Έχω φίλους/φίλες και γνωρίζω ανθρώπους, που πάντα καθυστερούν. Φυσικά, πάντα έχουν και μια υπέροχη, ευφάνταστη ή, και όχι, δικαιολογία. Μερικές φορές αυτή η αργοπορία, η καθυστέρηση, η μη τήρηση κάποιας «συμφωνίας» τύπου «Στις 8 για καφέ Μεταξουργείο», μου προκαλούσε μια σχετική αναστάτωση, ένα ελαφρύ εγκεφαλικό.

Επίσης, κατά καιρούς, αρκετοί συνάδελφοί μου σε διάφορες δουλειές και εταιρείες, ερχόντουσαν στο γραφείο μονίμως καθυστερημένοι. Κάποιοι, το ρίχνουν στον χαβαλέ και λένε ατάκες σαν το «Ε, ξέρεις πώς είμαι εγώ τώρα», απενοχοποιώντας αυτή την συνήθεια. Αλλά ότι γνωρίζω πως καθυστερείς, δεν σημαίνει ότι το διασκεδάζω ή ότι πρέπει να το αποδεχτώ γιατί «έτσι είσαι εσύ».

Βέβαια, για την διατήρηση της δικής μου ψυχικής ισορροπίας και ηρεμίας έχω αποδεχθεί την αργοπορία, αλλά συνεχίζω να θεωρώ πως το να «είσαι στην ώρα σου» δείχνει έναν σεβασμό προς τον άλλον. Όπως προγραμματίζω εγώ την ζωή μου για να καταφέρω να συναντηθούμε, έτσι θεωρώ πως πρέπει να κάνεις και εσύ. Όχι;

Μελέτες έχουν αποδείξει ότι οι άνθρωποι που καθυστερούν μονίμως, δυσκολεύονται να κρατήσουν τη δουλειά τους, τείνουν να βλάπτουν τις σχέσεις τους και έχουν υψηλότερα επίπεδα άγχους.

«Η ακρίβεια [στην ώρα] έχει να κάνει με την ιεράρχηση των προτεραιοτήτων. Είναι τόσο μια δεξιότητα, όσο και μια πρακτική», λέει η Rashelle Isip, σύμβουλος παραγωγικότητας με έδρα τη Νέα Υόρκη και συγγραφέας του βιβλίου “The order expert’s guide to time management”.

Μπορούν όμως αυτοί οι άνθρωποι να αλλάξουν; Φυσικά, μόνο αν είναι πρόθυμοι και αλλάξουν τις συνήθειές τους. Ειδικοί υποστηρίζουν πως το πρώτο σημαντικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση, είναι να καταλάβουμε από που πηγάζει αυτή η ασυνέπεια.

«Το να αργείτε δεν οφείλεται, απαραίτητα πάντα, σε κακή διαχείριση του χρόνου», λέει η Pauline Wallin, ψυχολόγος με έδρα το Camp Hill της Πενσυλβάνια, η οποία διδάσκει σεμινάρια για την αναβλητικότητα και τη χρόνια αργοπορία. «Αν ήταν έτσι, οι άνθρωποι θα μάθαιναν από τις εμπειρίες τους και θα άλλαζαν τη συμπεριφορά τους την επόμενη φορά».

Η καθυστέρηση οφείλεται σε συναισθηματικούς και κινητήριους παράγοντες, όπως αυτοί ορίζονται από διαφορετικούς τύπους προσωπικότητας που είναι επιρρεπείς στην αναβλητικότητα. Η κατανόηση με ποιον από αυτούς μπορείτε να ταυτιστείτε, θα σας βοηθήσει να καταπολεμήσετε την αργοπορία σας, πριν αυτή εξελιχθεί σε χρόνιο πρόβλημα. Γιατί περί προβλήματος πρόκειται, και όχι απλά συνήθεια.

Οι αγχώδεις

Η αναβλητικότητα συνδέεται βαθιά με το άγχος. Αυτά τα δύο πορεύονται μαζί, καθώς ο πιο εύκολος τρόπος ανακούφισης από το άγχος, είναι να βρούμε μια δικαιολογία για να αναβάλλουμε κάτι που πρέπει να κάνουμε. Υποσυνείδητα, μπορεί να καθυστερήσουμε σε μία συνάντηση, στο να πάμε στην δουλειά ή στον γιατρό, γιατί αυτές οι υποχρεώσεις μας δημιουργούν αρνητικά συναισθήματα.

Η λύση εδώ, δεν είναι να διαχειριστούμε καλύτερα τον χρόνο μας για να είμαστε συνεπείς, αλλά να αναρωτηθούμε γιατί διστάζουμε εξ αρχής να «εκτελέσουμε» αυτή την υπόχρεωση. Μήπως αυτή η δουλειά είναι τοξική; Μήπως δεν είναι η κατάλληλη στιγμή να συναντήσω αυτόν τον άνθρωπο;

Οι τελειομανείς

Η Linda Sapadin, κλινική ψυχολόγος στο Long Island και συγγραφέας του βιβλίου “How to beat procrastination in the digital age”, λέει ότι οι τελειομανείς αργούν επειδή δεν μπορούν να αφήσουν εργασίες ανεκτέλεστες μέχρι να τις ολοκληρώσουν στον βαθμό που τους ικανοποιούν. Και αυτό, μπορεί να πάρει περισσότερο χρόνο από ό,τι είχε προγραμματιστεί προηγουμένως.

Μια λύση σε αυτή την περίπτωση, είναι να αναλαμβάνετε λιγότερες υποχρεώσεις και να δίνετε στον εαυτό σας τον απαραίτητο χρόνο μεταξύ των εργασιών, για να βεβαιωθείτε ότι είστε ευχαριστημένοι με το πώς αυτές ολοκληρώνονται και εκτελούνται.

Οι αφηρημένοι

Στο άλλο άκρο του φάσματος, βρίσκονται οι «ονειροπόλοι». Αυτοί που μπορεί να χάσουν τη συγκέντρωσή τους εξαιτίας κάτι τόσο συνηθισμένου, όπως ένα notification στο κινητό που υποτίθεται «δεν μπορούν να αγνοήσουν». Αυτό προκαλεί διάφορα προβλήματα, με αποτέλεσμα αυτοί οι άνθρωποι να καταλήγουν να πνίγονται από έλλειψη χρόνου.

Για να αλλάξει αυτή η συμπεριφορά, ψυχολόγοι λένει ότι οι άνθρωποι αυτής της κατηγορίας, πρέπει να καλλιεργήσουν την επίγνωση ότι οι περισπασμοί μπορούν εύκολα να εκτροχιάσουν την εστίασή τους και να προετοιμαστούν ανάλογα πριν ξεκινήσουν να κάνουν κάτι. Για παράδειγμα, να βάλουν σε σίγαση (mute) τις ειδοποιήσεις μηνυμάτων από social media και email.

Οι επιτυχημένοι

Υπάρχουν άνθρωποι που θεωρούν τους εαυτούς τους πολυδύναμους, ικανοί να εκτελέσουν οτιδήποτε τους ζητηθεί, που λειτουργούν ως multitasking μηχανήματα. Δεν αποκλείεται να τα καταφέρνουν περίφημα, αλλά η διεκπεραίωση μιας «εργασίας», δεν σημαίνει πως ολοκληρώθηκε επιτυχώς αν δεν έχει εκτελεστεί με ακρίβεια και σχετική ποιότητα. Έτσι, προκειμένου να τα φέρουν όλα εις πέρας, αναγκάζονται να κάνουν «εκπτώσεις» στον τρόπο διαχείρισης των καταστάσεων και αναβάλλουν ή, δεν ολοκληρώνουν καν, σημαντικά βήματα για την εκτέλεσή τους.

Χαρακτηριστική περίπτωση, είναι αυτοί που εργάζονται με ταχύτητα προκειμένου να πετύχουν στόχους, τους πιάνουν, αλλά δεν έχουν την ανάλογη επαγγελματική εξέλιξη που περίμεναν. Ειδικοί που μελετούν τον τρόπο εργασίας και αναλύουν τις συμπεριφορές, αναφέρουν αυτούς τους τύπους ανθρώπου ως «καλούς στρατιώτες» αλλά «ανίκανους ηγέτες».

Οι κακοί διαχειριστές

Πολλοί άνθρωποι υποτιμούν τον χρόνο (γενικότερα). Αλλά αυτός, είναι χρήσιμος για να ολοκληρωθούν αυτά που πρέπει να αντιμετωπίσουμε στην καθημερινότητά μας. Ο Lawrence White, καθηγητής ψυχολογίας στο Beloit College στο Wisconsin, αναφέρει πως αυτοί συνηθίζουν να μην λαμβάνουν υπόψη τους «τα μικρά πράγματα» που μπορεί να τους καθυστερήσουν.

Η λύση είναι να μάθουν αυτοί οι άνθρωποι να προγραμματίζουν τον χρόνο τους και να συνειδητοποιήσουν πως «πολλά μικρά» δημιουργούν «κάτι μεγάλο», μια όχι και τόσο αναπάντεχη καθυστέρηση.

Οι αρνητές

Ίσως, αυτός που αψηφά τον χρόνο, να είναι αυτός που απλά δεν θέλει πραγματικά, για παράδειγμα, να πάει κάπου συγκεκριμένα. Έτσι, δίνει στον εαυτό του διάφορες δικαιολογίες και εκλογικεύει την καθυστέρηση.

Αυτή η συμπεριφορά, είναι παρόμοια με εκείνη της προσωπικότητας που είναι επιρρεπής στο άγχος, αλλά ψυχολόγοι εξηγούν ότι σε αυτή την περίπτωση, η «άρνηση» προέρχεται από το ότι αυτός ο άνθρωπος δεν θέλει να ελέγχεται από κάτι ή κάποιον.

Οι άνθρωποι που ταυτίζονται με αυτόν τον τύπο προσωπικότητας, μπορεί να θέλουν να εκφράσουν την άρνησή τους περιφρονώντας αυτούς που επιβάλλουν το δικό τους πρόγραμμα, και μέσα τους δεν δέχονται την επιρροή των άλλων.

Ποτέ δεν είναι αργά να φτάσεις στην ώρα σου

Οι περιγραφές για τις παραπάνω κατηγορίες μπορεί να βοηθήσουν στο να εντοπίσουμε σε ποια ανήκουμε, ωστόσο, αυτό δεν είναι από μόνο του αρκετό. Θα πρέπει να κοιτάξουμε μέσα μας ή, ακόμα καλύτερα, να απευθυνθούμε σε έναν ειδικό, προκειμένου να ρίξουμε φως σε διάφορα σημεία της ζωής μας και έτσι να βελτιώσουμε την σχέση μας με τον χρόνο και με τους άλλους ανθρώπους.

Ίσως, κάποιοι να μεγάλωσαν σε ένα οικογενειακό περιβάλλον, που είτε λόγω κοσμοθεωρίας είτε λόγω συνθηκών, δεν έδιναν μεγάλη σημασία στην ακρίβεια (όχι απαραίτητα του χρόνου) ή μπορεί κάποιοι να έχουν καταγωγή από την Ικαρία.

«Όλοι μας έχουμε μια τεράστια “αποθήκη προτύπων συμπεριφορών”, στις οποίες καταφεύγουμε συνήθως σε κάθε δεδομένη κατάσταση», λέει η Geraldine Joaquim, ψυχοθεραπεύτρια και wellness coach. Κάποιοι ειδικοί, όπως η Rashelle Isip που αναφέραμε νωρίτερα, προτείνουν την χρήση αναλογικού ρολογιού γιατί οι δείκτες μας δείχνουν πως ο χρόνος κυλάει, σε αντίθεση με τα ψηφιακά που κανείς δεν αντιλαμβάνετε πώς περνάει.

Προσωπικά, έχω σταματήσει να φοράω ρολόι εδώ και μερικά χρόνια, αφού πρώτα ανέπτυξα μια κακή σχέση με τον χρόνο. Συνεχίζω να αρνούμαι την ύπαρξή του, αλλά ξέρω πως υπάρχει και «πιέζει». Εξακολουθώ να προτιμώ να πηγαίνω νωρίτερα στην δουλειά αφού σιχαίνομαι το να καθυστερώ, και πάνω απ΄ όλα (όσο έγραφα αυτό το κείμενο), θυμήθηκα πως παραμένω βαθιά αναβλητικός σε αυτά που με αγχώνουν. Αλλά τουλάχιστον, δεν αργώ στα ραντεβού μου.