελεί μια μορφή σύγχρονου απολυταρχισμού: Δεν έχει καμία αξία η ζωή των «ιθαγενών», -ή στην περίπτωση των Σκουριών- των ντόπιων, των ζώων, των δέντρων, του πλανήτη όλου μπροστά στην ιδιοποίηση κι εκμετάλλευση των κοινών που θεωρούν ότι πρέπει να γίνει ιδιωτική γη.

Ο Μπολσονάρο ή ο Μόντι ή ο Μπέζος, ή η Κυβέρνηση Μητσοτάκη ασπάζονται τη λογική που λέει «Προχωράτε, είναι έτσι κι αλλιώς όλα δικά σας! Αρπάξτε, εκμεταλλευτείτε, ιδιοποιηθείτε τα πάντα, τη γη, τα δάση, τη θάλασσα, το διάστημα!»

Ζούμε σε περίεργους, αποκαλυπτικούς καιρούς. Η δεξιόστροφη τάση καθοδηγεί πλέον την πορεία των δημοκρατιών, καθώς αυτές γίνονται όλο και λιγότερο φιλελεύθερες και υπόκεινται όλο και περισσότερο στο νόμο του κεφαλαίου. Από τη δεκαετία του 1970, γράφει ο Lazzarato, το κεφάλαιο έχει εισέλθει σε μια λογική πολέμου. Έχει γίνει, λόγω της δύναμης που του έχει ανατεθεί από τη χρηματιστικοποίηση, μια πολιτική δύναμη με πρόθεση την καταστροφή.

Σίγουρα είναι επείγον να ανακαλύψουμε εκ νέου το νόημα των στρατηγικών αντιπαραθέσεων και τα μέσα για την ανοικοδόμηση και την διατήρηση των κοινών και δημόσιων αγαθών, της φύσης και της ζωής μας. Το δικαίωμα στην πόλη και το δικαίωμα στη φύση συνιστούν πολιτικές θέσεις που προσανατολίζονται στο μέλλον, προσεγγίζοντας τους αγώνες για το χώρο, τη φύση και τα κοινά ως κοινωνικούς αγώνες που διεκδικούν όχι μόνο μια ριζικά διαφορετική σχέση ανάμεσα στην κοινωνία, τη φύση και το χώρο, αλλά και ριζικά διαφορετικές κοινωνικές σχέσεις.