Δια γυμνού οφθαλμού είναι ορατά από τη στεριά τα φορτηγά πλοία που μεταφέρουν πετρελαιοειδή κατά μήκος της ακτογραμμής της Πελοποννήσου και ειδικά στον Λακωνικό κόλπο. Μάλιστα, όπως καταγγέλλουν κάτοικοι στο Olafaq, δεν είναι λίγες οι φορές που δύο και τρία τάνκερ αγκυροβολούν ακριβώς δίπλα στην παραλία της Ελαφονήσου, η οποία, εκτός από περιοχή Natura, δηλαδή υψηλής περιβαλλοντικής αξίας και ανάλογης απαιτούμενης προστασίας, είναι σημαντικός αρχαιολογικός χώρος λόγω της βυθισμένης πολιτείας Παυλοπέτρι.
Το πρόβλημα του ελλιμενισμού φορτηγών πλοίων στην όρμο της Νεάπολης Λακωνίας δεν είναι καινούργιο. Το στοιχείο που αλλάζει τα δεδομένα είναι ότι, για διάφορους λόγους, η συγκέντρωση των πλοίων είναι πλέον εξαιρετικά πυκνή και οι δραστηριότητές τους, τις οποίες επιβεβαίωσε στη Βουλή ο αρμόδιος υπουργός Ναυτιλίας Γιάννης Πλακιωτάκης, εξαιρετικά επικίνδυνες. Τη στιγμή που γραφόταν αυτό το άρθρο, σύμφωνα με τα δεδομένα σε πραγματικό χρόνο του δορυφορικού συστήματος που καταγράφει το στίγμα των πλοίων, στην λακωνική θάλασσα βρίσκονταν 23 τάνκερ, κάποια εκ των οποίων δεμένα μεταξύ τους, προφανώς σε διαδικασία μεταφόρτωσης πετρελαιοειδών.
Με το πρόσχημα της απόστασης του ορίου των 6 ναυτικών μιλίων, που περιορίζει την κυριαρχία της Ελλάδας με βάση το διεθνές δίκαιο, τα τάνκερ δεν υφίστανται κανενός είδους έλεγχο, ούτε και πληρώνουν τέλη ελλιμενισμού. Καθώς τα νερά είναι αβαθή και η αλιευτική δραστηριότητα δεν είναι έντονη, η περιοχή εξυπηρετεί τόσο τεχνικά, όσο και για λόγους διακριτικότητας για τις όποιες δραστηριότητες των πλοίων. Επιπλέον, τα πλοία που βρίσκονται τυπικά σε διεθνή ύδατα δεν ελέγχονται για την τήρηση των κανόνων ασφαλείας σε περίπτωση ατυχήματος από τα παράκτια κράτη, αλλά, στην πραγματικότητα, ούτε οι ελληνικές Αρχές είναι σε θέση να αντιδράσουν εξαιρετικά άμεσα, αφού θα πρέπει να μετακινήσουν κατάλληλα πλοία και εξοπλισμό από τον Πειραιά και την Πάτρα.
Συν τοις άλλοις, όπως καταγγέλλουν κάτοικοι της περιοχής, το φαινόμενο πλέον εξαπλώνεται σε πολλούς παρακείμενους όρμους της Πελοποννήσου. Σε γκρουπ κατοίκων της Νεάπολης μάλιστα υπάρχουν φωτογραφίες που δείχνουν πόσο κοντά στην στεριά προσεγγίζουν τα πλοία, αλλά και διατυπώνονται παράπονα για την ηχορύπανση και την ατμοσφαιρική ρύπανση, αφού κάποια από τα πλοία βγάζουν καπνό από τα φουγάρα τους ενώσω είναι αγκυροβολημένα εντός του όρμου. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ένας από τους κατοίκους, σε δημόσια ανάρτηση, «πριν μια βδομάδα που ήμουν δίπλα στην Παντάνασσα, ανάμεσα στον Κουλεντιανό Πύργο του Πλατανιστού και τον Πύργο του Φονιά της Ελίκας μέτρησα το βράδυ, από τα φώτα τους, 10 αγκυροβολημένα πλοία. Έμαθα τα λένε “μάνες” και είναι φορτωμένα πετρέλαια, κάτι παίζει με τα 6 μίλια, κάτι φοβάμαι ότι η Ελευσίνα ζυγώνει σιγά-σιγά».
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Μεσογειακή Λεκάνη έχει εξαιρετικά αργό ρυθμό ανανέωσης του νερού της που εκτιμάται ότι κυμαίνεται από τα 75 έως τα 100 έτη, γεγονός που συνεπάγεται ότι μια ενδεχόμενη σοβαρή διαρροή πετρελαίου θα μπορούσε να επιφέρει καταστροφικές συνέπειες δεκαετιών όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και για άλλα κράτη που βρέχονται από τη θάλασσα της Μεσογείου.
Προκειμένου να υπάρξει περιορισμός ως προς την προσέγγιση πλοίων τέτοιου μεγέθους και λαμβάνοντας υπόψη τις διεθνείς συμβάσεις που ορίζουν το δίκαιο της θάλασσας, ο προηγούμενος Λιμενάρχης είχε επεξεργαστεί κανονισμό που θα επέτρεπε την ταυτόχρονη παρουσία έως 2 φορτηγών, ανοιχτά του όρμου της Νεάπολης σε συγκεκριμένα ορισμένο σημείο. Ωστόσο, μετά τις έκτακτες εκλογές του 2019, ο κανονισμός πετάχτηκε στο καλάθι των αχρήστων και δεν εφαρμόστηκε ποτέ.
Τα περιθώρια αντίδρασης των ελληνικών Αρχών είναι πράγματι περιορισμένα, όμως, καμία από τις πηγές με τις οποίες επικοινώνησε το Olafaq δεν έχει καταγράψει έστω κάποια τέτοια πρόθεση. Αντιθέτως, όπως ανέφερε δικηγόρος με ειδίκευση στα ναυτιλιακά ζητήματα και έδρα την περιοχή, οι εταιρείες που σχετίζονται με αυτές τις δραστηριότητες διατηρούν γραφεία στο Γύθειο και «οι ναυτικοί πράκτορες πηγαινοέρχονται στο Λιμεναρχείο». Αλλά και ο αρμόδιος υπουργός κ. Πλακιωτάκης σημείωσε στη Βουλή ότι πράγματι οι Λιμενικές Αρχές είναι ενήμερες και παρακολουθούν, ώστε να παρέμβουν σε περίπτωση που τα πλοία εισέλθουν στη χωρική θάλασσα της Ελλάδας ή, εάν χρειαστεί, για παράδειγμα για περιβαλλοντικούς λόγους.
Εάν η ελληνική κυβέρνηση είχε ως προτεραιότητα τον έλεγχο των εν λόγω δραστηριοτήτων πέραν των 6 ναυτικών μιλίων, στη βάση της ενδεχόμενης παράνομης δραστηριότητας, θα έπρεπε να ξεκινήσει μια διπλωματική διαδικασία διαμέσου των πρεσβειών των κρατών των οποίων φέρουν τις σημαίες τα αντίστοιχα πλοία. Πηγές του Olafaq στο Πολεμικό Ναυτικό αναφέρουν ότι η διαδικασία είναι χρονοβόρα και συνήθως το μοναδικό αποτέλεσμα είναι ότι τα κράτη σημαίας ενημερώνουν τα τάνκερ. ούτως ώστε να μετακινηθούν σε σημείο που δεν θα προκαλεί αντιδράσεις. Αυτό, πάντως, στην περίπτωση του Λακωνικού κόλπου πιθανόν να ήταν αρκετό, αφού θα απομακρύνονταν οι προφανείς περιβαλλοντικοί κίνδυνοι. Επιπλέον, καθώς τα πλοία που βρίσκονται στην περιοχή μπορούν να ταυτοποιηθούν και να αποσαφηνιστεί σε ποιων συμφερόντων τον εταιρικό στόλο εντάσσονται, η κυβέρνηση θα μπορούσε να ζητήσει διευκρινίσεις ως προς τις δραστηριότητές τους και τα μέτρα προφύλαξης, ακόμα και εάν βρίσκονται πέραν των 6 ναυτικών μιλίων, ξανά πάντως, υπό την προϋπόθεση της υποψίας παράνομης δραστηριότητας.
Τα τάνκερ που συγκεντρώνονται στην περιοχή φέρουν τις σημαίες κρατών όπως το Χονγκ Κονγκ, η Λιβερία, και οι Νήσοι Κέιμαν, όμως σύμφωνα με ρεπορτάζ της ΕΦΣΥΝ είναι «με ελληνικό ενδιαφέρον τα περισσότερα, που έχουν ξεκινήσει από ρωσικά και τουρκικά λιμάνια ή από τον Περσικό Κόλπο και φυσικά από Ελλάδα, όπως καταγράψαμε από τις ειδικές εφαρμογές που παρακολουθούν πορείες πλοίων και φορτία. Μάλιστα συνεργείο του κρατικού γερμανικού τηλεοπτικού καναλιού ZDF κατέγραψε σε βίντεο την περασμένη εβδομάδα μεταφορτώσεις και από τάνκερ της ρωσικής κρατικής ναυτιλιακής εταιρείας SCF». Στο δια ταύτα, λοιπόν, πέραν των ανοιχτών ζητημάτων που συνδέονται με την περιβαλλοντική επιβάρυνση, στην ουσία οι δραστηριότητες στον νότο της Πελοποννήσου, αργά ή γρήγορα, θα έρθουν σε μετωπική σύγκρουση με τις κυρώσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης εναντίον της Ρωσίας.
Μετά από δύσκολες διαπραγματεύσεις, τα 27 μέλη της Ε.Ε. κατέληξαν σε συμφωνία για την επιβολή εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο. «Συμφωνία για την απαγόρευση εξαγωγής ρωσικού πετρελαίου στην ΕΕ. Καλύπτει αμέσως πάνω από τα δύο τρίτα των εισαγωγών πετρελαίου από τη Ρωσία, κόβοντας μια τεράστια πηγή χρηματοδότησης για την πολεμική της μηχανή. Μέγιστη πίεση στη Ρωσία να τερματίσει τον πόλεμο», έγραφε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ στις 31 Μάϊου, με στόχο μάλιστα, όπως διατυπώθηκε αργότερα, οι ευρωπαϊκές εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου να μειωθούν κατά 90% μέχρι το τέλος του 2022, ενώ για το υπόλοιπο 10% η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν σε συνέντευξη Τύπου επεσήμανε ότι το Συμβούλιο θα επανέλθει το ταχύτερο δυνατό.
Προς το παρόν, από τη στιγμή που πάρθηκε η απόφαση από τους ευρωπαίους ηγέτες τον Ιούνιο, προβλέφθηκε μια περίοδος προσαρμογής, αφού οι περιορισμοί θα εφαρμοστούν σταδιακά, εντός έξι μηνών για το αργό πετρέλαιο και εντός οκτώ μηνών για τα άλλα προϊόντα διύλισης πετρελαίου. Πιθανόν, αυτός ο ελιγμός να επιτρέπει στην ελληνική κυβέρνηση να κάνει τα στραβά μάτια ή να μην προσπαθεί να αποτρέψει την αλλοτινή τακτική τα πρόβατα από Βουλγαρία να βαφτίζονται ελληνικά δια της εξάμηνης παραμονής τους σε φάρμα της Ηπείρου. Ο καιρός γαρ εγγύς, όμως, και οι κυρώσεις της Ε.Ε. με σαφήνεια απαγορεύουν την αγορά, εισαγωγή ή μεταφορά αργού πετρελαίου και ορισμένων προϊόντων πετρελαίου από τη Ρωσία. Θα έρθει συνεπώς η ώρα που θα ζητηθούν απαντήσεις.
