Αν δεν ζεις τη ζωή σου ανέμελα κι offline, είναι σχεδόν σίγουρο ότι έχεις πέσει πάνω στον όρο queerbaiting σε κάποια γωνιά του ίντερνετ. Τις τελευταίες εβδομάδες, μάλιστα, φαίνεται να είναι πανταχού παρόν. Ο όρος φυσικά δεν είναι τίποτα καινούριο, όμως φαίνεται πως μια σειρά γεγονότων πυροδότησε εκ νέου τη συζήτηση γύρω από αυτόν.

Πρόσφατα, ο μόλις 18 χρονών Kit Connor, ο οποίος απέκτησε ένα queer φανατικό κοινό για τον ρόλο του Nick Nelson στην σειρά του Netflix Heartstopper, αντιμετώπισε κατηγορίες για queerbaiting μετά την κυκλοφορία στο Twitter ενός βίντεο που τον έδειχνε χέρι χέρι με μια συμπρωταγωνίστρια του. Τον περασμένο Αύγουστο, ο Harry Styles, ίσως ο νούμερο ένα αποδέκτης κατηγοριών για queerbaiting, έγινε η αφορμή για να ξεσπάσει μια ακόμη έντονη διαδικτυακή διαμάχη γύρω από την – συχνά οριακά queer – αισθητική του. Ακόμη και ο ράπερ Bad Bunny δεν μπόρεσε να ξεφύγει από τα νύχια των διαδικτυακών κατήγορων, αφού μοιράστηκε ένα φιλί με έναν άνδρα επί σκηνής. Αν και το queerbaiting μπορεί να μοιάζει με έναν ανόητο όρο που σε τακτά χρονικά διαστήματα τροφοδοτεί την οργή του διαδικτύου, κάποτε απέδωσε γλωσσικά ένα μοτίβο που κυριάρχησε, κυρίως, στην κινηματογραφική και τηλεοπτική μυθοπλασία με στόχο να εξασφαλίζει μεγάλη τηλεθέαση.

Όπως συμβαίνει με πολλούς όρους που γεννήθηκαν από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η προέλευση και η έννοια του queerbaiting είναι ασαφής. Το Urban Dictionary το ορίζει ως «μια τεχνική μάρκετινγκ που χρησιμοποιείται για να προσελκύσει queer θεατές, η οποία περιλαμβάνει τη δημιουργία ρομαντικής ή σεξουαλικής έντασης μεταξύ δύο χαρακτήρων του ίδιου φύλου, χωρίς ποτέ να την εξελίσσει». Σκεφτείτε το αόριστα σαπφικό αστυνομικό σίριαλ Rizzoli and Isles, οι δημιουργοί του οποίου παραδέχτηκαν ότι ανέβαζαν την ένταση μεταξύ των βασικών χαρακτήρων προκειμένου να προσελκύσουν queer τηλεθεατές. Η χρήση του όμως ξεπερνά κατά πολύ τις τηλεοπτικές σειρές και τις ταινίες. Στις μέρες μας, σχεδόν οποιοσδήποτε υιοθετεί την αισθητική – ή την κουλτούρα γενικότερα – της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, ενώ δεν ανήκει σε αυτήν, μπορεί να κατηγορηθεί για queerbaiting.

Παρόλο που το queerbaiting μπορεί να φαίνεται σαν να προέκυψε από το πουθενά κάποια αόριστη στιγμή, η γέννησή του ανάγεται πολύ πιο πίσω στον χρόνο. Ο όρος πιστεύεται ότι ξεκίνησε από το Tumblr και άλλα δίκτυα κοινωνικής δικτύωσης στις αρχές της δεκαετίας του 2010, αλλά η πρακτική της διακριτικής απεικόνισης της διαφορετικότητας με ταυτόχρονη άρνησή της έχει μεγαλύτερη ιστορία. Η απεικόνιση της ομοφυλοφιλίας στον κινηματογράφο θεωρήθηκε κάποτε παράνομη, χάρη στον Κώδικα Hays, έναν κατάλογο αρχών αυτολογοκρισίας του Hollywood που εισήχθη τη δεκαετία του 1930 και κατηύθυνε την κινηματογραφική βιομηχανία μέχρι το 1968, οπότε και αντικαταστάθηκε από το σύστημα αξιολόγησης ταινιών MPAA. Πριν από την ευρεία εφαρμογή του, στις αρχές του κινηματογράφου δεν ήταν τόσο ασυνήθιστη η απεικόνιση της ομοφυλοφιλίας. Αυτό όμως άλλαξε όταν ο κώδικας Hays απέκλεισε ρητά την απεικόνιση φαινομένων «σεξουαλικής διαστροφής», καθώς και τον «άσεμνο χορό» και τη «χρήση αλκοόλ». Ωστόσο, οι κινηματογραφιστές βρήκαν τρόπους να τρυπώσουν υπαινιγμούς ομοφυλοφιλίας στις ταινίες τους. Το σύνηθες τέχνασμα για να παρακάμπτουν τον Κώδικα Hays ήταν να προσδίδουν στους χαρακτήρες χαρακτηριστικά που στερεοτυπικά αποδίδονταν σε ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, αλλά με τρόπο αρκετά ασαφή ώστε οι κινηματογραφιστές να μπορούν τεχνικά να λένε ότι είχαν συμμορφωθεί με τα πρότυπα του Κώδικα.

Παρόλο που οι βιομηχανίες κινηματογράφου και τηλεόρασης δεν είναι πλέον τόσο δομικά ομοφοβικές όσο ήταν κάποτε, η κληρονομιά του κώδικα Hays επιβιώνει, τόσο στα μέσα μαζικής ενημέρωσης όσο και στον κόσμο γενικότερα. Καθώς, όμως, η ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα άρχισε να απολαμβάνει μεγαλύτερη κοινωνική αποδοχή, τα ψίχουλα που αρκούσαν για την εκπροσώπησή τους ως τότε δεν ήταν, όπως είναι λογικό, πλέον αρκετά, ειδικά για το νεανικό και διψασμένο για δικαιοσύνη κοινό. Καθώς εκδημοκρατίστηκε η κριτική των μέσων μέσω πλατφορμών όπως το Tumblr, ο όρος queerbaiting έγινε δημοφιλής σε κριτικές για σειρές όπως το Supernatural, το Sherlock και το The 100. Οι showrunners κατηγορήθηκαν ότι εισήγαγαν ακριβώς αρκετούς ομοερωτικούς υπαινιγμούς για να τρελάνουν τους θαυμαστές τους με εικασίες, ενώ ποτέ δεν πραγμάτωναν ανάλογες σχέσεις.

Σήμερα, παρά το γεγονός ότι σε γενικές γραμμές τα πράγματα εξακολουθούν να είναι εξαιρετικά δύσκολα για τα queer και τα τρανς άτομα, ζούμε σε ένα είδος χρυσής εποχής για την προβολή των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων στη βιομηχανία της ψυχαγωγίας και της μυθοπλασίας. Σειρές όπως το Heartstopper και ταινίες όπως το Fire Island δεν χρειάζεται να ρίξουν κανένα δόλωμα για να προσελκύσουν το ΛΟΑΤΚΙ+ κοινό. Υπάρχει πλέον μια πληθώρα δημοφιλών μιντιακών προϊόντων που δεν φοβούνται να βάλουν τους queer χαρακτήρες και σχέσεις στο προσκήνιο.

Όπως και με τους όρους gaslighting  και gatekeeping, το queerbaiting ήταν κάποτε ένα χρήσιμο εργαλείο που χρησιμοποιήθηκε τόσο πολύ που έχει σχεδόν χάσει κάθε έννοια. Το queerbaiting χρησιμοποιήθηκε κάποτε κυρίως για φανταστικούς χαρακτήρες σε ταινίες και τηλεοπτικές εκπομπές. Σήμερα, χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο ως αναφορά σε πραγματικούς ανθρώπους, ιδίως διασημότητες, οι οποίοι υιοθετούν στοιχεία στερεοτυπικά συνυφασμένα με την queer αισθητική και κουλτούρα, χωρίς ποτέ να δηλώνουν ανοικτά ότι ανήκουν στην queer κοινότητα.

Όταν ο Kit Connor κατηγορήθηκε για queerbaiting απλώς επειδή κρατούσε το χέρι της συμπρωταγωνίστριας του στη σειρά Heartstopper, Maia Reficco, αποφάσισε να διαγράψει εντελώς τον λογαριασμό του στο Twitter. Ο Harry Styles, καθ’ όλη τη διάρκεια της σόλο καριέρας του, έχει κατηγορηθεί επανηλειμένα ότι καπηλεύεται την queer αισθητική, φορώντας γυναικεία ρούχα, ενώ ταυτόχρονα αρνείται να διευκρινίσει τη σεξουαλικότητά του, με το τελευταίο επεισόδιο οργής εναντίον του να πυροδοτείται από μια συνέντευξη του στην οποία είπε ότι η σεξουαλικότητά του δεν έχει καμία σημασία.

Είναι κάτι που έχει συμβεί και σε άλλα δημόσια πρόσωπα, κάποιες φορές και εντελώς άδικα. Όταν, για παράδειγμα, η σεναριογράφος του Love, Simon, Becky Albertalli, αποκάλυψε ότι είναι αμφιφυλόφιλη το 2020, επεσήμανε ότι αισθάνθηκε αναγκασμένη να το κάνει επειδή κατηγορήθηκε ότι χρησιμοποιεί για δικό της οικονομικό ώφελος την δημοφιλία που έχουν πλέον αποκτήσει οι queer ιστορίες. Όταν η Normani κυκλοφόρησε ένα μουσικό βίντεο στο οποίο η ίδια και η Cardi B αγκαλιάζονται αισθησιακά, έδωσε τροφή για κατηγορίες περί queerbaiting – παρόλο που η ράπερ είναι ανοιχτά αμφιφυλόφιλη. Ακόμη και ο Gerard Way των My Chemical Romance έχει κατηγορηθεί για queerbaiting, παρά το γεγονός ότι έχει δηλώσει δημοσίως ότι πάντα ταυτιζόταν αρκετά και με το γυναικείο φύλο και ότι χρησιμοποιεί τόσο αρσενικές όσο και αντωνυμίες πληθυντικού αριθμού.

Σε πολλές περιπτώσεις, οι άνθρωποι που κατηγορούνται για queerbaiting απλώς δεν έχουν προσδιορίσει τη σεξουαλικότητά τους στο  κοινό. Ακόμα και όταν υιοθετούν τη queer αισθητική και κουλτούρα, κανένα δημόσιο πρόσωπο δεν οφείλει να δώσει εξηγήσεις για τη σεξουαλικότητά του. Και ουσιαστικά, αυτό που κάνουν οι κατηγορίες για queerbaiting είναι να αφαιρούν από τα δημόσια πρόσωπα την ανθρώπινη ιδιότητά του και να τα μετατρέπουν σε καταναλωτικά αγαθά. Η σεξουαλικότητα και το φύλο είναι πολύπλοκα. Οι λέξεις που χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε τις ταυτότητές μας μπορούν να μας βοηθήσουν να βρούμε κοινό έδαφος με άλλους που μοιράζονται παρόμοιες εμπειρίες.Αλλά αξίζει επίσης να θυμόμαστε ότι οι λέξεις προορίζονται για να περιγράψουμε τους εαυτούς μας, όχι για να μας συνοψίσουν πλήρως. Οι λέξεις δεν φτάνουν για την περιγραφή της ταυτότητας και της επιθυμίας.