«Συγγνώμη ζητάς όταν σκουντάς κάποιον στο διάδρομο, όχι όταν του σκοτώνεις το παιδί».
Aυτό το συγκλονιστικό ακούστηκε προ μερικών ωρών στην συνεδρίαση της Εξεταστικής Επιτροπής της Βουλής για την τραγωδία των Τεμπών όταν στη θέση των μαρτύρων βρέθηκε η Μαρία Καρυστιανού, μητέρα της 20χρονης Μάρθης Ψαροπούλου που έχασε τη ζωή της στο τραγικό σιδηροδρομικό δυστύχημα μαζί με άλλους 56 ανθρώπους.
Αναφερόμενη στα «συγγνώμη» του κράτους και της κυβέρνησης μετά την τραγωδία, η (γιατρός και η ίδια) κα. Καρυστιανού ανέφερε ότι σε έναν διάλογο που είχε με τον τότε Περιφερειάρχη Θεσσαλίας Κώστα Αγοραστό, όταν τον ρώτησε «γιατί μπάζωσαν τον χώρο της τραγωδίας αποκρύβοντας, ενδεχομένως, κρίσιμο υλικό για τη διερεύνηση, αυτός μου απάντησε ότι το μπάζωμα έγινε κατόπιν εντολών».
«Θέλω να έρθετε για πολύ λίγο στη θέση μας. Να χάσετε το πιο αγαπημένο σας πρόσωπο από ιατρικό λάθος, από αδιαφορία. Και ο εν λόγω γιατρός αντί να παραπέμπεται στη Δικαιοσύνη να παραπέμπεται στον Ιατρικό Σύλλογο. Πώς θα σας φαινόταν αυτό; Δίκαιο; Φυσιολογικό; Φέρνω αυτό το παράδειγμα για να σας πως ότι δεν είμαστε εντάξει με όλο αυτό. Δεν είστε δικαστές. Δεν ξέρετε τη δικογραφία. Πώς ξέρω ότι θα αναδειχθεί πλήρως και σε βάθος ένα θέμα στο οποίο οι εμπλεκόμενοι ξεκινούν από την κορυφή του πολιτικού συστήματος. Με βάση την προϊστορία των Επιτροπών, η αποτελεσματικότητα είναι αμφίβολη», κατέληξε η κα. Καρυστιανού.
Στη συνέχεια είπε ότι οι οικογένειες των θυμάτων «ζητήσαμε ανεπιτυχώς άρση ασυλίας καθώς υπήρχαν στοιχεία που ενοχοποιούσαν υπουργούς. Αυτό όμως δεν έχει συζητηθεί στη Βουλή. Μήπως γιατί θα αποκαλύπτονταν ότι ο κ. Καραμανλής είχε υποπέσει σε κακουργηματικές πράξεις και παραλείψεις. Αδιαφορία για την ασφάλεια των τρένων, όπως το να φροντίσει για τη σύσταση της επιτροπής διερεύνησης αεροπορικών και σιδηροδρομικών ατυχημάτων ως όφειλε και να θεσπίσει τους εθνικούς κανόνες ασφάλειας που έχουν όλα τα κράτη από το 2016. Δεν είχαμε ούτε ένα σύστημα λειτουργίας» και πρόσθεσε εμφατικά ότι «αυτός ο υπουργός (σ.σ. ο κ.Καραμανλής) δηλώνει με θράσος αθώος λόγω της ασυλίας του. Κι αντί να παραιτηθεί ευθύς και να αφεθεί στη Δικαιοσύνη, πράττοντας το αυτονόητο για τη μνήμη των θυμάτων και για εμάς, παραμένει κρυμμένος, ελπίζοντας πως η Βουλή θα τον σώσει. Μα θέλει αρετή η πολιτική και ήθος η ανάληψη ευθυνών».
Η πολιτική συγγνώμη ως παραμύθι και ως απλή παραμυθία
Εισακούστηκε άραγε έστω στο ελάχιστο η κα. Καρυστιανού;
Να μας απαντήσουν οι επικοινωνιολόγοι που έχουμε ως πρωθυπουργούς μας.
Γιατί είναι ξεκάθαρο ότι πλέον, σε πολλές δυτικού τύπου «Δημοκρατίες», ένας Πρωθυπουργός δεν δύναται, ούτε μπορεί να βγεί δημοσίως και να πει κάτι από καρδίας και με βάση την ανθρώπινη ενσυναίσθηση και ειλικρίνεια, όπως γινόταν παλιά.
Πρέπει και επιβάλλεται να διαβάσει το «χαρτάκι» του εκάστοτε επικοινωνιολόγου του, όπως το χαρτάκι που δίνει ο πρόεδρος στον προπονητή της ομάδας, ως προς το ποιοι παίκτες πρέπει να κατέβουν στον αγώνα της Κυριακής.
Δεν νοείται υπουργός, υφυπουργός, πρωθυπουργός εν έτει 2024 που να μην ανατρέχει στο manual του επικοινωνιολόγου του, το λεγόμενο και «Συγγνώμη, ένα πολιτικό hansaplast για κάθε εποχή».
Κάπου εκεί, ανάμεσα στα «παραμύθια των Τεμπών» που μας λένε οι κυβερνώντες, κάπου ενυπάρχει και η παραμυθία [στα αρχαία ελληνικά σημαίνει «παρηγοριά»] του κράτους και της πολιτείας απέναντι στα θύματα ενός δυστυχήματος, για το οποίο η ίδια είναι αποκλειστικά υπεύθυνη
Μια παραμυθία, ένας δήθεν παρηγορητικός λόγος που επίσης εκφράζεται άβολα, αμήχανα [αλλά και εξίσου «μηχανικά», σύμφωνα με το ανωτέρω manual].
Και που, ενδεχομένως, θα μπορούσε να γυρίσει μπούμερανγκ απέναντι στους ίδιους τους εκφέροντες την συγγνώμη.
Μια συγγνώμη πρέπει να είναι έμπρακτη, αλλιώς δεν έχει νόημα
Δεν ξέρω τι μπορεί να περιμένει η κα. Καρυστιανού και η κάθε κα. Καρυστιανού από την κυβέρνηση αυτή.
Μήπως έχει θέσει τα… στάνταρ της συγγνώμης πολύ ψηλά; (Σίγουρα)
Μήπως θεωρεί ότι όλα είναι μάταια; (Ενδεχομένως)
Μήπως πιστεύει ότι κάθε απόπειρα να δικαιωθεί, θα χτυπήσει πάνω σε έναν τοίχο αδιαφορίας; (Πιθανό)
Το σίγουρο είναι ότι η κα. Καρυστιανού κάνει αυτό που πρέπει.
Γιατί όταν έχεις χάσει το παιδί σου, έχεις δυο δρόμους: είτε την αυτοχειρία, είτε την εκδίκηση-δικαίωση με κάθε τρόπο.
Ακόμη και αν ο δρόμος που θα διαλέξεις είναι ο μονόδρομος «εσύ στο χώμα και εγώ στη φυλακή».
Μια ρεαλιστική προσδοκία θα ήταν η προφορική συγγνώμη να μετουσιωθεί σε μια έμπρακτη διόρθωση όλων των παθογενειών του σιδηροδρομικού δικτύου, ώστε να αποφευχθούν στο μέλλον τέτοια δυστυχήματα.
Σε ένα ιδανικό σενάριο, θα έπρεπε ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης να βγει σε ένα από τα κλασικά ναρκισσιστικά, σολιψιστικά του διαγγέλματα και να ανακοινώσει ότι, σε βραχυπρόθεσμο βάθος χρόνου, θα παρθούν τα τάδε μέτρα προς βελτίωση του σιδηροδρομικού δικτύου.
Με συγκεκριμένα μέτρα. Ενα-δυο-τρία.
Τίποτα λιγότερο και τίποτα περισσότερο.
Μια έμπρακτη πράξη ενσυναίσθησης και κατανόησης του δράματος αυτών των ανθρώπων.
Αλλιώς είναι σχεδόν νομοτελειακό: αν δεν δείξεις μια έμπρακτη πράξη μεταμέλειας και περιοριστείς στην «παραμυθία των απολογιών» και στα «παραμύθια μιας απλής συγγνώμης», τότε οι άνθρωποι θα χάσουν το σεβασμό τους για σένα.
Η συγγνώμη δεν είναι ένα μαγικό hansaplast που θεραπεύει όλα τα δεινά: είναι το πρώτο βήμα στο δρόμο για την ανοικοδόμηση μιας πληγείσας φήμης.
Το να ζητάτε συγγνώμη χωρίς να αναλαμβάνετε δράση σημαίνει απλώς ότι, αναπόφευκτα, το ίδιο πράγμα θα συμβεί ξανά… και ξανά.
Όσοι έχουν σπουδάσει ή διδαχτεί την έννοια της «διαχείρισης κρίσεων», ξέρουν καλά ότι είναι κάτι που αφορά πολύ περισσότερα πράγματα από την απλή… στιγμή της κρίσης: είναι η αλλαγή που έρχεται ως αποτέλεσμα της κρίσης αυτής.
Πρέπει να μετριάσετε τη ζημιά που προκλήθηκε, να προλάβετε να ξανασυμβεί ή να αλλάξετε τον τρόπο με τον οποίο θα ενεργήσετε στο μέλλον. Διαφορετικά, η συγγνώμη σας είναι κενή περιεχομένου.
Αν ζητάτε συγγνώμη, πρέπει να την εννοείτε – και να δείχνετε ότι αυτή η συγγνώμη έχει έναν συγκεκριμένο κοινωνικό αντίκτυπο.
Αλλιώς η κα. Καρυστιανού θα επανέλθει, με την μορφή, το όνομα και την ταυτότητα μιας άλλης γυναίκας και μητέρας, στο επόμενη Εξεταστική Επιτροπή, ξανά μετά από λίγα χρόνια…
«Συγγνώμη ζητάς όταν σκουντάς κάποιον στο διάδρομο, όχι όταν του σκοτώνεις το παιδί».
Aυτό το συγκλονιστικό ακούστηκε προ μερικών ωρών στην συνεδρίαση της Εξεταστικής Επιτροπής της Βουλής για την τραγωδία των Τεμπών όταν στη θέση των μαρτύρων βρέθηκε η Μαρία Καρυστιανού, μητέρα της 20χρονης Μάρθης Ψαροπούλου που έχασε τη ζωή της στο τραγικό σιδηροδρομικό δυστύχημα μαζί με άλλους 56 ανθρώπους.
Αναφερόμενη στα «συγγνώμη» του κράτους και της κυβέρνησης μετά την τραγωδία, η (γιατρός και η ίδια) κα. Καρυστιανού ανέφερε ότι σε έναν διάλογο που είχε με τον τότε Περιφερειάρχη Θεσσαλίας Κώστα Αγοραστό, όταν τον ρώτησε «γιατί μπάζωσαν τον χώρο της τραγωδίας αποκρύβοντας, ενδεχομένως, κρίσιμο υλικό για τη διερεύνηση, αυτός μου απάντησε ότι το μπάζωμα έγινε κατόπιν εντολών».
«Θέλω να έρθετε για πολύ λίγο στη θέση μας. Να χάσετε το πιο αγαπημένο σας πρόσωπο από ιατρικό λάθος, από αδιαφορία. Και ο εν λόγω γιατρός αντί να παραπέμπεται στη Δικαιοσύνη να παραπέμπεται στον Ιατρικό Σύλλογο. Πώς θα σας φαινόταν αυτό; Δίκαιο; Φυσιολογικό; Φέρνω αυτό το παράδειγμα για να σας πως ότι δεν είμαστε εντάξει με όλο αυτό. Δεν είστε δικαστές. Δεν ξέρετε τη δικογραφία. Πώς ξέρω ότι θα αναδειχθεί πλήρως και σε βάθος ένα θέμα στο οποίο οι εμπλεκόμενοι ξεκινούν από την κορυφή του πολιτικού συστήματος. Με βάση την προϊστορία των Επιτροπών, η αποτελεσματικότητα είναι αμφίβολη», κατέληξε η κα. Καρυστιανού.
Στη συνέχεια είπε ότι οι οικογένειες των θυμάτων «ζητήσαμε ανεπιτυχώς άρση ασυλίας καθώς υπήρχαν στοιχεία που ενοχοποιούσαν υπουργούς. Αυτό όμως δεν έχει συζητηθεί στη Βουλή. Μήπως γιατί θα αποκαλύπτονταν ότι ο κ. Καραμανλής είχε υποπέσει σε κακουργηματικές πράξεις και παραλείψεις. Αδιαφορία για την ασφάλεια των τρένων, όπως το να φροντίσει για τη σύσταση της επιτροπής διερεύνησης αεροπορικών και σιδηροδρομικών ατυχημάτων ως όφειλε και να θεσπίσει τους εθνικούς κανόνες ασφάλειας που έχουν όλα τα κράτη από το 2016. Δεν είχαμε ούτε ένα σύστημα λειτουργίας» και πρόσθεσε εμφατικά ότι «αυτός ο υπουργός (σ.σ. ο κ.Καραμανλής) δηλώνει με θράσος αθώος λόγω της ασυλίας του. Κι αντί να παραιτηθεί ευθύς και να αφεθεί στη Δικαιοσύνη, πράττοντας το αυτονόητο για τη μνήμη των θυμάτων και για εμάς, παραμένει κρυμμένος, ελπίζοντας πως η Βουλή θα τον σώσει. Μα θέλει αρετή η πολιτική και ήθος η ανάληψη ευθυνών».
Η πολιτική συγγνώμη ως παραμύθι και ως απλή παραμυθία
Εισακούστηκε άραγε έστω στο ελάχιστο η κα. Καρυστιανού;
Να μας απαντήσουν οι επικοινωνιολόγοι που έχουμε ως πρωθυπουργούς μας.
Γιατί είναι ξεκάθαρο ότι πλέον, σε πολλές δυτικού τύπου «Δημοκρατίες», ένας Πρωθυπουργός δεν δύναται, ούτε μπορεί να βγεί δημοσίως και να πει κάτι από καρδίας και με βάση την ανθρώπινη ενσυναίσθηση και ειλικρίνεια, όπως γινόταν παλιά.
Πρέπει και επιβάλλεται να διαβάσει το «χαρτάκι» του εκάστοτε επικοινωνιολόγου του, όπως το χαρτάκι που δίνει ο πρόεδρος στον προπονητή της ομάδας, ως προς το ποιοι παίκτες πρέπει να κατέβουν στον αγώνα της Κυριακής.
Δεν νοείται υπουργός, υφυπουργός, πρωθυπουργός εν έτει 2024 που να μην ανατρέχει στο manual του επικοινωνιολόγου του, το λεγόμενο και «Συγγνώμη, ένα πολιτικό hansaplast για κάθε εποχή».
Κάπου εκεί, ανάμεσα στα «παραμύθια των Τεμπών» που μας λένε οι κυβερνώντες, κάπου ενυπάρχει και η παραμυθία [στα αρχαία ελληνικά σημαίνει «παρηγοριά»] του κράτους και της πολιτείας απέναντι στα θύματα ενός δυστυχήματος, για το οποίο η ίδια είναι αποκλειστικά υπεύθυνη
Μια παραμυθία, ένας δήθεν παρηγορητικός λόγος που επίσης εκφράζεται άβολα, αμήχανα [αλλά και εξίσου «μηχανικά», σύμφωνα με το ανωτέρω manual].
Και που, ενδεχομένως, θα μπορούσε να γυρίσει μπούμερανγκ απέναντι στους ίδιους τους εκφέροντες την συγγνώμη.
Μια συγγνώμη πρέπει να είναι έμπρακτη, αλλιώς δεν έχει νόημα
Δεν ξέρω τι μπορεί να περιμένει η κα. Καρυστιανού και η κάθε κα. Καρυστιανού από την κυβέρνηση αυτή.
Μήπως έχει θέσει τα… στάνταρ της συγγνώμης πολύ ψηλά; (Σίγουρα)
Μήπως θεωρεί ότι όλα είναι μάταια; (Ενδεχομένως)
Μήπως πιστεύει ότι κάθε απόπειρα να δικαιωθεί, θα χτυπήσει πάνω σε έναν τοίχο αδιαφορίας; (Πιθανό)
Το σίγουρο είναι ότι η κα. Καρυστιανού κάνει αυτό που πρέπει.
Γιατί όταν έχεις χάσει το παιδί σου, έχεις δυο δρόμους: είτε την αυτοχειρία, είτε την εκδίκηση-δικαίωση με κάθε τρόπο.
Ακόμη και αν ο δρόμος που θα διαλέξεις είναι ο μονόδρομος «εσύ στο χώμα και εγώ στη φυλακή».
Μια ρεαλιστική προσδοκία θα ήταν η προφορική συγγνώμη να μετουσιωθεί σε μια έμπρακτη διόρθωση όλων των παθογενειών του σιδηροδρομικού δικτύου, ώστε να αποφευχθούν στο μέλλον τέτοια δυστυχήματα.
Σε ένα ιδανικό σενάριο, θα έπρεπε ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης να βγει σε ένα από τα κλασικά ναρκισσιστικά, σολιψιστικά του διαγγέλματα και να ανακοινώσει ότι, σε βραχυπρόθεσμο βάθος χρόνου, θα παρθούν τα τάδε μέτρα προς βελτίωση του σιδηροδρομικού δικτύου.
Με συγκεκριμένα μέτρα. Ενα-δυο-τρία.
Τίποτα λιγότερο και τίποτα περισσότερο.
Μια έμπρακτη πράξη ενσυναίσθησης και κατανόησης του δράματος αυτών των ανθρώπων.
Αλλιώς είναι σχεδόν νομοτελειακό: αν δεν δείξεις μια έμπρακτη πράξη μεταμέλειας και περιοριστείς στην «παραμυθία των απολογιών» και στα «παραμύθια μιας απλής συγγνώμης», τότε οι άνθρωποι θα χάσουν το σεβασμό τους για σένα.
Η συγγνώμη δεν είναι ένα μαγικό hansaplast που θεραπεύει όλα τα δεινά: είναι το πρώτο βήμα στο δρόμο για την ανοικοδόμηση μιας πληγείσας φήμης.
Το να ζητάτε συγγνώμη χωρίς να αναλαμβάνετε δράση σημαίνει απλώς ότι, αναπόφευκτα, το ίδιο πράγμα θα συμβεί ξανά… και ξανά.
Όσοι έχουν σπουδάσει ή διδαχτεί την έννοια της «διαχείρισης κρίσεων», ξέρουν καλά ότι είναι κάτι που αφορά πολύ περισσότερα πράγματα από την απλή… στιγμή της κρίσης: είναι η αλλαγή που έρχεται ως αποτέλεσμα της κρίσης αυτής.
Πρέπει να μετριάσετε τη ζημιά που προκλήθηκε, να προλάβετε να ξανασυμβεί ή να αλλάξετε τον τρόπο με τον οποίο θα ενεργήσετε στο μέλλον. Διαφορετικά, η συγγνώμη σας είναι κενή περιεχομένου.
Αν ζητάτε συγγνώμη, πρέπει να την εννοείτε – και να δείχνετε ότι αυτή η συγγνώμη έχει έναν συγκεκριμένο κοινωνικό αντίκτυπο.
Αλλιώς η κα. Καρυστιανού θα επανέλθει, με την μορφή, το όνομα και την ταυτότητα μιας άλλης γυναίκας και μητέρας, στο επόμενη Εξεταστική Επιτροπή, ξανά μετά από λίγα χρόνια…
